Atmanand Prakash Pustak 009 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

આત્મજ્ઞાનને સરલ-ગુમાર્ગ. ૧૩૧ ૨ ઉપદેશચિ–ગુરૂ, માતા, પિતા વગેરે વડિલેએ કહેલા વસ્તુ તવમાં જે રૂચિ ઉત્પન્ન થાય એટલે આંતરા રહિત કહેલા જીવાદિક પદાર્થોને વિષે તીર્થકર, ગણધર આદિપુરૂષોના તેમજ છઠ્ઠસ્થ પુરૂષના ઉપદેશથી જે રૂચિ-શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થાય તે ઉપદેશ રૂચિ સમ્યકત્ત્વ કહેવાય છે.
૩ આજ્ઞારૂચિ—સર્વજ્ઞની આજ્ઞા ઉપર જે ભવ્ય પુરૂષ રૂચિ કરે એટલે જે ભવ્ય રાગ દ્વેષ, મોહ, તથા અજ્ઞાનથી દેશવડે રહિત થઈ તીર્થકર તથા ગણધર વગેરેની આજ્ઞા વડે પ્રવચનના અર્થ થયેલા છે, એમ જાણી પિતે બુદ્ધિહીન હોય તે પણ તેને યથાર્થ રીતે માલતુષ મુનિની પેઠે અંગીકાર કરે તે આજ્ઞારૂચિ સમ્યકત્તવવા કહેવાય છે. આ સમ્યકત્તમાં કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે, આગમને વિષે જે અર્થ જ્ઞાની મહારાજે કહે છે તે યથાર્થ જ છે મારે પ્રમાણ છે, કદી તેમાંથી કઈ ભાગ હું મંદ બુદ્ધિ સમજી શકતા નથી તે આગળઉપર વિશેષ અભ્યાસથી તે મારા સમજવામાં આવશે. ઉદ્યમ કરવાથી શું પ્રાપ્ત થતું નથી? તેમ કરતાં કદિ સમજવામાં ન આવે તે મારા કઈ કર્મને દેષ છે. આ પ્રમાણે માને છે. પણ જેમાં પિતાને સમજ પડે નહીં તેને અપ્રમાણુ ગણે નહીં, અને એવી દૃષ્ટિથી તે પિતાની મંદ બુદ્ધિ થવાના કારણે પ્રગટ કરે છે. સર્વ ભવ્ય એ સમ્યદૃષ્ટિથી જિનેશ્વરના વચન ઉપર શ્રદ્ધા પૂર્વક એવી પ્રતીતિ કરવી જોઈએ. અને અભ્યાસમાં તત્પર રહેવું જોઈએ. એવી રીતે જિનેશ્વરે જે કહેલ તેને પ્રમાણભૂત માને તે આજ્ઞારૂચિ સમ્યકત્વ કહેવાય છે. કઈ પુરૂષે કઈ ઉત્તમ ગુરૂ પાસે ધર્મ સાંભળી પ્રતિબંધ
પામી દીક્ષા લીધી હતી. ગુરૂએ તેને અભ્યાસ કરાવવા આજ્ઞાચિ માંડયે પરંતુ કઈ જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયથી તે સમ્યક શિષ્ય એક પદ પણ ધારણ કરવાને કે ઉચ્ચાર કરવાને ઉપ૨ ભાષ–શક્તિમાન થયે નહીં. આથી ગુરૂ કંટાળી ગયા અને તુષનું દષ્ટાંત તેમણે માન્યું કે, હવે આ શિષ્યને શાસ્ત્રનું અધ્યયન
કરાવાથી સયું. છેવટે એક વખતે ગુરૂએ