________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આજનું સ્ત્રી શિક્ષણ.
૧૩૫ રાજાઓ અને બૌદ્ધ, જૈન અને વૈદિક ધનિક ગૃહસ્થ ઉપાડતા. શ્રીમાન ગૌરીશંકર ઓઝાએ એક વ્યાખ્યાનમાં કહ્યું છે કેઃ “નાલંદા વિશ્વવિદ્યાલયના અધિકાર બસેથી વધારે ગામે હતા, જે અનેક રાજાઓએ દાનમાં આપ્યા હતાં ” ચીની યાત્રીઓના ઉલ્લેખથી જણાય છે કે સાતમી સદીમાં પાંચ હજાર મઠો પણ ભારતમાં હતાં, જેમાં ૨૧૨૧૩૦ વિદ્યાર્થીઓ અધ્યયન કરતા હતા. સતરમી સદી સુધી, એકલા બંગાલમાં એંસી હજાર નાનીમેટી પાઠશાળાઓ હતી; પણ અંગ્રેજોએ ગ્રામ પંચાયત યોજના તેડી પાડ્યા પછી તેમાં ઘટાડો અને વિકાર થતો ગયે અને હજીય થતો જાય છે-જશે.
આ રીતે હિતૈષી વિચારક બહાર ત્યાગીઓના હાથમાં જે વખતે શિક્ષયુનું કાર્ય હતું, રાજા અને ધનાઢની જ્યારે દરેક રીતની જોઈતી સહાયતા હતી ત્યારે ભારત દેશ સાચા શિક્ષિત હતે, સુખી હતા અને બીજા દેશોમાં પંકાતે હતા. ત્યારે જ આપણે ત્યાં ઋષભ, રામ, કૃષ્ણ, મહાવીર, બુદ્ધ જેવા ધર્ણોદ્ધારકે અવતરતા; ભીમ, અર્જુન, પ્રતાપ, શિવાજી, તેજપાલ જેવા વીરા પાકતા; ગીતમ, કણાદ, સિદ્ધસેન, મલ્લવાદિ, હરિભદ્ર, વિદ્યાનંદિ, વાદિ દેવસૂરિ, ગંગેશપાધ્યાય, રઘુનાથશિરોમણિ, પક્ષધર અને યશોવિજયજી જેવા ન્યાયના પારગામીઓ જન્મતા; કાલિદાસ, ભવભૂતિ, હેમચંદ્ર, શ્રીહર્ષ જેવા કવિઓ; ભરત અને રામચંદ્ર જેવા નાટ્ય તથા ચાણક્ય જેવા રાજનીતિ અસ્તિત્વમાં આવતા. જુદી જુદી વિદ્યા અને કળાઓના આવિષ્કારો થતા, રાજા અને પ્રજા તરફથી તેવા વિદ્વાનોને મોટી સહાયતા મળતી, પ્રેત્સાહન મળતું, તેમની કીર્તિગાથાઓ ગવાતી, તેનું નિયમન કે વિદન નહોતું થતું, તેમની બુદ્ધિ કે શક્તિ કુંડિત નહોતી કરાતી, તેમનાં ઓઝારે અને હસ્તાદિ અવયવોને નિર્દયતાપૂર્વક નાશ નહોતો કરાતો. જે દેશમાં તમે ગુણવાળા સ્વાર્થી અને વ્યાપારી રાજા હોય છે તે દેશને ઉદ્ધાર કદી થાયજ નહિં. તે દેશમાં વિદ્યા કળા અને હુન્નર ઉદ્યોગની પ્રગતિ થઈ શકે જ નહિ, એ લખી રાખવું જોઈએ.
સ્ત્રી શિક્ષણ. પ્રાચીનકાળની.શિક્ષા સંબંધી સર્વ સાધારણ ઘણું લખ્યા છતાં સ્ત્રીશિક્ષણ સંબંધી કંઈક જુદું લખવું પણ જરૂરનું છે.
પૂર્વકાલમાં શિક્ષિત સ્ત્રીઓ. જો કે વેદના મોમાં સ્ત્રી અને શુદ્રોને ભણાવવાનો નિષેધ કરવામાં આવ્યો
For Private And Personal Use Only
