Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjA viracita yogalakSaNa batrIzI eka parizIlanA 'kathaGIndIebguptI... 8BSITI98 zIanekAnta zArIlijIyasasTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjAviracitaM triza-trizi" prakaraNAntargata yogalakSaNa batrIzI eka parizIlana : parizIlana : pU. paramazAsanaprabhAvaka pUjyapAda sva.A.bha.zrI.vi. rAmacandrasU. ma.sAM. nA paTTAlaMkAra pU. sva. A. bha. zrI.vi. aticandra sU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. sva. A. bha. zrI. vi. amaraguma sU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI. vi. candragupta sU. ma. zrI ane kAjo #01-4 Ta : Arthika sahakAra : - eka sagRhastha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogalakSaNa batrIzI : eka parizIlana 10 AvRtti - prathama - : prakAzana : nakala - 1000 zrI anekAnta prakAzana- jaina rIlIjIyasa TrasTa zA. sUryakAnta caturalAla mu. po. murabADa (ji. ThANe) mukuMdabhAI Ara. zAha 5, navaratna phlekS : prAptisthAna : navA vikAsagRha mArga pAlaDI- amadAvAda-7 - rajanIkAMta epha. vorA 655, sAcApIra sTrITa, puNe kaeNmpa, puNe - 411001. jatInabhAi hemacaMda zAha 'komala' chAparIyAzerI : mahIdharapurA surata 395003 vijayakara kAMtilAla jhaverI premavardhaka phleTsa navA vikAsagRha mArga-pAlaDI amadAvAda- 380007 vi. saM. 2058 : Arthika sahakAra : eka sagRhastha : mudraNa vyavasthA : kumAra 138-bI, caMdAvADI, bIje mALe, sI. pI. TeMka roDa, muMbaI-400 004. phona : 3886320/3885028
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha yogalakSaNadvAtriMzikA prArabhyate / A pUrvenI batrIzImAM sthAnuM nirUpaNa kyuM. e mujaba dharmasthAdinA zravaNathI kyAnA phaLa svarUpa yoganI prApti thAya che. e yoganA lakSaNanuM nirUpaNa karAya chemokssenn yojanAdeva yogo hyatra nirucyate / lakSaNaM tena tanmukhyahetuvyApAratAsya tu // 10-1 // navamI kyAbatrIzImAM varNavelI kathAnA zravaNathI zrotAne je yogasvarUpa phaLanI prApti thAya che; te yoganI jijJAsA hovAthI tenA(yoganA lakSaNanuM nirUpaNa A batrIzImAM karAya che. je kAraNathI zrI vItarAgaparamAtmAnA pravacanamAM "mokSe yojanAdeva yoH" ("mokSanI sAthe joDI Apato hovAthI ja yoga kahevAya che.')-A pramANe vora zabdanI vyutpatti jaNAvAya che; te kAraNe A yoganuM "mokSanA mukhya kAraNabhUta vyApAratA" lakSaNa che.'-A pramANe prathama zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke "yoja' zabda yoganA yo: A vyutpattithI niSpanna che. A vyutpattinA sAmarthyathI mahAnaMdasvarUpa mokSanI sAthe je joDI Ape che; te mokSanA mukhya kAraNabhUta AtmavyApArane yoga kahevAya che.'-A pramANe yorzabdano artha pratIta thAya che. mokSakAraNabhUta AtmAnA saghaLAya vyApAra A rIte yoga kahevAya che. kAraNa ke te dareka vyApAramAM mokSa-mukhyakAraNa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyApAratA svarUpa yoganuM lakSaNa che ja. jyAM yoganuM lakSaNa che te yoga che, e samajI zakAya che. A zlokamAM je thoLa zabda che, teno artha yogazabda che, lakSyabhUta yogano bodhaka te yoTM zabda nathI. Atra ahIM je atra pada che teno artha loka athavA pravacana che. yoganAveva yoga:-A pramANe vyutpatti sarva lokamAM manAtI nathI tethI anna padathI pravacana artha vivakSita che. maunIndra pravacanamAM e vyutpattine AzrayIne 'yoga'zabda vyutpAdita che. "mokSena yoganAreva yogaH- mokSanI sAthe joDI ApavAthI ja yoga che.'-A pramANe yoga zabdanI vyutpatti che. tethI mokSanI pratye kAraNabhUta mukhya vyApAratA : A yoganuM lakSaNa che. Azaya e che ke zrI vItarAgaparamAtmAnI paramatAraka AjJA mujaba pU. sAdhubhagavaMto niravadya vasati, navakalpI vihAra ane bhikSATanAdi je je pravRtti kare che; te badhI ja kriyAono samudAya mokSaprAptinuM mukhya kAraNa che. te kAraNa svarUpa AtmAno vyApAra; AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape che tethI te yoga che ane te vyApAramAM rahelI vyApAratA : e yoganuM lakSaNa che. ''A rIte mokSeLa yojJanAveva A vyutpattinA kAraNe yoTM zabdano artha, 'mokSamukhyakAraNavyApAratA' thAya che. e vyutpatyarthane ahIM lakSaNa svarUpe varNavyuM che, je yukta nathI. kAraNa ke lakSaNa vyutpatyarthathI bhinna hoya che.''-A
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe nahIM kahevuM. kAraNa ke vyutpatyartha atiprasakta(vyabhicArI alakSyamAM paNa vRtti) na hoya (anatiprasakta hoya) to tene lakSaNa mAnavAmAM koI bAdha nathI. arthAd anatiprasakta evA niruktArtha(vyutpatyartha)mAM lakSaNatva mAnavAmAM koI doSa nathI. / / 10-1 mokSanA mukhyakAraNabhUta AtmavyApAramAM mukhyatva kaI apekSAe varNavyuM che ? A praznanuM samAdhAna karAya che arthAt tammuvahetuvyApAratA-A yogalakSaNaghaTaka mukhyatvanuM nirUpaNa karAya che mukhyatvaM cAntaraGgatvAt phalAkSepAcca darzitam / carame pudgalAvartte yata etasya sambhavaH // 10-2 // "A yoga; mokSanI pratye antarajJa kAraNa hovAthI ane mokSanI pratye vinA vilaMbe kAraNa banato hovAthI temAM mukhyatva(mokSanI pratye mukhya kAraNatA) varNavyuM che. kAraNa ke A yogano saMbhava caramAvarttamAM che. enI pUrve teno saMbhava ja nathI.''-A pramANe bIjA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke mokSanI pratye yoga mukhya kAraNa che. sAmAnya rIte kAryamAtranI pratye kAraNasAmagrI hetu banatI hoya che. aneka kAraNonA sahakArathI kAryanI utpatti thAya che. tema mokSasvarUpa kAryanI utpatti paNa kALa, tathAbhavyatvano paripAka, ratnatrayInI ArAdhanA, 30 oes 3433
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAnanI prApti... vagere kAraNonA samudAyathI thatI hoya che. emAM mukhya kAraNa yoga che. kAraNa ke te antaraga kAraNa che. yogamAM antarag2akAraNatA mAnavAnuM kAraNa te che ke te mokSanI pratye upAdAnakAraNa che. ghaTanuM upAdAnakAraNa mATI che. paTanuM upAdAnakAraNa tantu che. mRttikA(mATI) ghaTasvarUpe pariName che ane tantu paTasvarUpe pariName che. je kAraNa kAryasvarUpe pariName che te kAraNa te kAryanuM upAdAnakAraNa manAya che. ahIM mokSakAraNabhUta AtmavyApAra kSAyikabhAve mokSasvarUpe pariName che tethI te AtmavyApArasvarUpa yoga mokSanuM upAdAnakAraNa che. kAryanA arthInI pravRtti tenA upAdAna- kAraNamAM thAya che. ghaTArthI niyame pharI mRttikAnuM upAdAna kare che ane paTArthI niyame karI tantumAM pravRtti kare che. AvI ja rIte mokSanA arthI paNa tevA prakAranA Atma- vyApAra svarUpa yoganuM upAdAna kare che. mokSanuM upAdAna- kAraNa hovAthI yogane antaraGga kAraNa manAya che ane tethI tene laIne mokSanI pratye yoganI mukhyakAraNatA che. taduparAnta sAmAnyapaNe phaLanI prAptinA avyavahita pUrvakALamAM je kAraNa vRtti hoya che; arthAr je kAraNanA avyavahita uttarakALamAM kAryanI utpatti thAya che, te kAryanI pratye te kAraNa mukhya bane che. phaLane utpanna karatI vakhate vinA vilaMbe je phaLane utpanna kare che te kAraNane mukhya manAya che. yogane choDIne manuSyajanma, Aryadeza, AryakuLa, 9306:04
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadguruno yoga ane dharmazravaNa vagere kAraNonI prApti thavA chatAM te vakhate mokSanI prApti nA thaI ane yoganI prApti thavAthI mokSanI prApti thAya che. AthI samajI zakAya che ke mokSasvarUpa phaLanI utpattimAM yoganA kAraNe vilaMba thato nathI. phaLanI pratye vinA vilaMbe te kAraNa hovAthI mukhyakAraNatA yogamAM che. e vAtane spaSTa rIte jaNAvatAM zlokanA uttarAddhamAM jaNAvyuM che ke mokSanA kAraNabhUta yogano saMbhava caramAvartamAM che. Azaya e che ke anaMtI utsarpiNI ane avasarpiNI kAla pramANa eka pulaparAvarta kALa che. AvA anaMtAnaMta pudgalaparAvarta A saMsAramAM Aja sudhImAM ApaNe vitAvyA che. A anAdi-anaMta saMsAramAM eka pudgalaparAvartakALathI vadhAre kALa jIvane paribhramaNa karavAnuM na hoya tyAre te jIvane mATe caramAvartakALano prAraMbha thAya che. A caramAvartakALamAM ja jIvane mokSakAraNabhUta AtmavyApAra svarUpa yoganI prApti thaI zake che. e pUrve acaramAvarta kALamAM molopayogI manuSyajanmAdi sAmagrI maLavA chatAM "yoga'nI prApti thatI nathI. AthI samajI zakAze ke mokSopayogI anya sAmagrInI prApti karatAM yoganI prApti pachI mokSanI prApti satvara thAya che. tethI vinA vilaMbe mokSanI prAptinuM kAraNa hovAthI yoga mukhya kAraNa mokSanA upAdAnanA kAraNe ane mokSanI prAmi vinA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vilaMbe karAvato hovAnA kAraNe yogane mukhyasvarUpe kAraNa mAnavAthI abhavyanI ane dUrabhavyanI kriyAno anukrame vyavaccheda karAya che arthAt e kriyAne yogasvarUpa mAnavAmAM AvatI nathI. kAraNa ke abhavyanI kriyA kyAre ya mokSanuM upAdAna banatI nathI ane dUrabhavyanI kriyAo khUba ja vilaMbe mokSanuM kAraNa bane che, jethI temAM mokSanI kAraNatA ke mokSanI mukhya kAraNatA mAnavAnuM zakya nathI ane tethI te yogasvarUpa paNa nathI. 10-2aa. ja ja ja caramapudgalaparAvartakALamAM ja yogano saMbhava che. enI pUrvenA pudagalaparAvartakALamAM yogano saMbhava nathI te daSTAMtapUrvaka jaNAvAya chen sanmArgAbhimukhyaM syAdAvarteSu pareSu tu / mithyAtvacchannabuddhInAM diGmUDhAnAmivAGginAm // 10-3 // "caramAvartane choDIne bIjA AvantamAM (acaramAvartakALamAM) mithyAtvAdithI AcchAdita buddhivALA jIvo dibhUDha prANIonI jema sanmArgAbhimukhatAne pAmI zaktA nathI." A pramANe trIjA zlokano artha che. Ano Azaya e che ke chellA pugala parAvartakALane choDIne anya pulaparAvartakALamAM jIvonI buddhi mithyAtvamohanIyakarmathI AcchAdita hovAthI sanmArga(mokSasAdhaka mArga)sanmukha teo thaI zakatA nathI. e kALamAM jIvonI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ evI yogyatA ja hotI nathI ke jethI teone sanmA- rDAbhimukhatA prApta thAya. digmUDha prANIone jema kazuM ja sUjhatuM nathI tema acaramAvarttavartI jIvone sanmArga samajAto nathI. mithyAtvamohanIyakarmano udaya; Ama to caramapudgalaparAvarttakALamAM paNa hoya che. paraMtu acaramA-vartukALanA kAraNe jIvane, te vakhate sanmArgAbhimukhatA prApta thatI ja nathI. baMnne (acaramAvartta ane caramAvartta) avasthAnA mithyAtvamohanIyakarmanA udayamAM A rIte pharaka che. kALanA bhede evo bheda mAnyA vinA cAle evuM nathI. kAraNa ke caramAvarttakALamAM paNa mithyAtvamohanIyakarma utkRSTa sthiti ane utkRSTa rasavALuM uddayamAM saMbhavI zake che. Ama chatAM caramAvarttakALamAM sanmArgAbhimukhatA prApta thAya ane acaramAvarttakALamAM te prApta na thAya emAM mukhyapaNe te te kALanI prayojatA spaSTapaNe samajI zakAya che. 10-3 acaramAvarttakALavartI jIvonuM svarUpa varNavAya chetdaa bhavAbhinandI syAt, saMjJAviSkambhaNaM vinA / dharmakRt kazcidevAGgI, lokapaGktikRtAdaraH ||10-4 // "acaramAvarttakALamAM bhavAbhinandI, lokapaktimAM AdaravALo ane AhArAdi saMjJAnuM vibhaNa karyA vinA dharmane karanAro koIka ja hoya che.''-A pramANe cothA zlokano artha che. kahevAno Azaya spaSTa-che ke acaramAvartta 17
