________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૦
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ.
સમાજ ઉત્પન્ન થઈ, તેના આરંભના વિજયવાદ્ય વાગવામાં આવ્યા, પ્રથમની એ ત્રણ એકે વિજયવતી થઇ અને સામાજિક કાર્યોના નિર્વાહને માટે લક્ષ્મીના પ્રવાહા વહેવા લાગ્યા, ત્યારે ભારતવર્ષની ઇતર પ્રજા ચક્તિ થઇ જેનેાની સામાજિક શકિતની પ્રશંસા કરવા લાગી હતી. પરંતુ તેનું આરંભ શૂરત્વ કાઇના લક્ષમાં કે વિચારમાં આવી શકતુ નહતુ. છેવટે ઐક્યની શુ'ખલા શિથિલ થવાથી અને સામાજિક બળના શુદ્ધ ઉપાયાની અન્નતા હાવાથી એ ગૌરવવાળી સંસ્થા તદ્દન શિથિલ થઇ ગઈ અને ભારતવર્ષની ઈતર પ્રજાને તે ઉપહાસ્યનું સ્થાન થઈ પડી, આનું કારણ સુજ્ઞ વિચારકેાના હૃદયમાં તરત આવી ગયુ છે. તે પછી કોન્ફરન્સના રૂપમાં બીજી સંસ્થાએ ઉદ્ભવવા લાગી છે, પરંતુ તેથી કાંઇ પ્રથમનું ગૈારવ મેળવી શકાયું નથી. કાન્ફ્રન્સ જેવી મહાન સંસ્થાને દઢ કરનાર ઐકય જ છે. અને તે વાત જેએ એકયના ચુસ્ત હીમાયતી હશે, તેઓ હૃદયથી માન્ય કર્યા વિના રહેશે નહીં. સમાજના મહિમાને જાણનાર વિદ્વાનેાની એવી માન્યતા છે કે, “ જે કાઇ કા સમાજથી સિદ્ધ કરવાનું હાય, તેની પહેલી ભૂમિકા તૈયાર થવી જોઇએ; અને તે વિષે દૃઢ બંધારણુ કરવુ જોઇએ.” એવી ભૂમિકા તૈયાર થયે જ કાર્ય ક્રિયામાં મુકી શકાય છે. પરંતુ તે ક્રિયામાં દુરાગ્રહરૂપી વિષના અંકુરા પ્રગટ થવા ન જોઇએ. દુરાગ્રહનું વિષ સમાજને છિન્નભિન્ન કરનારૂ છે. જ્યાં દુરાગ્રહની મલિન છાયા પડે છે, ત્યાં આરંભે કાર્ય તદ્દન નિસ્તેજ બની જાય છે. જૈન પ્રજામાં એ વિષ સ્વાભાવિક રીતે રહેલ દેખાય છે. વિવિધ ગચ્છ અને વિવિધ સઘના આગેવાનામાં અમુક મતભેદ થતાં દુરાગ્રહ અંકુરિત થઈ જાય છે તેમજ નાના કારણેાને માટું મેટું રૂપ આપવાથી પણ અનુક્રમે તેનું મહાન વિષવૃક્ષ બની જાય છે. સામાજિક મળને શિથિલ કરનાર દુરાગ્રહને માટે એક સમર્થ વિદ્વાન્ લખે છે કે, “ ભારતવની અવનતિનું મુખ્ય કારણ દુરાગ્રહ છે. અગ્રેસરાના દુરાગ્રહને લઈને ઐક્યના ભંગ થાય છે. દુરાગ્રહ એક એવું યંત્ર છે કે, તે ક્ષણવારમાં એકતાની દૃઢ શૃંખલાને તાડી નાંખે છે અને જો તે યંત્રના પ્રથમથી જ ઉપયાગ કરવામાં આવે તા સંપ, ઐક્ય, સમૂહ વગેરે સમષ્ટિ સ્વરૂપને તે પૂર્ણ રીતે જમાવા દેતુ નથી. દુરાગ્રહનું વિષ જે લેાકેાના હૃદયમાં વ્યાપે છે, તેને તે પાયમાલ કરી નાંખે છે. ”
આર્હુત વિદ્વાના પણ દુરાગ્રહને પૂર્ણ રીતે ધિક્કારે છે. તેઓ કહે છે કે, વિવિધ દુષ્ટ કર્મના બંધ થવાનું મુખ્ય સાધન દુરાગ્રહ છે; માનવ જીવન કે જેને મહાત્માએ ચિંતામણીની ઉપમા આપે છે, તે માનવ જીવનને દુરાગ્રહ લેાહમય મનાવી દે છે અને છેવટે તે દુરાગ્રહી મનુષ્યના અધ:પાત કરી નાંખે છે.
આવા દુરાગ્રહને દૂર કરી જૈન પ્રજાએ સામાજિક મહત્વ મેળવવા પુન: જાગૃતિ કરવી જોઇએ. ભારતવષઁની સર્વ પ્રજાએના કરતાં જૈન પ્રજાને સામાજિક
For Private And Personal Use Only
