________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
પ્રથમ ઉપાય છે. બીજો ઉપાય ક્ય–સંપ છે. ઐક્યતાની શ્રૃંખલાથી ગ્રથિત થયેલો સમાજ જનસમૂહનું ગૌરવ વધારવામાં આસાધારણ સામર્થ્યને ધારણ કરે છે. સંપ જનમંડળના ઉચ ભાવના ચિત્રો ઉભા કરી શકે છે અને અસાધ્ય વસ્તુને સાધી શકે છે. એક વિદ્વાન એકતા વિષે લખે છે કે, “સામાજિક સુધારણાનું તત્ત્વ એકતામાં જેટલું છે, તેટલું બીજામાં નથી. પ્રાચીન વિદ્વાનોએ પોતાના બુદ્ધિ બળથી એજ સિદ્ધાંત કરેલ છે કે, સંપ-એકતા એક વિશ્વવિજ્યનુ પરમ તત્વ છે. ખરી વિદ્વતાનું, ખરા જ્ઞાનનું બને ખરી બધુજનની દાઝનું સુલક્ષણ એકતામાં જ રહેલું છે. જનસમાજને ઉદયનું દર્શન કરાવવાની ઈચ્છા રાખનારા વીર પુરૂષોએ સંપના સૂત્ર જ ઊપદેશ કરેલો છે. પૂર્વે ધીર, સાહસી તથા સત્યપ-યણ પુરૂષે સંપની શૃંખલાને દઢ કરવાનાજ પ્રતા કરતા હતા. જે તેમના ભવ્ય ચરિતાની નોંધ ભારત વર્ષના ઇતિહાસમાં અદ્યાપિ જેવા માં આવે છે,” આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે, સામાજિક ઐયતા મેળવવાનો બીજો ઉપાય સંપ છે.
ત્રીજો ઉપાય નિષ્પક્ષપાત છે. માનવ જીવનના સત્તનની કીર્તિ નિષ્પક્ષપાતપણુમાં રહેલી છે. નિષ્પક્ષપાત એ ઈશ્વરપ્રસાદરૂપે ગણાતો સગુણ છે. જયાં પક્ષપાત વાસ હોય ત્યાં કોઈ કાર્યતંત્રની વ્યવસ્થા ચાલી શકતી નથી. પક્ષપાતના દુર્ગુણથી જ્ઞાતિની મર્યાદા તુટી જાય છે અને વિશ્વાસને તદન ભાગ થઈ જાય છે. બલિસ લોકમત અને સ્વાર્પ યુક્ત કર્તવ્ય પક્ષપાતથી અત્યંત દૂર રહે છે, તેથી સામાજિક ઐકય મેળવ માં નિપક્ષપાત પ્રવૃત્તિી જરૂર છે. પૂર્વકાળની જે સુવ્યવસ્થાની કીર્તિ અદ્યાપિ ગવાય છે, તે પ્રભાવ નિષ્પક્ષપાત વર્તનનો હતે એ ઉચ્ચ વર્તનથી શુદ્ધ અને કર્તવ્યભાવના ગર્વ પ્રજામાં જાગ્રત રહેતી, તેથી આર્યદેશમાં પ્રત્યેક સ્થળે સામાજિકઐકયતા પ્રસરતી હતી અને તેથી ધર્મ અને સંસાર ઉત્કઉતાથી પ્રવર્તતા હતા.
આ ત્રણ ઉપાયોથી સમૂહયતાને ઉત્તમ પ્રકારની પુષ્ટિ મળે છે અને તેથી સંસાર-વ્યવહારના માર્ગમાં વિવિધ પ્રકારના લાભ થાય છે જેનપ્રજાએ એ એકયતા મેળવવા મહાન પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. જ્યાં સુધી જેનપ્રજામાં સામાજિક એયપણું વધશે નહી. ત્યાં સુધી તે પ્રજા ધર્મ અને સંસારની ઉન્નતિના માગીને દેખી શકશે નહી; એ નિ:સંદેહ છે. જેનપ્રજાને માટે ભાગ પ્રાચીન પ્રકૃતિને અનુસરનારે છે, તે પણ હાલ નવીન સંસ્કારે લાગવાથી અર્વાચીન પ્રકૃતિના નવીન તને માન આપી સ્વીકાર કરવા તે તત્પર થયેલો દેખાય છે. હાલ ક્રમમાં પ્રાપ્ત થયેલ જ્ઞાનાનુભવ પ્રજાને તેને અનુકૂલ એવા પ્રવર્તનમાં લઈ જાય છે અને તે જે ઉત્તમ પ્રકારે યોજાયેલ હોય તે તેથી અનેક જાતના લાભ થાય છે. એ વાત
For Private And Personal Use Only
