________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
--
----.....
મારવાડમાં જિનેની કેળવણી વિષયક આધુનિક સ્થિતિ. ૧૮૭ ધર્મપ્રેમી લક્ષમીપુત્રો જે દેશમાં વસતા હતા ત્યાં સરસ્વતી દેવીની ઉપાસના ભૂલાતાં, અવનતિનાં ચિન્હ દૃષ્ટિગોચર થવા લાગ્યા અને ગુજરાત, કાઠિયાવાડ, દક્ષિણ આદિની હાલની ઓસવાળ, પિરવાળ, શ્રીમાલ આદિ જૈન જાતિની જન્મદાત્રી મરૂભૂમિમાં ઉત્તરોત્તર જૈનત્વનાં પૂર ઓસરવા લાગ્યા અને એટલી બધી ક્ષતિ થઈ જવા પામી કે આજ રૂપીયામાં બે આની માત્ર જૈન વસ્તી રહી છે અને જેનોથી ઉભરાતા શહેરો જેને વિનાનાં ઉજજડ જેવા બની ગયા છે. જેની અપૂર્વ જાહોજલાલીનાં ચિન્હ સ્વરૂપ અરિહન્ત દેનાં ભવ્ય જન પ્રાસાદ વેરણ અને કેટલેક ઠેકાણે અપૂજ્ય હાલતમાં એકલા પડયા છે.
અત્યારના મારવાડની આ પરિસ્થિતિનો કરૂણાજનક હેવાલ પૂજ્ય આચાર્ય શ્રી વિજ્યવર્ભસૂરિજીએ કોન્ફરન્સનાં આ અધિવેશન સમયે પધારેલ કચ્છી-કાઠિયાવાડી, ગુજરાતી અને દક્ષિણી પાઘડીઓને હૃદયંગમ શબ્દોમાં સંભળાવ્યું હતું અને તેઓને પિતાની જન્મભૂમિની તથા જન્મભૂમિમાં વસતા જૈન ભાઈઓની સંભાળ લેવા પ્રેરીત કરતા તેઓશ્રીએ આ સ્થિતિનું એક માત્ર મુખ્ય કારણ વિદ્યાવિહીનતા બતાવેલ. તેઓએ આગળ ચાલતા જણાવેલું કે મરૂભૂમિની અજ્ઞાનતા તમારા બધાથી છાની નથી. અહિંનાં શ્રાવકે વહીખાતાનાં જ્ઞાન માત્રથી જ કેળવણીની ઈતિશ્રી માને છે. અત્રેની પ્રજાને નથી ધર્મનું જ્ઞાન, નથી કર્તવ્યાકર્તવ્યનું ભાન, તેમ નથી તેમને ધર્મ, જાતિ અને દેશનું અભિમાન. અને આ બધાની સંભાવના હોય પણ કયાંથી? જયાં કેળવણીનો છાંટો સરખો ય ન હોય ત્યાં ઉપરોકત વાતો આકાશકુસુમવત્ છે. ગુજરાત-કાઠિયાવાડ આદિ દેશોમાં જ્યારે ગામડે ગામડે અછૂતે માટે પણ સ્કુલનાં સાધને છે ત્યારે આ દેશમાં મોટા ગણુતા સાદડી જેવા જનનાં એક હજાર ઘરની વસ્તીવાળા શહેરમાં પ્રાથમિક શાળાનાં પણ દશન દુર્લભ છે તો પછી બીજા ગામની શું દશા હોય તેની કલ્પના સહજ થઈ શકે તેવી છે; પરંતુ યાદ રાખશે કે જેમ બીજા પ્રદેશમાં અછુતેની અજ્ઞાનતા અને અનાથદશાનો લાભ લઈ અન્ય ધર્મીયે, કે જેમનાં ધર્મનું નામનિશાન પણ આ દેશમાં નહોતું તેમણે પોતાના વસ્તી પ્રમાણને વધારે કર્યો અને એવા ધમેના ઉપાસકોની સંખ્યા લાખો ઉપર વધતી ચાલી છે તે જ સ્થિતિ આ દેશમાં જેનેના સંબંધમાં થવી શરૂ થઈ છે, અન્ય ધમીઓના છૂપા થાણુઓ આ દેશમાં સ્થાપિત થઈ ચૂકયા છે અને આવા જ કાર
એ જનોથી ઉભરાતો આ દેશ અત્યારે મુઠીભરની સ્થિતિમાં આવી પડે છે, છતાં પણ આ મુઠીભરને પણ ગ્રાસ થતા બચાવવા હોય તે સવેળા
For Private And Personal Use Only
