Atmanand Prakash Pustak 009 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

આત્મજ્ઞાનને સરલ–શુદ્ધમાર્ગ. ૧૩૩ ઉપર જળને વિષે પડેલા તેલના બિંદુનું દષ્ટાંત છે. જેમતેલને બિંદુજળના એક દેશમાં પડે છે, પણ તે પછી સમસ્ત જળને આક્રમણ કરે છે, તેવી રીતે તત્ત્વના એક દેશમાં આત્માની રૂચિ ઉત્પન્ન થઈ, તે તે આત્માની રૂચિ તેવી રીતના ક્ષપશમથી સમસ્ત તને વિષે પ્રસરી જાય છે, આનું નામ બીજરૂચિ કહેવાય છે.
૬ અભિગમરૂચિ–અભિગમ એટલે વિશેષ પ્રકારનું જ્ઞાન, તેને વિષે જેને રૂચિ થાય તે અભિગમરૂચિ સમ્યકત્વવાનું કહેવાય છે. એટલે શ્રુતજ્ઞાનના અર્થને આશ્રીને જેને વિજ્ઞાન-વિશિષ્ટ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય તે અભિગમરૂચિ કહેવાય છે,
૭ વિસ્તારરૂચિ—સાતન વડે સંપૂર્ણ દ્વાદશાંગીની વિસ્તાર પૂર્વક વિચારણા કરવામાં જેની રૂચિ વૃદ્ધિ પામે છે, તે વિસ્તારરૂચિ સમ્યકત્વવાળે કહેવાય છે.
એ વિસ્તારરૂચિ સમ્યકત્વમાં નૈગમાદિક સર્વન વડે તથા પ્રત્યક્ષાદિક પ્રમાણે વડે ષ દ્રવ્યનું અને તેના પર્યાયનું યથાર્થ જ્ઞાન થાય છે.
૮ ક્રિયારૂચિ—સમ્યક પ્રકારે સંયમ–ચારિત્રના અનુષ્ઠાન એટલે કિયા તેની પ્રવૃત્તિને વિષે જે રૂચિ થવી તે ક્રિયારૂચિ સમ્યકત્વ કહેવાય છે. જે પુરૂષને ક્રિયારૂચિ સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થયેલું હોય, તેને ભાવથી જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર અને ચારિત્રાચાર આદિ અનુષ્ઠાનને વિષે રૂચિ ઉત્પન્ન થાય છે.
- ૯ સંક્ષેપરૂચિ—જેનામાં વિશેષ પ્રકારે જણવાની શક્તિ ન હોય, તેથી જે સંક્ષેપથી જાણવાની રૂચિ કરે, તે સંક્ષેપરૂચિ સમ્યકવવાળે કહેવાય છે. તે સમ્યકત્વમાં જિન વચન રૂપ આગમને વિષે અકુશલપણું છતાં તેમજ શ્રદ્ધાદિક દર્શનને અભિલાષી ન છતાં ચિલતિપુત્રની પેઠે ઉપશમ, વિવેક અને સંવર નામના ત્રણ પદે કરીને તત્વની રૂચિ પ્રાપ્ત થાય છે.
૧ આચારાંગ આદિ અંગ, ઉવવાઈ આદિઉપાંગ અને ઉત્તરાધ્યયનાદિ પ્રકરણ તે શ્રુતજ્ઞાન કહેવાય છે.