________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માનસઘાતન
ધારણે આંકીને તે પ્રમાણે ગ્રહણ કરે છે. તેઓ બીજાના અભિપ્રાયને સંભાળપૂર્વક તાળીને, માપીને, કસોને, પરીક્ષણ કરીને તેની વાસ્તવ કીમત નકી કરે છે. મહારની સપાટી ઉપર લખેલી કીમત તેમને માન્ય હાતી નથી. અભ્યંતર, અતનિહિત, સાચું મૂલ્ય જ તેમને માન્ય હોય છે.
પ
જીવનની પ્રત્યેક શાખામાં, દુનીયામાં તમે જ્યાં જોશે ત્યાં, આવા ‘પ્રમાણભૂત’ ગણાતા અમુક મનુષ્યેા હાય છે . અને તે ઉપર કહ્યા તેવા ઘેાતનના પ્રભાવથી પોતાના અભિપ્રાયા વિશ્વના અંત:કરણમાં ઠસાવીને ગેરવ્યાજમી લાભ મેળવી જાય છે. એ લાભ ફક્ત ભૌતિક દ્રવ્યનાજ હાય છે એમ નથી. દ્રવ્ય ઉપરાંત કીર્તિ, માન, આબરૂ, ખ્યાતિ, માહાત્મ્ય, પયગમ્બરપણું, આદિ પણ તેઓ દુનીયા પાસેથી મેળવી શકે છે. મનુષ્યે જો પાતાની ન્યાયમુદ્ધિના ઉપયાગ કરે, અને પેાતાના બ્યક્તિત્વને સામાના પ્રભાવમાં અંજાઇ જવા ન દે તે એ વેતનની તેમના ઉપર અયેાગ્ય છાપ પડતી નથી. જે પુરૂષને પેાતાના વાસ્તવ સ્વરૂપનું ભાન કાઇ અ ંશે પ્રાપ્ત થયુ છે તેઓનું વ્યક્તિત્વ સમળ થએલુ હાય છે. કોઇ પ્રકારના અસત્યથી, ઢાંગથી કે બાહ્યાડંબરથી તે ઠગાતા નથી.
આ વિશ્વમાં કેઇપણ શુભ, અશુભના કાઈ અંશે મિશ્રણ વિનાનુ હાતુ નથી એ અમે ભૂલી જતા નથી, છતાં જે કારણેાને લીધે આપણી વ્યક્તિત્વની અભિવ્યક્તિ પ્રતિમ ધપણાને પામેલી છે, અને આપણે માત્ર અન્યના અભિપ્રાય અને અન્ય જનાએ ઠસાવેલા ઉપદેશેાનુ સગ્રહસ્થાન થઈ પડેલા છીએ તે કારણેાથી ઉત્પન્ન થયેલા જીજ લાભ તેની પરિણામીક હાનિઓ આગળ કાંઇ હીસાબમાં નથી, એમ તા સ્વીકારવું જ પડે છે.
બીજાના ધેાતનને આધિન થવુ એ એક પ્રકારની નમળાઈ છે. એ પ્રકારે આધિન બનવામાં તમારી ન્યાય શક્તિને પાસ થાય છે. તમે પેાતે એક પુતલા જેવા ણના છે અને ખીજા જેમ આવી ફેરવે એમ તમારી તનમનની ગતિ નિર્માય છે.
For Private And Personal Use Only
પ્રમાણભૂતપણાના ઘેાતન પછી બીજી ઘાતન અનુકરણનુ છે. જનાવર અને અલ્પ વિકાસવાળા મનુષ્યેાની લગભગ બધી પ્રવૃત્તિ અનુકરણશીલ ડાય છે. ખીજા જેમ કરે તેમ કરવુ એ તેમની પ્રવૃતિનું નિયામક સૂત્ર હોય છે, આવા સમાજને એક મનુષ્ય અમુક વસ્તુ સબંધે પેાતાના અમુક પ્રકારના અભિપ્રાય આપે કે તુ જ તેની આસપાસના લેાકેા તેને સ્વીકારી લે છે. અને તે પ્રમાણે સ્વીકારવામાં તે પોતાની ન્યાયશક્તિ કે વિવેક બુદ્ધિને લેશપણ અવકાશ આપતા નથી. એકે કર્યું તેમ ખીજો કરવા પ્રેરાય છે, એ ખીજાનું અનુકરણ ત્રીજો કરે છે અને એ પ્રમાણે આખું મંડળ અનુકરણના પ્રવાહમાં જીપલાવે છે, લેાકેા પેાતાના નેતા અને આગે.