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALamAM prANIo bhavAbhinaMdI hoya che. saMsAramAM ja AnaMda pAmanArA e jIvonI avasthAnuM varNana have pachI pAMcamA zlokathI karAze. acaramAvarttavartI jIvo AhArAdi(bhaya, maithuna, parigraha) saMjJAne rokI zakatA nathI. koI jIva to laukika ane lokottara evI pravrajyAne paNa grahaNa kare che. paraMtu e lokapatimAM karAyelA Adara svarUpa che. loko jevuM kare che; tenA jevuM karavAnA bhAvane laIne ja thato e prayatna hoya che. enI pAchaLa zraddhA ke jJAna vagere hotAM nathI. mithyAtva ane ajJAnanI mAtrA tyAM cikAra hoya che. tethI te dharmathI saMsArasvarUpa ja phaLa prApta thAya che. mokSanI prApti thatI nathI. AthI samajI zakAze ke acaramAvarttakALamAM yogano saMbhava ja nathI. II10-4II bhavAbhinaMdI jIvonAM lakSaNo jaNAvAya che kSudro lobharatirdIno, matsarI bhayavAn zaThaH / ajJo bhavAbhinandI syAnniSphalArambhasaGgataH ||10-5 / / '"zudra, mAMgavAnA svabhAvavALo, dIna, mAtsaryavALo, nityabhayabhIta, mAyAvI, mUrkha ane niSphaLa evI kriyAone karanAra bhavAbhinaMdI che."-A pramANe pAMcamA zlokano akSarArtha che. kSudra eTale kRpaNa. potAnI pAsenI sArI vastuno koI paNa rIte upayoga nahi karavAnI vRtti : e CHHHHHHCHCHE 3739680 DICHCHICHCHICICI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNatA che. vastu na hoya ane tethI tenA upayogano abhAva jaNAya. paraMtu eTalAmAtrathI tyAM kRpaNatA manAya nahi. sArI vastu hovA chatAM teno upayoga ja na karavAnI vRtti khUba ja gADha mamatvane jaNAvanArI che. bhavAbhinaMdI jIvo AvA paNa hoya che. bhavAbhinaMdI jIvonuM bIjuM lakSaNa lobhamAM rati' che. ramatinA sthAne anyatra rAmarati Avo pATha che. baMnneno artha "yAgAzIla' varNavyo che. lAbhanuM kAraNa, apekSAe lobha che ane lobhanuM kArya lAbha che. bannemAMthI koI emAM rati thaze to tenA kAraNe bIjAmAM paNa rati thavAnI ja. e ratinA kAraNe jIva, lobhanA viSayane mAMgyA vinA nahIM rahe. dhIre dhIre pachI to jIvano te te vastuo mAMgavAno svabhAva thaI jAya che, je lobhane utkaTa banAve che. utkaTa banelA kaSAyo bhavamAM ja ramaNa karAve che. AsaktinA kAraNe ja bhavamAM AnaMda Ave che. vastu sArI che mATe AnaMda nathI. kharekhara to vastu sArI lAge che mATe AnaMda Ave che. bhava sAro na lAge to temAM AnaMda AvavAnuM vAstavika koI ja kAraNa nathI. bhavamAM AnaMda pAmanAra jIvo dIna hoya che. sadAne mATe jemaNe kalyANa joyuM nathI; te jIvone dIna tarIke ahIM varNavyA che. AvA jIvo nahIM jevA paNa sukhamAM AnaMda pAme che ane bhaviSyamAM AthI vadhAre ane sAruM maLaze-evI AzAmAM ne AzAmAM jIvyA kare che. je
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLyuM che te barAbara che. Aja sudhI AvuM paNa kyAM maLyuM hatuM ? kadAca maLyuM paNa hoya to ya kyAM rahyuM che ?'.. vagere dIna jano vicAratA hoya che. evI vicAraNAnA kAraNe temane bhavamAM ja AnaMda Ave. tyAMthI khasavAnuM saheja paNa mana thAya nahi-e spaSTa che. bhavAbhinaMdI jIvo mAtsaryane dhAraNa karatA hoya che. bIjAnA kalyANane joIne teo je du:kha dhAraNa kare che; tene mAtsarya kahevAya che. potAnuM to Aja sudhI kalyANa thayuM nathI ane bIjAnA kalyANane joIne teo duHkhI thAya che. AvA svabhAvanA kAraNe temane kalyANakArI mArga prApta na thavAthI temanI pAse je che emAM ja AnaMda mAnI teo te vastuthI calAvI le che, jethI temane bhavamAM ja AnaMda Ave che. AvA jIvonuM pAMcamuM lakSaNa bhaya che. AdAna, apayaza maraNa vagere sAta prakAranA bhaya prasiddha che. bhavAbhinaMdI jIvo sadAne mATe bhayabhIta ja hoya che. potAnI ISTa vastune koI laI to nahi jAya ne ? koI eno nAza to nahi kare ne ... ItyAdi aneka jAtanI AzaMkAne laIne teo bhayAnvita ja rahetA hoya che. koI paNa vyakti pratye temane vizvAsa hoto nathI. darekane zaMkAnI najare jovAthI satata bhayabhIta thaIne ja temane jIvavuM paDe che. samagra jIvana sukhanAM sAdhanone sAcavavAmAM ane duHkhanAM sAdhanone AvatAM rokavAmAM pUrNa karanArA AvA jIvone
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAre paNa nirbhaya avasthAno anubhava thato nathI. AvI sthitimAM moTA bhAge potAnI evI sadoSa avasthAnI jANa bIjAne thAya nahi : e mATe potAnA pragaTa doSone chupAvavA mAyA karavI paDe che. AvA mAyAvI (zaTha) jIvo bhavAbhinaMdI che. AvA jIvo zaTha(luccA) hoya che. potAnuM ISTa sAdhavA mATe game te vyaktine game te samajAvI potAnuM dhAryuM karAvI levAnI je vRtti che te eka jAtinI mAyA-zaThatA che. mokSamArganI sAdhanA(yoganI sAdhanA)mAM pravRtta hoya tevA jIvo mAyAthI dUra rahe che. bhavAbhinaMdI jIvo mAyAthI pUrNa hoya che. doSathI mukta banavAnA badale doSone chupAvavAnuM kArya khUba ja kharAba che, je mAyA karAve che. bhavAbhinaMdI jIvonuM sAtamuM lakSaNa mUrkhatA che. tenAthI yukta evA ajJa jIvo bhavAbhinaMdI che. temanI kSudratA vagerenA kAraNe temane jJAna maLatuM nathI. tethI ja to teo ajJa-mUrkha hoya che. duniyAnI koI paNa vastumAM mUrkhane koI paNa prakArano adhikAra ApavAmAM Avelo nathI. tevI ja rIte ahIM paNa yoganA viSayamAM te aza jIvone koI paNa prakArano adhikAra ApavAmAM Avelo nathI. sarva siddhiothI AtmAne sarvathA dUra karavAnuM kArya ajJatA kare tethI samajI zakAze ke bhavAbhinaMdI jIvo je paNa thoDI-ghaNI dharmakriyAo lopaktinA AdarapUrvaka kare che,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenAthI temane koI ja phaLa prApta thatuM na hovAthI teo niSphaLa evI dharmakriyAomAM ja rakta hoya che. A jIvone abhiniveza ghaNo hoya che. tethI samartha gurubhagavaMto paNa temane samajAvI zakatA nathI. dareka vastumAM atattvano ja abhiniveza hovAthI vadhya (niSphaLa) kriyAomAM teo sadgata hoya che ane je karIe chIe te barAbara che-A adhyavasAyathI kriyAne phaLaprada karI zakatA nathI. sudratA vagere lakSaNathI jaNAtA bhavAbhinaMdI' jIvo hoya che. teo kahetA hoya che ke "asAra evo paNa A saMsAra; dahIM, dUdha, pANI, tAbUla(mukhavAsa) puSpa, sArabhUta dravya ane strI vagerenA kAraNe sAravALo jaNAya'... ItyAdi vacano dvArA saMsAranuM abhinaMdana karavAnA svabhAvavALA teo hovAthI temane bhavAbhinaMdI kahevAya che. 10-pA bhavAbhinaMdI jIvonuM svarUpa jaNAvIne have lo5ktinuM svarUpa jaNAvAya chelokaaraadhnheto ryA malinenAntarAtmanA / kriyate sakriyA sA'tra lokapaGktirudAhRtA // 10-6 // "lokanA cittane Avarjita karavA malina evA cittathI je sakriyA karAya che, tene yoganA nirUpaNanA viSayamAM yoganA jANakAroe lokapaDukti tarIke varNavI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ che." Azaya e che ke ziSTa puruSoe AcarelI je kriyAo che, tene sakriyAo kahevAya che. AvI sakriyAo paNa kharI rIte zuddha citta vaDe AtmAnA kalyANanI bhAvanA pUrvaka karavAnI che. paraMtu te kriyAo; lokonA cittane potAnI tarapha AkarSavA mATe potAnI kIrti vagere sarvatra vistare. ItyAdinI spRhA vagerethI malina thayelA citta vaDe karavAmAM Ave to yogazAstranA jJAtAo yoganirUpaNanA avasare te kriyAne lokapakti tarIke varNave sAmAnya rIte bhavAbhinaMdI jIvo AhAra, upadhi, pUjA (satkArAdi) Rddhi ane rasagAravAdimAM pratibaddha hoya che. te badhAnA rAgathI teo dharmakriyAo kare che. e rAga cittasaMbaMdhI mala che. rAga, dveSa ane moha(ajJAna) : A traNa mala che. AvA malathI yukta je citta che; tene malina aMtarAtmA kahevAya che, je bhAvamanasvarUpa che. malina evA aMtarAtmAthI upara jaNAvyA mujaba je kriyA karAya che, te prAya: lokanA cittane khuza karavA mATe karAya che. loko kare che mATe karavuM, lokamAM sAruM dekhAze ane loko sArA mAnaze... ItyAdi AzayathI karAtI sakriyAo lokapakti svarUpa che. yogasvarUpa kriyAo ane lokapatisvarUpa kriyAomAM upara-uparathI joIe to sAmya ghaNuM ja dekhAya che. paraMtu bannenA phaLamAM ghaNuM ja aMtara hoya che. AvA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasage khUba ja upayogapUrvaka vicAravuM joIe. _10-6il. lokyaktithI karAyelI dharmakyiAthI viparIta phaLa prApta thAya che, te jaNAvAya chemhtylptvbodhen, viparItaphalAvahA / bhavAbhinandino lokapaGktyA dharmakriyA matA // 10-7 // mahAna evA dharmamAM alpatAnuM jJAna thavAthI (karavAthI); bhavAbhinaMdI jIvone lokapaktithI karAtI dharmakriyA duraMta saMsArano anubaMdha karAvanArI thAya che."A pramANe sAtamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke-kalpavRkSa, ciMtAmaNiratna ke kAmadhenu karatAM paNa atyadhika mAhAbhya dharmanuM che. potAnA mAhAbhyanA kAraNe dharme kalpavRkSa ke ciMtAmaNi vagerenuM mAhAsya rahevA ja dIdhuM nathI. kAraNa ke kalpavRkSa vagere mAMgyA pachI A lokanA ja vinara evA phaLane Ape che. paraMtu dharma to zrI vItarAga paramAtmAnI paramatAraka AjJA mujaba tenI ArAdhanA karanArane mAMgyA vinA paramapadasvarUpa mokSaphaLa sudhInAM phaLa Ape che. tethI ciMtAmaNi ke kalpavRkSa vagerene dharme taddana ja nIcA(hIna) banAvyA che. kalpavRkSAdinI apekSAe atyadhika mahAna evA dharmane atyaMta tuccha evA kIrti vagere A lokanA ke paralokanA phaLanA kAraNa svarUpe
