________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૦
આ આત્માનંદ પ્રકાશ છે. એ રીતે જે જે મનુષ્યોની નિંદા કરવામાં આવે છે તે સર્વ દુશ્મન બની જાય છે, અને છેવટે નિંદા કરનારની દશા અત્યંત બુરી થાય છે. એટલા માટે પર–અવગુણ અન્વેષણ કરવામાં તેમજ બીજાને કટુ અથવા કઠોર શબ્દ કહેવામાં માને ધારણ રકવુિંજ હિતાવહ છે. બની શકે ત્યાં સુધી મહે કરતાં આંખથી વધારે કામ લેવું જોઈએ.
સમયાનુકૂળ વાતો કરવી તેમજ સંભાષણ ચાતુરી હેવી તે પણ પરમાવશ્યક છે. જે કાર્ય અધિક દ્રવ્યથી વા શક્તિ-પ્રયોગથી નથી થઈ શકતું તે સમયાનુકૂળ વાતે કરવાથી સહજમાં થઈ શકે છે. વાચકોને સુવિદિત હોવું જોઈએ કે બીરબલ પિતાની સભાચાતુરીને લઈને કેવાં કેવાં કષ્ટ સાધ્ય કાર્યો ક્ષણભરમાં કરી શકતા હતા.
છેવટે વાચક વર્ગને શ્રેયસ્કર થઈ પડે તેવા સંભાષણ કરતી વખતે પાલન કરવા ગ્ય કેટલાક નિયમો નીચે આપવામાં આવે છે.
જેવી રીતે સારાં પુસ્તકની પસંદગી કેવળ આપણા લાભ માટે કરવામાં આવે છે, તેવી રીતે એવા સેબતી અને સમાજ પણ પસંદ કરવા કે જેનાથી આપણને કાંઈ લાભ થાય. સિાથી સારું પુસ્તક અને સારા મિત્ર એ જ છે કે જેનાથી આપણને કઈ પણ પ્રકારને લાભ થાય અથવા આનંદની વૃદ્ધિ થાય. જો આપણે તે સેબતીઓથી કેઈ પણ જાતને લાભ થઈ શકતું નથી તે આપણે તેઓના આનંદ અને લાભની વૃદ્ધિ કરવા પ્રયત્ન કરે જોઈએ. જે તે સોબતીથી આપણને જરાપણ લાભ થઈ શકતું નથી અને આપણે પોતે તેઓને કાંઈ પણ લાભ કરી શકતા નથી તે આપણે તેઓની સેબત તજી દેવી જોઈએ.
આપણુ સોબતીઓના સ્વભાવનું પુરેપુરું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ. જે તેઓ આપણાથી મોટા હેય તે તેઓને આપણે કાંઈને કાંઈ પૂછવું જોઈએ અને તેઓ જે કાંઈ કહે તે લક્ષપૂર્વક સાંભળવું જોઈએ. જે તેઓ ન્હાના હોય તે આપણે તેઓને લાભ કર્તા નીવડવું જોઈએ. - જ્યારે પરસ્પરની વાતચીત નીરસ થઈ જાય ત્યારે આપણે કોઈ એવો વિષય શરૂ કરવો કે જેના ઉપર સે કઈ કાંઈને કાંઈ બોલી શકે અને જેનાથી સર્વ મનુ ભ્યોના આનંદમાં વધારો થાય. પરંતુ જ્યાં સુધી આપણે નવો વિષય આરંભ્યા પહેલાં નવા વિષયનું કાંઈ પણ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું ન હોય ત્યાંસુધી એમ કરવાને આપણે અધિકારી નથી.
જ્યારે કેઈ નવીન, મહત્વપૂર્ણ અથવા શિક્ષાપ્રદ વાત કહેવામાં આવે ત્યારે તેની નેંધ આપણી નોટબુકમાં કરી લેવી. તેમાંથી ઉપયોગી બાબત ધ્યાનમાં રાખવી અને બીજી જરૂરી વાતે ફેકી દેવી.
કોઈ પણ સમાજમાં અથવા સેબતીની પાસે આવતાં જતાં આ સમય આપણે મૌનવ્રત ધારણ કરવાની જરૂર નથી. બીજાને ખુશી કરવાને અને ઉપદેશ
For Private And Personal Use Only
