________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનામાં પિતાની ઉન્નતિ અર્થ શું પતાના સમૂહની એકયની જરૂર છે? ૬૫
છે. એ સાખ જનસમાજમાં સારી પ્રતિષ્ઠા પામેલો વેપારી મેળવે છે, એટલે તેમાં સામાજિકઐકયની અપેક્ષા સ્વતઃ પ્રાપ્ત થાય છે. જે એ ઉપાય ગ્રહણ કરવામાં નહીં આવે તે જૈનપ્રજાની વ્યાપારસ્થિતિ તદન નિર્બલ થઈ જશે અને તેથી દેશની આબાદિમાં પણ મોટી હાનિ પહોંચશે.
આવી રીતે સામાજિકઐક્યનો અપ્રતિમ મહિમા જાણી જૈનવગે તન, મન અને ધનથી તેનો આદર કરવો જોઈએ. સામાજિક બળના પ્રભાવથી જેનપ્રજા ધર્મ, નીતિ, રીતિ, વિચાર અને વિદ્યા સર્વની ઉન્નતિ સાધી શકશે અને પોતાની પૂર્વ સ્થિતિનું પુનર્દેશન કરી શકશે; એટલું જ નહિ પણ ભારતવર્ષ ઉપર ગણાતી પિતાના ધર્મની અને કામની મહત્તામાં તે મેટે વધારે કરી શકશે.
સામાજિક બળને માટે વ્યવહારસૂત્રને એક પ્રણેતા નીચેનું કાવ્ય લખે છે – ___" सामाजिकबलनावमेव सततं पूर्णा द्रढां सुस्थिराम्
आरूढा विजयं गताहि बहवो लोकाः प्रयास्यति च ॥" પૂર્ણ અને દઢ એવી સામાજિક બળરૂપી નાકા ઉપર આરૂઢ થયેલા ઘણાં લેકે વિજયને પામ્યા છે અને પામશે.”
આ વ્યવહારસૂત્ર વિજયસૂત્રના નામથી પ્રખ્યાત છે; કારણ કે, કેમ વિજય સામાજિક ઐક્યને આશ્રીને રહેલો છે. આ પ્રસંગ ઉપર ધારાનગરીના ઈતિહાસનું એક દષ્ટાંત અપાય છે.
હવે સામાજિક ઐક્ય સંપાદન કરવાના કયા ઉપાય છે ? અને કેવા મા છે? તે વિષે વિચાર કરવાની આવશ્યકતા છે. વિશ્વના વ્યવહારશાસને જાણનારા વિદ્વાનોએ સામાજિક ઐક્ય મેળવવાના ત્રણ ઉપાયે દર્શાવ્યા છે. વિદ્યા-કેળવણી, સંપ અને નિષ્પક્ષપાત એ ત્રણ ઉપાયે સામાજિકઐકય વધારનારા છે. કેળવાએલા પુરૂષેના હૃદયમાંજ સમાજનું હિત ઉત્પન્ન થાય છે અને તે વિવાના બળથી સમાજનું હિત સાધના સદા બદ્ધ પરિકર રહે છેકારણકે તેણે સૂક્ષ્મ અવલોકન કરી સમાજનું માહાઓ જાણેલું હોય છે. વિવાથી અલંકૃત થયેલા પુરુષે સમાજના સ્વરૂપને પૂર્ણ રીતે સમજી શકે છે એટલું જ નહીં પણ સામાજિકશક્તિ આ વિશ્વની સપાટી ઉપર કેવા કેવા કાર્યો કરી શકે છે, એ પણ તેમના પ્રબુદ્ધ હૃદયમાં જાણવામાં આવી શકે છે. તેમાં અર્થને ઉત્પન્ન કરનારી કેળવણી મેળવનારાઓ સમાજની ઉન્નતિ સાધવામાં ઘણોજ ઉપયેગી થઈ પડે છે અને આખરે સમાજને સમદ્ધિ. થી સુશોભિત કરી શકે છે; તેથી વિવા એ સામાજિક બળ મેળવવાને
For Private And Personal Use Only
