Atmanand Prakash Pustak 032 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

છે. હિંદુસ્તાનમાં જૈનાની વસ્તી વિષયક દશા! હિ
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૨ થી શરૂ )
છેવટનું નિવેદન. જૈન કેમની અસલની જાહોજલાલી અને દાન પ્રવૃતિ ને લગતો ઇતિહાસ તેમજ જૈન શ્રીમંત અને ધાર્મિક પુરૂષે કે, જેઓ હજી પણ કોઈ કઈ શહેરો અને ગામડાઓમાં “મહાજન” અને “નગરશેઠ ના ઉપનામથી ઓળખાય છે તેને લગતા ખ્યાનોનો ઉલ્લેખ કરી ભૂતકાળને ઈતિહાસ રજુ કરવાની, આ જમાનામાં જરૂરીઆત નથી; પરંતુ વર્તમાન સ્થિતિનું નિરક્ષણ કરી આપણે ભવિષ્યમાં કયા સ્થાન પર ઉભા રહી શકીએ તેને લગતું જ
સુષ્ટિ–કતૃત્વના સંબંધમાં આધુનિક વિજ્ઞાન શું કહે છે તે આપણે હવે જોઈએ. કુદરતમાં ભૌતિક પદાર્થ અને શકિતરૂપી બે પ્રધાન અંશે છે એવું વિજ્ઞાનનું સદ્યમંતવ્ય છે. ભૌતિક પદાર્થોમાં અબ્રરૂપ, વાયુરૂપ, પ્રવાહી અને ઘન એમ સર્વ પદાર્થોને સમાવેશ થઈ જાય છે. શકિતમાં પ્રકાશ, ઉષ્ણુતા, વિધુત , આકર્ષણ શકિત, રસાયણિક કાર્ય આદિ શકિતઓ અંતર્ભત બને છે. ભૌતિક દ્રવ્ય અને શક્તિના યથાયોગ્ય વિકાસથી સર્વ વસ્તુઓ તેમજ જીવનને પ્રાદુર્ભાવ થાય છે એવા મતને વિજ્ઞાને સ્વીકાર કરવા માંડ્યો છે. શકિત તેમજ ભૌતિક દ્રવ્ય એ બને અવિનાશી છે. વળી એ બન્નેમાં વૃદ્ધિ કે ક્ષય અસંભવ્ય છે. જગમાં પ્રવર્તમાન શકિતથી પરમાણુઓમાંથી અણુ અને અણુઓમાંથી વિવિધ વસ્તુઓ ઉત્પન્ન થાય છે,
શકિતનું સ્વરૂપ શું છે એ વિજ્ઞાનની દષ્ટિએ ખાસ સમજવા જેવું છે. શકિતનાં સ્વરૂપના સંબંધમાં વિદ્વાને વચ્ચે તીવ્ર મતભેદ પ્રવર્તે છે. કેટલાક વિદ્વાનો શકિતને ભૌતિક પદાર્થનું સ્વરૂપ માને છે જયારે ઘણાને એ મત માન્ય નથી. ગમે તેમ હોય પણ શકિત કઈ પદાર્થમાં તો હોવી જ જોઈએ એમ માનવું જ પડશે. આ રીતે વિચારતાં શકિત એ પદાર્થની કાર્યશકિત કે સ્વરૂપ છે એમ કહી શકાય. શરીર રહિત [અમૂર્ત] અસ્તિત્વવાળી કઈ વસ્તુ હોય એ સંભવ્ય નથી. પશ્ચિમ વિદ્વાન મી. હેકલે, શકિતના સંબંધમાં મનનીય અભિપ્રાય વ્યકત કર્યો છે તે નીચે પ્રમાણે છે:
( ચાલુ)