Appointment with Kalidasa

Author(s): G K Bhatt
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 73

Appointment with Kalidasa
NOTES 1 Kavyaprakasa, I.2 : काव्यं यशसे...' 2 Malavikāgnimitra, prologue Read : पारिपार्श्विकः - प्रथितयशसां भास-कविपुत्र-सौमिल्लकादीनां प्रबन्धान अतिक्रम्य वर्तमानकवेः कालि.
दासस्य क्रियामिमां द्रष्टु कथं परिषदो बहुमानः । सूत्रधारः - अये विवेकविश्रान्तमभिहितम् । पश्य
पराणमित्येव न साधु सर्वम् न चापि काव्यं नवमित्यवद्यम ।
सन्तः परीक्ष्यान्यतरद् भजन्ते मूढः परप्रत्ययनेयबुद्धिः ॥ १.२ 3 Raghuvamsa, I.3 : 'मन्दः कवियशःप्रार्थी...' 4 Ibld. II.57 : 'किमप्यहिंस्यस्तव चेन्मतोऽहं यशःशरीरे भव मे दयालः ।' 3 Cf. Gita-Govinda, 1.3 :
यदि हरिस्मरणे सरसं मनो यदि विलासकलासु कुतूहलम् ।
मधुरकोमलकान्तपदावलीं शृणु तदा जयदेवसरस्वतीम् ॥ 6 Cr. 'यस्याश्चोरः चिकुरनिकरः कर्णपूरो मयूरः
भासो हासः कविकुलगुरुः कालिदासो विलासः । हर्षों हर्षों हृदयवसतिः पञ्चबाणस्तु बाणः
केषां नैषा कथय कविताकामिनी कौतुकाय ॥
Prasanna-rāghava, I22; also Subhāsitaratnabhandara, under सामान्यकविप्रशंसा. no.68. 7 cr. धन्वन्तरिक्षपणकामरसिंहशङ्कुवेतालभट्टघटखर्परकालिदासाः ।
ख्यातो वराहमिहिरो नृपतेः सभायां रत्नानि वै वररुचिर्नव विक्रमस्य ॥ Subhasitarainabhāndara, under सामान्यकविप्रशंसा, No. 67, Jyotirvidabharana, 22.10. & The story is that Bhavabhuti read his Uttara-rama-caritā to Kalidasa, who advised him to
take one anusvara out from the verse, I.12, रात्रिरेष व्यरेसीत् emended to रात्रिरेव.... See
my URC. Introduction, p. 26. 9 Rajasekhara, the author of Kavyamimamsa, held the post of a royal priest and Visvanatha, the
author of Sahityadarpana describes himself as 'सान्धिविग्रहिक--महापात्र...' 10 cr. Duwanta's statement, राज्ञः परिग्रहोऽयमिति राजपुरुषं मामवगच्छथ ।' Sakuntala 1293-4. 11 Cr. Uttara-rāma-carita, act II, Viskambhaka. 12 See MM. Dr. Kane's notes to his edition of the Har sacarita ch. 1, for the meaning of these
literary terms. 13 Kavyaprakasa, I.3:
शक्तिनिपुणता लोकशास्त्रकाव्याद्यवेक्षणात् ।
काव्यज्ञशिक्षयाभ्यास इति हेतुस्तदुभवे ॥ 1 Eakuntala. III.8.12-13 Anasuya says : हला शकुन्तले, अनभ्यन्तरे खलु आवां मदनगतस्य वृत्तान्त. स्य । किन्तु यादृशी इतिहासनिबन्धेषु कामयमानानामवस्था श्रूयते तादृशीं तव पश्यामि । 15 Svapnavasavadatta, I-13 : नैवेदानी तादृशाश्चक्रवाका ।
नैवाप्यन्ये स्त्रीविशेषैर्वियुक्ताः ॥