Atmanand Prakash Pustak 013 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

જેન ઈતિહાસ અને સાહિત્ય માટે જાહેર પત્રેની ઉત્કટ લાગી. ૧૦૫
સાહિત્ય એજ ધર્મને ફેલાવો કરવાનું તેમજ તેને ઉત્તમ હાલતમાં ટકાવી રાખવાનું સૌથી બળવાન સાધન છે અને તેની કદર જૈન મુની મહારાજે સૈાથી વિશેષ કરી શકે એ સ્વાભાવીક છે, પણ તેમાં અફસકારક તત્વ એ છે કે કોમની જે સુસ્તી પોતાના જોવામાં આવી હોય તે જાહેરમાં મુકવાની કાળજી બધા મુની મહારાજે ધરાવતા જણાયા નથી. મુનીશ્રીના મત પ્રમાણે “જૈન ધર્મને પ્રાચીન ઇતિહાસ પિતાની ઉજવળ કીતીના પ્રતાપે જગતના ધામીક ઇતીહાસમાં પ્રથમ આસને બીરાજે છે.” પણ જાહેર પ્રજા વચ્ચે તેને તે છાપ બેસાડવા માટે કાંઈ પણ જીવ જેવા પ્રયત્નો કરવામાં આવેલા જોવામાં આવતા નથી અને તે જ વખતે જેન સાહીત્યને અંધારામાં જ રાખી મુકવાનો જે આગ્રહ વહેમ વગેરે કારણેસર કેટલાકે તરફથી કરવામાં આવે છે, તેનાં પરીણામે ખુદ જેન કેમ પણ પિતાનાં સાહીત્યનાં ગૌરવથી પુરતી માહીતગાર રહી શકતી નથી. અન્ય ધર્મના સંસ્કારોને જે છુટથી ફેલાવવામાં આવે છે, જનસમાજના મન ઉપર તેવા સંસ્કારે વધારે અસરકારક રીતે ઠસાવવા માટે તેમનાં સાહિત્યને અનેક પ્રકારના આકર્ષક રૂપમાં જે રીતે વહેંચવામાં આવે છે, અને બાહોશ ઉપદેશકની મોટી સંખ્યાને ફરતી રાખી તેઓ દ્વારા જે પ્રયાસ કરવામાં આવે છે, તેને લીધે આજે ઘણા જૈન યુવકોમાં પણ સૌથી પહેલા ધામક સંસ્કારો ત્યાંથી જ કુરે છે. તે પછી તેમનામાં સ્વધર્મનું રહસ્ય સમજવાની કુદરતી વૃત્તી ઉત્પન્ન થાય છે, જેને
ગ્ય રીતે સંતેષ પમાડી નહીં શકાય તો જન્મથી મળેલા જૈન સંસ્કારે સ્વાભાવિક રીતે નબળા પડી અન્ય ધર્મના સંસ્કારે તેમનામાં મજબુત થવા વગર રહે નહીં. આ જાતનાં પરીણામે અત્યારસુધીમાં આવ્યા વગર રહ્યાં નથી અને તેથીજ અંગ્રેજી અભ્યાસમાં આગળ વધેલાઓને જેન ધર્મના ચુસ્ત ઉપાસકો બનાવવામાં કેટલીક નીરાશા અનુભવવામાં આવે છે. લેખક મુનીશ્રીએ પણ પોતાના લેખમાં અફસેસ કર્યો છે કે આપણામાં સંખ્યાબંધ ગ્રેડયુએટ ગણાય છે, પરંતુ એક બે સેવાય કોઈને પણ પિતાના ધર્મ યા સમાજ માટે એક શબ્દ બોલતાં કે લખતાં સાંભળે છે?” જેન કેમના સૈથી અગતના જુવાને સ્વધર્મ અને સ્વકેમના સંબંધમાં તન લાગણી વગરના છે એવો અર્થ મુનીશ્રીનાં ઉપલાં કથનને નથી કરવાને, પણ તેઓ એટલું જ બતાવવા માગતા હોવા જોઈએ કે જે જાતની ખેત અને લાગણી અન્ય ધમી વિદ્વાનો સ્વધર્મ સમજવા, સમજાવવા અને ફેલાવવા માટે બતાવે છે, તેવી ખંત કે લાગણી બતાવવામાં જેન કેમને વિદ્વાન શ્રાવક વગ પછાત પડ્યો છે. પાછલા વખતમાં જૈન ધર્મ જે દેખાવ કર્યો હતો, તેની સાથે સરખાવતાં હમણુંની તેની ધર્મ પાળનારી કેમની પછાત દશાનાં કારણે શું છે તે ખાસ તપાસવાની જરૂર છે. કોઇપણ કોમની ઉઘતી અને અવનતીમાં તેને ઉપદેશક વર્ગ સૌથી અગત્યનો ભાગ ભજવે