Atmanand Prakash Pustak 027 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

પાટણના જૈન જ્ઞાનભડારો.
૫૩
પાટણના જૈન જ્ઞાનભંડારો.
==>>(> > ==> =R જૈન ભંડારાએ પાટણનુ વધારેલુ ગૌરવ. ( ચાલુ ગતાંક પૃષ્ટ ૨૪૪ થી શરૂ )
અણુહીલવાડ પાટણ ગુજરાતના પુરાતન રાજ્યની રાજધાની હતુ અને ચાવડા વંશના પહેલા રાજા વનરાજે ઇ. સ. ૭૪૫-૬ માં વસાવ્યું હતુ ત્યારથી તે આજ સુધી આ પાટણ શહેર ગુજરાતના જૈન ધર્મનું મુખ્ય મથક છે. મધ્યકાલીન સમયના ૧૧, ૧૨ અને ૧૩ મા સૈકામાં તે તે ખરેખર જૈનાનુ કેન્દ્રસ્થાન હતું. એ વખતમાં એ ધર્મને જે ઉદાર રાજ્યાશ્રય મળ્યેા હતેા તેને લીધે એના આચાર્યા નીતિ, તત્ત્વજ્ઞાન, ધર્મ, સાહિત્ય, ઇતિહાસ તથા એવા બીજા અનેક વિષયેા ઉપર ગ્રંથા લખવાના વખત મેળવી શકયા હતા. ચાદમી પંદરમી તથા સાળમી સદીમાં તથા તે પછી પણ જો કે આ કામ કેટલેક અંશે જારી રખાયું હતું તેમ છતાં અગીઆરસી મારમી અને તેરમી સદીમાં જે કૃતિએ રચાઇ છે તે એ પછીના કાળમાં રચાયલી કૃતિ કરતાં ઘણી જ ઉપયેાગી તથા વધારે મહત્વની છે. જૈન આચાર્યોએ ગુજરાતના પાટનગરમાં તથા અન્ય સ્થળેાએ રહીને ઘણા અગત્યના ગ્રંથા રચીને ગુજરાતનું સાહિત્ય ઉત્પન્ન કરેલ છે. જૈન આચાર્યએ રચેલું સાહુિત્ય ખાદ કરીએ તે ગુજરાતનું સાહિત્ય ક્ષુદ્ર દેખાશે. સાહિત્યની પ્રવૃત્તિ પુસ્તકાના સંગ્રહ વગર અશકય છે અને તેથી જૈનાએ પોતાના ધાર્મિક સાહિત્ય ઉપરાન્ત બ્રાહ્મણેા અને બૌદ્ધોના સાહિત્ય વિષયક અને તત્વજ્ઞાન સબંધીના ગ્રંથાની હસ્ત લિખિત પ્રતા પણ પાટણ ખભાત વગેરે દેશામાં સંગ્રહેલી હતી. અને તેથી જ હાલમાં આ જૈન ભંડારાને લીધે જ જૈન, બ્રાહ્મણેા તથા ઐદ્ધોના પ્રાચીન અમૂલ્ય ગ્રંથા જે કાઈ પણ ઠેકાણેથી મળે નહી તેવા અહીંઆના ભંડારામાંથી મળી આવે છે. આ લડારા જયાં જ્યાં છે તે તે શહેરના ગૌરવમાં તેમણે વધારા કર્યા છે; કારણ કે વિદ્વાનાની, ઇતિહાસવેત્તાઓની અને ખાસ કરીને પ્રાચીન ઇતિહાસની કડીઓ મેળવવા ઈચ્છતા સ ંશાધકાની અને ભાષાશાસ્ત્રીઓની દ્રષ્ટિએ આ દૃનીચ વસ્તુએ છે અને દુનિયા ભરના વિદ્વાનાને જ્યારે જ્યારે પ્રસંગ મળે ત્યારે ત્યારે ભૂતકાળના આવા પુરાવાના સંગ્રહસ્થાનની-જ્ઞાન ભંડારના મુલાકાત લેવાનુ ચૂકતા જ નથી, અને તેથી જ પાટણમાંના અમૂલ્ય ભંડારાથી કઇક અનેરી વસ્તુએ હકીકતે મેળવવા યુરોપ અમેરીકાના જિજ્ઞાસુ વિદ્ધાના દરવર્ષે પાટણુમાં આવતા આપણે જોઇએ છીએ. ખરેખર પાટણનું આ ગૈારવ છે.