________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
wwwwwww
એના કામિત (ધારેલી વસ્તુ) ને પૂરે છે તેમ પરમેશ્વરની પ્રતિમા પણ પૂજાતાં પુણ્યસિદ્ધિ માટે થાય છે.
પ્રશ્ન-–દક્ષિણાવર્ત પ્રમુખ પદાર્થો અજીવ છતાં પણ વિશિષ્ટ જાતિના અને દુર્લભ છે તેથી તેમનું આરાધન કરનાર પ્રાણીઓનું ધાર્યું તે કરે છે. પણ પરમેશ્વરની પ્રતિમા તેવી નથી, તે તો સુલભ પાષાણાદિની બનાવેલી હોય છે એટલે તે એમના સદશ શી રીતે થાય ?
ઉત્તર–જે વસ્તુ મૂલ સ્વભાવથી ગુણયુક્ત પ્રતીત હોય તેના કરતાં પણ પંચકૃત (પંચે માનેલી–સ્થાપેલી) વસ્તુ વિશેષ ગુણાત્ય (ગુણવાલી) ગણાય છે. અત્ર દષ્ટાંત. કે રાજપુત્ર પ્રાયઃ વીર્યાદિ ગુણનું સ્થાન હોય તેને પડતા મુકી બીજા કે દુલ વંશમાં ઉત્પન્ન થયેલા પુરૂષને તેના પુણ્યના ભેગે પ્રમાણિક પંચે રાજ્ય ઉપર બેસાડે તે તે બીજો પુરૂષ મૂલના રાજવંશીય ઉપર પણ શાસન-હુકમ ચલાવે છે અને જે તે તેનું કહ્યું કરતું નથી તે નંદરાજાની પેઠે શિક્ષા પામે છે, હવે મનથી વિચાર કરે કે મૂલને રાજપુત્ર ગુણ અને ચેમ્ય છતાં પણ ક્ષુદ્ર કુલમાં ઉત્પન્ન થયેલ રાજા પંચ-પૂજીત ( માન્ય ) હોવાથી સેવવા ગ્ય થાય છે, તેજ પ્રમાણે ચિંતામણિ વસ્તુ નિજ સ્વભાવથી ઉત્તમ છતાં પણ પરમેશ્વરની પ્રતિમા પ્રામાણિક પંચેથી પૂછત હોવાથી પૃથ્વી ઉપર વિશેષ માન્ય થાય છે. જુઓ વરરાજા, મહાજન, દત્તપુત્ર અને એવી બીજી બાબતોમાં પંચ જેને ભાગ્યની પ્રેરણાથી સંસ્થાપિત કરે છે, તે જ માન્ય થાય છે. તેમજ સ્વ પૂજાહ (સૌભાગ્ય નામ ?) કર્મના પ્રભાવથી પરમેશ્વરની જે પ્રતિમા સ્થાપવામાં આવી હોય તે પૂજવા ગ્ય થાય છે.
ઉપર જે પદાર્થો કહેવામાં આવ્યા છે તે આકારયુકત હોવાથી તેમની આકૃતિને અન્તરાત્મામાં ધારણ કરીને તેમના બિંબ (મૂર્તિ ) ની પૂજા કરવામાં આવે છે તે યુકત છે પણ ભગવાન તે નિરાકાર પ્રસિદ્ધ છે એટલે તેમનું બિંબ કરીને કેવી રીતે પૂજાય ? એમ કરવાથી અત૬ વસ્તુમાં તથ્રહને ( અભગવંતમાં આ ભગવાન છે એવી બુદ્ધિ કરવાને ) દોષ કેમ ન લાગે ?
નિરાકાર ભગવંતનું બિંબ તો અવતારાકૃતિની રચના છે. અર્થાત્ મહાત્માઓએ ભગવંતને સંસારમાં અવતાર (છેલ્લે ભવ) જે થયે હતિ તેવી ભગવં તની સ્થાપના કરેલી છે અને ભગવંતની જે જે અવસ્થા જેમને રૂચી તે અવસ્થામાં તેના અર્થીઓ ભગવંતને પૂજે છે.
| (ચાલુ) » આ કથન જે દેશકાળમાં પંચોની સત્તા સર્વોપરિપંચ ત્યાં પરમેશ્વર એવી મનાતી હોય તેને લાગુ છે.
૪ નંદ નામના નવ રાજા પાટલીપુત્રમાં રાજ્ય કરતા હતા. નંદને ચાણકયાદિએ રાજ્ય ઉપરથી દૂર કરી ચંદ્રગુપ્તને ઈ. સ. પૂર્વે ૩૧૫ માં ગાદિએ બેસાડ્યા હતા અને તેણે નવમાં નંદને મારી નાંખ્યો હતો.
–ઇતિહાસ.
For Private And Personal Use Only