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANavAthI mahAna evI vastumAM alpatAno bodha karAya che. A rIte karAyelI dharmanI laghutApUrvakanI kriyA; duHkhe karIne jeno aMta Ave evA sudIrgha saMsArano anubaMdha karanArI bane che. lokyaktithI karAyelI dharmakSiA bhavAbhinaMdI jIvone phaLa ApanArI banatI nathI. paraMtu upara jaNAvyA mujaba viparIta (aniSTa) phaLane ApanArI bane che. AthI samajI levuM joIe ke zrI vItarAgaparamAtmAnI paramatAraka AjJA mujaba mokSanA AzayathI karAtI kyiA ja saphaLa che; e AzayathI judA koI AzayathI kapAtI dharmakriyA niSphaLa ja nahi, viparIta phaLane ApanArI che. "lokapatithI karAtI paNa dharmakriyA aMte to dharmakyiA ja che ne ? lopaMktinA kAraNe, je phaLa maLavuM joIe te maLe nahi; ochuM maLe. paraMtu emAM ekAMte lAbha che, nukasAna kAMI nathI."... ItyAdi mAnyatA dharAvanArAe upara jaNAvelI vAta yAda rAkhavI joIe. 10-zA. je lokapaMktinA kAraNe bhavAbhinaMdI jIvone dharmakriyA viparIta phaLavALI bane che, te lokyakti koI vivekIne zubha pariNAma mATe thaI zake che-te jaNAvAya chedhrmaarthN sA zubhAyApi dharmastu na tadarthinaH / klezo'pISTo dhana he klezArthaM jAtu no dhanam // 10-8 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ "te lokapati dharmanI prApti mATe zubha anubaMdhakAriNI paNa bane paraMtu lokapatinA arthane dharma zubha anubaMdha mATe thato nathI. kAraNa ke dhana mATe kaleza paNa ISTa hovA chatAM kleza mATe dhana ISTa kyAre paNa manAtuM nathI."-A pramANe AThamA zlokano artha che, eno Azaya spaSTa che ke loko dAna Ape che atithionuM sanmAna kare che ane avasarocita saMbhASaNa(vArtAlApa) kare che... ItyAdi upAyonuM anusaraNa karavAthI anusaraNa karanArane kuzala anubaMdhanI prApti thAya che ane tenA yoge samyagdarzana, jJAna ane cAritra svarUpa mokSanA bIja svarUpa dharmanI prApti thAya che. A rIte lopaMkti dharmanuM nimitta bane che ane tenAthI kuzala anubaMdha paDe che. AthI samajI zakAze ke dharma mATe lokapaMktino Adara zubha mATe thAya che. AnAthI taddana viparIta e che ke dharma lopaMkti mATe zubha banato nathI. lokamAM mAna-sanmAna maLe, lokamAM sArA dekhAIe, A lokanA sukhAdi maLe. ItyAdi AzayathI je dharma karAya che te dharma lokasaMzA mATe che. Avo dharma sAro nathI. AvA dharmathI kuzala anubaMdha paDato nathI. A vAtanuM samarthana karatAM zlokanA uttarAddhathI daSTAMta jaNAvAya che. eno Azaya spaSTa che. sarva janaprasiddha che. dhana mATe loko rAjAnI sevA(nokarI) vagere aneka kaSTo sahana karatA hovAthI dhana mATe kaSTa ISTa manAya che. paraMtu kyAre paNa kaleza mATe dhana ISTa manAtuM nathI.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke dhanathI mane kaSTa thAya-AvI bhAvanA koI paNa buddhimAna rAkhato nathI. yogabiMdu graMthamAM (zloka naM. 90) A vAta jaNAvatAM pharamAvyuM che ke-dAna, sanmAna ane ucita sanmASaNa vagere aneka prakAranA upAya vaDe; samyagdarzanAdi mokSanA bIjanA AdhAna mATe lokapakti buddhimAnone kalyANanuM avuM bane che. paraMtu tucchabuddhivALA jIvone lopaMktinA mATe karAyelo sadAcAra svarUpa dharma atyaMta pApa mATe thAya che. tema ja SoDazakaprakaraNamAM (4-7) pharamAvyuM che ke zuddha ucita evuM janapriyatva; tenAthI dharmanI prazaMsAdinA kAraNe bIjAdhAnAdi(puNyAnubaMdhI puNyanI prAmi vagere) thatuM hovAthI sArI rIte dharmasiddhisvarUpa phaLane ApanAruM thAya che...' kahevAno Azaya e che ke "yuktajanapriyatnae dharmasiddhinuM lipha che. artha ane kAmanI siddhinuM kAraNa banavAnA kAraNe ApaNe janapriya banIe to evI janapriyatA, dharmasiddhinuM livuM nathI. tethI te janapriyatA ayukta che. mAtra dharmanI siddhinA kAraNe janapriyatva hoya to te dharmasiddhinA livuM svarUpa hovAthI yukta manAya che. AthI ja A janapriyatna zuddha hoya che. emAM rAgAdi doSono AvirbhAva hoto nathI. AvuM zuddha janapriyatna svaparane sArI rIte dharmasiddhisvarUpa phaLane ApanAruM bane che. ApaNo zuddhadharma joIne dharmaprazaMsAdine karavAthI bIjAne
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyAnubaMdhI puNya svarUpa bIjAdhAnAdi prApta thAya che... ItyAdi zrI SoDazakaprakaraNanA parizIlanamAMthI samajI levuM joIe. ahIM to kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke jema janapriyatva dharma mATe thAya che tema lokapaMkti paNa upara jaNAvyA mujaba dharma mATe thAya che... ItyAdi upayogapUrvaka samajI levuM. 10-8|| 888 A viSayamAM ja thoDI vizeSatAne jaNAvAya cheanaabhogvtH sA'pi dharmahAnikRto varam / zubhA tattvena naikA'pi praNidhAnAdyabhAvataH ||10-9 // lokapaMktithI karelI dharmakriyA viparIta phaLane ApanArI che-A pramANe sAtamA zlokamAM jaNAvyuM che. e aMge thoDI vizeSatA A zlokamAM jaNAvI che. "anAbhoga (jJAnavizeSano abhAva)vALA AtmAnI lokapaMktithI karAyelI paNa dharmakriyA; dharmanI hAni(laghutA)ne karanArAnI dharmakriyA karatAM sArI che. tattvadaSTie baMnnemAMthI eka paNa sArI nathI. kAraNa ke baMnne sthAne praNidhAnAdino abhAva che.'-A pramANe navamA zlokano artha che. kahevAno bhAva e che ke anAbhogavALA eTale ke sampUrcchimajevA (viziSTa samajaNa vagaranA) svabhAvathI ja vinayAdinI prakRti jemanI che tevA jIvo lokapaMktithI CICHICH CICICI ?? FCI CHCI CICICH
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ je dharmakriyA kare che te dharmakriyA paNa; A pUrve jaNAvyA mujaba dharmanI laghutA karanArAnI dharmakriyA karatAM thoDI sArI che. kAraNa ke anAbhoganA kAraNe lokanA cittanA ArAdhanamAM tatpara hovA chatAM yathAsthita dharmAdinuM jJAna na hovAthI bhavanI utkaTa IcchAnA abhAve mahAna evI dharmakriyAmAM alpatA(laghutA-A lokAdinA sukhanA hetu svarUpe dharmane mAnavAthI laghutA thAya che.)ne te karato nathI. A rIte dharmahAnine nahi karavAnA kAraNe tenI dharmakriyA dharmahAnine karanArAnI dharmakSiAnI apekSAe thoDI sArI che. vAstavika rIte to lokapaMktithI karAyelI te baMnnemAMthI eka paNa kriyA sArI nathI. kAraNa ke tyAM praNidhAna, pravRtti vagere pAMca Azayono abhAva che. kviAnI zuddhimAM praNidhAnAdi pAMca Azayo to hetu che ane teno ja ahIM abhAva che. tethI jyAM kAraNano abhAva hoya tyAM kAryanI siddhi kaI rIte thAya ? I10-9 je praNidhAnAdi pAMca AzayonA kAraNe dharmakriyA zuddha bane che, te praNidhAnAdine jaNAvAya cheprnnidhaanN pravRttizca, tathA vighnajayastridhA / siddhizca viniyogazca, ete karmazubhAzayAH // 10-10 // praNidhAna, pravRtti, traNa prakArano vidhvajaya, siddhi ane viniyoga-A karmakriyA)mAM zubhAzayo che."
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe dazamA okano artha che. tenuM tAtparya e che ke A praNidhAnAdi dharmakriyAmAM zubhAzayasvarUpa che. AtmapariNAma svarUpa kriyAnI puSTi, zuddhi ane anubaMdhanA kAraNabhUta e praNidhAnAdi zubhapariNAmasvarUpa che. puSTi puNyanA upacaya svarUpa che ane jJAnAdi AtmaguNono ghAta karanArA jJAnAvaraNIyAdi karmanA hAsathI prApta thanArI nirmaLatAne zuddhi kahevAya che. puSTi ane zuddhi zabda khUba ja prasiddha che. teno artha samajAvavo paDe evuM nathI. dharma, AtmAno pariNAmavizeSa che. vihita AcaravAno AtmapariNAma ahIM kliA che. e kriyAnA pariNAmanI jema jema abhivRddhi thAya tyAre te kyiA puSTa bane che ane jJAnAvaraNIyAdi karmanA hAsathI(kSayopazama vagerethI) te nirmaLa bane che. te nirmaLatA ja ahIM zuddhisvarUpa che. zarIramAM mAMsa vagerenA saMcayathI jema puSTi manAya che ane tenA malanA dUra thavAthI jema nirmaLatA samajAya che. tema ahIM paNa kriyA karavAthI je puNyabaMdha thAya che; te puNyanA upacaya svarUpa puSTi che ane jJAnAvaraNIyAdi pApakarmanA vigamathI prApta thatI nirmaLatA zuddhi che ane uttarottara puSTi ane zuddhi prAma thatI rahe te anubaMdha che. praNidhAnAdi AzayavizeSane laIne puSTi ane zuddhi sAnubaMdha bane che. niranubaMdha puSTi ane zuddhi phaLapradAna mATe samartha banatAM nathI. praNidhAnAdi pAMca Azaya vinAnI dharmakriyA zuddha na
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI tuccha ane asAra che. parizuddha dharmakriyAnI prApti mATe praNidhAnAdi Azayane pAmavA mATe prayatnazIla banavuM joIe. 10-10gA. praNidhAna nAmanA AzayanuM svarUpa jaNAvAya cheprnnidhaanN kriyAniSThamadhovRttikRpAnugam / paropakArasAraM ca cittaM pApavivarjitam // 10-11 // adhikRta kriyAmAM rahelA, potAnI apekSAe hIna guNavALAomAM kRpAthI yukta; paropakAranI pradhAnatAvALA ane pApathI rahita evA cittane praNidhAna kahevAya che."Azaya e che ke rAgAdi malanA apagamathI puSTi ane zuddhivALuM je citta che tasvarUpa ja dharma che. e citta AtmAnA adhyavasAya svarUpa che. bAhya dharmakriyAo tenuM kAraNa hovAthI upacArathI dharma kahevAya che. praNidhAnAdi pAMca Azayo paNa vAstavika rIte AMtara dharmanA vizeSaNabhUta che. bAhyadharmakriyAomAM paNa te upacArathI virakSAya che. ahIM je cittane praNidhAnasvarUpe varNavyuM che, te cittane yAda rAkhyA vinA cAle evuM nathI. dharmane mokSadAyI banAvavAnuM kAma e citta kare che. sAmAnya rIte je koI paNa dharmAnuSThAna karavAnuM dhAryuM hoya tene adhikRta dharmasthAna kahevAya che. zrI vItarAga paramAtmAnI AjJA mujaba e anuSpana karatI vakhate
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ manathI vicalita-nahIM banavuM joIe. dravya, kSetra, kALa, bhAva, vidhi vagere saMbaMdhI vicalitatA aneka prakAranI che. je koI paNa anuSThAna(pUjA-sAmAyika vagere) karavAnuM hoya te aMge dravyAdi niyata ja hoya che. paraMtu jyAre saMyogavaza dravyAdimAM viSamatA UbhI thAya tyAre calAvI levAnI je vRtti che, te vicalita avasthA che. "A nathI to A cAlaze" "Ama nahi to Ama... ItyAdi adhyavasAya mananI vicalita avasthAne jaNAve che. A nathI to te meLavyA vinA nahi ja cAle' 'Ama kema nahi ? Ama ja karavAnuM che... ItyAdi adhyavasAya mananI avicalita avasthAne jaNAve che. karavA dhArelA anuSThAna prasaMge dravyAdine AzrayIne saheja paNa calAvI levAnI vRttino abhAva, cittane kviAniSTha banAve che. anaMtajJAnIoe te te anuSThAna aMge dravya, kSetra, kALa, bhAva, vidhi ane uddeza vagerene AzrayIne maryAdA darzAvelI che. te maryAdAthI vicalita nA thavuM ane avicalita svabhAvavALA banavuM-te praNidhAna che. ApaNe je dharma karatA hoIe ane je rIte karatA hoIe tenI apekSAe jeo hInadharmavALA hoya temane vize kRpA(karuNA)vALuM citta hovuM joIe. paraMtu teo hinaguNavALA hovAthI temanI pratye dveSa nA Avavo joIe. ame kevo dharma karIe chIe ? kevI rIte karIe chIe ? dhArIe to zuM na thAya ? kazuM ja azakya nathI." ItyAdi
