Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

ભાગ્ય અને કર્મ
પટ
નમાં અથવા આગામી જન્મમાં અવશ્ય મળે છે. બાવળનું બીજ વાવવાથી જેમ બાવળનું વૃક્ષ જ થાય છે, તેમ ખરાબ કમેનું ખરાબ અને સારાં કર્મનું સારું ફળ મળે છે પ્રાણીમાત્ર સત્તાને વશવની ચાલવું પડે છે. આ કર્મફલપ્રદાતી સત્તાનું સામર્થ્ય જગતમાં સામ્રાજક ભોગવે છે. કર્મફલપ્રદાતી સત્તા ગમે તેટલી સામાવાન હોય પણ મળે તેનાથી કરવાનું નથી. કારણ કે કર્મને કર્તા મનુષ્યને આત્મા જ છે. આપણે કહી ગયા કે મનુષ્ય જેવા પ્રકારનું કામ કરે છે, તેવાં પ્રકારનું ફળ તેને મળે છે, એટલે કર્મ કર્તા મનુષ્ય કરે છે. કેવા પ્રકારનું કર્મ કરવું એ મનુષ્યના અધિકારની વાત કહેવાથી મનુષ્ય સારા કર્મો કરે તે તેમને સારાં ફળ મળે એ નિસંશય છે. કમની સત્તા ગમે તેટલી બલવાન હોય તે પણ મનુષ્યમાં રહેલાં ચેન્યની શક્તિ તેના પણ અગાધ છે. ચૈતન્યની અથવા આત્માની આટલી અગાધ શકિત શા માટે કયાંયે પ્રગટ દેખાતી નથી, એ પ્રન થવો સ્વાભાવિક છે. ખરા કર્મોના ભારી ખ્યા જ્યાં સુધી દબાયેલો રહે છે, ત્યાં સુધી તેનું અનંતવીર્ય પ્રગટતું નથી. આકાશમાં જ વાદળાં છવાઈ જાય છે, ત્યારે જેમ સૂર્યનાં દર્શન દૂર્લભ થઈ પડે છે, તેમ કર્મોથી આત્મા જ્યાં સુધી આચ્છાદિત રહે છે, ત્યાં સુધી આત્માનું અને તીર્ય પ્રગટતું નથી. વાદળનો નાશ થતાં સૂર્ય જેમ પૂર્ણ પ્રકાશમાન થાય છે, તેમ જયારે આત્મા જડ કર્મોથી મુક્ત થાય છે ત્યારે તેને અનંત સુખ અને શાંતિનું ભાન થાય છે અને પરમાત્મા સ્વરૂપ બને છે. પ્રાણીઓ માત્રમાં વિરાજી રહેલા આ તમામ ટજ શકિ છે. પરંતુ તે શકિતનો વિરાજી થયો નથી, ત્યાં સુધી મનુ દુઃખી, 'ગાલ અને આશાનિ જણાય છે.
જેવા કર્મો કર્યા હશે તેવાં કુલ ભેગવશે અને ભાગ્યમાં લખ્યું હશે તેમ થશે, એ એ ઉકિતઓનો ભાવાર્થ કજ છે; કારણકે ભાગ્ય અને કમ વસ્તુત: જૂદી જૂદી વસ્તુઓ નથી. કરેલાં કપ ના ભેગનો ઉદય એટલે કરેલાં કર્મનું ફળ એ ભાગ્ય છે. ભાગ્ય અને કર્મનો શું સંબંધ છે, તે વિચારીએ. માનવસમાજમાં ઘણે ભાગ માથું ન સત્ર ૨ વિદ્યારે ૨ પૌરષ ! એ માન્યતાને પ્રધાન ભૂત ગણતો જવામાં આવે છે. ન્હાની હામ બાબતે માં પણ ભાગ્યમાં હશે તેમ થશે. એમ વારંવાર મનુષ્યના મુખમાંથી નીકળતા આપણે સાંભળીએ છીએ. આ માન્યતા કેટલે અંશે સત્ય છે, તેનો પ્રથમ કા ' રીએ, ઘણાં મનુષ્યની એવી માન્યતા છે કે મનુષ્યને સંસારમાં જે સુખ દુઃખ મળે છે અથવા તેના દ્વારા જે સારા અથવા ખરાબ કા થાય છે, એ સર્વ ઉપર મનુષ્યને કાંઈ અધિકાર નથી આ સર્વની ચેજના પ્રથમથી થયેલી હોય છે. મનુષ્યના સુખ દુ:ખ આદિ તેના પૂર્વજન્મના સારા અથવા ખરાબ કૃત્યે ઉપર અવલંબીને રહે છે. જગત અનંત