Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
સાધન પુણ્ય ક્ષેત્રની સેવા છે. એ સાધનામાં જ શ્રાવકત્વ પૂર્ણ રીતે પ્રકાશિત થાય છે. રાગ એ વસ્તુ તત્વજ્ઞાનની દષ્ટિએ નિંદ્ય છે, પણ જો તે પુણ્યક્ષેત્ર સામે જોડાએલા હેય તે તે પ્રશંસનીય ગણાય છે. સાત ક્ષેત્રને રાગ કેઈ મહાસભ્ભાગી સંસ્કારવાન શ્રાવક હોય તેના હૃદયમાં જ ઉદભવે છે. રાગની ભાવના પ્રત્યેક પ્રાણીના હુદથની સાથે જોડાએલી છે, પણ તે ભાવનાને આશ્રય પુણ્યક્ષેત્રની સાથે થ જોઈએ. એ રાગ તે રાગ નથી પણ તે ધર્મરૂપ છે. તેથી પ્રત્યેક શ્રાવકે સાત પુણ્યક્ષેત્ર તરફ રાગી થવું જોઈએ.
દાનને માટે શાસ્ત્રકારે અતિ પ્રશંસાના વચનો ઉચ્ચારે છે અને, દાન ધર્મની મહત્તાની મહાઘોષણ કરે છે, તેનું રહસ્ય શું છે? તેનો જે વિચાર કરવામાં આવે તે સમજાશે કે દાનની ઉપયોગિતા સાત પુણ્યક્ષેત્રોને ઉદ્દેશીને રહેલી છે. વિવોપ કારી ભગવાન તીર્થકરોએ દાન ધર્મનો ઉપદેશ સાત પુણ્યક્ષેત્રને માટે જ કરે છે. દાનથી કરવામાં આવેલી પુણ્યક્ષેત્રની પુષ્ટિદાતાને શ્રેયનું મુખ્ય સાધન થઈ પડે છે. તેથી શ્રાવકદાતાએ પિતાની દાનશક્તિરૂપ સરિતાને પ્રવાહને સાત પુણ્યક્ષેત્ર તરફ પ્રવર્તાવવો જોઈએ. એવી સૂમ બુદ્ધિથી વર્ણવેલે દાનનો મહિમા ભૂલી જઈ આજકાલ શ્રીમંત ગૃહસ્થ નજીવા માર્ગોમાં લાખો રૂપીઆ બગાડી દાન કર્યું એમ ઠગાય છે. ધર્માદાને નામે લાખ રૂપીઆ અન્ય માર્ગ વાપરી નાંખનારા શ્રીમંતોને એટલું જ વિનવવાનું છે કે, તે શ્રીમંત શ્રાવોએ પ્રતિવર્ષ પિતાની નીપજને કેઈક ભાગ –એક શતાંશ પણુ-સાત પુણ્યક્ષેત્રને માટે કાઢો. એમાંજ દાનની સાર્થકતા છે. એ સાર્થકતાને હેતુ લક્ષ્યમાં રાખીને આ શ્રાવકકરણ ને ઉપદેશ કરવામાં આવ્યા છે.
આત શાસ્ત્રકારોએ ઊચ્ચભાવના રાખવા માટે ઘણે સ્થળે વર્ણવેલું છે; તેની અંદર પણ પુણ્યક્ષેત્રની ભાવના ભાવવાનો ઉપદેશ આપેલો છે. આ કરણીનું રહસ્ય પણ તે ભાવનામાં રહેલું છે. કેઈપણ કાર્ય ભાવના વિના નિપજતું નથી. એ સિદ્ધ પ્રકૃતિ છે. ઉત્તમ શ્રાવક હંમેશાં પોતાની કરણીની ભાવના ભાવ્યા કરે તે પરિણામે તે ભાવના ક્રિયારૂપે સફલ થયા વિના રહેતી નથી. જો કે ભાવના સૂશ્ન સૃષ્ટિનેજ વિષય છે, છતાં પણ તે સ્થળ સૃષ્ટિનું કારણ બને છે. સાતપુણ્ય ક્ષેત્રની ભાવના પણ એજ માગે સિદ્ધ કરી શકાય છે. બીજી સૂક્ષ્મ ભાવનાઓ જેવી રીતે આત્મહિત સાધે છે, તેવી રીતે આ પુણ્યક્ષેત્રની ભાવના પ્રથમ પરહિત સાધી પરિણામે આત્મહિતની સાધિકા બને છે, કારણ કે, પુણ્ય ક્ષેત્રની ભાવનામાં જનસમૂહના કલ્યાણના માર્ગો રહેલા છે, તેથી તેમાં સ્વાર્થ અને પરમાર્થ ઉભય સાધી શકાય છે.
મનુષ્ય ગ્રાહક શકિતને લઈને અનેક જાતના બળ મેળવી શકે છે. તેમાં આ મબળ એ માનવ જાતિનું મેટું બળ છે. આર્યાવર્ત એ બળને લઈને જ સર્વ દેશે