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAre hinaguNavALA pratye cittamAM dveSa na dharavo : e praNidhAna che. Ama paNa prANImAtra pratye dveSa karavAno na hovAthI hanaguNavALA pratye paNa dveSa karavAno nathI. AvA prasa karmapariNatinI viSamatAno vicAra karI kRpAnvita banavuM joIe. ApaNI pAsenAM ghara, dukAna vagere bhogAdi sAdhanonI apekSAe evA hIna bhogAdi sAdhanovALA pratye ApaNane kAMI dveSa Avato nathI. tethI hInaguNavALA pratye kharI rIte to TheSa karavAnuM koI ja kAraNa nathI. upara jaNAvyA mujaba kriyAniSTha ane adhovRttikRpAnuga citta paropakArapradhAna hovuM joIe. sAmAnya rIte zrI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJA mujaba karAtuM koI paNa anuSThAna sva-para upakAranuM kAraNa banatuM hoya che. paraMtu zakti hoya to te mujaba bIjAnuM kAma karI ApavAnI vRtti rAkhavI joIe. je kAma ApaNe anAyAse karI zaktA hoIe tyAre koI vAra te kAma bIjAthI zataprayatna paNa thaI zakatuM nA hoya tethI te kAma karavAthI sva-parane vizeSa lAbha thato hoya che. AmAMthI ja dharmasiddhinA bIjA lisvarUpe dAkSiNya prApta thatuM hoya che. praNidhAnayukta citta pApathI rahita hoya che. je koI paNa dharmAnuSThAna karavAnuM dhAryuM hoya te anuSThAna karatI vakhate sAvadya(pApa)no parihAra karavA vaDe niravadyasvarUpe karavuM joIe. bhagavAna zrI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJA mujaba jo anuSThAna karAya to te sahajapaNe ja niravadya
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI rahe che. zrI vItarAgaparamAtmAe upadezelAM saghaLAM ca anuSThAno niravadya che. zrI vItarAgaparamAtmA kyAre paNa sAvadya anuSThAnano upadeza Ape nahi. sAvadya anuSThAnano upadeza ApanArA; zrI vItarAgaparamAtmA ja nahi, teozrInA anuyAyI paNa hotA nathI. praNidhAnanA abhAve niravadya anuSThAna paNa sAvadya banatuM hoya che. graMthakAra paramarSi mahAmahopAdhyAyajI mahArAjAe zrI SoDazaka prakaraNanI TIkAmAM 'nivadyavastuviSayak'-A padathI sUcita arthane pharamAvatAM jaNAvyuM che ke-adhikRta dharmAnuSThAnanI siddhi mATe dararoja je karavuM joIe te niravadya vastunuM je dhyAna (satata upayoga) che-tene praNidhAna kahevAya che. sUkSma rIte e vAta samajI levI joIe. ApaNe jyAre paNa koI anuSThAna karavAno nirNaya karIe tyAre te anuSThAna mokSanuM kAraNa bane evI bhAvanA saheje hoyae samajI zakAya che. jyAM sudhI mokSanI prApti thatI nathI tyAM sudhI AraMbheluM dharmAnuSThAna satata cAlu rAkhavAnuM lakSya hovuM joIe. anyathA mokSanI prApti thatI nathI. koI paNa dharmAnuSThAna mokSanuM kAraNa na bane to mAnavuM paDe ke e dharmAnuSThAna pUrNa-siddha thayuM nathI. tenI siddhi thAya e mATe dararoja siddhine anukULa je karavAnuM jarUrI che, teno khyAla mumukSue rAkhavo joIe-A praNidhAna che. ||10-11|| *** 24 FCHE
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRtti nAmanA bIjA AzayanuM nirUpaNa karAya cheprvRttiH prakRtasthAne yatnAtizayasambhavA / anyAbhilASarahitA cetaH pariNatiH sthirA // 10-12 // "adhikRta(karavA mATe nizcita karelA) dharmanA viSayamAM prayatnAtizayathI thayelI e dharmasthAnane choDIne bIjA koInI paNa IcchAthI rahita evI sthira cittanI je pariNati che; tene pravRtti kahevAya che.''-A pramANe bAramA zlokano artha che. Azaya e che ke praNidhAnapUrvaka je anuSThAna karavAnuM nizcita karyuM hoya te anuSThAnanA avasare, pahelAM karelA prayatna karatAM adhika prayatnathI je anuSThAna karAya che, te pravRtti nAmanA AzayapUrvakanuM anuSThAna kahevAya che. keTalIka vAra dharma karavAnuM nakkI karyA pachI karatI vakhate pariNAma paDI jatA hoya che. AvA vakhate anuSThAna karavA mATe utkaTa prayatna karavo paDato hoya che. potAne prAma thayelI zaktino pUrato upayoga karavo paDe che. A rIte yatnAtizayathI adhikRta dharmane karavAnA AzayavizeSane pravRtti nAmano Azaya kahevAya che. A Azaya daramyAna adhikRta dharmakAryane choDIne bIjuM koI paNa kArya karavAnI abhilASA hotI nathI. Arabdha kArya karavAnA prasaMge bIjA koI paNa kAryane karavAnI IcchA thAya to adhikRta kArya siddha na thAya : e samajI zakAya che. pravRtti nAmanA Azaya daramyAna evuM banatuM LHHHHHHHH 34 FHHHHHHHI 396 25 36
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. "yogaviMzikA'nI TIkAmAM graMthakArazrIe A AzayanuM varNana karatAM pharamAvyuM che ke pravRttimAM diyA jaladIthI samApta karavAno Azaya hoto nathI. adhikRta dharmasthAnane choDIne anya kArya karavAno ahIM abhilASa hoto nathI. tethI adhikRta diyA jaladI pUrNa karavAnI IcchA na hoya e spaSTa ja che. baMnnenuM tAtparya eka ja che. je anuSThAna karavAnuM nakkI karyuM che; te vidhipUrvaka karavAthI avazya phaLane ApanAruM bane che. evo paramavizvAsa hovAthI, phaLa pratye evI koI utsukatA na hovAthI Arabdha kriyA jhaTa pUrI karavAnI IcchAno ahIM abhAva hoya che. AvI rIte sukya na hovAthI ane anyAbhilASA paNa na hovAthI adhikRta dharmanA viSayamAM mana, vacana ane kAyAnI ekAgratApUrvaka cittanI sthira pariNativALo pravRtti nAmano Azaya prApta che. lokaprasiddha dararojanI te te kriyAomAM A pravRtti nAmano Azaya spaSTapaNe jovA maLe che. paraMtu dhArmika kliAomAM te bhAgye ja jovA maLe. anAdikALanA kusaMskAro AtmAnA zuddha svarUpane evI rIte rokIne beThA che ke jethI ema ja lAgyA kare ke azuddha svarUpa ja ApaNuM svarUpa che. AvI sthitimAMthI bahAra AvavA mATe ApaNe je koI dharma karavAno nirNaya karyo hoya tene vizuddha rIte karyA vinA cAle evuM nathI. mAtra dharma karavAthI e sthitimAM koI paNa rIte parivartana zakya nathI. praNidhAna ane pravRtti AzayathI adhikRta dharma vizuddha
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane che. svaviSayamAM(adhikRta dharmanA upAyamAM) je utkaTa prayatna che; tene laIne adhikRta dharmamAM pravRtti thAya che. zrI SoDaSaka prakaraNamAM jaiva tu pravRtti: zukSmasAropAvatAtAttvantar... ItyAdi rIte pravRttisvarUpa AzayanuM varNana karyuM che. teno Azaya e che ke adhikRta dharmanA viSayamAM suMdara sArabhUta upAyathI atyaMta saskRta je pravRtti thAya che, te pravRttisvarUpa AzayapUrvakanI che. adhikRta dharmanA upAyo suMdara hovA joIe ane nipuNatAthI yukta hovA joIe. adhikRta dharma karatI vakhate je pravRtti karIe chIe; te jotAMnI sAthe temAM sacavAtI vidhi-jayaNA vagere kAraNe jonArane ema lAge ke sarasa che ane karanAra hoziyAra che. AvI pravRttine zubha sAropAyathI sadgata kahevAya che. vivakSita dharmAnuSThAnamAM atizaya prayatna karavAthI pravRtti zubha ane sArabhUta upAyathI sadgata bane che. AthI samajI zakAze ke tyAM ja-adhikRta dharmasthAnamAM; yatnAtizayathI janya pravRtti pravRttisvarUpa AzayanI jananI (kAraNa) che... ahIM jijJAsu janoe yogavizikA eka parizIlana ane zrI SoDazaka eka parizIlanamAM jaNAvelI vAtanuM smaraNa karI samajavA prayatna karavo, jethI ahIMnA graMthanA Azayane samajavAnuM thoDuM saraLa banaze.10-12 have 'vighnajaya' svarUpa AzayanuM varNana karAya che. - CHHHHH csese 27 ma
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhyAntAdhimithyAtvajayavyaGgyAzayAtmakaH / . kaNTakajvaramohAnAM jayairvighnajayaH samaH // 10-13 // "kAMTA, tAva ane mohanA jayanI jema; bAhyavyAdhi, aMtarthAdhi ane mithyAtva upara vijaya-A traNa prakAranA jayathI jaNAto Azaya svarUpa vinajaya che."-A pramANe teramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke bAhyavyAdhi svarUpa zIta ane uSNa vagere parISaho che. aMtarthAdhi svarUpa tAva vagere rogAdi parISaha che. bhagavAnanA vacana pratye azraddhA svarUpa mithyAtva che. zItoSNAdi parISaha, rogAdi parISaha ane mithyAtva : A traNanA kAraNe adhikRta dharmanI ArAdhanAmAM je vikalatA Ave che, tenuM nirAkaraNa karavuM-tene bAhyavyAdhi vagere traNano jaya kahevAya che. A jayathI abhivyakta thato AtmAno je AzayavizeSa che tene vidhvajayasvarUpa Azaya kahevAya che, je kame karI kaMTakajaya, javarajaya ane mohajaya samAna traNa prakArano che. A rIte varNana karavAthI zloka naM. 10mAM 'vidhvajaya traNa prakArano che. A pramANe jaNAvyuM hatuM te spaSTa karyuM. zItoSNAdi bAhya parISahajaya hInavidhvajaya svarUpa che, rogAdiparISahajaya madhyamavinajaya svarUpa che ane mithyAtvajaya utkRSTa vidhvajaya svarUpa che. Ama to vidhvajaya eka prakArano che. paraMtu vinajayanA pratiyogI vipna hIna, madhyama ane utkRSTa
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpe traNa prakAranA che tethI tenI vivakSAe vighnajaya traNa prakArano jaNAvyo che. kahevAnuM tAtparya e che ke koI mANasa koI eka ISTa sthAne pahoMcavAnI IcchAthI prayANanI zarUAta kare ane kAMTAvALA mArge javAnuM thAya tyAre te kAMTAnA vighne te mANasane mArge sArI rIte javAmAM vyAghAta thavAthI kAMTAnuM vighna viziSTagamana(saraLa rIte javA)mAM aMtarAya svarUpa bane che. kAMTAthI rahita mArga hoya to cAlanArane te mArgamAM koI paNa jAtanI AkuLatA vinA javAnI anukULatA prApta thAya che. AvA prakAranA kaMTakavighnanA jaya jevo prathama vighnajaya(hInavidhnajaya) che. vivakSita sthAne pahoMcavAnI bhAvanApUrvaka mArgamAM prayANa karanAranuM zarIra tAva vagerenI vedanAthI grasta hoya to; nirAkulapaNe javAnI IcchA hovA chatAM tenA paga khUba ja vihvaLatApUrvaka paDatA hovAthI nirAkulapaNe te gamana karI zakato nathI. kAMTAnA vighna karatAM paNa jvara (rogAdi)vighna moTuM che. tenA jayathI mArgamAM nirAkula pravRtti thAya che. A rIte jvara(rogAdi)vighnanA jaya samAna bIjo madhyama vighnajaya che. vivakSita sthAne pahoMcavA mATe prasthita AtmAne dizAbhramajevuM mohavighna che. tenA jayathI AtmAne te te sthAne nirAkulatApUrvaka pahoMcavAnuM zakya bane che. paraMtu mohAdi(trIjA prakAranA vighna)thI parAbhava pAmelA AtmAne CICH 29 CHHI
