Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyamo-ojanA suvAsa dara aMgrejI mahinAnI paMdaramI tArIkhe pri tha vadhA game te mahinAthI "suvAsanA grAhaka banI zakAya che. jo suvAsane namUnAne aMka patra lakhI jaNAvanArane vinAmUlya mokalavAmAM Ave che. dareka viSayanA lekhane A mAsikamAM sthAna apAya che. abhyAsapUrNa chatAM sarvagrAhya, suvAcya, saraLa ne rasika lekhene prathama pasaMdagI maLaze. joDaNI saMbaMdhamAM vidyApIThanA kezane anusaravuM. "suvAsamAM pragaTa thatA dareka lekhanA lekhakane, je puraskAra svIkAravAnI temanI IcchA haze te, pAnAdITha ATha AnAthI eka rUpiyA sudhI puraskAra apAze. A puraskAra meLavavA mATe lekhake "suvAsa"nA "lekhakamaMDaLa"mAM joDAvuM joie. e maMDaLamAM joDAvAthI lekhako bheTa, pratinidhitva, pustaka prakAzana vagere aneka lAbha meLavI zake che. "maMDaLamAM joDAvA mATe "suvAsa para eka sarvaga suMdara lekha ja mokalavAne rahe che. dareka lekhakane temanA pragaTa thatA lekhanI pAMca nakale ne "suvAsanA cAlu aMka mokalAya che. suvAsane eka yA bIjI rIte sahAyaka banavA IcchatA "mitramaMDaLa" ke vAcakamaMDaLanA sabhyane bheTa temaja AkarSaka InAmo apAya che. eka ke ekathI vadhu grAhako banAvI mokalanAra vyakti "suvAsanA mitramaMDaLamAM joDAI zake che ne bheTa tathA InAmone lAbha meLavI zake che. "suvAsa'nA lekhake, grAhaka ke mitre pragaTa thayelA taratanA saMke para dara traNa mahine pitAno abhiprAya ke sUcane mokalAvI "vAcakamaMDaLamAM joDAI zake che ne rekaDa inAma para pitAne hakka neMdhAvI zake che. ATha AnAnI eka evI che kupane kharIdanArane "suvAsanI eka nakala AkhA varSa sudhI vinA lavAjame mokalAze evI agiyAra kupane kharIdanArane be nakala, paMdara kharIdanArane traNa nakala ne vIza kharIdanArane cAra nakala e pramANe kama raheze. AvI kupane kharIdanArAo te kupanenuM vecANa karI tenAM nANAM pitAnI mAlikInAM gaNI zakaze, jyAre evI eka kupana kharIdI laI grAhaka bananArane "suvAsa rU. 2-8-0mAM ApavAmAM Avaze. Ama kupana kharIdI grAhaka bananArane ATha AnA kupananA + aDhI rUpiyA = rUpiyA traNamAM suvAsa paravaDaze. ne sAmAnya rIte te lavAjama rU. 3-0-0 + 0-4-0 pisTeja Ida maLI rU. 3-4-0 levAya che. ] prAcIna bhAratavarSa" ke "Ancient India'nA grAhaka bananArane "suvAsa eka varSa mATe ardhI kiMmate 1-8-0 + 0-4-0 pisTejanA maLI 1-12-0mAM ApavAmAM Avaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAMka abhiprAya suvAse pitAnI ucca kaTi hajIsudhI sAcavI rAkhI che. tenA agralekhe kharekhara ciMtanazIla ane kAvyatatvathI bharelA hoya che. - ramaNalAla vasaMtalAla desAI lekhe ekaMdare sArA . abhyAsapUrvaka lakhAyelA che. -aradezara pharAmajI khabaradAra icchIe chIe ke zikSita gujarAta suvAsa' jevA satrayAsane AvakAre, piSe ane saMpUrNa suvikAsanI taka Ape. -mAnasI gujarAtane eka sAruM mAsika maLyuM hovAne saMtoSa thAya che. -janmabhUmi e viziSTa prakAranuM sthAna sAhitya-jagatamAM meLavaze evI AzA baMdhAya che. yuvaka A navo phala anya sAmayike jema khAlI najara karI pheMkI devA jevo nathI. "yathA nAmA tathA guNuM'nI jema khAsa vAMcavA jevuM che.... lekhonI zailI uttama kalApUrvaka navI che. khAsa mahatvatA bhASAzuddhi ane joDaNIne ApelI che. -khetIvADI vijJAna 'suvAsa'nuM dhoraNa Ama vadhu vyApaka banatuM jAya che te joI AnaMda thAya che. tenA saMcAlakane dhanyavAda che....... A paddhatine badhAM sAmayikevALA svIkAra kare te ?