________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવનનાં મૂલ્ય
૮૩ પુરૂના પ્રાતઃકાળમાં નામોચ્ચારણ કરીએ છીએ. આજે જે મહાન પુરૂષોના જીવનથી આપણે ઈતિહાસ ઉજવળ બને છે, જેમના જીવનના અણુએ અણુમાં વહેતી સુરભિને આજે પણ જે આસ્વાદ કરીએ છીએ તે તેઓના જીવનમાંથી જણાય છે કે તેઓના જીવનની પ્રતિજ્ઞા શિરસાટે હતી. તેઓનું જેટલું વક્તવ્ય તેટલું જ કર્તવ્યમય ચારિત્ર હતું “ વિન જાવ વચ્ચેની વાટ, વરનોરાને લખી લલાટ ” એ તે તેમની સામે જ ખડું રહેતું હતું “ સ્વીકારેલો પંથ ન ત્યજ સંતની એ સુનીતિ ” એ તેમના જીવનસૂત્ર હતા. જેની સુંગંધ, જેનું તેજ, જેનું સત્ય આજે પણ દુનિયા પર પ્રકાશ પાડી આપણા જીવનના મુલ્ય સાથે સરખાવે છે કે આપણામાં કેટલું તફાવત છે? લક્ષ્મી અને તેની સામગ્રીની વિપુલતા એ જીવનની પૂર્ણતા નથી, પરંતુ એ સાધનેને સાથ એ જે આત્મપ્રકાશ તેને મેળવવામાં જે ઉપયોગ કરે તે જ માનવ જીવનની સાચી પૂર્ણતા છે.
અને ઈતિહાસમાં જોઈએ છીએ કે-“ પૂણિયા શ્રાવકની સામાયિક " અભયકુમારની બુદ્ધિને ઉપયોગ ” “ શ્રદ્ધાન્વિત સુલસાને મોકલાવેલ ધર્મલાભ ” “ ધન્નાશાલિભદ્ર કરેલ દ્ધિનો ઉપયોગ” એ સર્વ માનવ જીવનની ખરી સમૃદ્ધિ બતાવે છે. એ ઉભરાતાં માનવ જીવનનાં ખરેખર મૂલ્ય ઉભરાય છે.
સામગ્રી અને સંસ્કાર એ બને ભિન્ન વસ્તુ છે. સામગ્રી સંપૂર્ણ મળ્યા છતાં નિસવ પુરૂષ સંસ્કારને પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી. એથી આજીવન તે અપ્રમત્ત રહી પ્રમાદ, ઈર્ષા, કલેશ, અજ્ઞાનના જામેલા યૂથને નષ્ટ કરવા-યુદ્ધ કરવા મળેલું છે, તે સત્ત્વ વિના સામે નહિં ટકી શકે “ચિસિદ્ધઃ સરો વસતિ માં નોરણે ” એ સૂત્રને યાદ રાખી જીવનને સત્વમય બનાવવા ભગીરથ પ્રયાસ અત્યંત જોખમે પણ પ્રાપ્ત કરવાનું છે અને એ સના બળે જ મહાન પુરૂષોએ સર્વત્ર વિજય મેળવેલ છે.
જીવનનાં મલ્ય પારખવા હોય, તેને ખરેખર માર્ગ મેળવવો હોય તે ગમે તે વસ્તુના ભેગે સર્વને પ્રાપ્ત કરી તે સર્વને જીવનના રોમરોમમાં પ્રસરાવી, જીવનમાંથી આત્માના શત્રુઓને પરાજય કરી, આત્માના આનંદને પ્રકાશ પ્રાપ્ત કરવામાં જ તેને ઉપગ કરે તે જ માનવ જીવનનું સાધ્ય તથા માનવ જીવનનાં મૂલ્ય છે. એક કાવ કહે છે કે –
* સુકાની ચિત્તને ચીંધી દીવાદાંડી પ્રભુ હારી
જનમ ને મૃત્યુથી બચવા પ્રત્યે દે એક ચીનગારી.” જૈન ગુરૂકુળ
લેખકપાલીતાણા. ઈ કસ્તુરચંદ હેમચંદ દેશાઈ—ધાર્મિક શિક્ષક
For Private And Personal Use Only
