________________ 152 જીવાવાભિગમ- હરિ.૨૩૩૦ સંખ્યાત વિસ્તાર વાળા અને અસંખ્યાત વિસ્તારવાળા હોય છે. આટલા સુધીનું કથન કહી લેવું જોઇએ. હે ભગવન્! સૌધર્મ અને ઈશાન કલ્પમાં જે વિમાનો છે. તે કેટલા વર્ણવાળા છે? હે ગૌતમ! પાંચ વણવાળા છે. જેમકે કૃષ્ણ નીલ લાલ હારિદ્ર અને શ્વેતા સનકુમાર અને માહેન્દ્ર કલ્પના વિમાનો ચાર વર્ણવાળા કહેવામાં આવેલ છે. નીલ થાવત શુકલ બ્રહ્મલોક અને લાત્તક એ કલ્પોમાં વિમાનો ત્રણ વર્ણ વાળા કહેવામાં લાલ વર્ણથી લઈને સફેદ વર્ષ સુધીના, મહા શુક્ર અને સહસ્ત્રાર કલ્પના વિમાન હારિદ્ર- અને સફેદ આ બે વર્સોવાળા હોય છે. આનત, પ્રાણત, આરણ અને અશ્રુત આ કલ્પોમાંના વિમાન કેવળ એક સફેદ વર્ણવાળા જ હોય છે. રૈવેયકોના વિમાનો સફેદ વર્ણ વાળા જ હોય છે. અનુત્તરોપપાતિક દેવોના વિમાનો પરમ શુકલ વર્ણ વાળા હોય છે. સૌધર્મ અને ઇશાન કલ્પોમાં જે વિમાનો છે. તેઓ પોતાની પ્રભાથી સર્વદા પ્રકાશમાન રહે છે. તથા યુતિવાળા રહે છે. રાત દિવસ ચમકતા રહે છે. આ વર્ણન પ્રમાણેનું વર્ણન સનકુમારથી લઈને અનુત્તરો પપાતિક વિમાનોની પ્રભાનું પણ સમજવું. વિમાનોના બંધનું કથન જેવો ગંધ કોષ્ટપુટ ગંધદ્રવ્ય વિશેષ વિગેરે પદાર્થનો હોય છે, તે ગંધથી પણ વધારે વિશેષ ગંધ અહીના વિમાનોનો છે. એજ પ્રમાણેની ઘણી વધારે ઉંચી ગન્ધવાળા સનસ્કુમારોના વિમાનોથી લઈને અનુત્તરોપપાતિક સુધીના વિમાનો છે. વિમાનોના સ્પર્શનું કથન દર્પણનો જેવો સ્પર્શ હોય છે, રૂ-તુલન જેવો સ્પર્શ હોય છે. નવનીત-માખણ વિગેરે પદાર્થોના જેવો સ્પર્શ હોય છે. એ બધા પદાથોના સ્પર્શથી પણ વધારે ઉંચો સ્પર્શ ત્યાંના વિમાનોનો છે. એ જ પ્રમાણેનું કથન સનકુમારથી લઈને અનુસરોપપાતિક સુધીના વિમાનોના સ્પર્શના સંબંધમાં પણ કહી લેવું જોઇએ. વિમાનોની મહત્તાનું કથન-એ વિમાનો એટલા મોટા છે. કે કોઇ દેવ કે જે ચપટી વગાડતા વગાડતામાં આ એક લાખ યોજન લાંબા પહોળા અને 316227 યોજનની. અને 3 ત્રણ ગાઉ 28 અઠ્યાવીસ ધનુષ સાડા તેર આંગળ અધિકની પરિધિવાળા આ જંબુદ્વીપની એકવીસ વાર પ્રદક્ષિણા કરી આવે એવા એ દેવ જો પોતાની શીઘ્રતા વિગેરે વિશેષણો વાળી ગતિથી નિરંતર છ મહીના સુધી ચાલતા રહે ત્યારે તે કેટલાક વિમાનોની પાસે પહોંચી શકે છે અને કેટલાક વિમાનોની પાસે પહોંચી શકતા નથી. દેવલોકના જેટલા વિમાનો છે, તે બધા સવત્મિના રત્નોના બનેલા છે. આગળ અનેક જીવો અને પુદ્ગલો આવે છે, ઉત્પન્ન થાય છે, ચયને પ્રાપ્ત થાય છે. અને વર્ણપયયથી થાવતુ સ્પર્શપર્યાયથી અશાશ્વત છે. આજ પ્રમાણેનું કથન યાવતુ અનુત્તરોપપાતિક વિમાન પર્યન્ત સમજી લેવું. સંમૂઠ્ઠિમ જીવોને છોડીને બાકીના પંચેન્દ્રિય તિર્યોમાંથી અને મનુષ્યોમાંથી આવીને જીવ સૌધર્મ અને ઇશાન દેવલોકમાં દેવોની પયયથી ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના છઠા વ્યુત્ક્રાંતી પદમાં જે પ્રમાણે ઉત્પાદ કહેવામાં આવેલ છે. એ જ પ્રમાણેનો ઉત્પાત અહીંયા પણ સમજી લેવો. હે ભગવનું ! સૌધર્મ અને ઇશાન આ બે દેવલોકમાંથી જો પ્રત્યેક સમયમાં એક એક દેવ ખાલી કરવામાં આવે અર્થાત્ ત્યાંથી બહાર કાઢવામાં આવે તો કેટલા કાળમાં તે સ્થાન દેવોથી ખાલી થઈ શકે ? ત્યાંથી એક એક સમયમાં એક એકના પ્રમાણમાં પણ કાઢવામાં આવે તો પણ અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણી કાળ પણ ભલે ખાલી થઈ જાય પરંતુ તેઓ ત્યાંથી પૂરેપૂરા કાઢીને ખાલી કરી શકાય નહીં છે કે આ પ્રમાણે અત્યાર સુધી થયેલ નથી. આ પ્રમાણેનું For Private & Personal Use Only Jain Education International www.jainelibrary.org