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA AsapAsanA mArgagAmIo 'jAva jAva ! A ja rasto che...' ItyAdi vacanothI, javA mATe preraNA karatA hoya topaNa javA mATe utsAha vadhato nathI ane teo tyAM ja UbhA rahI jAya che. dilmohanA jaya jevA A trIjA utkRSTa vighnajacathI nisargathI ja mArgagamananI pravRtti thAya che. mithyAtvAdi vighno dimohajevAM che. teno vijaya prApta karavAnuM khUba ja Avazyaka che. te te prakAranI mArgagamananI pravRtti svarUpa phaLane joIne tenI pUrve rahelA vighnajayanuM anumAna karIne ja te te vijayano nirNaya karI zakAya che. sAmAnya rIte dareka kAryamAM vighno to AvatAM ja hoya che. e vighnothI gabharAIne jo kArya paDatuM mUkI devAmAM Ave to duniyAmAM koI paNa mANasa koI paNa kArya kyAre paNa karI ja nahi zake. e vighnone jItIne badhAM ja kArya karavAnuM sattva meLavI levAya to te badhAM kAryo pUrNa karI zakAya. mokSamArganI sAdhanA daramyAna paNa prAyaH upara jaNAvyA mujaba zItoSNAdi bAhya; rogAdi atyaMtara ane mithyAtva vagere aneka jAtinAM vighno AvatAM ja hoya che. AvA vakhate mumukSu AtmAo zarIranI ciMtA choDI mAtra ISTasiddhinuM ja lakSya rAkhe ane gurupArataMtrya keLavI le to hIna, madhyama ane utkRSTa vighnone jItavAnuM adbhuta sAmarthya teo prApta karI zakaze. duniyAnuM koI evuM kSetra nathI ke jyAM vighnajaya karavAnuM anivArya na hoya. CHHHHHHHH 30HHHHHHHHI 33 30
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ game te kAraNe dharmakSetramAM Aje vidhvajaya aMge ghaNI ja upekSA sevAya che. vidhvajayasvarUpa Azayane prApta karavA mATe paNa upara jaNAvelAM traNa vidgamAMthI koI vighna naDe che-ema mAnyA vinA cAle evuM nathI. game te rIte anavasthAne aTakAvI upara jaNAvyA mujaba sarva meLavI ane gurupAtaMtrya keLavI viznono jaya meLavavA prayatnazIla banI rahevuM joIe. 10-13 cothA siddhisvarUpa AzayanuM nirUpaNa karAya chesiddhistaattvikdhrmaaptiH, sAkSAdanubhavAtmikA / kRpopakAravinayAnvitA hInAdiSu kramAt // 10-14 // "sAkSA anubhava svarUpa tema ja hIna, madhyama ane adhika(utkRSTa)mAM anukrame kRpA, upakAra ane vinayaguNathI yukta evI tAtvika dharmanI je prAmi che tene siddhi kahevAya che."-A pramANe caudamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke tAttvika dharmanI prAptine siddhi kahevAya che. abhyAsathI(punaH punaH AsevanathI) zuddha banelA dharmane tAttvikadharma kahevAya che. abhyAsadazApanna dharmane tAtvika mAnatA nathI. A tAtvika dharmanI prApti upalabdhisvarUpa che. upalabdhi sAkSAtkArasvarUpa che. adhikRta ahiMsAdi svarUpa tAtvika dharmanI upalabdhi upacArathI rahitapaNe anubhavAtmakarUpe hoya to te siddhi
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa bane che. praNidhAnAdi traNa AzayanI prApti pachI A cothA Azayane pAmavAnuM saraLa che. AtmA e dharmanI sArI rIte anubhUti(saMvedana) kare che; je jJAna, darzana ane cAritranI ekarUpa avasthAmAM pariNata hoya che. jJAna, darzana ane cAritra : A tritayAtmaka dharma che. jJAnAdinA kSayopazamabhAvAdi svarUpa e dharma AtmapariNatisvarUpa che. enuM upacArarahita je AtmAne saMvedana thAya che, tasvarUpa siddhi nAmano Azaya che. A Azaya daramyAna mumukSu AtmAone potAnI apekSAe hinaguNavALA pratye kRpA hoya che. madhyama (lagabhaga potAnA jevA) guNavALA pratye upakAra karavAnI arthAt potAne maLelA dharmane prApta karAvavAnI bhAvanA hoya che ane potAnI apekSAe jeo guNathI adhika che temanI pratyenA vinayAdithI yukta A siddhi hoya che. yogavizikAnI TIkAmAM mahAmahopAdhyAyajI mahArAjAe A AzayanuM varNana karatAM pharamAvyuM che ke adhika guNavALA pU. gurudevAdinI pratyenA vinaya, bahumAna ane vaiyAvRtya ItyAdithI yukta, hinaguNavALA pratyenA dAna, dayA, temanA duHkhane dUra karavAnI bhAvanA... ItyAdithI yukta ane madhyama guNavALA pratyenA upakArathI yukta evI adhikRta dharmasthAna svarUpa ahiMsAdi dharmanI aticArarahita je prAmi che tene siddhi kahevAya che. artha-kAmanI siddhi vakhate adhika guNavALA vagerenI pratye jema vinaya, bahumAna vagere pratIta
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che tema adhikRta dharmanI siddhi vakhate paNa upara jaNAvyA mujaba vinaya, bahumAna vagere guNo hovA joIe. anyathA siddhi tAtvika nahIM bane. 10-14 have viniyogasvarUpa pAMcamA AzayanuM nirUpaNa karAya che anyasya yojanaM dharme, viniyogastaduttaram / kAryamanvayasampattyA, tadavandhya phalaM matam // 10-15 // "bIjAne dharmamAM joDavA : tene viniyoga kahevAya che. te siddhinA uttarakALamAM thanAruM kArya che. viccheda na thavAthI te avadhyaphaLavALuM manAya che."-A pramANe paMdaramAM zlokano sAmAnya artha che. Azaya e che ke, potAne je ahiMsAdi dharmanI siddhi thaI che, te dharmamAM bIjAne joDavA arthAt te dharma bIjAne prApta thAya tema karavuM, tene viniyoga svarUpa Azaya kahevAya che. adhikRta-dharmanI siddhi prApta thayA pachI A viniyoga karavAno che. viniyogathI uttara uttara kSaNamAM adhikRta dharmanI janmAntaramAM paNa prApti thatI hovAthI te dharmano viccheda thato nathI. paraMtu uttarottara teno saMbaMdha cAlu hovAthI tenuM phaLa avazya prApta thAya che. je anuSThAna A viniyoga nAmanA AzayathI yukta hoya che, te anuSThAna svaparanA upakAranI buddhisvarUpe aneka janmomAM pragaTa
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. tethI tenAthI prakRSTa dharmasthAnanI prApti thAya che. Azaya e che ke adhikRta dharmAnuSThAnanI siddhinA uttarakALamAM potAne prApta thayelI siddhinI jema bIjAne paNa te prAsa karAvavA mATe viniyoga nAmano Azaya upayogI bane che. sva ane para AtmA upara upakAra karavAnI buddhi(adhyavasAya) svarUpa A viniyoga bhaviSyamAM aneka janmAMtaramAM satata udbodha pAme che. tethI parama prakRSTa dharmasthAnanI(kSAyikabhAve te te dharmanI) siddhi prApta thAya che. temAM viniyogasvarUpa Azaya hetu bane che. graMthakAra paramarSie 'yogavizikA'nI TIkAmAM khUba ja spaSTapaNe 'viniyoga'nuM svarUpa samajAvatI vakhate jaNAvyuM che ke-potAne prApta thayelA dharmane bIjA AtmAomAM paNa saMpAdita karavo : te viniyoga che. zrI vItarAgaparamAtmAe upadezelA paramatAraka upAya mujaba A viniyoga karAto hovAthI aneka janmo sudhI tenI paraMparA pravarte che. tethI anukrame prakRSTa dharmasthAnanI prApti thavAthI te mokSanI pratye avadhna kAraNa bane che. 510-15 praNidhAnAdi sAmAnya rIte kriyAsvarUpa jaNAtA hovA chatAM te tenAthI abhivyagya AzayavizeSa svarUpa che. e CHICHCHHCHCHHA 3Y FCILICHICHICHI 3634646 34
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Azayarahita kriyA anarthakAriNI che : te jaNAvAya che etairAzayayogaistu, vinA dharmAya na kriyA / pratyuta pratyapAyAya, lobhakrodhakriyA yathA / / 10-16 // "A praNidhAnAdi pAMca Azaya vinA bAhyakAyavyApArasvarUpa kriyA dharma mATe thatI nathI paraMtu lobha ane krodhanI kriyAnI jema apAya mATe thAya che.''-A pramANe soLamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke A pUrve caramAvarttakALamAM ja yoganI prApti zakya che. anya acaramAvarttakALamAM e zakya nathI. Ama jaNAvIne tenuM je kAraNa che te jaNAvatAM pharamAvyuM hatuM ke acaramAvartukALamAM je kriyAo thAya che te badhI praNidhAnAdi AzayathI rahita hovAthI dravyakriyA(tuccha kriyA) svarUpa che. tenuM kAraNa A zlokathI jaNAvAyuM che ke praNidhAnAdi Azayano jemAM saMbaMdha nathI evI kriyA bAhya zarIranI kriyA svarUpa che. AtmAnA vizuddha pariNAmathI rahita e kriyA che. evI kriyAthI dharmanI prApti to thatI nathI paraMtu tenAthI pratyapAya thAya che. IcchAnA viSayathI viruddha (tenA pratirodhaka) evA vighnane pratyapAya kahevAya che. bhaviSyakALamAM jene prApta karavAnI IcchA che te viSayanA pratipakSasvarUpa vighnane pratyapAya kahevAya che. dharmakriyA puSTi ane zuddhi mATe karAya che. praNidhAnAdi Azaya vinA 6969696969675 333333
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ karAtI dharmakriyA puSTi ane zuddhinuM kAraNa banatI nathI. paraMtu dharmanI laghutA karavAnA kAraNe pApabaMdha thAya che. jema lobhanA kAraNe karAtI khoTAM mAna-mApAM karavAdinI lobhakriyA tema ja krodhanA saMgrAma-yuddha vagerenI krodhakriyAthI koI lAbha to nathI paraMtu pratyapAya(karmabaMdhAdi svarUpa) ghaNo thAya che. tema praNidhAnAdi AzayanA yoga vinAnI kriyAthI dharma to thato nathI paraMtu pratyapAya ghaNo ja thAya che. A vAtane jaNAvatAM yogabiMdumAM pharamAvyuM che ketAttvika rIte; anAbhoganA kAraNe karAtI dharmakriyA ane lokapaktithI dharmanI laghutAne karanArI karAtI dharmakriyA : baMnnemAMthI eka paNa dharmakriyA upAdeya manAtI nathI. kAraNa ke e baMnne kriyAomAM pravRtti, vighnajaya vagere Azayano abhAva che. jema lobhakriyA ana krodhakriyA lAbhanuM kAraNa banatI nathI. paraMtu pratyapAyanuM kAraNa bane che tema dharmakriyA paNa ajJAna ane dharmanI hAni karavAnA kAraNe saMmata banatI nathI paraMtu pratyapAya mATe thAya che. / / 10-16 // praNidhAnAdi Azayarahita kriyA dharma mATe thatI nathI. tethI je siddha thAya che; te jaNAvAya che tasmAdacaramAvartteSvayogo yogavartmanaH / yogyatve'pi tRNAdInAM ghRtatvAdestadA yathA // 10-17 // CHHHHHHHH 33 FHHHHHHHI 363
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ "praNidhAnAdi Azayano abhAva hovAthI acaramAvartakALamAM yogamArganA yogano(saMbaMdhano) abhAva hoya che. te vakhate yogamArganI svarUpayogyatA hovA chatAM tRNAdimAM ghInA pariNAmanA abhAvanI jema acaramAvarta kALamAM yogamArgano ayoga hoya che."-A pramANe sattaramA zlokano artha che. kahevAno Azaya spaSTa che ke acaramAvartakALamAM yogamArganI prAptinI svarUpayogyatA hovA chatAM praNidhAnAdi Azayano abhAva hovAthI yogamArganI prAptino saMbhava nathI. je kALamAM ghAsa vagere hoya che; te kALamAM tRNAdi(ghAsa vagere) pariNAmamAM ghI vagere pariNAma svarUpa thavAnI yogyatA(svarUpayogyatA) hovA chatAM tRNAdi-pariNAmanA kALamAM jema vRtAdi(ghI vagere) pariNAma thato nathI. tema acaramAvartakALamAM yogamArganI prAptinI svarUpayogyatA hovA chatAM yogamArganI prAptinI koI ja saMbhAvanA hotI nathI. acaramAvartakALamAM yogamArganI prAptinI svarUpayogyatA hovA chatAM kAlAdi sahakArIkAraNanI yogyatAno abhAva che. tethI ja sahakArIkAraNanI yogyatAnA abhAvavALA kALamAM je kAryano abhAva thAya che, te yogyatAnA abhAvane laIne ja che : te siddha karavAnA abhiprAyathI zrI haribhadrasUrimahArAjAe "yogabiMdumAM (zloka naM. 93-94) jaNAvyuM che ke- lopaMkti mATe
