________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨es
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
- 3 ว
ઈ. સ. પૂર્વે ૪૬. કલિંગમાં નંદવંશનો રાજ્યકાળ. ઈ. સ. પૂર્વે ૨૩૬ અશોકનું મૃત્યુ. ઈ. સ. પૂર્વે ૨૨૦ કલિંગમાં ત્રીજા રાજવંશની ( જાહોજલાલી ) સ્થાપના. ઈ. સ. પૂર્વે ૨૧૩ સાતવાહન વંશનો રાજય પ્રારંભ.
સ. પૂર્વે ૧૯૭ (ચેતવંશમાં) ખારવેલને જન્મ. સ. પૂર્વે ૧૮૮ મગધમાં મર્યવંશનું અધ:પતન, અને પુષ્પમિત્રને
સિંહાસન પ્રાપ્તિ. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૮૨ ખારવેલ યુવરાજ થયે. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૮૦ સાતકણનું ખારવેલ સાથે યુદ્ધ. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૭૩ ખારવેલને રાજ્યાભિષેક. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૬૫ મગધપરની પહેલી ચઢાઈ, ને ગોરથગિરિનું યુદ્ધ. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૬૧ મગધ પર બીજી ચડાઈ. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૬૦ હસ્તિ ગુફાની લીપી. ઈ. સ. પૂર્વે ૧૪૬૦ કેતુભદ્ર, કેતુમાન, મહાભારત કાળ. (૧૬૦–૧૯૨૪=૩૩૮૪ એટલે અત્યારથી ૩૦૦૦ વર્ષ પૂર્વે મહાભારતમાં વર્ણવેલ કુરૂક્ષેત્રનું યુદ્ધ થયું હતું.)
હવે ચંદ્રગુપ્તને સંવત્ કલિંગ રાજ્યમાં કેમ હશે ? આ પ્રશ્ન સ્વાભાવિક ઉપસ્થિત થશે પણ કલિંગ રાજ્ય મગધના તાબામાં આવ્યું હશે ત્યારે ચંદ્રગુપ્ત સંવને પ્રચાર થયે હશે. એમ સમજી શકાય છે. એ બનવા સંભવ છે. તેથી ઉપરોકત સંશયને સ્થાન રહેતું નથી. વળી મગધરાજ નંદની પુત્રી મુરાના ઉદરથી ચંદ્રગુપ્તને જન્મ થયો છે તેથી ચંદ્રગુપ્ત મૌર્યવંશીય મનાય છે, અને પ્રસ્તુત લીપીમાં કેતરાએલ “ રાજમુરીય કાળ” તે નક્કી આ મુરાના પુત્ર ચંદ્રગુમના રાજ્યારોહણ વર્ષથી પ્રારંભાએલ સંવત્ છે. પુરાણોક્ત મર્યવંશીય ચંદ્રગુપ્ત ઈ. સ. પૂર્વે ૩૨૭ વર્ષે રાજ્યારે હિત થયો હતો, અને ત્યાર પછી ૧૬૫ વર્ષે હસ્તિ ગુફાની લીપી ખાદાએલ છે. આથી રાજમુરીય કાળ ” તે ચંદ્રગુપ્ત સંવત્સરના છે એમ માનવાને કઈપણ જાતની હરકત નથી. તેમાં કોઈ જાતને સંશય રહેતું નથી. લીપીમાં રહેલ બીજા વર્ષના વર્ણનમાં સાતકણીનો ભેટે દર્શાવેલ છે. આ સાતકણ જે ત્રીજા આંધવંશીય દક્ષિણના રાજા સાતવાહન છે. તે રેવાના પશ્ચિમ ભાગ સુધી પથરાયે હશે. તે તેની લીપી તથા મુદ્રા પ્રાપ્ત થઈ છે તે પરથી સમજી શકાય છે. બારેન્દ્રપાળ રાજવર્ગની પેઠે સાતવાહન રાજવગે પણ પ્રજાના સામર્થ્ય અને સહાયથી રાજ્ય પ્રાપ્તિ કરી હતી. તેઓ પ્રથમ દક્ષિણમાં જ પિતાના રાજ્યને બળવાન બનાવી ઉડિથાની પશ્ચિમ હદ સુધી આગળ વધ્યા હતા.
–ચાલુ.
For Private And Personal Use Only
