Atmanand Prakash Pustak 022 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૨૪
શ્રી આત્માનંદુ પ્રકાશ
જેમ આંબા પાકવાને વસંત રૂતુ અવશ્ય જોઇએ, તેમ મેક્ષ પામવાને ત્રીજો, ચેાથે! આરા જન્મ માટે અવશ્ય જોઇએ. ઉસ પણી અવસર્પિણી કાળમાં મેાક્ષ પ્રાપ્તિ માટે એકંદર પહેલી, બીજે, પાંચમે, અને છઠ્ઠો આરા પ્રતિકુળ છે. ત્રીજો ને ચેાથે! મારે અનુકુળ છે.
'' ''
૨. સ્વભાવ-હવે ધારા કે કાળ કદાચ અનુકુળ હુંય એટલે તે-ચેાથા આરા હાય. તે છતાં જે જીવ મેાક્ષ પામવાના સ્વભાવવાળા છે તે જીવ મેસે જાય, ખીજા જીવેા ન જાય. જેમ મગમાં મગ અને કરડુ મેઉ હાય, હવે મગની સાથે કરડું પણ ચુલે પકવવાને મુકયા હોય તેા મગ તા ચડશે પરંતુ કરડું ચડશેજ નહિ. કારણુ કરડુમાં ચડવાના સ્વભાવ નથી, એવા જીવોને અભવ્ય જીવા કહે છે, માટે કદાચ ત્રીજા ચાથા આરા જેવા અનુકુળ કાળ હાય તેા પણ તેમાં મેાક્ષ જવાને ચાગ્ય એવા ભવ્ય . જીવાજ મેક્ષે જાય, મેક્ષે જવાને અયેાગ્ય એવા અ ભવ્ય જીવે। મેક્ષે ન જાય, કારણકે અભવ્ય એટલે મેક્ષે જવાને જેના સ્વભાવજ નથી એવા જીવેા. ૩
નિયતિ—નિયતિ અથવા નિયત એ કારણના અથ નિમિત્ત એવા થાય છે. જેમકે જે સામગ્રી મેાક્ષ પામવાને જોઇએ તે સામગ્રી કે સાધના ન હાય તા વસ્તુ કેમ બને ?
માટે ત્રીજા-ચેાથા આરા જેવા ચેાગ્ય કાળમાં પણ મેક્ષ પામવાને સ્વભાવવાળા એટલે ભવ્ય જીવા હાવા છતાં પણ જે જીવેાને મેાક્ષ પામવાને યેાગ્ય સા ધના કે નિમિત્ત ન મળ્યાં તે માહ્ને ન ગયાં, માટે સાધન કે નિમિત્ત એ કારણની પણ કાર્ય સિદ્ધિમાં અગત્ય છે. જેમ ઘડા બનાવવાને માટીની તે મુખ્ય જરૂર તથાપિ ફ્રેંડ, ચક્ર, અને કુંભાર વિગેરેના નિમિત્ત વિના ઘડા અને નહિ, તેમ મેસ પ્રાપ્તિમાં જે જીવાને ચેાગ્ય કાળ મળે, તેમજ તે જીવ ભવ્ય જીવે એટલે મેક્ષ પામવાના સ્વભાવવાળા હેાય તે છતાં દેવગુરૂ ધર્માદિના નિમત્તની જરૂર પણ છે.
પુરૂષાકાર–પુરૂષાકાર એટલે ઉદ્યમ. હવે જીવને ત્રી જા ચાથા આરા જેવા મેાક્ષ જવાને ચાગ્ય કાળ મળે, વળી તે જીવના ભવ્ય સ્વભાવ હાય, વળી, મેાક્ષ પામવાને ચેાગ્ય એવા નિમિત્ત પણ મળે, તે છતાં જે ઉદ્યમ ન કરે, તેને મેાક્ષ ન મળે. જેમકે શ્રેણીક રાજા ચેાથા આરામાં હતા માટે મેાક્ષ પામવાને કાળ તે ચેાગ્ય હતા. તેમ શ્રેણીક રાજા ભવ્ય જીવ છે એટલે મેક્ષ પામવાને યેાગ્ય સ્વભાવવાળા હતા, વળી નિમિત્ત પણ તેવું મળ્યું એટલે સમ્યકત્વ પણુ પામ્યા, તે છતાં મેાક્ષ પામવાને જે ઉદ્યમ કરવા જોઈએ તે ન કર્યો. દેશવિરતિ અને સર્વિતિ કરી ન શકયા તે પ્રમાણે કૃષ્ણુ મહારાજ પણ સમ્યકત્વવાન હતા તેને પણ ચેાથા આરે મેક્ષ પામવાને યેાગ્ય સ્વ ભાવવાળા, પેાતાના ભવ્ય જીવ અને તવું જ સમ્યક-૧ પામવા રૂપ નિમિત્ત પ મળ્યું, પર ંતુ મેાક્ષ પામવાને ઉદ્યમ કર્યાં નહિ. માટે ઉદ્યમ અથવા પુરૂષાકારની પણ તેટલી જ અગત્ય છે.