Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 13

णिति खुण्णि समलंकिय [ १ समयज्झयणे पढमो उद्देसओ बुद्धिपरिग्रहेण, उच्यते—ननु तत्रापि कारणमुक्तम्, यथैव हि शास्त्रं मङ्गलमपि सद् न मङ्गलबुद्धिपरिग्रहमन्तरेण मङ्गलं भवति, साधुवत्, तथा मङ्गलत्रयकारणमपि अविघ्नपारगमनादि न मङ्गलत्रयबुद्ध्या विना सिध्यतीत्यतस्तदभिधानमिति ।
मगेर्गत्यर्थस्य अलप्रत्ययान्तस्य मङ्गलमिति रूपं भवति । मन्यतेऽनेन हितमिति मङ्गलम्, ते [ अधिगम्यते ] साध्यत इति यावत् । अथवा मङ्गः धर्मः, "ला आदाने” म लातीति मङ्गलम्, धर्मोपादानहेतुरित्यर्थः । अथवा निपातनादिष्टार्थ5 प्रकृति-प्रत्ययोपादानाद् मङ्गलम् । इष्टार्थाश्च प्रकृतयः - "मकि मण्डने, मन् ज्ञानें, मदी हर्षे, मंदि मोद - स्वप्न- गतिषु, मह पूजायाम्” इति एवमादीनामलप्रत्ययान्तानां मङ्गलमित्येतन्निपात्यते । मङ्कयते अनेन मन्यते वाऽनेनेति मङ्गलमित्यादि लक्षणशास्त्रानुवृत्त्या योजनीयमिति । अथवा मां गालयति भवादिति मङ्गलम्, संसारादपनयतीत्यर्थः । अथवा शास्त्रस्य मा गलो भूदिति मङ्गलम्, गलः - विघ्नम् । मा गालो वा भूदिति मङ्गलम्, गलनं गालः, नाश इत्यर्थः । सम्यग्दर्शनादि - मार्गलयनाद्वा मङ्गलमित्यादि नैरुक्ता भाषन्त इति । [ विशेषा गा० १५ तः २४ पर्यन्तगाथानां स्वोपज्ञटीका ] तं च नामादि चतुर्विधं पि जधा आवस्तर [ चूर्णी भाग १ पत्र ५] तथा परुवेतव्वं जाव जाणगसरीरभवियसरीरवइरित्तं दव्वमंगलं दध्यक्षत-सुवर्ण-सिद्धार्थकादि । भावमंगलं पि तहेव | अथवा भावमंगलं णिज्जुत्तिकारेणं चेव वुत्तं* तित्थगरे य जिणवरे सुत्तमैरे गणधरे य णमिऊणं । सूतकडस्स भगवतो निशुद्धिं किसमिस्सामि ॥ १ ॥
10
2.
इह तीर्थकरणात् तीर्थकरा वक्ष्यन्ते । तत्र “तु प्लवन-तरणयोः” इत्यस्य तीर्थमिति दितं च नामादि चतुर्विधम् । 15 तत्थ दुव्वतित्थं मागहादि, अहवा सरिआदीगं जो अबमासो सको णिरपायो य। तिज्जति जं तेण तर्हि वा तरिज्जइति तित्थं । एवं दुव्यतित्थे पसिद्धे तरिता तरणं वरियन्त्रं च पसिद्धाणि चैव । तत्थ तारओ पुरिसो, तरणं बाहोडुवादि, तरियब्वं नदी समुद्दो वा । तं च देहादितरितव्यतारमतो दादोवसमणको वण्हाछेदणओ बज्झमलपवाहणतो अणेगंतियं अणचंतियं फक्तो य, स्वयं च द्रव्यात्मकत्वाद् द्रव्यतीर्थमुच्यते । अपि च
20
[ आव० नि० ० १०६६ पत्र ४९४ - १] तित्थकरे तित्थं ?, गोतमा ! अरहा ताव
।
उ
भावतित्यं चवो संघो । जवो सुत्ते भगियं- “तित्थं भंते ! तित्थं ? पियमा तित्यंकरे, तित्थं पुष्प चाउव्वष्णाइण्णो संघो ।" [ भ्रम० श० २० ८ सू० ६८१ पत्र ७९२ - २ ] । तम्मि य पसिद्धे तरिता तरणं तरियां च पसिद्धानि चेव । तत्थ तरिता साधू, तरणं सम्मदंसण- णाण-चरिताणि, करितव्यं भवसमुद्दो । जो माणादिभावतो मिच्छत ऽण्णाणाऽविरक्तिभवभावेहिंतो वारयति तेण भाववित्थं ति । अथवा कोध-लोभ-कम्मरक 25 दाह- कण्हाछेद- कम्ममला वणवणमेगं विश्रमचंतियं च तेण कज्जति त्ति अलो भावतित्थं । अपि च
दाहोरसमं तुहाए छेदणं मलपवाहणं चेव । विसु अत्येषु णिकुत्तं तम्हा तं दव्वतो तिथं ॥
१ ॥
30
कोहम्मि उम्मम्महिते अतुलोबसमो भने मणूसाणं । लोभम्मि उ मिग्महिते तव्हावोच्छेदनं होति ॥ १ ॥ अट्ठकिले कम्मरको बहुएहिं भवेहिं संचितो जम्हा । तव -संजमेण घोव्वति तम्हा तं भावतो तित्थं ॥ २ ॥
अघवा
इंसा-माण-चरितेहिं किन्तं निम्नरेहिं सव्वेहिं । तिहि अत्थेहिं जिउत्तं तम्हा तं भावतो तित्थं ॥ ३ ॥ [भाव० नि० ना० १०६७-६९ पत्र १९८- २] तं भाववित्थं कि वे तित्यकरे । तिव्यकरग्रहणेन अतीता - ऽणागत- वट्टमाणा सम्बतित्थकरा गहिता । जियो दिव्यजिणा भावनिया य । दृव्वजिणा जेण जं दव्वं जितं यथा जितमनेनौषधमिति, सङ्ग्रामे वा शत्रुजवाद द्रव्य
करण पु० सं० ॥ २ मयते अधिगम्यते साध्यते क्खिो • ॥ ३ मदि मोद-मद-खम-गतिषु विस्को० । “मदि सुति-मोद-मद--कान्ति-गविषु" इति पापिनिवातुपाठे माधवीयधातुतौ च पत्र ४२ ॥ ४° शाख्यानु वा० मो० । शाखी या मु० ॥ ५ विनः विखो० ॥ ६-७ करे खं १ खं २५२ ॥ ८ सुतगडस्स सं १ । सूयगडस्लपु २ ॥ ९° वोचति चूसत्र - ॥
For Private Personal Use Only