________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવ, મન અને ઇંદ્રના સંલાપરૂપ કથા. પાળે છે અને જે જીવોની રક્ષા માટે ઉપદેશ આપે છે તેવા મુનિઓને પ્રણામ કરવા તે યુક્ત છે. વળી તે જડ ! તું જે બોલે છે, તે મને અયુક્ત લાગે છે. વળી હે નિર્લક્ષણ મન ! ઉંટના પગે શું નપુર શોભે ? તું ચપલ–શિરોમણિ અને વિષયાસક્ત છે, નિ:સત્વ અને અવિવેકી છે. હે મન ! તું જે કાંઈ દુષ્કર્મ કરે છે, તેના ચાગે હું ભવોભવ અનેક પ્રકારની વિડંબના પામું છું.” ત્યારે મને કહેવા લાગ્યું
હે ગુણોત્તમ સ્વામિન ! તમાંરા પ્રસાદથી હું મોટા મનોરથ જો કરૂં તો તમે મને શા માટે અટકાવે છે? માટે હવે પ્રસાદ લાવીને મને કોઈ વ્યવસાય બતાવે; કારણ કે હું અનેક અનર્થ નીપજે તેવું કંઈ કામ કરતું નથી, અને એ વાત ખોટી પણ નથી; કારણકે સ્પશન પ્રમુખ પાંચ મારા નિગી જન છે, તે મદેન્મત્ત અને નિરંકુશ હસ્તીની જેમ અયુક્ત કાર્ય કરે છે. તે એ કુપ્રધાનને ફેડીને તેના સ્થાને મને બીજા નિયુક્ત પુરૂષ આપે. હે સ્વામિન્ ! જુઓ, એ શિલ્યરૂપ છે અને નિરંતર અનેક અનર્થ પ્રગટાવે છે.”
એવામાં સ્પર્શનેંદ્રિયે કહ્યું–“હું એક સમગ્ર શરીરને રૂંધી બેઠી છું. અહીં બીજી ઇદ્રિમાં તપાસતાં એક મન સમાન બીજું કોઈ પ્રેરક નથી એ ગમ્ય કે અગમ્ય કંઈ ગણતું નથી, કિલષ્ટ અબ્રહ્મની અભિલાષા કરે છે, સ્વદારા છતાં એ વેશ્યાની ઈચ્છા કરાવે છે. પરસ્ત્રી ગમનનાં દુ:ખ ઉપજાવે છે. શિશિરઋતુમાં એ નિત સ્થાન, ઘરમાં અગ્નિની સગડી, સુગંધી દ્રવ્ય, તેલ તથા બહુ વસ્ત્રની સગવડ કરે છે અને ગ્રીષ્મઋતુમાં હે નાથ ! એ ચંદન-લેપ, પુષ્પ, જલાવગાહ અને કુવારા આગળ બેસવાની ઈચ્છા કરે છે, વળી વર્ષાઋતુમાં જળ અને કાદવના પ્રસંગરહિત અછિદ્ર ભવનતલને એ શોધે છે, એમ વિવિધ વિષયોની ઈચ્છા કરતાં પણ એ કદિ સ્પર્શનેંદ્રિયથી તૃપ્તિ પામતું નથી. બુધજને એના દુશ્ચરિત્રની ભારે નિંદા કરે છે. તે સ્વામિન્ ! એના આવાં કર્મોને લીધે અનેક જન્મમાં તમે પીડા પામ્યા અને વિડંબના સહન કરે છે. તેમ ભક્ષ્યાભઢ્યના વિવેક વિના મૂઢ બનેલ રસવિષયની ગૃદ્ધિરૂપ દોલા (હળા ) પર આરૂઢ થયેલ તથા પેય–અપેય વસ્તુને વિચાર ન કરનાર રસના પણ અનેક અનર્થ ઉપજાવે છે. કારણ કે વનમાં સંચરતા કંઈપણ અપરાધ ન કરતા, તૃણ અને સલિલ (જળ) માત્રથી મનમાં સંતુષ્ટ થનારા તથા જરાપણ ખડખડાટ સાંભળતાં ભયભીત બનતા એવા હરિણ, શશલા, સંબર, વરાહ વિગેરે નિરાધાર પ્રાણીઓને, નિરંતર મજબુત અને દેડાવી, હાથમાં ભાલા ધનુષ્ય અને બાણ ધારણ કરી તથા પોતાના પ્રાણેને પણ સંશયમાં નાંખીને પણ કેટલાક નિર્દય જનો શિકારમાં પ્રવર્તતાં મારી નાખે છે, કેટલાક નિષ્કરૂણ બનીને સમુદ્રના ગંભીર જળમાં વિચરતા મને હણે છે. વળી ફૂર બનેલા કેટલાક જને, નિર્દોષ, લાવરી, તીતર, દહિક અને મયૂરની ગરદન
૧ હવા વગરનું સ્થાન
For Private And Personal Use Only
