Appointment with Kalidasa

Author(s): G K Bhatt
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 143

130
65 Cf. Vikramorvasiya, II. 7;
अप्रे श्रीनख पाटलं कुरबर्क श्यामं द्वयोर्भागयोर् बालाशोकमुपोढरागसुभगं भेदोन्मुखं तिष्ठति । ईषद्वद्धरजःकणाधकपिशा चूते नवा मारी मुग्धत्वस्य च यौवनस्य च स मध्ये मधुश्रीः स्थिता ||
66 Cf. Malavikāgnimitra, III. 5 ;
67 Cf. Vikramorvasiya, II. 4;
Appointment With Kalidasa
रक्ताशोकरुवा विशेषितगुणो बिम्बाधरालतक प्रत्याख्यातविशेषकं कुरवकं श्यामावदातारुणम् । आकान्सा तिलककियाsपि तिलकेमद्विरेफा सावज्ञेव मुखप्रसाधनविधौ श्रीर्माधवी योषिताम् ॥
निषिञ्चन् माधवीमेतां लतां कौन्दीं च लासयन् । स्नेहदाक्षिण्ययोर्योगात् कामोव प्रतिभाति मे ॥
And II. 20cd. : जानीते.... कामार्तं जनम्, अञ्जनां प्रति भवान् आलक्षित प्रार्थनः । 68 Cf. Sakuntala V1. 174 'बगे कृष्णमृगस्य वामनयनं कण्डूयमानां मृगीम् ।'
69 Kumārasambhava, III. 36b : शृङ्गेण स्पर्शनिमीलिताक्षीं मृगीमकण्डूयत कृष्णसारः । 70 Told 111. 36a मधु द्विरेफः कुसुमैकपात्रे पपौ प्रियां स्वामनुवर्तमानः ।
The bee seems to know the posh etiquette, 'Ladies first' !
71 Sakuntala, VI. 19 :
एषा कुसुमनिषण्णा तृषितापि सती भवन्तमनुरक्ता । प्रतिपालयति मधुकरी न खलु मधु विना त्वया पिबति ॥
72 Cf. Raghuvamsa, V11. 31-69.
73 Cf. Mammata, Kāvyaprakasa, IV. 35; रतिर्देवादिविषया व्यभिचारी तथाञ्जितः । भावः प्रोक्तः ... । Visvanātha, Sahityadurpage 111 260b-261a सञ्चारिणः प्रधानानि देवादिविषया रतिः ॥ उद्बुद्ध
मात्रः स्थायी च भाव इत्यभिधीयते ।
74 cf. Raghuvansa, III. 24 :
रानाम्नरिव भावयन्धनं बभूव यत्प्रेम परस्पराश्रयम् । विभक्तमप्येकसुतेन तत्तयोः परस्परस्योपरि पर्यचीयत ॥
75 'धर्माविरुद्धो भूतेषु कामोऽस्मि भरतर्षभ ।' Gita, VII. 11; 'प्रजनश्चास्मि कन्दर्प', Gula X.28.
Note: For the convenience of the general reader, titles of works are cited in full, without
using abbreviations.
Prakrit passages and verses from the plays are quoted in Sanskrit translation.
॥ Sivam astu Kalyānam astu //