________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંભાષણ કુશળતા.
૨૮૧
આપવાને આપણે અવશ્ય પ્રયત્નશીલ રહેવું જોઈએ. ઘણે સંભવ છે કે તેના બદલામાં આપણને પણ આનંદવર્ધક અથવા શિક્ષાપ્રદ સામગ્રી અવશ્ય મળી જશે.
જ્યારે કઈ કાંઈ બોલતું હોય છે, ત્યારે આવશ્યકતાનુસાર આપણે માન રહીએ તે ઠીક છે, પરંતુ જ્યારે સઘળા માણસે ચુપ બની જાય ત્યારે આપણે સર્વની શૂન્યતાને જંગ જરૂર કરવો જોઈએ.
કોઇપણ બાબતનો નિર્ણય ઉતાવળથી ન કરો. પહેલાં તેવા બન્ને પક્ષની દલીલનું મનન કરી લેવું. કેઈપણ બાબત વારંવાર ન કહેવી.
એક વાત હંમેશને માટે યાદ રાખવી કે આપણે બીજાની ત્રુટી અને રે જે દષ્ટિથી જોઈએ છીએ, તે દ્રષ્ટિથી તેઓ પણ નથી જોતા. તેથી કરીને સમાજની સન્મુખ કઈ પણ મનુષ્યના દે ઉપર સ્વતંત્રતાપૂર્ણ આક્ષેપ, કટાક્ષ અથવા ટીકા કરવાને આપણને લેશ પણ અધિકાર નથી.
જે અંહકારપૂર્ણ, આત્મપ્રશંસક અથવા શેઅસલ્લી મનુષ્યની સાથે કામ પડે તે તેઓને આપણે સમજાવી શકીએ તે ઠીક, નહિ તે પછી ચુપ રહેવું તેજ ગ્ય છે. જે તેથી પણ કાંઈ અસર ન થાય તે તેમનાથી દૂર થવામાંજ હિત રહેલું છે.
વાતચીત કરતી વેળાએ આપણી બુદ્ધિમત્તા દેખાડવાને વર્થ પ્રયત્ન ન કરે. આપણી બુદ્ધિમત્તા આપણી વાતચીત ઉપરથી જ બીજાના જાણવામાં આવી શકશે, જે આપણે હમેશાં આપણી બુદ્ધિમત્તા પ્રદર્શિત કરવા યત્ન કરશું તે આપણી બુદ્ધિહીનતા અધિકાધિક પ્રગટ થઈ જવાને સંપૂર્ણ સંભવ છે.
કોઈપણ મનુષ્યની વાત આપણને અપમાન જનક જણાય તે પણ અમુક વખત સુધી ચૂપ રહેવાને જ પ્રયત્ન કરો. એવું પણ બને કે એ વાત આપણા સ્વભાવને લઈને આપણને ખરાબ લાગતી હોય, પરંતુ બીજા બધાને સારી લાગતી હાય. અને વાત ખરાબ જ હોય તે પણ અમુક વખત સુધી ચુપ રહેવાથી આપણને કદિ પસ્તાવું પડતું નથી, બલકે આપણે ઘેર્યને એક ને પાઠ શીખીએ છીએ.
• આપણે પોતે સ્વતંત્રતા પૂર્વક તથા સરલતા પૂર્વક વાતચીત કરવી અને બીજાને પણ તેમજ કરવા દેવી. અમૂલ્ય શિક્ષા પ્રાપ્ત કરવાનું આ કરતાં વધારે સારૂં સાધન સંસારમાં એક પણ નથી.
વાતચીત કરવાનો સૌથી વધારે મહત્વપૂર્ણ નિયમ એ છે કે હમેશાં સત્ય બેલવાને જ પ્રયત્ન કરે અને જે કાંઈ બોલવું તે સંપૂર્ણ શાંતિ તેમજ નમ્રતા પૂર્વ કજ બલવાને નિશ્ચયાત્મક સંકલ્પ કરે. પ્રદુતા-નમ્રતા યુક્ત વાણીમાં જાદુઈ-અજબ શક્તિ રહેલી છે એ સૂત્રમાં સંદેહવગર શ્રદ્ધાવાન બનવાથી સંભાષણ કુશળતા સરલતાથી પ્રાપ્ત થઈ શકે છે.
છેવટે પ્રિય વાચક વર્ગને ટુંકામાં એટલું જ કહેવાની ઈચ્છા ઉદ્દભવે છે કે સં.
For Private And Personal Use Only
