________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૩
આજનું સ્ત્રી શિક્ષણ, શિક્ષણનુ ફળ ઘણું વિશાળ અને રમણીય છે, તેના પ્રકારો અનેક છે, તેના સ્વરૂપને ઉકેલ આણુવા ઘણા અઘરા છે.
શિક્ષણનુ લક્ષ્ણુ,
મ્હારી નાનકડી મતિ પ્રમાણે તે શિક્ષણનું લક્ષણ ‘ કર્તવ્યનું જ્ઞાન અને પરત'ત્રતાથી મુક્ત થવું તે છે. ' હું ધારૂ' છું કે આ લક્ષણુમાં કાઇ વાંધા લઇ શકે તેમ નથી. પરતંત્રતાના ભેદો જુદી જુદી દૃષ્ટિએ અનેક પ્રકારના હાઇ શકે, તેમ તેના અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ કારણા પણ અનેકવિધ હાય; પરંતુ શિક્ષણથી બંધનમુક્ત થવાની લાયકાત તે આવવી જ જોઈએ, પછી ભલે કેાઈ જાણી જોઇને પરત વ્રતાથી મુક્ત ન થાય, તે માટે ઉપાયા ન કરે, તે વાત જૂદી છે. જે શિક્ષણથી કવ્ય જ્ઞાન અને ધનથી છૂટવાની લાયકાત નથી આવતી તે શિક્ષણ શિક્ષણ નથી, તે જ્ઞાન જ્ઞાન નથી, તે તે ફકત શરીર, મન અને સમયને બરબાદ કરનારા, ધનને નાશ કરનારે એક ભમગ્રડ જ કહેવા જોઇએ. સૂર્ય ઉગ્યા પછી પણ અધારૂ' ન મટે, અગ્નિથી ટાઢ ન ઓછી થાય અને શીતલ નીરથી શાંતિ ન મળે તેા પછી ગજબ જ કહેવાયને !
પ્રાચીનકાળનુ શિક્ષણ,
શિક્ષણ સંબંધી ઉહાપાહ કરતાં આપણે પ્રાચીનકાળના શિક્ષણ તરફ દૃષ્ટિ તા જરૂર કરવી જોઇએ. દરેક વસ્તુમાં પૂર્વના કાળની ઘેાડીઘણી ચેાગ્ય મદદ જરૂર લેવી પડે છે, અથવા લેવી જોઇએ. જૂના અને નવા અને કાળના ગુણ-દોષોના વિચાર કર્યાં પછી જે યેાજના ઘડાય છે તેમાં સંગીનતા અને સુદરતા વધુ હોય છે એમ મ્હારૂ માનવુ છે.
જેટલે જૂને સૃષ્ટિના ઇતિહાસ છે તેટલે જ જૂના લગભગ શિક્ષણના પણ છે. દરેક દેશ કે કાળમાં ઘેાડાઘણા અંશે શિક્ષણની જરૂરત અવશ્ય પડે છે. ભારતમાં શિક્ષણની ઉત્પત્તિ અને પૂર્ણ વૃદ્ધિ ઘણા લાંખા કાળથી થએલી. હવે માહેાંડેરા અને હરપ્પાની શેાધખોળેથી ઇતિહાસ પ્રમાણને જ સાચું માનનારા લાકે પણ્ છ હજાર વર્ષના જૂના કાળને ઇતિહાસકાળ માનવા લાગ્યા છે, કારણ કે તે અને શહેરોને અસ્તિત્વકાળ છ હજાર વર્ષ પહેલાના છે. તે અન્ને શહેરામાં અનેક મુદ્રા, સિક્કા અને ખીજી અનેક એવી વસ્તુએ મળી આવી છે કે જેથી ૬૦૦૦ વર્ષ પહેલાનુ હિંă શિક્ષણ અને કળામાં બીજા દેશો કરતાં મેખરે હતું એમ સિદ્ધ થાય છે.
For Private And Personal Use Only
