Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અવકાશની પ્રત્યેક ક્ષણને સદુપયેાગ કરી શકે એવા હેતુથી તેના ગજવામાં પુસ્તક રાખીને જે છેડે ઘણે સમય મળતો અથવા તે બચાવી શક્યું તેમાં તે સુંદર કેળવણી સંપાદન કરવા શકિતવાન થયે હતું. જે વખત ઘણા ખરા છોકરાઓ આળસમાં ગુમાવે છે, જે વખત આળસુ છોકરાઓ બગાસાં ખાવામાં અથવા એદીની માફક લાંબા પડીને ગપ્પા મારવામાં ગુમાવે છે તેવા વખતમાં બુરીટને આત્મોન્નતિની સિદ્ધિ માટે જે તે પ્રાપ્ત થતી તે સર્વનો સ્તુત્ય સદ્વ્યય કરતે. તેને જ્ઞાનની અત્યુત્કટ પિપાસા હતી. આત્મસુધારણાની ઉગ્ર અભિલાષા હતી, જેને લઈને તેના માર્ગમાં આવતાં સર્વ વિનાનું અતિક્રમણ કરી શક્યા. એક શ્રીમંત ગૃહસ્થ તેની કેળવણીને સઘળે ખર્ચ રમાપવાની ઈચ્છા જણાવી પરંતુ બુરીટે કહ્યું –“મારે કારખાનામાં બાર ચૌદ કલાક કામ કરવાનું હોય છે, છતાં પણ હું પોતે મારી કેળવણી સંપાદન કરી શકીશ; મારે કોઈના આશ્રયની કે સહાધ્યની અપેક્ષા નથી ” આવો તેનો દઢ નિશ્ચય હતો. તેમાંથી તે ચલાયમાન થાય એ અશકય હતું. કારખાનામાં કામ કરતાં જે થોડે ઘણે વખત મળતો તેને કદાપિ વ્યર્થ જવા ન દેતે. પરંતુ તેને ખરેખર સદુપયેગ કરો. તેની એવી મજબૂત માન્યતા હતી કે ભવિષ્યમાં તેને વખતની કરકસરને વ્યાજ સહિત બદલે મળશે અને તેને દુરૂપયોગ તેને અધ:પતનમાં ખાડામાં ફેંકી દેશે. લુહારની દુકાનમાં આખો દિવસ સખત મજુરી કરવા છતાં એક વર્ષ જેટલા ટુંક સમયમાં તે સાત ભાષા શીખી શકે એ વાતનો વિચાર કરતાં અનહદ આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન થાય તેવું છે.
શક્તિની ન્યૂનતાને લઈને નહિ પરંતુ યત્નની ખામીને લઈને માણસે આગળ વધી શકતા નથી. ઘણી વખત એવું પણ જોવામાં આવે છે કે સેવ્ય કરતાં સેવકનું મગજ વધારે સારું હોય છે; માનસિક શક્તિમાં પણ કેટલીક વખત તે ચઢી જાય છે. પરંતુ તે તેની શક્તિને–આંતરબળને સુધારી ખીલવવાની દરકાર કરતો નથી. તે ખરાબ ટેવોથી તેની શકિતને કુંઠિત અને ક્ષીણ કરી મુકે છે. યુવાનીમાં તેઓ સમય અને શક્તિ નિરૂપયેગી વિષમાં ગુમાવે છે અને પછી વૃદ્ધત્વ આવે છે અને સતત સેવાની શંખલા પીડા કરે છે ત્યારે ભાગ્યપર દોષ મુકી નિરાશા અને શોકમાં અવશેષ જીવનકાળ વ્યતીત કરે છે, - જે લોકોએ વિદ્યાર્થી અવસ્થામાં શુદ્ધ હસ્તાક્ષરથી લખતાં શીખવાનું અને વ્યવહારિક જીવનમાં આવશ્યક જ્ઞાનની મુખ્ય શાખાઓ પર આધિપત્ય મેળવવાનું એગ્ય ગયું હોતું નથી તેવા લોકોમાંથીજ કારકુને અને નેકરેની મોટી સંખ્યા જડી આવે છે. યુવાન પુરૂષ અને સ્ત્રીઓમાં જે અજ્ઞાનદશા પ્રચલિત છે તે આ જમાનામાં અને આ દેશમાં ખરેખર શોચનીય અને દયાજનક છે. દરેક સ્થળે