________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિચારકા માટે—
૪૫
સસ્થાઓ પ્રતિષ્ઠિત થયેલ છે. આ નવીન તેમજ અગાઉની કેટલીક સૌંસ્થાએ સમ યને વિચાર કર્યા સિવાય, શિક્ષણશાસ્ત્રના અભ્યાસ કર્યા સિવાય, જ્યાં ત્યાં ગાડું ગબડાવે નય છે. મા બાપની ફરજ, બાળકની ચાગ્યતા, કયા શિક્ષણુની અગત્યતા વિગેરે અનેક પ્રશ્નાના અભ્યાસ કર્યા સિવાય પ્રાર ંભેલ પ્રવૃત્તિમાં પૈસાના વ્યય પરિણામ કરતાં વિશેષ આવે છે. શિક્ષણની ખાખતમાં મહાન વિચારકા પણ વિશેષ વિચાર કર્યા કરે છે, કે જે વિચારીશ, જે પ્રશ્ન આપણી કલ્પનામાં પણ ન આવી શકે. આ પણુને કેવા શિક્ષણની જરૂર છે ? તે સંબંધી એક બંગાળી વિદ્વાને હમણાં પોતાના વિચાર પ્રગટ ર્યાં છે. તે આપણને તે શું, પણુ આખા વિશ્વને વિચારણીય છે જે હું નીચે આપું છું. લેખક મહાશય જૈનેતર હાવાથી તેમણે કેટલેક ઠેકાણે પોતાના સમાજના સ ંતાનુ મહત્ત્વ ગાયુ છે, જે વાંચીને આપણે વિમુખ નહીં અનતાં, અનુમેાદન કરશું. જેને તે વિશેષ પડતા લાગે તે ક્ષન્તવ્ય ગણુશે. કારણ કે તે વિચારેને બાદ કરતાં લેખ નિરસ થઇ જતા હતા, તેમ લેખકને પણ અન્યાય થતા હતા.
શિક્ષા-કેળવણી એ સ્વગીય સામગ્રી યા માનવીની સંજીવન શક્તિ છે. તેના પ્રભાવથી શરીર અને મન બન્ને સજીવતા અને ઉત્કર્ષીને પ્રાપ્ત કરે છે. આ વાર્તા પુસ્તકાના આલિંગનથી, વિશ્વવિદ્યાલયમાં ભૂષિત થવાથી સમજી શકાય નહીં. શિક્ષાને પૂર્ણ વિકાસ માત્માન્નતિ અને પાન્નતિથી સમજી શકાય. જે શિક્ષિત, તે પ્રેમી, ભાવિક અને વિશ્વબંધુ હાવા જોઈએ. માનવ-સમાજની વર્તમાન અવસ્થાનું પ વેક્ષણ કરતાં સ્પષ્ટ સમજાય છે કે, આપણી શિક્ષા- તરલતામયી, સ્વામી, અ કરી અને અન-પૃહાએજ પૃથ્વીને પ્લાવિત કરી દીધેલ છે. આપણે લાલચુ ખની, સત્યનેા અપલાપ કરી, ન્યાયને ગુંગળાવી, બુદ્ધિને વિડંબિત કરી, પાતપાતાની આપદાવસ્થામાં પરિણત થઈ માનવવાસને નરકાવાસની સૃષ્ટિ રચીએ છીએ. સૃષ્ઠિ-રાજ્યના અધીશ્વર બની, આપણે પદ્ય, માન અને ધનાકાંક્ષાના દાસત્વની દુર્માચ્ય શૃંખલામાં આબદ્ધ થવા આકર્ષાયા છીએ; આ આપણા આત્મ વિકાસનું પરિણામ ફળ. આપણે ધનરાશિ સંગ્રહ કરીએ, મેટા માટા મહેલે બનાવીએ, ચકચકિત વસ્ત્રો પહેરીયે, અને સારા ઠાઠમાઠથી ઘરને સુસજ્જિત કરીએ, એજ શુ` શિક્ષાનુ ફળ કહેવાય ? માણુસ જે શિક્ષાના પ્રબળ સ્રોતમાં તણાઈ આત્મભાન ભૂલે, સદસત્ જાણવાને અવસર ન પામે, તે શુ` ‘ શિક્ષા ' ના નામને ચેાગ્ય છે? સુશિક્ષા માનવ પિરવારમાં સદ્ભાવના પ્રચાર કરશે, દ્વેષ, હિંસા, ધૃણા વિગેરેના પરિહાર કરશે, એકતાના ઉપાસક બનાવશે, આત્માદર દૂર કરી અનુજાત અને વિશૃંખલ સમાજને ઉન્નતિ અને શુ'ખલા-ઐકયને એનાયત કરશે.
66
શિક્ષાજ ચિત્તશુદ્ધિનુ મૂલ છે. ” તેના પ્રભાવેજ કર્ત્તત્ર્યબુદ્ધિનો આવિ ોંવ થાય છે. જે જગતની અત્યંત હિતકર અને અપરિસીમ સુખની ઉત્પાદક છે.
For Private And Personal Use Only
