________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. પણ કર્તવ્યધર્મના બળથી તે ઉભયલેકમાં શ્રેય પણ મેળવી શકે છે. શુદ્ધ વ્યવહાર, શુદ્ધ આચાર, શુદ્ધ વિચાર અને શુદ્ધ ધર્મ સમજવાની શક્તિ કર્તવ્ય પરાયણને જેવી પ્રાપ્ત થાય છે, તેવી બીજાને થતી નથી. માનવજીવન કર્તવ્યથીજ કૃતાર્થ છે. જેને પિતાના કર્તવ્યનું યથાર્થ ભાન થયું છે, તે આ વિશ્વ ઉપર સર્વત્ર વિજયી અને યશસ્વી બને છે. કર્તવ્યનું સ્વરૂપ જે હૃદયમાં પ્રકાશી નીકળ્યું હોય, તે હદયના પ્રદેશમાં પછી કદિ પણ મલિન ભાવો પેસી શકતા નથી. કર્તવ્યના અદ્ભુત અને દિવ્ય તેજ આગળ કોઈપણ જાતનું અંધકાર આવી શકતું નથી. તેવા કર્તવ્ય ઉપર દ્રઢતા રાખવી તે એક ઉન્નતિ સાધક ઉચ્ચ માર્ગ છે.
૮ સ્વાધ્યાય સેવા. સ્વાધ્યાય એ માનવબુદ્ધિને વિકાસ કરવાનું મહા સાધન છે. આત્મસ્વરૂપને વિશેષ પ્રકાશ આપવાને માટે સ્વાધ્યાયના જેવું બીજું એકે સાધન નથી. પ્રાચીન વિદ્વાનોએ મનુષ્યજાતિને માટે સ્વાધ્યાયને એક અદ્ભુત દિવ્યબળ કહેલું છે. આ વિશ્વ ઉપર જે કાંઈ અનેક અદ્દભુત અને ઉન્નતિકારક પ્રસંગ બનેલા છે, તે સ્વાધ્યાયને જ પ્રભાવ છે. જનસમાજને સર્વ કાલે અને સર્વ પ્રસંગે સ્વાધ્યાયની સેવાથી જ નવું સામર્થ્ય અને નવું બળ પ્રાપ્ત કરવાનું છે. ભારતભૂમિ ઉપર જે ઉચ્ચ ધાર્મિક ભાવનાઓ પ્રવત્તી છે, તે સ્વાધ્યાયને આભારી છે. ધર્મના નાયકે અને સ્થાપકે એ સ્વાધ્યાયના આશ્રયથી જ વિજયી થઈ શક્યા છે. અને ભવિષ્યમાં વિજય મેળવવાને માટે આપણે માટે એ સ્વાધ્યાયની સમૃદ્ધિનો અદભુત વારસો મુકી ગયા છે. તે સ્વાધ્યાયની પ્રવૃત્તિ ધર્મ અને વ્યવહાર બંને પ્રકારે થઈ શકે છે. ઉન્નતિની ઈચ્છા અને આશા રાખનારા પ્રત્યેક મનુષ્ય એ સ્વાધ્યાયરૂપ સુધાસાગરમાં સદા મગ્ન રહી સ્વ અને પરનું શ્રેય કરવાને ઉદ્યત થવાનું છે.
જૈનશાસ્ત્રકારોએ સ્વાધ્યાયનુ ઉગ્ર સ્વરૂપ બતાવેલું છે કે જેથી સ્વાધ્યાયરૂપી ઉદ્યાનમાં વિહાર કરનાર પુરૂષ પરમાનંદમાં મગ્ન થઈ કલ્યાણના ભંડાર બને છે.
૯ ઉત્કર્ષમાં પણ નિરભિમાનિતા. સંપત્તિ–આબાદિથી ઉત્કર્ષ થતાં જ મનુષ્ય અભિમાનના મહાન પર્વત ઉપર ચડી જાય છે. આ પ્રવૃત્તિને આર્ય વિદ્વાને ધિક્કારે છે. તેઓ કહે છે કે “સંપત્તિના ગર્વરૂપી ગિરિ ઉપર ચડેલા મનુષ્યને અવશ્ય અધ:પાત થાય છે.” વૈભવના ઉત્કર્ષ માં નિરભિમાન રહેવું, એજ મનુષ્યનું સવર્ણન છે. સજજનત્વના લક્ષમાં સંપત્તિમાં હર્ષ અને વિપત્તિમાં ખેદ ન કરવાનું ઉત્તમ લક્ષણ સૂચવેલું છે. અને એ લક્ષણથી જ મનુષ્ય સર્વ લક્ષણ સંપૂર્ણ ગણાય છે.
For Private And Personal Use Only
