Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

અને દ્વેષ સર્વથા નાશ પામે છે. અનાદિ કાળથી બંધનમાં બાંધી રાખનાર ઝાનાવરાણાયાદિ કર્મોનો સંહાર થાય છે, ત્યારે, તે સર્વજ્ઞ થઈ, પરમાત્મ પદ પ્રાપ્ત કરે છે, જે, તેને અંતિમ ઉદ્દેશ હોય છે. કેઈપણ સંસારી આત્મા એ અંતિમ ઉદેશ ને ત્યાં સુધી નથી પહોંચી શકો, જ્યાં લગી તે રાગ, દ્વેષ અને મેહરૂપમહા શિકારી શત્રુઓને સંહાર ન કરી શકે ! અને સુખ-શાંતિ પ્રકટ ન થાય.
આ પ્રકારે એક વ્યક્તિએ વિચાર, વચન, અને કાર્યો દ્વારા પિતાને માટે આ પ્રમાણે આચરણ આચરવું જોઈએ, કે જેનાથી તેને સુખ અને શાંતિ પ્રાપ્ત થાય, તથા આત્માના શુદ્ધ-સ્વભાવ, અર્થાત પરમાત્મ સ્વરૂપને પહોંચી શકાય. એ પ્રકારત્ના આચરણને સામાન્યપણે પુણ્ય કહેવામાં આવે છે. અને એનાથી વિપરીત કાર્ય કરનારને પાપ. શા કારણું પુણ્ય–અને પાપની સામાન્ય વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે કરી . શકાય છે—જે આત્મામાં રાગ, દ્વેષ, મેહ, ધ્રોધ, માન, માયા, અને લોભને કમ કરે, અને સુખ તથા શાંતિની વૃદ્ધિ કરે તે “પુણ્ય” છે. એનાથી વિપરીત જે રાગ, દ્વેષ મહાદિની વૃદ્ધિ કરે, તથા સુખ અને શાંતિને ઘટાડે તે “પાપ”.
આ સંસારમાં આત્માને એક એવી યાત્રાન્સફર કરવાની છે, કે જેને અંતિમ ઉદેશ પરમાત્મસ્વરૂપ” થવું છે. એટલે જેટલે આત્મામાં રાગ, દ્વેષ, અને મેહ ઘટે છે, તેટલે તેટલે નિજ-સ્વભાવ-જ્ઞાન વધે છે, અને તેમ તેમ આત્મા પરમાત્મ પદની પાસે પહોંચતું જાય છે. આનાથી વિપરીત, એટલે એટલે આત્મા રાગ, શ્રેષમાં ડૂબતા જાય છે, તેમ તેમ તેને જ્ઞાનઘન નાશ પામતે જાય છે, અને ઉપરતાના મહાન ઐશ્વર્યશાલી પદથી અધિક પતિત થતો જાય છે.
આ પ્રકારે વિચાર, વચન, અને કાર્ય--જે આત્માની એ મહાન મુસાફરીને નિર્વિધનપણે ખતમ કરવામાં, અને પરમાત્મ-પદની સમીપવતી, પહોંચવામાં, મદદગાર છે-તે પુણ્ય, યાન-ધર્મને નામે ઓળખાય છે. આનાથી વિપરીત–ઉલટ વિચાર, વચન, અને કાર્ય–જે આત્માની એ યાત્રામાં વિદ્ધ નાખી પરમાત્મ-પદ થી પરાડ મુખ કરાવે છે–તે “પાપ” યા “અધર્મ' કહેવાય છે. અધર્મ અને ધર્મની જાચ કરવાની આ સાધારણ રીતિ છે. પરંતુ એ યાત્રા પાર કરવી અત્યંત કઠિન છે. અનંત શકિતનું સામર્થ્ય ધરાવનાર, પણ કર્મરૂપ ફાસામાં ફસાએલ હેવાથી, આ દીન આત્માને એ યાત્રા એકદમ કરવી અશક્ય નહિં, મુશકિત તે અવશ્ય છે જ.
આત્મા રાગ અને દ્વેષને જેમાં તે આટલા દી કાલથી ખૂચી રહેલ છે– એક્રમ પૂર્ણપણે નથી છેડી શક્તા, પરંતુ આ કાર્ય તે ધીમે ધીમેજ કરી શકે છે. આ સંસારમાં ભિન્ન ભિન્ન આત્માઓએ ભિન્ન ભિન્ન સીમા લગી, ઉન્નતિ કરી છે, તથી, તેઓ પોતાની ઉન્નતિની સીમા--હદના અનુસારે જ ધર્મ-પથ ગ્રહણ કરી શકે