-atyAre kacarAnI TopalImAM nAkhavA jevuM sAhitya prasiddha thAya che, te na ja thavA pAme. -gujarAtI temAM pIrasAyalI vividha jAtanI vAnagIo sAhityapremIone sAro khorAka pUro pADe che. -kSatriya mitra sAmagrI saMtoSaprada che. - pustakAlaya vidvatAbharelA lekho, vicAraNIya sAhityasAmagrIthI A mAsika vaDodarAnA baMdha paDelA "sAhitya' mAsikanI khoTa pUraze evI AzA baMdhAya che. jIvana, kalA, sAhitya vagere viSaya paranA lekhethI bharapUra che. -sayAjIvijaya 'suvAsa" enA nAma pramANe suvAsita che. -taMtrI - dezI rAjya suvAsa'nA keTalAka agralekhAmAM jaLavAyela rasa, tatvajJAna ane kavitAtmaka gadyane saMyoga TAgora sivAya kyAMya nathI anubhavyo. -ba. ma. parIkha suvAsa'nA keTalAka viyenI bhASA eTalI te hRdayaMgama che, ke gujarAtI bhASAnA keIpaNa sAhityarasikane aneka vakhata vAMcyA chatAM pharIvAra tenA vAMcananI tRSA ja lAgI rahe. -- mitrapriya -bALaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvAsa suvAsa kAryAlaya, rAvapurA: vaDedarA varSa * vArSika anukramaNikA * bIjuM 995-96 vaizAkha-citra , 1 viSayakrama 218 237 251 nautama 2 prazna mULazaMkara joSI 3 vAMkA . nautama 4 udarvagati vivitsa 5 jIvanamaMgalA nautama 6 sneha svarUpa manubhAI trivedI : 7 jhaDa kezavalAla paTela 8 AvI gaI mehana va. Thakkara 9 kavi ane kavitA 25 1 kAvya 3 13 saudAminI - mahendrakumAra desAI 3 14 govALiye mULajIbhAI pI. zAha 13 15 ekAkI nautama 50 16 mitrayugalane nautama 51 17 kiraNanAM bANa aradezara pharAmajI khabaradAra 51 18 mAtra kaumArabhege mULazaMkara joSI 108 19 ajANyAM nautama 20 mAlA prabhulAla zukala 21 prerakane - prabhulAla zukala 22 phUlaDAMne nautama 135 23 na kavi ramaNalAla bhaTTa 178 24 vanamALIne 'gautama' 302 314 323 nautama 29 10 kAkAnI ukti jeThAlAla trivedI 11 sajIvanI vAsudeva jAnI 12 majalisamAM nautama 348 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 505 pace 551 pa73 25 samudrane 354 35 akAle milana mehana va. Thakkara devajI rA. meDhA 26 vigrahane jugAra 358 36 sata Urmi mahendrakumAra dezAI saroda ra7 nadI 363 37 saMgIta kumAra : mULazaMkara joSI 28 vRkSa 378 38 grAmadevI - kumAra mULajIbhAI pI. zAha 29 karmasaMta 37 39 ekaja kSaNa prabhulAla zukala ramaNa vyAsa 30 zAne? 427 40 gIta virATanuM gautama prabhulAla zukala 31 kRtagha 432 41 eka vAta devajI rA. meDhA ramaNa vyAsa 32 mAnavamaMjhIle 45 42 ramakaDAM ramaNa vyAsa jeThAlAla trivedI 33 dharatIkaMpa 471 43 sthAnapalaTe mULazaMkara joSI prabhulAla zukala 34 vasate vadhAmaNuM 483 44 kavitA mahendrakumAra desAI 2. vAta aitihAsika 17 jhAlA 1 banAvaTI bAdazAha 23 premajI dulerAya kArANI - narasiMha sAmAjika 2 mahuA - ramaNika meghANI I. na. 3-11 jIvanajharaNa 79, 145, 245, 10 javALAmukhI vamAM 272, 310, 468, 484, ramaNalAla vasaMtalAla desAI 497, pepara 20 cuDalI 12-13 jIvana suvAsa 189-383 niraMjana 21 sarvasiddhi trivedI 14 gulAma 355 : bhAnuzaMkara nIlakaMTha AcArya jeThAlAla trivedI 15 abhilASA 398 22 nijAra ma. dezAI-ca. saMghavI kRSNavadana jetalI 16 lIlA 45ra 23 AzA trizaMku bhAnuzaMkara nIlakaMTha AcArya 577 nautama 545 3218 nATakiye A ja prabhA 158 * 258 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 I. na. 167 24 lAbhacaMdane lAbha ra79 27 nekara 513 - I. na. 25 ghanI - kRSNarAva mohile 26 mAro premI kara 28 svama-mAdhurI 559 saujanya cunIlAla vardhamAna zAha 3 jIvanacaritra 1 zAnapheI 9 6 mahAkavi harizcaMdra 349 ratilAla mahetA