________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનુષ્ય જીવનને દષ્ટિ કેણુ.
૨૩
આમ હેવાથી જે ફળ પ્રાપ્ત કરવાને આપણે આત્મા ઉત્સુક થયો હોય તે મેળવવાને મનને અમુક નિર્ણયવાળું કરવું જોઈએ. મન જ્યારે પિતાના ઈચ્છિત વિચારોને અખંડ સેવે છે ત્યારે તેની ભૂમિકામાં આચારરૂપ બીજ વવાય છે અને કર્તવ્યથી ઉત્પન્ન થતું ફળ પછી જ મળી શકે છે.
સારું કે હું જે મનુષ્યને મળ્યું હોય છે તે તેના વિકાસક્રમની તેટલી ભૂમિકાને ગ્ય જ હોય છે. વસ્તુસ્થિતિથી અજ્ઞાન મનુષ્ય એમ માને છે કે “મને અમુક ગ્ય રીતે મળ્યું છે,” ખરૂં જતાં તેમ નથી. જે વિવિધ પરિસ્થિતિઓ પૂર્વ કાળમાં મનુષ્ય એકઠી કરેલી છે તેનું જ વર્તમાનકાળમાં અનુભવાતું પરિણામ છે. સ્વભાવ, વિચારે, નિશ્ચયે, સમાગમ અને પૂર્વ સંસ્કારને અનુસાર જેટલી લાયકાત પ્રાપ્ત થયેલી હોય તેટલી જ વર્તમાનમાં દેખાય છે તેથી કશું ગભરાવા જેવું હતું નથી, પરંતુ જેટલી જેટલી અપૂર્ણતા વિકાસકમમાં વધેલા અન્ય મનુષ્યના મુકાબલે જણાતી હોય તે દૂર કરવા મનોબળ દઢ કરવું જોઈએ અને કર્તવ્ય ક્ષેત્રમાં ઉત્સાહપુર્વક ગતિ કરવી જોઈએ.
કેઈને ભયવાળું અંતઃકરણ તે કઈને નિર્ભય, કોઈને કો–શેકવાળું તો કોઈને અકેધ અને શેક રહિત. કેઈને કલેશ અને ચિંતાવાળું તે કઈને આનંદ અને નિશ્ચયપણાવાળું, કોઈને વિકારવાળું તે કઈને તે વિનાનું, એ પ્રકારે વિવિધ પ્રકારનાં પ્રત્યેકની એગ્યતા પ્રમાણે અંત:કરણ મળ્યાં હોય છે. આ સર્વ પિતાનાં પૂર્વકૃત ઉદ્યમનું પરિણામ છે. જેને જેની સાથે સંબંધ થવા ચોગ્ય હોય છે તેનાજ તેની સાથે સંબંધ થયેલો હોય છે. કર્મના અવિચળ નિયમને જુઠે પાડવા ઘણું વખત મનુષ્યના વિચારે પ્રેરાય છે તે સૂક્ષ્મ વિચારના અભાવનું પરિણામ છે.
કે મનુષ્યના સંબંધમાં આવતાં આપણને તેના ઉપર પ્રીતિ કરવાનું મન થાય છે અથવા પ્રસંગે તેનાથી જેમ ઝટ છુટા થવાય તેમ ઈચ્છા થાય છે. પ્રસંગે કેઈનાથી આપણને નિર્ભયતા જ સ્વાભાવિક રીતે પ્રતીત થાય છે અથવા પ્રસંગે કેઈને જોતાંજ ભય ઉત્પન્ન થાય છે. કોઈ મહાન વ્યક્તિને જોતાં આપણે ક્રોધ શમી જાય છે અથવા કોઈને જોતાં કેધ ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણે જુદા જુદા મનુષ્યના સંબંધમાં આવતાં આપણને જુદી જુદી લાગણીઓ થાય છે.
દષ્ટાંત તરીકે નિર્દોષ સાધુજીવનને વહન કરનારા પંચમહાવ્રતધારી મહામાની સમીપતા માત્ર થતાં સમાગમમાં આવનાર મનુષ્યનાં આંતર વિકારે કેવા દબાઈ જાય છે! કેવી અપૂર્વ શાંતિ એકાએક પ્રકટે છે! આ પ્રમાણે શાંતિપ્રિય મનુષ્યના સમાગમમાં આવતાં અંતરવૃત્તિઓ જુદું જ સ્વરૂપ ધારણ કરે છે.
For Private And Personal Use Only
