Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

ઉન્નતિ સાધનાર દશપ્રકારને માગ.
૩ર૭ સુધી મનુષ્યત્વ ગણાતું જ નથી. વિનયના પ્રકાશ વિના બીજા ગુણે તદ્દન ઝાંખા રહે છે. તેથી પ્રત્યેક મનુષ્ય પ્રથમ વિનય ગુણ મેળવવાનો પ્રયત્ન કરી જોઈએ. આ વિશ્વમાં વિખ્યાત થઈ ગયેલા મહાત્માઓએ પ્રજાને માટે ખરા ઉપયેગી ગુણ તરીકે વિનયને જ વર્ણવ્યા છે. એક પિતાએ પિતાના પુત્રને નીચેના પદ્યથી એજ
यदि विद्वांश्च मतिमान् धनवांश्च नियोगवान् ।
न जातस्तत्र नो चिन्ता मा भवाविनयी सुत ॥ १ ॥ હે પુત્ર ! કદિ તું વિદ્વાન, બુદ્ધિમાન, ધનવાન, અને અધિકારી ન થા તે તેને માટે મને ચિંતા નથી, પણ તું અવિનયી થઈશ નહિ. ૧.
૩ સત્સંગતિ. સત્સંગનું મહત્વ અદ્દભૂત અને દિવ્ય ગણાય છે. સતત સારા સહવાસમાં રહેવું, એ એક પ્રકારની શિક્ષણ શાળામાં રહેવા જેવું છે. કેટલાક વિદ્વાને સત્સંગને સ્વર્ગીય સ્થળની ઉપમા આપે છે. મનુષ્ય માનવ સૃષ્ટિમાં ઉત્પન્ન થયા છતાં સત્સંગથી દિવ્ય સૃષ્ટિમાં ઉત્પન થયેલું ગણાય છે. શારીરિક અને માનસિક ઉચ્ચ શકિતનો વિકાસ સત્સંગથીજ થાય છે. મનની વૃત્તિઓ એટલી બધી ચપળ છે અને કોમળ છે કે તેની ઉપર સહવાસની છાપ તુરત પડી જાય છે તેથી મનને સત્સંગના સહવાસનો લાભ આપ આવશ્યક છે. જેમ જેમ માણસ સત્સંગની કેટીમાં ચડતો જાય છે, તેમ તેમ તે આત્માનો સ્વાભાવિક પ્રકાશ મેળવતો જાય છે. સુખ અને દુઃખ, અસ્ત તથા ઉદય-એ આ જગના પ્રવર્તનમાં ચકની જેમ ફર્યા કરે છે. એ ઉભય ચક્રોના ચલનથી આ સંસારનો મહાન રથ ચાલે છે. જે સત્સંગને આશ્રયી બને છે, તેને એ રથના સુખ અને ઉદયના ચક્રને વિશેષ લાભ મળે છે. આ વિશ્વની આનંદમય અને નિયમિત રચનાને ઉચ્ચ અનુભવ પણ સત્સંગના સેવકને જ મળી શકે છે. સત્સંગને ઉચ્ચ પ્રભાવ જાણનારા વિદ્વાનોએ સત્સંગના અનેક સ્તવનો ગાયા છે.
૪ સદ્વ્ય ય. ન્યાયથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવું અને તે દ્રવ્યનો શુભ કાર્યોમાં વ્યય કરે, તે ઉન્નતિને સાધનારા માર્ગનો ચોથો પ્રકાર છે. સંસારના સાધનની સિદ્ધિ દ્રવ્ય વિના થઈ શકતી નથી, તેથી પ્રત્યેક ગૃહસ્થને દ્રવ્યોપાર્જન કરવાની આવશ્યક્તા પ્રાપ્ત થાય છે. દ્રવ્યની પ્રાપ્તિ કર્યાધીન છે, તેથી સદભાગ્યે જે દ્રવ્યોપાર્જન કરવાના સારા સારા સાધનો મળી આવે અને તે દ્વારા દ્રવ્ય સાધ્ય થાય તે દ્રવ્યનો સદુપયોગ કરવો જોઈએ. ભય, શંકા અને સંકેચને ઉપજાવનારી ઉપણુતાને