________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પછી મોટા થતાં સારા લોકોની સંગતિમાં રહેવાનું તેને ઘણું આકરું લાગશે, તેને સારા માણસોની સંગતિ ગમશે પણ નહિ, અને કદાપિ કઈ રીતે તે સારા લેકેની સાથે બેસવા ઉઠવા લાગશે તો પણ તેનું કશું સારું પરિણામ નહિ આવે, બાલ્યાવસ્થાના દ્રષિત સંસ્કાર તેને કદિપણ સુધરવા દેશે નહિ. અભિમાન, ચંચલતા, અસ્થિરતા આદિ જે જે દોષ છે તે સર્વને નાશ સત્સંગતિથી પહેલાઈથી થઈ જાય છે. જે મનુષ્ય સાધારણ લેકોની સોબતમાં રહેશે તો તે સ્વાભાવિક રીતે જ પિતાને બીજાઓથી મોટો લાયક અને બુદ્ધિમાન સમજશે અને તેવી સ્થિતિમાં તે પિતાની યોગ્યતા અથવા વિદ્યા આદિમાં વધારો કરવાને પ્રયત્ન કરશે નહિ, પરંતુ જે તે પિતાની કરતાં વધારે શ્રેષ્ઠ વિદ્વાન અને સુયોગ્ય મનુષ્યની સાથે રહેશે તો તે તેના જેવા બનવાનો પ્રયત્ન કરશે. કહેવાનું તાત્પર્ય એટલું જ છે કે સત્સગતિથી મિથ્યાભિમાન દૂર થઈ જાય છે અને આત્મોત્કર્ષ સાધી શકાય છે.
આ પ્રસંગે વૃથાભિમાન, ચંચળતા, ઈર્ષ્યા તથા સ્વભાવના બીજા દોષોના સંબંધમાં પણ છે ડું કહેવાની આવશ્યક્તા જણાય છે. બધા પ્રકારના દેશોની સાથે સરખાવતાં મનુષ્ય ઉપર અભિમાનનો વિશેષ અધિકાર રહેલો છે અને એજ દોષ તેની દુર્બલતાનું મોટામાં મોટું પ્રમાણ છે. તે ઉપરાંત અભિમાન માણસને અંધ બનાવી મુકે છે. જે મનુષ્ય અભિમાની હોય છે તેને સારા નરસાનું કશું ભાન રહેતું નથી. અભિમાની મનુષ્ય હમેશાં પોતાને જ જોયા કરે છે, બીજાનું નિરીક્ષણ કરવાનો તેને સમય નથી મળતો જેનું દુષ્પરિણામ એ આવે છે કે તે સંસારના જ્ઞાન અને અનુભવથી વંચિત રહે છે. અભિમાની મનુષ્ય કદિ પણ આમોન્નતિ સાધી શકતા નથી, કેમકે તેનો ઘણે ખરે સમય આપ બડાઈમાં અને હવાઈ કિલ્લા બાંધવામાં જ વીતી જાય છે. તે ઉપરાંત જે હેતુથી મનુષ્ય અભિમાન કરે છે તે હેતુની પણ પૂતિ નથી થતી. અભિમાની મનુષ્ય લોકો ઉપર પોતાની
ગ્યતા અને સામર્થ્યનું પ્રકટન કરવા ઈચ્છે છે, પરંતુ પરિણામ તદન ઉલટું જ આવે છે, જોકે એને નાલાયક અને મૂખે સમજવા લાગે છે. આપણું દ્રવ્ય, વિદ્યા વિગેરેનો જ્યાં સુધી આપણે સદુપયોગ નથી કરતા ત્યાં સુધી સર્વ સાધારણ લેકેને નથી ખબર પડી શકતી કે વસ્તુત: આપણે કેટલા ધનવાન અથવા વિદ્વાન છીએ. સાધારણ ભલા માણસની સાથે વાત કરવામાં આપણે હલકાઈ સમજીએ અને રસ્તે ચાલતાં બીજાને કષ્ટ પહોંચાડીએ તો તેનાથી આપણી આબરૂ વધતી નથી તેમજ બીજાને મૂર્ખ અથવા અજ્ઞાન કહેવાથી આપણી વિકતા પ્રકટ થતી નથી. આપણે ખરેખરા ધનવાન અથવા વિદ્વાન ‘ત્યારેજ કહેવાઈએ કે જયારે આપણે આપણું ધન અથવા વિદ્યાનો સદુપયોગ કરીયે–એને લાભ બીજાઓને આપીએ. નહિત લેકે આપણી દશા જોઈને હસશે અને સંભવિત છે કે આપણી તરફ ધૃણા પણ બતાવશે. જ્યારે કોઈ અભિમાની માણસ પિતાની યોગ્યતા આદિની
For Private And Personal Use Only
