Appointment with Kalidasa

Author(s): G K Bhatt
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 103

90
Appointment with Kalidasa
63. Sakuntala IV. (between vv.17-18): 'वनौकसोऽपि सन्तो लौकिकज्ञा वयम् ।' 64, Ibid., act VII (following v. 12). 65. Raghuvamsa, I. 7 : 'प्रजायै गृहमेधिनाम् '| Mallinatha cominents, प्रजायै सन्तानाय गृहमेधिनां दार.
परिग्रहाणाम् । न तु कामोपभोगाय । 66. cf. Meghadita, Uttara-megha, v. 14 : वित्तेशानां न च खलु वयो यौवनादन्यदस्ति । 67. cf. Raghuvamsa, IX. 47 : 'न पुनरेति गतं चतुरं वयः । 68. Ibid., canto XIX. 69. cf. Raghuvamsa, XIII. 38-44. 70. cf. Gra, VII. 11b: धर्माविरुद्धो भूतेषु कामोऽस्मि भरतर्षभ || also, x. 28 : 'प्रजनश्चास्मि कन्दर्पः। 71. Raghuvamsa, XIV. 61 :
वाच्यस्त्वया मवचनात् स राजा वह्नौ विशुद्धामपि यत्समक्षम् ।
मां लोकवादश्रवणादहासी: श्रुतस्य तत् कि सदृश कुलस्य ।। 72. Sakuntala, V. 27. ('पतिकुले तव दास्यमपि क्षमम् ।') 73. Ibtd., V. 26 : तदेषा भवतः पत्नी त्यज वैनां गृहाण वा ।
उपपन्ना हि दारेषु प्रभुता सर्वतोमुखी ॥ 74. Ibid., IV. 18 :
शुभ्रषस्व गुरून् कुरु प्रियसखीवृत्ति सपत्नीजने भर्तुर्विप्रकृताऽपि रोषणतया मा स्म प्रतीपं गमः । भूयिष्ठं भव दक्षिणा परिजने भाग्येष्वनुत्सेकिनी
यान्त्येवं गृहिणीपदं युवतयो वामाः कुलस्याधयः ॥ 75. Màlatimādhava, VII. 11. 46, 58-60, 68-72. See my Bhavabhati, Sahitya Akademi, New Delhi,
1979; ch.6; p. 72. 76. Note, मुनीनां दशसाहस्रं योऽन्नपानादिपोषणात् ।
अध्यापयति विप्रर्षिरसौ कुलपतिः स्मृतः ॥ quoted by Gajendragadkar in his text-edition of Sakuntala, on I 12.4, 77. cr. Sakuntala, II. 13 : मूखे, अन्यद् भागधेयमेतेषां रक्षणे निपतति यद् रत्नराशीनमपि विहाय अभिनन्द्यम् । पश्य
यदुत्तिष्ठत्ति वर्णेभ्यो नृपाणां क्षयि तद्धनम् ।
तपःषड्भागमक्षय्यं ददत्यारण्यका हि नः ॥ 78. Raghuvasna, Canto v. 79. See Svapnavāsavadatta I. 8b: 'दीक्षां पारितवान् किमिच्छति पुनर्देयं गरोयंद भवेत । 80. Malavikagnimitra, act I : 'कामं खलु सर्वस्यापि कुलविद्या बहुमता । न पुनरस्माकं माटचं प्रति मिथ्यागौरवम् ।' I preceding v. 4; and v. 17 : .
लब्धास्पदोऽस्मीति विवादभीरोस्तितिक्षमाणस्य परेण निन्दाम ।
यस्यागमः केवलजीविकैव तं ज्ञानपण्यं वणिज वदन्ति ॥ हा 'आनन्दं ब्रह्मणो विद्वान् न विभेति कुतश्चन ।' Taittiriya Upanisad IL 4.1, 9.1.
से 1200 'प्रायः समानविद्याः परस्परयशःपुरोभागाः'f. also I. 10. 83. Tbid.. II.9: उपदेशं विदुः शुद्ध सन्तस्तमुपदेशिनः । श्यामायते न विद्वत्सु यः काञ्चनमिवाग्निष ॥
कानमिवाग्निषु ।।
.