________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માનસ ઘોતન.
ઘોતનો ચોથો પ્રકાર પુનરાવર્તનનો છે. એક ને એક વાત પુનઃ પુનઃ સાંભળવાથી, જેવાથી કે અનુભવવાથી તેને ખરી માન્યા શીવાય ચાલતું જ નથી. પુનરીકરણ થવાથી એ ઘોતનમાં નવું બળ આવતું જાય છે. તમારા અથવા પારકા સંબંધે તમે એક જુઠી વાત ઘણા માણસને હમેશ કહેતા રહેશે તે કેટલાક કાળે તે વાત જુઠી હોવાનું તમે પોતે પણ ભૂલી જશે અને તેને સાચા રૂપે માનવા લાગશે. આપણું આંતર મન સંસ્કારને ગ્રહણ કરવા હમેશા તત્પર રહે છે અને એક વખત તે ગ્રહણ થયા પછી પુન: પુન: તેના તે સંસ્કારનું સિંચન થાય તે તે, સંસ્કાર ઘણે ગાઢ અને પ્રબળ બનતો જાય છે. પિતા પોતાના સંપ્રદાયના સિદ્ધાંતનું સાચાપણું પ્રત્યેક સંપ્રદાયના અનુયાયી વર્ગને સચોટપણે ભાસે છે તેનું કારણ એજ હોય છે કે તેમણે તે સિદ્ધાંતોનું પુનઃ પુનઃ એટલી બધી વાર શ્રવણ કર્યું હોય છે. જાહેરખબર ફેલાવનારાઓ આ ઘોતનના સ્વરૂપને સારી રીતે સમજતા હોય છે તેથી તેઓ એકની એક હકીકત જુદા જુદા રૂપે હમેશ આપણી દષ્ટિ તળે લાવે છે, અને હમેશના પરિચયથી એ જાહેરખબરની હકીકતનું ખરાપણું આપણુ અંત:કરણ ઉપર ચોટી જાય છે. “પીઅર્સને સાબુ સર્વ શ્રેષ્ટ છે” એવી જાહેરખબર ખુણે ખાંચરે હમેશાં ઘણું કાળ સુધી ફેલાવી તેટલાજ કારણથી લોકોમાં તે શ્રેષ્ટ રૂપે સ્વીકારાવા લાગે છે. વાસ્તવીક રીતે તે શ્રેષ્ટ છે કે કેમ તેને બધા માણસો વિવેકબુદ્ધિથી નિર્ણય કરતા નથી, કેમકે જાહેરખબર ફેલાવનારાએ એમ સમજે છે કે જનસમાજનો મોટો ભાગ આ પુનરાવર્તનના વતનના ગુલામ છે. રેજ એકની એિક વાત તેમના ધ્યાન તળે લાવતા રહેશું તે તેમને તે વાત ખરા રૂપે સ્વીકાર્યો વિના ચાલે તેમ નથી જ.
આ ઘોતનના સ્વરૂપના જ્ઞાનને આપણું આત્મવિકાસ સાથે અત્યંત નિકટને સંબંધ છે. જ્યાં સુધી આપણે અમુક પ્રકારના નિમિત્તોની અસરને આધિન છીએ ત્યાંસુધી આપણે સ્વતંત્ર નથી પણ પરતંત્ર છીએ. ત્યાં સુધી આપણા વિવેકના (જ્ઞાન) ચક્ષુઓ હજી ઉઘડેલા હોતા નથી. આપણે આપણું સ્વતંત્ર વ્યક્તિત્વ વિકસાવવું જોઈએ અને જે પ્રકારના ઘોતમાં આપણી ઉન્નતિને સંકેત રહેલો હોય તેને જ સ્વીકારવા શીખવું જોઈએ. નિયમને સમજીને તેને લાભ ઉઠાવવો જોઈએ. અને તેની માઠી અસર થતી હોય તે બચવું જોઈએ. સમાહિત ચિતવાળા રોગી પુરૂ
ના અંત:કરણે, ઉપર વર્ણવેલા ઘોતનને આધિન હોતા નથી. કેમકે તેઓ તેનું સ્વરૂપ સમજેલા હોય છે. નાટકની રંગભૂમિ ઉપર સ્ત્રીનો પોશાક ધારણ કરીને આવેલ પુરૂષની એકટીંગ જેમ વિવેકી પુરૂમાં કામભાવ ઉપજાવી શકે નહી તેમ જ્ઞાની પુરૂષોમાં નિમિત્તોનું પ્રબળપણે કશી અસર ઉપજાવી શકતું નથી. આથી તમે તમારૂં સ્વતંત્ર વ્યક્તિત્વ જ્ઞાની પુરૂની જેમ પ્રકટાવવા ઉત્સુક બને. અને નિમિતોની અસરના પગલે પગલે ગુલામ થતા બંધ પડે. ( અધ્યાયી).
----
---
-
For Private And Personal Use Only
