________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વખતે આપણે પૂછીયે છીયે કે “અમુક માણસે અમુક કાર્ય કેટલા સમયમાં પુરૂં કર્યું?” એમ ન પૂછાતાં પ્રશ્ન એ હવે જોઈએ કે તેણે અમુક કાર્ય કેટલી ઉત્તમ રીતે પૂર્ણ કર્યું ?” જે કાર્ય કરવાનું હોય છે તે ઉત્તમ રીતેજ કરવું જોઈએ. કેઈ એમ કહેશે કે એવી રીતે કોઈ પણ કાર્ય થોડા વખતમાં પુરું થઈ શકશે નહિ. પરંતુ પહેલેથી જ સારી રીતે કાર્ય કરવાની આદત પડયા પછી ફાસ્ત-કૌશલ વધી જાય છે અને તે કાર્ય પણ જલ્દી પુરૂં થઈ જાય છે. યુનાની વિ રિપફિસ હમેશાં કવિ તાની ત્રણ લીંટી બનાવતો હતો. તેના સમયનો એક બીજો કવિ હમેશાં ત્રણ લટી બનાવતા હતા. કહેવાની જરૂર નથી કે અત્યારે સાહિત્ય ક્ષેત્રમાં તે ઘોડું, પણ પુરા દિલથી સરસ કાર્ય કરનાર કવિની કવિતા જ જીવંત છે.
૧૦–અનેરૂાત્તિઓને સ્વાધીન રાખવાને યત્ન કરો.
જે મનુષ્યની વૃત્તિઓ તેને આધીન નથી હોતી તેને સંસારમાં ઉચ્ચ સ્થાન મળી શકતું નથી. મનવૃત્તિઓને સ્વાધીન રાખવાનું કાર્ય સહેલું નથી. જે મનુષ્ય કામ, ક્રોધ, માન, મદ, લોભ, મત્સર આદિ શત્રુઓને જીતી શકે છે તે જ ખરેખર શૂરવીર અને વિદ્વાન છે. ઘણા મનુષ્ય પાના ઘરમાં તથા મિત્રોની સાથે ઉત્તમ વ્યવહાર રાખતા નથી. એને માટે શુદ્ધ અંતઃકરણ હોવાની આવશ્યકતા છે. જે બચ. પણથી કે મનુષ્ય પાશવિક મનોવૃત્તિઓને ગુલામ બની ગયા હોય તે તેણે તેનું ભાન થતાં વેંત જ સુધરવાનો યત્ન કરે જોઈએ. આપણે વર્તમાન સ્થિતિથી સંતુષ્ટ રહેવું જોઈએ. ઘણે ભાગે માનસિક દુઃખ અસંતોષથી જ ઉન્ન થાય છે. હમેશાં ધ્યાનમાં રાખવું કે સર્વજ્ઞતા તથા સાર્વભૌમતા કઈ વિરલ પુન્યશાળી પુરૂષને જ મળી શકે છે. વૃથા મનોરણે કરવાથી અસ્વસ્થતા તેમજ ખેદ થાય છે. એવી આદત નાશકર્તા છે. દુર્લભ આશા રાખવામાં નિષ્ફલતા મળે છે ત્યારે મહા દુઃખ તથા પશ્ચાતાપ થય છે. કલ્પનાની લગામ હમેશાં આપણું હાથમાં રાખવી જોઈએ. ૧૧–દઢ નિર્ણય-શકિત તથા તારતમ્પયુકત વિચાર--શક્તિ
- સંપાદન કરે. લાખમાં એકાદ મનુષ્ય એ પણ છે ય છે કે જે ઈની સાથે એકવાર મેળાપ થતાં તેની યોગ્યતાનું માપ કરી શકે છે. એવા વિરલ પુરૂષજ સમાલોચક બની શકે છે કે જે કોઈપણ પુસ્તકના બે ચાર પૃષ્ઠ વાંચીને તેના ગુણ દોષ બતાવી શકે છે. કોઈ મનુષ્ય અથવા ગ્રંથકાર વિષે મનમાં કષ અથવા વિધિ ઉપન્ન થયા પછી તેને મન માંથી દૂર કરવાનું કઠિન બની જાય છે. એનાથી મનપક્ષપાત ઉપન્ન થાય છે અને આપણે નિર્ણય દોષ પૂર્ણ રહે છે. ન્યાયી તથા શુદ્ધ બુદ્ધની પ્રાપ્તિ ઈશ્વરની સવિશેષ કૃપાવડે જ થઈ શકે છે, વળી સર્વ કાર્યોમાં નિષ્પક્ષપાતપણે તે વાપરવાની શકિત મહાભાગ્યશાળી પુરૂષે જ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
For Private And Personal Use Only