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ karAtI dharmakriyA adharmasvarUpa hovAthI acaramAvartakALamAM adhyAtmasvarUpa yoga prApta thato nathI. anaMtI utsarpiNI ane avasarpiNI kAla pramANa utkRSTa svakAyasthitivALA vanaspatikAyanA jIvane anaMtAnaMta vanaspatinA janmomAM jema devasaMbaMdhI sukha prApta thatuM nathI tema acaramAvartakALamAM adhyAtma prApta thatuM nathI. devasaMbaMdhI sukhonI prAptinAM kAraNa aNuvrato ane mahAvrato vagere che. tenI prApti vanaspatikAyanA anaMtAnaMta janmomAM kyAre paNa thatI nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke vanaspatikAyanA te jIvane devasaMbaMdhI sukhanAM kAraNono ja abhAva hovAthI kAryabhUta devasaMbaMdhI sukhano abhAva che. Ama hovA chatAM te jIvamAM te sukhanI yogyatA; kALane laIne nathI : tema jaNAvyuM che. AthI samajI zakAya che ke sahakArI kAraNonI yogyatAnA abhAvavALA kALamAM kAryanI anutpatti jIvanI ayogyatA(yogyatvAbhAva)nA kAraNe che. anyathA te te kAraNanA abhAvane laIne kAryanI prApti thaI na hoya tyAre jIvanI ayogyatAdinuM varNana nirarthaka banI jAya che. ItyAdi barAbara samajI levuM joIe. tema ja yogabiMdumAM upara jaNAvelI vAtanA anusaMdhAnamAM jaNAvyuM che ke tejaskAya ane vAyukAyanA, manuSyapaNAne paNa prApta karavA mATe ayogya evA bhavya jIvone paNa dezathI ke sarvathI cAritrano saMbhava nathI. tema
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ acaramAvartakALamAM yogano saMbhava nathI. teukAya ane vAukAyanA jIvo marIne manuSyagatimAM utpanna thatA nathI tethI temane cAritranI prApti na thAya. paraMtu Ama chatAM cAritranI prApti mATe teo ayogya che : ema jaNAvyuM che; te upara jaNAvelI vAtanA samarthanane sUcave che. | |10-1LI yoganI(yogamArganI) prApti mATe acaramAvartakALa ayogya che-e jaNAvIne have yogya kALane jaNAvAya chenvniitaadiklpstccrmaavrtt iSyate / atraiva vimalo bhAvo gopendro'pi yadabhyadhAt // 10-18 // "tethI yogamArganI prApti mATe mAkhaNa, dahIM vagere jevo caramAvartakALa manAya che. A kALamAM ja nirmalabhAvanI prApti thAya che. gopendra nAmanA vidvAne paNa prakArAtarathI te jaNAvyuM che."-A pramANe aDhAramA zlokano sAmAnya artha che. tenuM tAtparya e che ke, vRtAdi pariNAma mATe mAkhaNa, dahIM ke dUdha vagereno pariNAma jema kAraNa bane che tema yogamArganI prApti mATe caramAvartakALa navanIta(mAkhaNa) vagere jevo manAya che arthA yoganI prApti mATe zaramAvartakALa kAraNa bane che. A caramAvarta kALamAM ja nirmaLa evA bhAvanI prApti thAya che. kAraNa ke
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kALamAM bhavArbhiSyano abhAva hoya che. nisargathI ja A kALamAM evA prakAranI bhavanI pratye Asakti hotI nathI ke jethI yogamArganI prAptimAM avarodha Ubho thAya. yoganI prAptimAM sauthI moTo avarodha ja bhavAbhidhvano che. caramAvartakAlavarti jIvone bhavAbhiSya evo utkaTa koTino hoto nathI ke jethI yogamArgane prApta karavAnI temanI yogyatA nAza pAme ane yogamArganI prApti thAya nahi. sahakArIkAraNasAmagrI prApta thAya eTale caramAvarNakALamAM yogamArganI prApti thaI jAya che. A vAtane prakAratarathI nIce jaNAvyA mujaba gopendra paNa jaNAvI che, je have pachInA zlokathI jaNAvAya che. 10-18 gopendra je jaNAvyuM che; te jaNAvAya cheanivRttaadhikaaraayaaN prakRtau sarvathaiva hi / na puMsastattvamArge'smiJjijJAsApi pravarttate // 10-19 // "sarva prakAre ja (koI paNa rIte) adhikAranI nivRttithI rahita prakRti hoya tyAre A tattvamArgamAM puruSane jijJAsA paNa prApta thatI nathI.'-A pramANe ogaNIsamA zlokano artha che. eno Azaya e che ke pratilomazaktithI aMtaralIna thayo che puruSano abhibhava karavA svarUpa adhikAra jeNIno evI prakRti hote chate arthAt puruSano
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhibhava karavAnA svabhAvavALI prakRti hote chate, koI paNa rIte e svabhAvamAM saheja paNa parivartana thayeluM na hovAthI apunabaMdhasthAna(apunarbandhakadazA)nI paNa prApti thayelI na hovAthI; jenuM nirUpaNa karAya che te A yogamArgane vize(tattvamArgane vize) puruSane jANavAnI IcchA paNa thatI nathI. to pachI te viSayano abhyAsa kyAMthI thAya ?A pramANe TIkAno yathAzrutArtha che. kahevAno Azaya e che ke sAMkhyadarzananI mAnyatA mujaba puruSa ane prakRti A mULabhUta be tattvo che. puruSa cetana, avikArI, ekAMte kUTanitya che. zuddha sphaTikanI jema nirmaLa ane koI paNa kAryano akartA che. prakRti jaDa che. sAkSAdda ane paraMparAe te te kAryane utpanna karanArI che. pariNAmInitya che. prakRtithI mahat(buddhi)tattva utpanna (Avirbhata) thAya che. mahattattvathI ahaTTAra ane aThThArathI agiyAra Idriyo (pAMca zravaNa vagere jJAnendriya, vAra, pANi, pAda, vAyu ane upastha-A pAMca karmendriyo ane mana) tema ja zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza-A pAMca tanmAtrAo utpanna thAya che. pAMca tanmAtrAothI anukrame AkAza, teja, jala, pRthvI ane vAyu-A pAMca mahAbhUto Avirbhata thAya che. puruSa vagere cAra, agiyAra Indriyo, pazcatanAtrA ane pacamahAbhUto-A pacIsa tattvo sAkhyAbhimata che. upara jaNAvyA mujabano sRSTikama che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenAthI taddana viparIta krame pralaya che. je jemAMthI AvirbhAva pAme che te temAM lIna thAya che. (vilaya pAme che.) jethI te te svarUpe tenuM astitva pratIta thatuM nathI. samagra jagatanI sRSTi ane pralayano ekama che. Ane anulomakrama kahevAya che. AnAthI viparIta kramane pratiloma kahevAya che. nyAyanI paribhASAmAM pratiyogitA ke svAbhAvavatta saMbaMdha svarUpapratiloma sAmarthya samajI zakAya. ItyAdi tenA jJAtA pAsethI barAbara samajI levuM joIe. ahIM to zlokArthane samajavA mATe upayogI aMza ja varNavyo che. I10-19o upara jaNAvelI vAtane daSTAMta dvArA spaSTa karAya chesaadhikaarprkRtimtyaavrte hi niyogataH / pathyeccheva na jijJAsA kSetrarogodaye bhavet // 10-20 // puruSano abhibhava karavA svarUpa adhikAravALI prakRti jemAM che evA kALamAM (arthAt evA kALamAM vartatI prakRtinA kAraNe nizcaya karI, koDharogAdi hote jIte pathya-saMbaMdhInI IcchAnI jema jANavAnI (tasvamArgane jANavAnI) IcchA thatI nathI."- A pramANe visamAM zlokano artha che. Azaya spaSTa che ke avAMtara rogonA AdhArabhUta koDharogAdi svarUpa kSetrarogano jyAre AvirbhAva
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che tyAre rogIne pathya vAparavAnI IcchA thatI nathI. tema upara jaNAvyA mujaba sAdhikAra prakRti hoya tyAre te kALamAM AtmAne tattvamArga jANavAnI IcchA(jijJAsA) thatI nathI. sAMkhyadarzanaprasiddha puruSAdi tattvanA parijJAna mATe kharI rIte to te darzanano abhyAsa yogya rIte karI levo joIe. tyAM sudhI karmarahita AtmAnuM je zuddha svarUpa che, tenA jevuM puruSatattva che. ATha karmaprakRtionuM je svarUpa che, tenA jevuM prakRtitattva che ane kSayopazamabhAvanuM je mana che tenA jevuM buddhitattva che.-e samajIne upara jaNAvelI vAtane samajavA prayatna karavo joIe. AtmA ke mana jyAre paNa khUba ja utkaTa koTinuM sattva keLavI le che tyAre karmanuM jora cAlatuM nathI. paraMtu jyAre ApaNo AtmA ane mana sAva ja zithila bane che tyAre karma nahIM-jevuM hoya toya tenuM jora vadhI jAya che. eno anubhava to ApaNane saune che. koI paNa jAtanuM karma jyAre AtmAdine dabAvIne paravaza banAve che tyAre karmathI AtmA abhibhUta bane che. AthI taddana viparIta rIte AtmAdi baLavAna banI karmane paravaza na bane to karma abhibhUta bane che. sattvazALI puNyAtmAonA jIvanamAM evuM ApaNane jovA maLatuM hoya che. zrI tIrthaMkaraparamAtmA ane teozrInI paramatAraka AjJA mujaba ArAdhanA karanArA esese 43 :
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAtmAonI apekSAe karma taddana ja baLahIna che. jyAre ApaNe karmanI apekSAe baLahIna chIe. ApaNI A avasthAne sAMkhyadarzananI paribhASAmAM puruSAbhibhavasvarUpa prakRtyadhikAra kahevAya che. AvI avasthAmAM puruSane tattvamArganI jijJAsA paNa prApta thatI nathI. zlokamAM jaNAvelI vAtano thoDo khyAla Ave; eTalA mATe ahIM thoDo prayatna karyo che. bAkI to sAkhyadarzananI vAta ekAMtanityAdinI temanI mAnyatA pramANe sata nathI-e avasare jaNAvyuM che ane avasare jaNAvAze. koDha vagere kSetraroganA kAraNe jema pathya ane apathyane AzrayIne apathya ane pathyanI buddhi svarUpa viparyAsa thAya che tema ahIM paNa sAdhikAraprakRtinA kAraNe tattvamArganI jijJAsA paNa thatI nathI... e samajI zakAya evuM che. 10-20gA. sAdhikAra prakRti hoya tyAre tattvamArganI jijJAsA paNa thatI nathI, e je rIte cokkasa karAya che te jaNAvAya che puruSAbhibhavaH kazcit, tasyAmapi hi hIyate / yuktaM tenaitadadhikamupariSTAd bhaNiSyate // 10-21 // "tattvamArganI jijJAsA hote chate prakRti dvArA thato
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSAbhibhava thoDo nivRtta thAya che. tethI gopendra je A jaNAvyuM che te yukta che. A sivAya temaNe je jaNAvyuM che te viSayamAM have pachI jaNAvAze."-A pramANe ekavIsamA zlokano sAmAnya artha che. kahevAno Azaya e che ke A saMsAramAM anAdikALathI prakRtithI puruSano abhibhava thato ja Avyo che. temAM koI paNa prakAre saheja paNa hrAsa(ghaTADo) na thAya to tattvanI jijJAsA paNa thatI nathI. A pramANe A pUrve jaNAvyuM che. teno nirNaya je rIte karAya che te A zlokathI jaNAvAya enuM tAtparya spaSTa che ke tattvamArganI jijJAsAmAM paNa (arthAt tattvamArganA abhyAsAdimAM ja nahIM) prakRtithI thato puruSano abhibhava kAMIka paNa ocho thAya che. kAraNa ke ekAMte koI paNa aMze jenuM pApa kSaya pAmyuM nathI; tene vimala bhAva prApta thAya e zakya nathI. tatvamArganI jijJAsA svarUpa vimala bhAva je prApta thayo hoya to tyAM mAnavuM joIe ke kAMIka puruSAbhibhava ocho thayo che. tethI zloka naM. 1lmAM jaNAvelI gopendranI vAta barAbara che. e sivAya AtmAne ekAte apariNAmI mAnavAthI teno abhibhava, tenA abhibhavanI nivRtti vagere je rIte anupapanna thAya che, te badhuM have pachInI batrIsImAM jaNAvAze... ahIM to yoganA svarUpanuM nirUpaNa karavAnuM
