________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મોહરા જ-પરાજય નાટક પરિચય.
: ૨૨૩ ફળ તું જાણતી નથી. ન્હારે તે આ અનુચિત પ્રવૃત્તિ છેડી વિવેકનૃપતિની પાસે જઈ, તેના કન્યારત્નની પ્રાર્થના કરવી જોઈએ. કારણકે તારે તેના કરગ્રહણથી જ તારો પતિ મેહ રાજાને નાશ કરશે. વળી તે કુસુંદરી દાનપતાકાની શાંતિભગિનીની પુત્રી થાય છે, તે હારે ભગિની જન ઉપર મત્સર શો કરો? આ સાંભળી રાજ્યશ્રી આશ્ચર્ય પામે છે. ઘરે પાછી આવી વિચંદ્ર નૃપતિ પાસે તેને કન્યારત્નની માગણી કરે છે આ માગણું સાંભળતાં વિવેકચંદ્ર પિતાની પુત્રીનું પણ (પ્રતિજ્ઞા) કહી સંભળાવે છે. મૃતજનનું ધન ગ્રહણ ન કરતા હોય અને જેણે ઘતાદિ
વ્યસનને પોતાના રાજ્યમાંથી દૂર કર્યા હોય, તેવા પુરૂષને પસંદ કરવાનું ઇચ્છે છે. કુમારપાળ તે કૃપાસુંદરીની પ્રતિજ્ઞાનુસાર સકળ વતેથી પ્રથમથી જ વિભૂષિત છે અને તદનુસાર પોતાની રાજ્યસભામાં વ્યવસ્થા કરશે, એ પ્રમાણે રાજ્યશ્રી સ્વીકારીને, પિતાની લેખહારિકા “ વ્યવસ્થા” સાથે સર્વ વૃત્તાંત રાજાને લખી જણાવે છે. કુમારપાળ તે બન્ને માગણીને માન આપીને તે પ્રમાણે વર્તવાને કબુલ કરે છે. આ જ સમયે કઈ ચાર વણિજન હાજર થાય છે ને રાજાને વિનંતિ કરે છે “દેવ આપણું નગરને અલંકારસદૃશ કુબેર નામનો ધનવાન વણિક સમુદ્રમાં આવતાં રરતામાં ડુબી ગયેલ છે. તે નિપુત્ર હોવાથી તેના ઘનને ગ્રહણ કરવા માટે કોઈ સેવકને મોકલી આપે, જેથી તેની ઉત્તરક્રિયા શરૂ થાય. રાજા આ સાંભળી ઘણે દિલગીર થાય છે. આ સમયે કવિએ કરૂણરસ કંઈક ઠીક ઉતારેલ છે, જે ખાસ વાંચનીય છે. સવિષાદ કુમારપાળ કુબેરશ્રેણીના ઘરે પધારે છે. રાજા ત્યાં કુબેરશ્રેણીની દાનશાળા, ચિત્યાલય, પુસ્તકસ્થાન તથા બીજા અનેક વિભૂતિદર્શક સાઘને નિહાળી ઘણે ખુશી થાય છે; આ સર્વેમાં ચૈત્યનું વર્ણન કવિએ અત્યુત્કટ ચિતર્યું છે. રાજા પછી કુબેરની માની પાસે જઈ દિલાસો આપે છે. કુબેરના મિત્ર વામદેવને બેલાવી કુબેરના મૃત્યુઘટનાનું વર્ણન પૂછી જુએ છે. એજ અરસામાં કુબેર પોતાની નૂતન પત્ની સાથે આવી પહોંચે છે. જેને નિહાળી સકળ મહાજન તથા પરલોક આનંદ પામે છે. રાજા પણ તેનું વૈચિત્ર્યવાળું વૃત્તાંત સાંભળી, તેનું કુશળ ઈચ્છી મધ્યાહ થયેલ હોવાથી નિજ આવાસે પધારવાની રજા માગે છે.
(ચાલુ)
છેટાલાલ મગનલાલ શાહ.
For Private And Personal Use Only
