________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
પરમ ઉપકારી મહાપુરૂષો માટે ન કરવામાં આવે તો ભાવનગર જૈન સમુદાય અને ખાસ કરીને તેના ભક્તો, ગુરૂકૃપા અને ઉપકારની અવગણના કરનારા અને ગુરૂભક્તિની કિંમત ઓછી કરનારા અને માત્ર મોટેથી બોલનારાજ છે એમ કોઈ માને તે અસ્થાને નથી. અમો અત્રેના જૈન સમુદાય અને તેના નેતાઓને ગુરૂભક્તિ કરવા નમ્ર સૂચના કરીએ છીએ.
આત્માના જ્ઞાનાદિક ગુણોને પુષ્ટિ આપનાર પૌષધ.
શ્રાવકનાં પાંચ અણુવ્રત, ત્રણ ગુણવ્રત અને ચાર શિક્ષાત્રત પૈકી અગીયારમું પિષધવ્રત છે. સામાયક અને દેશાવગાસિક તે ખપી શ્રાવક કે શ્રાવિકાઓ હંમેશાં નિયમસર કરી શકે છે. પણ પિષધવ્રતમાં કેટલીક કઠણતાને લઈને તે પર્વ દિવસે બહુધા કરવા નિમાણ થયેલ છે. દરેક આઠમ, પાખી, પૂર્ણિમા તથા અમાવાસ્યા જોગે તે તેનું સેવન કરવા શાસ્ત્રોમાં કઈક સ્થળે વિધાન છે. વધારે વખત બની ન શકે તો એવા પર્વ પ્રસંગે તેને અવશ્ય આદર કરવા ભૂલવું ન ઘટે. તે પૈષધનું સ્વરૂપ સમજી તેને ખપ કરવામાં વિશેષ લાભ હોવાથી તેનું સ્વરૂપ શ્રાવક કલ્પતરૂ વિગેરેમાં વર્ણવેલું છે જ, છતાં અહીં સંક્ષેપથી તેનું વર્ણન કરી ભવ્ય જનનું તે તરફ મન આકર્ષવા યત્ન કરશું.
આજ કાલ શ્રાવક જનમાં સુખશીલતા કહો કે પ્રમાદ વધતો જાય છે. તેથી પિષધ-પ્રતિકમણાદિકમાં પ્રવૃત્તિ ઘણી મંદ થયેલી છે, અને જે કંઇ થાય છે તે પણ બહુધા સમજ વગરની ગતાનુગતિકતાવાળી અને ઉપયોગ શૂન્ય, કોઈ વિરલ સ૬ભાગી શ્રાવક શ્રાવિકાઓ જ તે તે ધર્મ કરણ સમાજ સહિત સદભાવથી ઉપયોગ સહ કરતા હશે. તેમને અવલંબી બીજા છેડા ભાઈ બહેને પણ કંઈક ઠીક લાભ લેતા હશે. પણ જ્યાં ત્યાં અતિ ઘણી મંદતા થા ઉપેક્ષા જ થતી દીસે છે. ખાસ કરીને અભ્યાસ જેગે આત્માને સ્થિર કરવાનું, મન-ઈન્દ્રિયાને કાબુમાં રાખવાનું અને કષાયનું દમન કરવાનું જેથી સુતર થાય એવા સત્ સાધનોની ઉપેક્ષા કરવી તે આત્મદ્રોહ લેખાય. ચાર પહોર કે આઠ પ્રહર પર્યન્ત પિષધ-સામાયકમાં નીચે મુજબ ચાર પ્રકારની પ્રતિજ્ઞા કરાય છે.
૧ સર્વથા કે દેશથી ખાન પાનનો ત્યાગ. ૨ શરીર સત્કાર (સ્નાન–મર્દન પ્રમુખને) સર્વથા ત્યાગ. ૩ સર્વથા મન વચન કાયાથી બ્રહ્મચર્ય પાળવું (વિષય ભોગથી વિરમવું.) ૪ સર્વથા પાપ વ્યાપારનો ત્યાગ કરવો.
મુખ્ય પણે સૂર્યોદય પહેલાં એ મુજબ પ્રતિજ્ઞા કરી સૂર્યાસ્ત સુધી કે ફરી સૂર્યોદય થતાં સુધી પાળવી ઘટે. વિશસ્થાનક, જ્ઞાન પંચમી, મન એકાદશી વિગેરેને
For Private And Personal Use Only