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddiSTa che. eTale tene upayogI ahIM jaNAvyuM che. II10-21nA A rIte acaramAvartakALamAM yogamArganI prApti thatI nathI-e spaSTapaNe jaNAvIne tethI je nizcita thAya che te jaNAvAya che bhAvasya mukhyahetutvaM tena mokSe vyavasthitam / tasyaiva caramAvarte kriyAyA api yogataH // 10-22 // tethI mokSanI pratye bhAvanI mukhya hetutA che; te vyavasthita(pramANathI pratiSThita) che. tethI te bhAva ja yoga che-e nizcita thAya che. te aMtaHkaraNanA pariNAma svarUpa bhAvAtmaka yoganA saMbaMdhathI caramAvartakALamAM kSiAmAM paNa mokSa pratye mukhya kAraNatA che. tethI te kyiA paNa yogasvarUpa che. A pramANe bAvIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya lagabhaga spaSTa che. aMta:pariNAmasvarUpa bhAva che. mokSanI pratye mukhya kAraNa te ja che. caramAvartakALamAM ja tenI prApti thAya che. acaramAvartakALamAM koI paNa rIte tenI prApti thatI ja nathI. A rIte mokSanI pratye bhAva mukhya kAraNa hovAthI te yogasvarUpa che. te yoganA saMbaMdhanA kAraNe te te kSiAo paNa mokSanI pratye mukhya hetu bane che. tethI te paNa yoga 3:22:22:22 BE3%E3%E3233
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa che... ItyAdi spaSTa che. I10-22 . # # & aMtaHpariNAma svarUpa bhAva mokSanI pratye kAraNa bane; paraMtu bAhya kriyAo tenAthI taddana vilakSaNa hovAthI te mokSanI pratye kaI rIte kAraNa bane ? A zaTTAnuM samAdhAna karAya cherasanuthAt tApraya, devaM gAyate yathA, kriyAyA api samyaktvaM, tathA bhAvAnuvedhataH // 10-23 // zlokArtha spaSTa che ke siddharasanA saMparkathI tAMbu jema suvarNa bane che, tema aMta:pariNAma svarUpa bhAvanA anuvedhathI DyiA paNa samya arthA mokSane prApta karAvavAnI zaktivALI bane che. siddharasajevA bhAvanA acinya sAmarthyathI bAhmakriyAo paNa aMtaHpariNAmasvarUpa banI jAya che, jethI mokSa saMpAdanane anukULa evA sAmarthyathI pUrNa bane che... ItyAdi sugama che. 10-23 upara jaNAvyA mujaba bhAvanA anuvedhathI kriyA paNa mokSa prApta karAvavA samartha bane che e pramANe jaNAvyuM. tyAM bhAvano anuvedha je rIte upayogI bane che-te
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNAvAya chebhaavsaatmye't evAsyA bhaGge'pi vyaktamanvayaH / suvarNaghaTatulyAM tAM bruvate saugatA api // 10-24 // "bhAvanA anuvedhathI kriyAmAM mokSasaMpAdanane anukULa evI zakti AvatI hovAthI ja bhAvanuM sAmya hote chate, kriyAno koI vAra bhaMga thAya topaNa bhAvano anvaye pragaTa hoya che. AthI ja te bhAvazuddha kriyAne bauddhoe suvarNanA ghaDA jevI mAnI che."-A pramANe covIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke caramAvartakALamAM mokSanI pratye mukhya hetu svarUpa je bhAva che tenA anuvedhathI kriyA paNa mokSanI pratye mukhya hetu bane che. tethI kriyAnuM bhAvasAmya hote chate eTale ke, bhAvane utpanna karavAnI zakti vaDe bhAvathI vyAsa kriyA hote chate; koI vAra tevA prakAranA kaSAyanA udayanA kAraNe(klAyamohanIyakarmanA udayanA kAraNe) kriyAno nAza thAya topaNa bhAvanI anuvRtti cAlu ja hoya che, te pragaTa rIte samajI zakAya che. kAraNa ke bhAvaviziSTa kiyA svarUpa tadravyaktino abhAva hovA chatAM tyAM bhAvAnukUla zaktino apagama thato nathI. AthI ja AvI bhAvazuddha kriyAne bauddhoe sonAnA ghaDA jevI varNavI che. jema sonAno ghaDo bhedato hoya topaNa sonAnA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubaMdha(suvarNatvono tyAga karato nathI. tema tevA prakAranA kaSAyanA udayathI zubhakiyA bhagna thatI hoya to paNa zubha phaLane ApanArI bane che. arthAt te zubhabhAvanA anubaMdhano tyAga karatI nathI. yogabiMdumAM e vAtane jaNAvatAM pharamAvyuM che ke "mithyAtvamohanIyAdikarmanA suMdara kSayopazamathI bhAvanI vRddhi avazya thAya che. anubaMdhavALuM evuM prazastaphaLane ApavAvALuM zubha anuSThAna sonAnA ghaDA jevuM che.-ema bIjAoe paNa varNavyuM che. bhAvanI vRddhi mATe mithyAtvamohanIyakarmano hrAsa anivArya che. koI paNa anuSThAna mithyAtvamohanIyarmanA vigamathI sahita hoya to ja te bhAvAnuvedhathI yukta bane che, anyathA bhAvathI rahita hoya che. AthI samajI zakAze ke yogasvarUpa anuSThAnanI prApti mATe satsayopazama Avazyaka che. anAdikAlIna mithyAtva mohanIyarmanA prabaLa udayathI je anuSThAna thAya che te mATInA ghaDA jevuM che. atyaMta asAra ane tuccha koTinuM e anuSThAna che. enAthI bhAvanI prApti ja thatI nathI. anya bauddhAdi darzanakAro paNa jene suvarNaghaTajevuM mAne che. tene ApaNe paNa mAnavuM paDe-emAM koI paNa prakAranI dvidhA sevavAnuM koI ja kAraNa nathI. bhAvazUnya anuSThAnane mokSanuM kAraNa koI paNa mAnatuM nathI. kaSAyanA udayathI bhagna baneluM evuM paNa anuSThAna bhAvAnuviddha hovAthI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivakSita phaLane ApanAruM bane che.... ItyAdi spaSTa che. I10-24 upara jaNAvelI vAtane spaSTa karAya cheshirodksmo bhAvaH, kriyA ca khananopamA / bhAvapUrvAdanuSThAnAd, bhAvavRddhirato dhruvA // 10-25 // "zirAnA jala jevo bhAva che ane kUvA vagerene khodavA jevI kriyA che. tethI bhAvapUrvakanA anuSThAnathI bhAvanI vRddhi nizcita che."-A pramANe pacIsamA zlokano sAmAnyArtha che. eno Azaya samajI zakAya che ke jamInamAMthI svAbhAvika rIte nIkaLatA pANIne zirodaka (zirAjala) kahevAya che. evA jalanI vRddhi mATe jamInane khodavAthI kUvA, taLAva, vAvaDI vagere banAvAya che. ahIM bhAvane zirodakanI upamA ane kriyAne kUvA vagerene khodavAnI upamA ApavAmAM AvI che. jamInamAM svAbhAvika pANI pravarte che. tene pAmavA mATe jamInane khodIne jema kUvA vagere banAvAya che tema ahIM paNa AtmAmAM rahelA bhAvane pAmavA mATe ane tenI vRddhi thAya, e mATe kUvA vagerenA khanana jevI kyiA che. bhAvapUrvaka anuSThAna karavAthI bhAvanI vRddhi cokkasa thAya che. jalanI vRddhimAM kUvA vagerenuM khanana jema kAraNa che tema
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanI vRddhimAM kriyA kAraNa che. yadyapi pUrvabhAvathI ja uttarabhAva utpanna thato hovAthI bhAvanI vRddhimAM kriyAne kAraNa mAnavAnI jarUra nathI. paraMtu bhAva bhAvanuM kAraNa hovA chatAM jyAre kriyA hoya che tyAre bhAvanA pramANanI adhikatA hoya che ane jyAre kriyA hotI nathI tyAre bhAvanA pramANanI adhikatA hotI nathI. A anvayavyatirekanA kAraNe kliAmAM bhAvavRddhinI hetutA manAya che... ItyAdi samajI levuM joIe. zrI vItarAgaparamAtmAnA zAsanane choDIne bIjA zAsanamAM paNa upara jaNAvyA mujaba mokSanI pratye bhAvanI ane bhAvapUrvakanI kriyAnI mukhya hetutA svIkArelI che. zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka zAsanamAM e mujaba hoya te samajI zakAya che. yogamArganI prAptimAM A rIte bhAvanI ja mukhyatA che. bhAvane laIne ja kriyAnI mukhyatA che. pANInI sera ane phUpAdikhanananI upamAthI bhAva ane kiyAnI mokSa pratyenI upayogitAno spaSTa khyAla Ave che. pANI vinA cAlatuM nathI. e mATe phUpAdinuM khanana anivArya che. paraMtu game tyAM kUpAdinA khananathI pANI maLatuM nathI. tema ja kUpAdinA khanana vinA paNa pANI maLatuM nathI. bhAvanI prApti, rakSA ane vRddhi mATe kriyA upayogI che ane kriyAne saphaLa banAvavA mATe bhAva upayogI bane che. ubhayasApekSa vastuomAM anyataranA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhAve vastunA abhAvano prasaMga Ave che. 10-2pA * * * bhAva vinAnI ane bhAvapUrvakanI kriyAmAM je pharaka che te jaNAvAya che maNDUkacUrNasadRzaH, klezadhvaMsaH kriyAkRtaH / tadbhasmasadRzastu syAd, bhAvapUrvakriyAkRtaH // 10-26 // "kevala diyAnA kAraNe utpanna thayelo rAgAdi kalezono dhvasa deDakAnA cUrNa jevo che ane bhAvapUrvakanI kiyA vaDe utpanna thato e lezadhvaMsa deDakAnA bhasma jevo che."-A pramANe chavvIsamA zlokano artha che. eno Azaya khUba ja spaSTa che. bhAvathI rahita mAtra kviAnA kAraNe rAga, dveSa ane moha-A phlezono je dhvaMsa thAya che te klezadhvaMsa deDakAnA cUrNa jevo che. kAraNa ke deDakAnuM cUrNa jema avAMtara sahakArI kAraNasAmagrInA yoge deDakAne utpanna karavAnI zaktithI yukta che; tema ahIM paNa mAtra kriyAthI thayelA phlezadhvaMsamAM tevA prakAranA klezanAM nimitto maLavAthI kalezane pharIthI utpanna karavAnI zakti rahelI che arthA Atyantika kalezadhvasa; mAtra kriyAthI thato nathI. bhAvapUrvakanI kriyAthI utpanna thayelo je lezadhvaMsa che te deDakAnA bhasma jevo che. kAraNa ke deDakAnA bhasmathI, avAMtara kAraNasAmagrIno
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga thAya topaNa pharI pAchA deDakA utpanna thatA nathI. tema ahIM paNa bhAvapUrvakanI kriyAthI thayelA lezadhvasamAMthI; game tevAM rAgAdina nimitto maLe toya phleza utpanna thato nathI. AthI samajI zakAze ke klezaasavizeSa(deDakAnA bhasma jevA AtyaMtika dhvaMsavizeSa)janaka je zaktivizeSa che; te ja yiAmAM bhAvavRddhine anukULa che. Azaya e che ke bhAvavRddhine anukULa je kriyA che temAM zaktivizeSa che ke jethI te kriyAthI(deDakAnA bhasma jevo) lezadhvasa vizeSanI utpatti thAya che. bhAvapUrvakanI ane bhAva vinAnI kSiAmAM e vizeSa che. 10-26ll mAvasya purAtatva tene mokSe... (22) A zlomAM; kriyAmAM paNa mokSahetutA jaNAvI che, te kaI rIte che te jaNAvAya chevicitrbhaavdvaaraa tat, kriyA hetuH zivaM prati / asyA vyaJjakatApyeSA, parA jJAnanayocitA // 10-27 // "tethI mokSanI pratye kyiA vicitra adhyAtmAdi svarUpa bhAva dvArA kAraNa che. kriyAnI vyakatA paNa hetutAvizeSa svarUpa jJAnanayanI apekSAe zreSTha che."-A pramANe sattAvIsamA zlokano zabdArtha che. teno bhAvArtha e che ke jema ghaTanI pratye cakabhramaNa dvArA daMDa kAraNa bane che tema
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSanI pratye bhinna-bhinna adhyAtmabhAvanAdi svarUpa bhAva dvArA kyiA kAraNa bane che. kriyAmAM je mokSanI pratye kAraNatA manAya che te temAM rahelI bhAvane anukULa evI zaktivizeSa svarUpe manAya che, paraMtu bhAvapUrvatva svarUpe manAtI nathI. kAraNa ke tema karavAthI daMDatvanI jema bhAvane paNa anyathAsiddha mAnavAno prasaMga Avaze. ghaTanI pratye daMDatvasvarUpe daMDa kAraNa hovAthI jema daMDatva anyathAsiddha manAya che tema bhAvapUrvatvasvarUpe kriyAne kAraNa mAnavAmAM Ave to bhAvane anyathAsiddha mAnavAno prasaMga Avaze. bhAva dvArA DyiAne kAraNa mAnavA karatAM mokSanI pratye bhAvane ja kAraNa mAnavo. pUrvapUrva bhAvathI ja uttara uttara bhAvanI utpatti thavAthI bhAvanI vRddhi thAya che. kiyA to bhAvanI vyaka che.-A pramANe nahIM kahevuM joIe. kAraNa ke kriyAmAM je bhAvanI vyagratA che te, upara jaNAvyA mujabanI bhAvanI pratye temAM rahelI kAraNatA-vizeSa svarUpa zreSTha koTinI vyasjaktA che. bhAvanI pratye kiyA kAraNa che. temAM kAraNatA che. e kAraNatA ja zreSTha vyagratA che. sAmAnya rIte vyaka kAraNa ja hoya evo niyama nathI ane kAraNa vyagraka ja hoya evo niyama nathI. dA.ta. jalAdinA madhurAdi rasanuM vyaka haraDe vagerenuM bhakSaNa che. paraMtu te madhurAdinuM kAraNa nathI. tema ja ghaTAdinA kAraNa daMDAdi ghaTAdinA vyaMjaka
