Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

આત્માનંદ પ્રકાશ
૩૩s
પણ તે અજાણ્યા મુસાફરનું કુળ જાણ્યા વગર કેઈ તેને અગ્નિ સંસ્કાર કરતું ન હતું. મહાજને વિચાર કરી ધનદત્તને કહ્યું. સૈમ્ય, અમારી આજ્ઞાથી તમે આને અગ્નિ સંસ્કાર કરે.” મહાજનની આજ્ઞાને રાજાની આજ્ઞા જેવી માની ધનદત્ત તે વાત માન્ય કરી. પછી મહાજન દર થઈ બેઠા એટલે ધનતે નિશ્ચિત થઈ તે શબને ચિંતામાં મુકાયું અને તેની ઊપરથી વસ્ત્ર દૂર કર્યું, તેવામાં તે વસ્ત્રની ગાંઠે બાંધેલા પાંચ રને તેના જેવામાં આવ્યા. અદત્તાદાનના નિયમવાલા ધનદત્ત તેને અગ્રાહ્ય જાણી લીધા નહીં. પછી મહાજનને લાવી તે પાંચ રને બતાવ્યા. ધનદત્તની આવી નિર્લોભ વૃત્તિ જોઈ મહાજન આશ્ચર્ય પામી ગયા, પછી મહાજને ધનદત્તને જણાવ્યું કે, “ભદ્ર, આ અમૂલ્ય રત્ન ગ્રહણ કરે. આથી તમને અદત્તા દાનને દોષ લાગશે નહીં. તે સમયે “જે અનાથ દ્રવ્ય હોય, તે સર્વ રાજાનું ગણાય છે.” એવી સદબુદ્ધિ લાવી ધનદત્તે તે સ્વીકાર્યું નહીં. પછી મહાજને તે વૃત્તાંત રાજાને જણાવ્યું. આવી નિર્લોભ વૃત્તિથી ખુશી થયેલા રાજાએ ધનદત્તને તે પાંચ
ને અર્પણ કર્યા. રાજાના આપવાથી ધનદત્તે તે લીધા અને પાંચ લાખ દ્રવ્યથી તે વેચી દીધા.
આટલું દ્રવ્ય પ્રાપ્ત થવાથી ધનદત્તે વિચાર કર્યો કે, માણસને પૂણ્યથી પ્રાપ્ત થયેલ શુભદિવસ જેવું શુભ કરે છે, તેવું શુભ માતા પિતા, ભાઈ, મિત્ર કે સ્વામી કેઈપણ કરી શકતું નથી. જ્યારે પૂર્વના પાપથી આવેલે નઠારે દિવસ જે અશુભ કરે છે, તેવું અશુભ રોષ પામેલા વ્યાલ, વેતાળ વગેરે પણ કરી શકતા નથી, એક પક્ષે ચંદ્ર વધે છે અને બીજે પ ઘટે છે, એવી રીતે દેવતાઓને પણ શુભદિન અને અશુભ દિનનું ફળ મળે છે. તે પછી મનુષ્યોની શી વાત કરવી? તેથી બુદ્ધિમાન પુરૂષે વ્યાપાર કે ઊગ વગેરે કાંઈપણ કે હું કામ કરવું હોય તે પ્રથમ તેણે પિતાના શુભાશુભ દિવસની પરીક્ષા કરવી જોઈએ.” આ પ્રમાણે વિચારી ધનદ તે મહાન વ્યાપાર કરવાની ઈચ્છા રાખી પોતાના શુભ દિવસની પરીક્ષા કરવા માટે પ્રથમ એક બકરી ખરીદ કરી. અ૫ વૃષ્ટિ થાય તે કાદવ પણ અ૫ થાય, અલ્પ અહાર કરવામાં આવે તે ઝાડે પણ અલપ થાય અને અ૯પ એવા ઉચેથી પડે તે શરીરને પીડા પણ અ૫ થાય, તેવી રીતે છેડે વેપાર કરવાથી નુકશાન પણ થોડું થાય. આવા વિચારથી જ ધનદત્તે પ્રથમ એક બકરી ખરીદ કરી હતી. તેને વનમાં ચરવા મુકી, ત્યાં પહેલેજ દિવસે કેઈ વરૂએ આવી તેનું ભક્ષણ કર્યું. પછી બીજી બકરી લીધી, તેની પણ એ દશા થઈ. પછી ત્રીજી લીધી. તેની પણ એજ સ્થિતિ થઈ. ત્રણ બકરીઓમાંથી એક પણ બકરી સંધ્યાકાલે પાછી ઘેર આવી નહીં. આ ઉપરથી ધનદત્તને નિશ્ચય થયું કે, હાલ તેને શુભ દિવસ નથી. તેથી તે ઊત્તમ બુદ્ધિવાળા વણિકે પછી કોઈ પણ વેપાર કર્યો નહીં.
કેટલેક સમય વીત્યા પછી ધનતે પાછી એક બકરી ખરીદ કરી, તેણીને