________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
મોહરાજ–પરાજય
નાટકને પરિચય.
(ગતાંક પૃ ૧૭પ થી શરૂ ) મંત્રી પુણ્યકેતુ રંગભૂમિ ઉપર દર્શન આપતાં મંત્રીની સ્થિતિનું દિગદર્શન
કરાવતે કહે છે કે “જેઓ વિશુદ્ધ સુખના સ્વાદથી અવિજ્ઞાત બીજો અંક. છે, પરવશતાને લઈ સદૈવ વિહુલ રહ્યા કરે છે અને સદાકાળ
ચિન્તાના ભારથી કષ્ટ ભોગવતા મંત્રીએ જીવન્ત હોવા છતાં પણું મૃત્યુજ પામેલા છે. અસ્તુ. પછી પોતાની પરિસ્થિતિ ઉપર આવી સ્વામીના કાર્યને કરેલ પ્રબંધને વિચારે છે. દુશમન (મોહ નૃપતિ) નું સમૂળ ઉન્મેલન કરવાને આવશ્યક વ્યવસ્થા કરી રાખેલ છે. વિપક્ષીનું ઇતિવૃત્ત જાણવાને માટે નિયુક્ત કરેલ નિપુણ જાસુસ જ્ઞાનદર્પણ દ્વારા સર્વ હકીકત વિદત થયેલ છે. કુમા૨પાળ પણ સર્વ સમાચાર સાંભળી અતિ કૃદ્ધ થયો છે. આ લડાઈમાં વિજયમાળા કેને આરોપાશે એ પ્રશ્નને ઉત્તર ગુરૂપદેશ નામના આપ્ત નિમિત્તિઓ નિવેદન કરે છે કે “જે રાજા વિવેક નૃપતિની કન્યા કુપાસુંદરી સાથે લગ્ન કરશે, તે ત્રિભુ વનના દુશ્મન મહરાજાને પરાભવ કરશે.” આ ઉપરથી વિદિત થાય છે કે વિપ. લીના પરાજયને આધાર કૃપાસુંદરી ઉપર છે. કૃપાસુંદરીની પ્રાપ્તિ વિવેકનૃપતિને નિમિત્ત છે. વિવેકનૃપતિ પણ સાંપ્રત સમયે ગુજરમંડળમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે. તેને લઈ આવવા માટે નિયોજેલ વ્યવસાય સાગર અદ્યાપિ કેમ ન આવ્યો? તેજ સમયે વ્યવસાય સાગરનાં દર્શન થતાં પુણ્યકેતુ હર્ષ પામે છે. વ્યવસાય સાગર પ્રણામ કરીને કરેલ કાર્યને સારાંશ જણાવે છે. આપના આદેશાધીન થઈ વિવેકચંદ્ર નરવરને શોધી કાઢી, તેને તથા તેની રાણી અને કન્યાને સાથે લઈ આવ્યું છું. તેઓને ભગવાન હેમચંદ્રના તપોવનમાં લઈ જઈ, રાજર્ષિ સાથે દર્શન કરાવેલ છે. કુપાસુંદરી પણ રાજાને લાંબા સમય સુધી નિહાળી રહી હતી. અહીં ઉભય નાયક નાયિકાના પ્રેમાકુરનું બીજારોપણ સૂચવે છે. વિશેષમાં વ્યવસાય જણાવે છે કે રાજાએ વિવેકનૃપતિને વિશ્રામસ્થાન તરીકે પિતાની ચિત્રશાળાને અર્પણ કરી છે, ત્યાર પછી પુણ્યકેતુ કહે છે કે જા, તું વિવેકરાને પારિપાર્ષિક થા, અમે પણ તેમાંજ ઉદ્યમવંત રહીશું. તે પછી તેઓ વિદાય થાય છે.
અહીં ” બીજા અંકમાં આવનાર વર્ણનની પ્રસ્તાવના પરિસમાપ્ત પામે છે.
કપાસુંદરીને પ્રાપ્ત કરવાને તલસતે કુમારપાલ, દીર્ધ ઉષ્ણુનિ:શ્વાસ વરસાવતે પ્રવેશ કરે છે. કપાસુંદરીના વિયોગથી ઉદ્ભવેલ દુખભારને જિલ્લા દ્વારા વ્યક્ત
For Private And Personal Use Only
