________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૪
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
આદત અથવા સ્વભાવ.
(૧૬)
વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ. આજકાલ જ્યાં જોઈએ ત્યાં ઉન્નતિના પોકારે સંભળાય છે. ભારતવર્ષની ઉન્નતિ અર્થે સેંકડે સંસ્થાઓ સ્થાપવામાં આવી છે. અનેક નેતાઓ ભાર તવર્ષની ઉન્નતિ અર્થે ભગીરથ પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે. આ સર્વનું ઘણું જ થોડું પણ હિતકર પરિણામ અવશ્ય આવ્યું છે. પરંતુ એટલું કરવા છતાં પણ ભારત વર્ષની પ્રાચીન સુખ સમૃદ્ધિ તેમજ ગૌરવની એક પણ સ્થાયી ઝલક આપણું જોવામાં આવતી નથી. જ્યારે આપણે આપણા ગત વૈભવો, વિદ્યાચાતુર્ય તથા કળાશય તરફ દષ્ટિ ફેંકીએ છીએ ત્યારે આપણે વર્તમાન ભારતવર્ષની દશા જોઈને મંત્રમુગ્ધ તથા અવાકુ બની જઈએ છીએ. ત્યારે મનમાં એ સ્વાભાવિક પ્રશ્ન ઉઠે છે કે આપણી
એ અવનત દશાનું કારણ શું છે ? એ પ્રશ્નનો મહા સમર્થ વિદ્વાનેએ, રાજનીતિ નિપુણ નેતાઓએ તેમજ સ્વદેશની દશાના વિચાર કરનાર હિતચિંતકોએ જે જવાબ આપ્યો છે તેને સંક્ષિપ્ત સારાંશ એટલેજ થઈ શકે છે કે આ દેશમાં ક્રમે ક્રમે સત્ય તેમજ ઉદ્યોગને હાસ થતા જાય છે તથા લેકોપકાર તેમજ ધર્મનું સ્વરૂપ બગડી ગયું છે. અર્થાત બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે પહેલાં આપણે હતા તેવા હવે નથી. અત્યારે સઘળા લોકો આ વાત એક મતે સ્વીકાર કરી રહ્યા છે કે પાશ્ચાત્ય દેશોની શ્રેષ્ઠતા તથા ઉન્નતિએ તેઓને આશ્ચર્યમાં ગરકાવ કરી નાંખ્યાં છે. આનું કારણ વિચારતાં એટલું જ પ્રતીત થાય છે કે તે રાષ્ટ્રોના પ્રત્યેક વ્યકિત સતત ઉદ્યોગ કરીને પિતાની તથા પોતાના રાષ્ટ્રની ઉન્નતિમાં ભાગ લે છે. જે આપણે પણ આપણું આદત બદલીને તેઓની માફક ઉદ્યોગી થવાનો પ્રયત્ન કરીએ તે આપણે પણ ઉન્નતિ સાધીને આપણું પ્રાચીન સ્થાન પ્રાપ્ત કરી શકીએ અને આ માનવ જીવનના સંગ્રામમાં વિજય મેળવી શકીએ.
આપણે મનુષ્યને સ્વભાવનો એક સમૂહ કહી શકીએ, કેમકે તેની દશા તેના સ્વભાવનાંજ ફલરૂપ છે. આપણને સારી કે ખરાબ આદતોનાં ફલરૂપ સુખ કે દુઃખ મળ્યા કરે છે. જીવનની સફલતાને આધાર ઘણે અંશે મનુષ્યની સારી ટેવો ઉપરજ રહેલો છે. કોઈ કાર્ય કરવાની અથવા બીજી કોઈ પણ બાબતની ટેવ સહજ વાતમાં પડી જાય છે. પરંતુ મરણમાં રાખવું કે ખરાબ ટેવે તે કરતાં પણ અધિક સરલ તાથી પડી જાય છે. શરૂઆતમાં તો તે તુચ્છ લાગે છે, પરંતુ સમય જતાં તેને અધિકાર એવો પ્રબલ જામી જાય છે કે તેનાથી છૂટવું લગભગ અશક્ય બની જાય છે. પ્રત્યેક મનુષ્યને કોઈને કોઈ નવી આદતે તરૂણ અવસ્થામાં જ પડે છે. પછી તે
For Private And Personal Use Only
