________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઇમરાનને યોગ્ય કેણ હોઇ શકે?
૨૮૭ ચિદમે ગુણ એટલા માટે કહેવામાં આવેલ છે કે આ પુરૂષ જ વિન્ન રહિત ધર્મક્રિયા કરી શકે છે અને તે સુપક્ષ તે પુરૂષને ધર્મકાર્ય કરતાં તેને ઉત્સાહ પમાડે છે સહાયકારક થાય છે. દરેક મનુષ્ય પોતાના પરિવારને કેળવી આવું બનાવવું જોઈએ કે જેથી તે પુરૂષ ધર્મરત્નને યોગ્ય હોઈ શકે.
જે જે કાર્ય પરિણામે સુંદર હોય, જે કરતાં ઘણું લાભ અને અલ્પ કલેશ હોય, તથા ઘણા માણસોને વખાણવા લાયક હોય, તે તે સર્વ કાર્યોને આ પંદરમાં ગુણ દીર્ઘ દૃષ્ટિવાળે મનુષ્ય આરંભ કરે છે. સાથે પિતાની યોગ્યતાને તથા શુભ અનુબંધ પરિણામનો પણ તે વિચાર સાવધાનતાથી કરી શકે છે, તેથી જ આ ગુણવાળો મનુષ્ય ધર્મરત્નને લાયક હોય છે.
સચિત્ત અચિત્ત દ્રવ્યોના અથવા ધર્મ અધર્મના હેતુરૂપ પદાર્થોના ગુણ તથા દેને પક્ષપાત રહિતપણે સ્વસ્થ અને મધ્યસ્થ ચિત્તે કરીને જે મનુષ્ય જાણે છે, તે ઉત્તમ ધર્મને અધિકારી થાય છે, તેથી જ સોળમો વિશેષ નામાં ગુણ કહેલો છે. આ ગુણવાળે મનુષ્ય નિષ્પક્ષપાતિ હોવાથી ત્યાં પોતાની મતિ હોય ત્યાં તે વિષય સિદ્ધ કરવા યુક્તિને ન શોધતાં જ્યાં યુક્તિ હોય છે વિષય યુક્તિ યુક્ત જણ હાય ત્યાં પિતાની બુદ્ધિને પ્રવર્તાવે છે.
મનુષ્ય પરિપકવ બુદ્ધિવાળા હોય છે, એટલે તે પરિણામે સુંદર મતિવાળા હોવાથી પાપાચારમાં પ્રવર્તતાજ નથી જેથી તેને અનુસરનાર મનુષ્ય તેવો જ હોય છે, કારણકે ગુણે સંગતિથી જ પ્રાપ્ત થાય છે તેથી આ ગુણને વૃદ્ધાનુગવૃદ્ધને અનુસરનાર નામે સત્તર ગુણ કહે છે. સંગતથી ઉત્પન્ન થનારા ગુણે છે અને ઉત્તમ પુરૂષોને સંગ શીળરહિત મનુષ્યને સદાચારી બનાવે છે એમ શાસ્ત્રમાં કહેલું છે તેથી આ ગુણવાળે મનુષ્ય ધર્મને અધિકારી છે.
વિનય એ ધર્મનું મૂળ કહેલું છે. સત્યજ્ઞાન અને દર્શન વગેરે સર્વનું મૂળ વિનય છે અને તે ગુણે મોક્ષનું મૂળ છે. તેથી જ વિનય સર્વ ગુણેનું મૂળ હોઈ તે ગુણવાળે સંયમી થાય તે રહિત ધર્મ પાળી શકતું નથી તે મે તે કયાંથી મેળવી શકે માટે વિનયવાન મનુષ્ય જ નરરત્ન હાઈ ધર્મરત્નને લાયક આ ગુણ અઢારમે છે.
બીજાના કરેલા ઉપકારને વિસ્મરણ રહિત જાણે તે કૃતજ્ઞ નામને ઓગણીશમ ગુણ છે. આ પુરૂષ કૃતજ્ઞ પણાથી ઉત્પન્ન થયેલા ગુરૂના બહુ માનથી ક્ષમા, જ્ઞાન વગેરે ગુણેની વૃદ્ધિ થાય છે. તેથી આ ગુણવાળા મનુષ્યને ધર્મને એગ્ય કહેલ છે.
પરહિતકારી જે પ્રકૃતિએ કરીને બીજાઓનું હિત કરવામાં નિરંતર તત્પર હોય છે તે ધર્મ રૂપી ધનને લાયક હોવાથી ધન્ય છે. કારણકે આવા પુરૂષે સમ્યફ
For Private And Personal Use Only
