Ashtang Nimitta ni Zalak

Author(s): Jain University
Publisher: Jain University

Page 1

૧૨.૩ અષ્ટાંગ નિમિતની ઝલક
- વર્ષપ્રબોધ અને અષ્ટાંગ નિમિત્ત અને દિવ્યજ્ઞાનમાંથી સાભાર
XÇIXOSTECK: SKE, ÃæÝ¢¢¢
Query beatsitze", clasice Ac{¢¢¢ જૈન શાસ્ત્રમાં નિમિત્ત જ્ઞાનના આઠ પ્રકારો કહેલા છે અને તેની તે અષ્ટાંગ નિમિત્ત કહેવાય છે. આ અષ્ટાંગ નિમિત્ત ચૌદ પૂર્વના જ્ઞાનથી કંઈ ભિન્ન નથી. પરંતુ ચૌદપૂર્વમાં જ તેનો સમાવેશ થાય છે. છતાં પણ જ્ઞાન ધરાવનાર હવે આ કાળમાં નથી રહ્યા. એટલે જેટલું જ્ઞાન મૌજુદ – પ્રાપ્ત થાય તેટલું પણ જો બરાબર સમજી લેવામાં આવે તો ઘણું છે મતલબ કે નિમિત્ત જ્ઞાનના સંબંધમાં કેટલાંએ શાસો-પુસ્તકો જોવામાં આવે છે પરન્તુ તેમાં અંગવિધા નામક આઠ હજાર શ્લોક પ્રમાણ પુસ્તકની બરાબરી કરી શકે તેવું એક પણ નથી.
અષ્ટાંગ નિમિત (૧) અંગફુરણ નિમિત્ત, (૨) સ્વપ્ર શાસ્ત્ર નિમિત્ત, (૩) સ્વર વિજ્ઞાન નિમિત્ત યાને મનુષ્ય જાનવર અને પક્ષીઓની બોલી ઉપરથી ભવિષ્ય જાણવું, (૪) ભૂકંપ નિમિત્ત, (૫) વ્યંજન નિમિત્ત, (૬) રેખા વિજ્ઞાન નિમિત્ત, (૭) ઉત્પાત નિમિત્ત અને (૮) અંતરિક્ષ નિમિત્ત એ આઠ પ્રકારના નિમિત્તો દ્વારા જે જે હકિકતો ખાસ જાણવા યોગ્ય છે તે સર્વનો ખુલાસો ક્રમશઃ કરવામાં આવે છે.
અંગરકુરણ çüsúküçüÚTÁæ }(xãşim Ka]¢¢
YÇARÚA:}¢¥¢Øæ ratio,ac}žāfis&1¢ અર્થ - મસ્તકનો જમણો ભાગ ફરકે તો રાજ્ય-અમલદારી મળે, જમણો હાથ ફરકે તો પ્રિયજનનો મેલાપ થાય, જમણી આંખ ફરકે તો પ્રિય વસ્તુનો સંયોગ થાય, નીચેનો હોઠ ફરકે તો સ્નેહી જન મળે.
(આ હકિકત પુરૂષોને માટે જાણવી. પરંતુ આ અંગફુરણ નિમિત્તની અંદર જે જે હકીકતો પુરૂષોને માટે જમણા અંગની કહેવામાં આવે તે તે સર્વ સ્ત્રીઓ માટે ડાબા અંગની સમજવી અને પુરૂષો માટે ડાબા અંગની કહેવામાં આવે તે તે સર્વ સ્ત્રીઓ માટે જમણા અંગની સમજવી મતલબ કે અંગફુરણમાં પુરૂષોનું જમણું અને સ્ત્રીઓનું ડાબું અંગ શુભદાયક સમજવું.)
જમણી તરફનું મસ્તક ફરકે તો અનેક પ્રકારના લાભો પ્રાપ્ત થાય તેમજ જમણી બાજુનું લલાટ ફરકે તો પણ લાભ થાય અને અમલદારીનો હોદ્દો મળે. નિમિત્ત જ્ઞાનના ગ્રંથોમાં લખ્યું છે કે
"Saú,: DÍÝi ÚÁæfÝCÜHÅHU'
Lib topic 12.3 # 1
www.jainuniversity.org