Atmanand Prakash Pustak 031 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

અમારી પૂવદેશની યાત્રા
૨૧૩
એમ શાનો હિસાબ બતાવીએ ? અમે ગમે તેમ કરીશું. વગેરે વગેરે કહે છે. ૮ મંદિરો ગામમાં છે. પાંચ-છ ગામબહાર દાદાવાડીમાં છે. ગામ બહારનું શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું મંદિર તે પડુ પડું થઈ રહ્યું છે જીર્ણોદ્ધારની ઘણી જ જરૂર છે. કહે છે કે સમૂળગું પડી ગયા પછી જીર્ણોદ્ધાર કરાવ: શું. ઘપિ બીજાં મંદિરોમાં પણ ઉદ્ધારની જરૂર છે. અહીં એક ખૂબી જઈ ભગવાનના મંદિરનું ગમે તેમ થાય પરંતુ દાદાસાહેબના પગલાના સ્થાનમાં હજાર રૂપિયા ખર્ચે બીજું નવું બનાવ્યું છે. આમાં ભગવાનની ભક્તિ વધારે કે દાદાસાહેબની ભક્તિ વધારે? શું સમજવું? મારા જેવા સામાન્ય બુદ્ધિના માણસે આવું જોઈ મુંઝાઈ જાય છે.
દાદાજીની પગલાવાળી જુની દેરીમાં અનેક તીર્થોના ચિત્રપટ છે. ભીંત ઉપર ચિતરાયેલા છે. કલમ સુંદર અને કોમળ છે. મોગલાઈ જમાનાના કેઈ સિદ્ધહસ્ત ચિત્રકારના હાથે આ ચિત્રકમ-પટાલેખન થયેલ છે. પરન્તુ નવાના મેહમાં જુના-પ્રાચીન વસ્તુની કોણ સંભાળ રાખે ? ત્યાં પાણી ઉતરે છે અને રંગ ઘસાતા જાય છે શિખરજી, પાવાપુરી, ગિરનારજી, આબુજી, શત્રજય, અષ્ટાપદજી, ચ પાપુરી, અટાપદાવતાર આદિ અનેક તીર્થોના ચિત્રપટ છે આમાં ચંપાપુરી અને અષ્ટાપદાવતારના ચિત્રપટે અમારૂં ખાસ લક્ષ્ય ખેંચ્યું. ચંપાપુરીના ચિત્રપટમાં ચિત્રકારે બે માણેક સ્થંભ અને નાનું મંદિર આલેખ્યું છે. આ ઉપરથી એમ સિદ્ધ થાય છે કે બંને માણેક સ્થંભે અને મંદર વેતાંબર સંઘના કબજામાં હતાં. ચિત્રકારના સમયે પણ શ્વેતાંબરને જ કબજે હશે તેમજ ચંપાનાળાના કિલ્લા પાસે પણ એક મંદિર બનાવ્યું છે જે પ્રાચીન મંદિર હતું, તેમજ હાલમાં જ્યાં માપણાં (વેતાંબાનાં ) મંદિર છે જે બે મંદિરે એક જેવા લાગે છે, પરનું ચિત્રકારે તે સ્થાને બે મંદિર જુદાં જુદાં આલેખ્યા છે. આ ઉપરથી એ નિષ્કર્ષ નીકળે છે કે ચંપાપુરીનાં માણેક થંભ, પ્રાચીન કિલ્લાનું મંદિર અને હાલનાં મંદિરે તે બધું વેતાંબરોનું જ છે; પરંતુ બે માણેક સ્થળે અને તેનું મંદિર અત્યારે તાંબરના કબજામાંથી દિગંબરોએ લઇ પોતાની સત્તા જમાવી છે. કિલ્લાવાળ મંદિર શ્વત છે. આને સવિસ્તર ખુલાસો હું અમારી પૂર્વ દેશની યાત્રામાં ચંપાપુરી પ્રકરણમાં આપી ગયો છું.
આવી જ રીતે અષ્ટાપદાવતારના મંદિરનું પણ મનોહર ચિત્ર—દશ્ય બતાવ્યું છે ગંગા વહી રહી છે, વચમાં ટેકરી છે, તેના ઉપર જિનેશ્વર દેવનું મંદિર છે, અંદર આદિનાથ પ્રભુની મૂર્તિ શોભે છે, ગંગામાં વહાણ તરે છે, સ્ત્રી-પુરૂષ નહાય છે. સાક્ષાત અષ્ટા પદાવતારનું દશ્ય ખડું કર્યું છે. અત્યારે પણ આ જ સ્થિતિ છે પરંતુ અત્યારે મંદિરમાં જિનેશ્વર દેવ નથી કિન્તુ શિવલીંગ છે. આનો ઉલલેખ પણ હું આગળ કરી ગયો છું. આ ઉપરથી વાંચકોને ખાત્રી થશે કે મેં કયાંય કલ્પના, નર્યા અનુમાન કે ભક્તિની અતિશયતા નથી બતાવી પરનું સાચું ચિત્ર જ આલેખ્યું છે. મને પણ આ ચિત્ર જોઈ પુરેપુરી ખાત્રી થઈ કે તે સ્થાન આપણું જ છે પરંતુ આપણુ કમનસીબે આવી સુંદર ચીજ આપણા હાથમાંથી ચાલી ગઈ. આવું તો ઘણુંય ગુમાવ્યું હશે, પત્તો લાગે ત્યારે ખરો. આ વસ્તુ ચિત્રરૂપે પણ હજી રહી છે પરંતુ અહીંના વ્યવસ્થાપકે પાકો બંદોબસ્ત નહિં