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. bhAvanI vyaka kriyA bhAvanuM kAraNa paNa che. A ja kriyAmAM bhAvanI para vyagratA che. AthI ja bhAva mokSanuM jJApaka che arthAd bhAvamAM tevA prakAranI jJApakatA svarUpa abhivyakatA che- A pramANe je jaNAvAya che, te jJAnanayanI mukhyatAe jaNAvAya che. vyavahAranayanI (kAryakAraNabhAvanI vivakSAnI) apekSAe te vAstavika nathI. vyavahAranayanI apekSAe paNa jo e vAstavika manAya to kAryakAraNabhAvanA viraha sarvathA satkAryavAdano prasavuM Avaze. kathaMcitsatkAryavAdanA siddhAMtanI hAnino prasaMga Avaze. ItyAdi barAbara samajI levuM joIe. I10-2thA yoganA lakSaNano niSkarSa jaNAvAya chevyaapaarshcidvivrttvaad, vIryollAsAcca sa smRtaH / vivicyamAnA bhidyante, pariNAmA hi vastunaH // 10-28 // "jJAnasvarUpa pariNAmanA kAraNe ane AtmAnI zakti phoravavAnA kAraNe te yoga vyApArasvarUpa manAya che. kAraNa ke vastunAM pariNAmo paryAyanayathI vicAratA bhinna thAya che." aThThAvIsamA zlokanA e arthano bhAva e che ke-jJAnasvarUpa pariNAmanA kAraNe ane varSollAsanA kAraNe je mokSano kAraNabhUta AtmavyApAra thAya che, tasvarUpa
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga che. kramavALA pravRttinA viSayane vyApAra kahevAya che. dravya ane tenA sahabhAvI guNo kamika pravRttinA viSaya na hovAthI tene (dravya ane guNane) vyApAra svarUpa manAtA nathI. AthI samajI zakAze ke yoga dravya ke guNa svarUpa nathI, paraMtu kramabhAvI paryAyasvarUpa che. | 'abhedanayanI apekSAe dravya ke guNathI abhinna ja tenA pariNAma hovAthI dravyAdi svarUpa paNa vyApAra mAnavo joIe. tethI pariNAmasvarUpa vyApAranA Azrayane paNa vyApAra mAnavAno prasaMga Avaze-' A pramANe nahIM kahevuM joIe. kAraNa ke bhedanayane(paryAyanayane) AzrayIne grahaNa karAtA vastunA pariNAmo dravyAdithI bhinna hovAthI dravyAdimAM vyApAratva mAnavAno prasa nahIM Ave. tema ja vyApArAzrayamAM vyApAratva mAnavAno paNa prasaMga nahIM Ave. ahIM samajI levuM joIe ke dravyArthikanayanI apekSAe sAMkhyAdi darzanaprasiddha AtmAnuM zuddha, buddha.. vagere svarUpa ja mAnI levAmAM Ave ane anya paryAyArthika nayanI apekSAe AtmAdinA pariNAmanI bhinnatAne mAnI levAmAM na Ave to yoganA lakSaNano koI ja artha nathI. AtmAnI kAlanI je azuddhAvasthA che; teno pUrNapaNe vicAra karyA vinA AtmAnuM zuddha svarUpa Avirbhata nahIM thAya. dareka nayo abhimata aMzanuM nirUpaNa karatA hoya che. tene AMkha sAme rAkhIne vastunI vAstaviktA pAmavA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayatna karyA vinA cAlavAnuM nathI. 10-28 upara jaNAvelI vAtane spaSTa karAya chejiivsthaanaani sarvANi guNasthAnAni mArgaNAH / pariNAmA vivartante jIvastu na kadAcana // 10-29 // "badhAM jIvasthAno guNasthAno ane badhI mArgaNAo svarUpa pariNAmo avasthAvizeSane pAme che. paraMtu jIva to kyAreya avasthAvizeSane(avasthAtarane) dhAraNa karato nathI." A pramANe ogaNatrIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che. sUkSma ekendriya, bAdara ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya, asaMjJI paMcendriya ane sazIpacendriya-A sAtanA aparyApta ane paryAsa-e be be bhedanI vivakSAe cauda chavasthAno che. anAdikALathI karmaparavaza evA jIvane te te sthAnamAM rahevAnuM thatuM hovAthI te badhAM javasthAno svarUpa pariNAmo che. te te kALe te sthAno badalAya che. paraMtu jIvamAM koI ja pheraphAra thato nathI. jIva to je che te ja che. AvI ja rIte karmanA udayAdinA kAraNe thanArAM cauda guNasthAnako prasiddha che. mithyAtvathI ayogI sudhInAM te te guNasthAnomAM te te kALe parivartana thatuM AvyuM che. paraMtu jIvamAM koI ja parivartana AvatuM nathI. sadAne mATe teno
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha jJAnano eka ja svabhAva che. emAM koI paNa jAtanuM parivartana AvatuM nathI. gati, Indriya, kAya(pRthvIkAyAdi), yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, vezyA, bhava, samyatva, saMzI ane AhAra : A cauda mArgaNAthI jIvAdinI vicAraNA karAya che. anAdikALathI te te mArgaNAsthAnamAM jIvanuM astitva che. te te kALamAM te te mArgaNAomAMthI bIjI bIjI mArgaNAomAM jIvane javAnuM thatuM hoya che. e rIte mArgaNAsthAnamAM parivartana Ave che. paraMtu jIvano to upara jaNAvyA mujaba eka ja svabhAva che. AthI spaSTa rIte samajI zakAze ke jIvasthAnAdi pariNAmo te te avasthAne pAme che. paraMtu jIvamAM kyAreya parivartana AvatuM nathI. 10-29. upara jaNAvyA mujaba jIvano eka ja svabhAva hoya to jIvane te te avasthAo kema anubhavavI paDe che ?-A zaMkAnuM samAdhAna karAya cheupaadhiH karmaNaiva syAdAcArAdau zrutaM hyadaH / vibhAvAnityabhAve'pi tato nityasvabhAvavAn // 10-30 // "karmanA kAraNe ja upAdhi che. AcArADasUtramAM paNa e pramANe jaNAvyuM che. tethI vibhAvo badhA anitya
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovA chatAM svabhAvavALo AtmA nitya che." A pramANe trIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che keAtmA zuddhajJAnaikasvabhAvavALo hovA chatAM te te karma svarUpa upAdhinA kAraNe avasthAnAdinA aupAdhika te te pariNAmo pAme che. zrI AcArasUtramAM pharamAvyuM che ke karmathI upAdhi utpanna thAya che. tethI prathama mithyAtvaguNasthAnakathI mAMDIne caudamA ayogI guNasthAnaka sudhI pravartamAna pAdhibhAvo badhA ja vibhAvo che. te vibhAvo anitya hovA chatAM jJAnAdi svabhAvavALo AtmA nitya che. kAraNa ke te upAdhithI (karmAdi upAdhithI) janya nathI. upAdhithI janya je bhAvo che te nitya hotA nathI. jJAnAdi svabhAvavAna nitya AtmAne karmasvarUpa upAdhinA kAraNe je upAdhinimittaka vibhAvonI prApti thAya che, te badhA AtmasvarUpa ja hovA joIe ne ?'A vAta yadyapi barAbara che; paraMtu zuddhanayanI daSTie vicArIe to te vAta sAcI nathI. kAraNa ke zuddhanayadaSTie AtmA(cetana) ane pudgala potapotAnA zuddhabhAvajananamAM(utpanna karavAmAM) caritArtha hovAthI tenI vastutA (arthaSiAkAritA) nirAbAdha che. divAlane khaDIthI jyAre sapheda karavAmAM Ave che tyAre baMnnenA saMyogathI utpanna thanArA te saMyogaja bhAvono ekamAM paNa vicAra karAya to
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMtabhAvathI te mithyAsvarUpa che. zuddhanayanI daSTie te saMyogaja bhAva ekamAM nahi manAya. khaDInI eNtimA che. divAlanI te koI paNa rIte nathI. tema ahIM paNa AtmA ane karmanA saMyogavizeSe je je vibhAvo utpanna thAya che te badhA ja bhAvo koI paNa rIte AtmAnA nathI... ItyAdi zuddhanayanI daSTie samajavuM joIe. 10-3nA pariNAmo(jIvasthAna, guNasthAna... vagere)thI dravya vagerene kazi abheda hovAthI mAtra pariNAma svarUpa ja yoganuM pratipAdana kaI rIte yukta che, te jaNAvAya chedrvyaadeH syAdabhede'pi, zuddhabhedanayAdinA / / itthaM vyutpAdanaM yuktaM, nayasArA hi dezanA // 10-31 // "pariNAmothI dravya ke guNane kathaMcidra abheda hovA chatAM mAtra bheda athavA mAtra paryAyanuM grahaNa karanAra nayanI apekSAe pUrvokta rIte nirUpaNa yukta che. kAraNa ke dezanA nayapradhAna hoya che." A pramANe ekatrIsamA zlokano akSarArtha che. kahevAnuM tAtparya e che ke AtmavyApAra svarUpa pariNAmothI AtmadravyAdine kathaMci abheda hovAthI pariNAmonI jema AtmadravyAdine paNa yogasvarUpa varNavavA joIe. paraMtu kevala bhedanayAdinI apekSAe kaci abhedane dhyAnamAM lIdhA vinA pUrve jaNAvyA mujaba tevA prakAranA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ , AtmavyApArasvarUpa pariNAmane yogasvarUpe varNavyA che ane dravyAdino vyavaccheda karyo che. zuddhanayanI daSTie padArthanuM svarUpa khUba ja sUkSma banatuM hoya che. tethI te nayanI daSTie vastunA sthUla svarUpano vicAra karavAmAM Avato nathI. kAraNa ke zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka zAsanamAM dezanA nayapradhAna hoya che. anaMtadharmAtmaka vastunA eka aMzane laIne te te nayo dvArA dezanA pravartatI hoya che. zuddhanayanI apekSAe pariNAmasvarUpa ja yoga che. anyathA zuddhanayane choDIne bIjA dravyArthikAdi nayanI apekSAe 'Atmadravya' paNa yoga che. anuyogapariNata AtmA yogasvarUpa che : e ISTa che.(abhimata che.) tethI zrI bhagavatIsUtramAM cAritra(cAritrAtmayoga)svarUpa AtmAnuM pratipAdana karAyeluM che. 10-31 // prakaraNArthanuM parisamApana kAsiMhanI vA che yogalakSaNamityevaM, jAnAno jinazAsana pohAni parIkSeta, paramAnandvandvathI: 560-3rarA "zrI vItarAgaparamAtmAnA zAsanamAM upara jaNAvyA mujaba yoganA lakSaNane jANanArA evA; mokSamAM pratibaddha buddhivALAe bIjA darzanakAroe jaNAvelA yoganA lakSaNano vicAra karavo joIe.' A pramANe batrIsamA esesesese 9426 -
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zlokano sAmAnya artha che. eno Azaya spaSTa che ke paramatAraka zrI jinazAsanamAM je yoganuM lakSaNa che; tenA jANakAre; bIjA sAMkhyAdi darzanakAre je yoganAM lakSaNo kahyAM che, tenI parIkSA karavI joIe. parIkSA karanAra paramAnaMda-molamAM pratibaddha buddhizALI hovo joIe. mokSamAM ja jenuM citta lAgeluM che, te saMsArI AtmAne paramAnaMdabaddhadhI' kahevAya che. mokSanuM lakSya na hoya evA AtmAo yoganA lakSaNanI parIkSA kare athavA na kare toya tethI koI lAbha thato nathI. mokSanA eka arthI AtmAne ja yoganuM lakSaNa upayogI che. svaparadarzanomAM jaNAvelAM te te yoganAM lakSaNonI vicAraNA karIne yoganA yathArtha svarUpano nirNaya karavApUrvaka ApaNe sau yoganI prApti mATe prayatnazIla banI rahIe e ja ekanI eka sadA mATenI zubhAbhilASA. | I10-3rA analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA // // iti zrIdvAtriMzadvAtriMzikAyAM yoglkssnndvaatriNshikaa||
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
_