________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સમાજનું મહત્વ.
૧૧૧
૧
૧ ૪ *
..*.
મહત્વની વિશેષ આવશ્યકતા છે. સામાજિક મહત્વને મેળવવાનું મુખ્ય સાધન વ્યાપાર છે, અને તે વ્યાપાર જેન પ્રજાના હાથમાં રહેલો છે. સામાજિક મહત્વ વ્યાપારને કેવી પુષ્ટિ આપે છે તેને માટે નીચેનું એક પઘ પ્રખ્યાત છે.
व्यापारवलमतुलं सामाजिक बलाश्रितम् ।
तयोर्योगज्जनपदसमृद्धिः परिवर्द्धते ।। १ ।। વ્યાપારનું અતુલબળ સામાજિક બળને આશ્રીને રહેલું છે. તે બંને વ્યાપાર બળ અને સામાજિક અને ગ થવાથી દેશની સમૃદ્ધિ દાણ વધે છે. ૧
આ પઘ ઉપરથી સૂચિત થાય છે કે, દેશની આબાદી તે માટે સામાજિક મહત્વ મેળવવાની જરૂર છે.
સામાજિક મહત્વ મેળવવામાં ઊદ્યોગ અને ઉત્સાહ રાખવાનું કામ સ્વતઃ ઊપસ્થિત થાય છે. આલસ્ય અને પ્રમાદને ત્યાગ કરી ઉદ્યોગ અને ઉત્સાહ સજાવો જોઈએ. હાલ જેનોની પ્રગતિ ઊત્સાહની વિરૂદ્ધ એવી દિશામાં થતી જણાય છે; એથી જેન પ્રજાના ભેગને માટે વિપરીત ફળ ખડાં થતા જાય છે. તેનાથી ઊંચી કેળવણીને તિલાંજલિ અપાય છે. સામાજિક મહત્વ નહીં સાચવવાથી નવીન યુવકે કેળવણીના શિખર ઉપર આવી શકતા નથી.
શ્રીમંત સામાજિક મહત્ત્વથી અજ્ઞાત છે, એટલે તેમના મનમાં ઉન્નતિની ભાવના તદન આવતી જ નથી. તેઓ તો એશઆરામની ઉપાસના કરવામાં તલ્લીન થઈ ગયા છે. એથી ધર્મ સુધારે અને આચાર વિચારને પ્રલય થતો જાય છે. આહંત ધર્મના ઊચ્ચ નિયમો અને વિચારે તરફ બેદરકારી થતી જાય છે. માત્ર જે કાંઈ કરવામાં આવે છે, તે ઉપરના આડંબરને લઈને કરવામાં આવે છે. તે હદયના ઉત્સાહથી કાંઈ પણ કાર્ય કરવામાં આવતું નથી. તેથીજ જેનોમાં વ્યવહારિક ઉદ્યોગ અને ઉત્સાહનાં વિપરીત ફળ આવેલા જોવામાં આવે છે. સમાજના મહત્વના તત્વોનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન મેળવવાની જરૂર છે. જ્યારે એ જ્ઞાન યથાર્થ રીતે પ્રાપ્ત થાય છે, ત્યારે તેના મધુર ફળો મેળવી શકાય છે. સમાજના માહાત્મ્યને જાણનારા વિદ્વાનો લખે છે કે “અનુપમ સામાજિક રહસ્ય સમજવાથી ઉદ્યોગના સાધને મેળવવા ઉત્સાહિત થવા દે છે. સારા વ્યાપારી થવા માટે કેળવણું તથા દેશ પરદેશના વ્યાપાર, બનાવટ, ઉપજ, નિપજ, પાક અને પાકના અંદાજે, આયાત અને નિકાસ, જગત અને લાગત વગેરેની તીવ્ર જીજ્ઞાસા ઉત્પન્ન થાય છે, જેને પરિણામે વ્યાપારકળાની ઉન્નતિના વિકાશ કરવા તત્પર થવાય છે. એટલું જ નહીં પણ પરંપરાએ માનવ જીવનની ઊચ્ચ કટિમાં પણ આવી શકાય છે.
સામાજિક મહત્વને માટે સાંપ્રતકાળે શું કર્તવ્ય છે,? તે વિષે ઉહાપોહ કરતાં એવો નિર્ણય કરી શકાય છે કે, એ મહત્વ જાણવાને અને તેને ક્રિયામાં મુક
For Private And Personal Use Only