umila" 2 zrIvallabhAcArya kezavarAma kAzIrAma zAstrI 7-8 yuddhanA aNuo 412-506 3 narakesarI raNuM jagabahAdura 109 [cembaralena, hITalara, elIna ' cImanalAla saMghavI gearIMga, menaraheIma ] 4 maMtrI dAmodara 225 camanalAla vidyArthI pa telugu sAhityanAM be rane 253 9 mahAvIra 569 cImanalAla saMghavI narasiMha 4 bhASA-sAhitya 1 citrAMgadA : rasadarzana 37, 70, 131 5 akSarajJAna ne sAhityasarjana 433, bAlacandramaNilAla parIkha 'vasaMtAnuja' 468, 510 2 kacchI sAhitya para, 123 6 pratikAvyo 493, 548 nautama" harasukharAya goradhanadAsa mAMDaliyA 7 rASTralipi 3 rASTrabhASAne prazna 376 tarIke brAhIne punaroddhAra 41 bhogIlAla jayacaMda sAMDesarA amRtalAla vasaMtarAma paMDayA 4 rASTrabhASAnuM bhAvi 400 8 gujarAtI sAhityane pravAha pavo amRtalAla va. paMDayA 'svayaMti ' 5 dharma-tatvajJAna 1 darzana 49 5 svAtibindu, - kAntilAla me. gAMdhI 2 gIzvara zrI hemacandrAcArya ne 6 kudarata 347 dhyAnanirUpaNa 7 zraddhA ane buddhi mohanalAla bhagavAnadAsa jhaverI 3 sukha-duHkha 107 8 satya ane asatya 491 4 vandemAtarama 539 27 , 85 443 155 9 badhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ vmAM 299 rAjaratna vAsudeva vi. joSI che ke 217 6 saMskRti-prajAjIvana 1 be mahotsava 4 10 grAmasevA ra67 ramaNalAla vasaMtalAla desAI 2 jApAnanI pragatinuM sAcuM rahasya 14 11 1996 tribhuvanadAsa virajIbhAI hemANI 1 3 sAhitya ane jIvana 28 12 grAnnati 330 ramaNalAla vasaMtalAla desAI 4 saMsmaraNa 13 svarganI saphare 271-417 mohana va. Thakkara pa raMgIna prajAe narasiMha 9 14 strI ane puruSa narasiMha 395 6 yugadarzana 15 ApaghAta mATe mAnavajAtinI taiyArI che navuM ane jAnuM amRtalAla vasaMtarAma paMDyA A gotama 8 jIvana saMsmaraNa rarara 16 vAmAcArane punarjanma 521 narasiMha 9 ApaNane hAMkI kADhaze 257 17 cUMthAtI mAtAo 229-263 bArAsa camanalAla 7 kalA-ramatagamata-vinoda 1 ravi2sAyaNa - 91 3 elimpika ramatagamato zAMtilAla bAvIzI narasiMha 2 rivAjane avAja 211 4 cala-citra oliyA jozI vidyArthI 8 vijJAna 1 phakiraNe 127 3 javAhara 24 cImanalAla saMghavI narasiMha, kAzInAtha a. dAmale 4 3000 varSa pahelAnAM yo kAzInAtha anaMta dAmale 2 yAMtrika darajInI jIvanakathA 238 5 relave kAzInAtha a. dAmale amRtalAla vasaMtarAma paMDayA 9 arthazAstra-rAjakAraNa 1 janasaMkhyA 66 7 jaththAbaMdha utpAdanane vyavasthA 364 2 zrama 136 8 mUlyAMkana 424 3 zrama vaheMcaNI 185 9 nANuM 477 4 yaMtra 219 10 benka 5 yuddha ane Arthika uthalapAthala ra62 11 briTiza prajAsaMghamAM hiMdanuM sthAna 213, karelavenuM saMcAlana prANazaMkara jozI 43 574 367 500 556 333 pAkA , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vaTapadra [vAdarA]nA aitihAsika ullekha 75, 141, 163 231, 27, lAlacandra bhagavAn gAMdhI 315, 379, 2 nAgara-gorava 459 319 jagajIvanadAsa dayALajI meAdI 1 tepALa H svargasIDI narasiMha 2. 1 bhAvabRhaspatine vyabhicArI koNe kahyo che ? ca-la. 10 itihAsa-saMzAdhana sAhitya-pariSadanA pramukhA narasiMha 1 navA varSe taMtrI 4 grantha paricaya ca. ratilAla u. paTela 11 bhaMgALa-pravAsa 282 2 hiMda-darzana vidyAthI 2 lekhakakrama 12 carcApatro 101 2 gAcarI 39, 90, 152, 195, 296, taMtro 436, 481, 132 102 3 noMdha 43, 103, 111, 199, 341, taMtrI 390 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 13 prakIrNa 3 gujarAtanA sUkAyalA samudra amRtalAla vasaMtarAmapaDayA 4 meDha jAtinuM mULa vatanamAhanajo DarA sau. candrakalA mANekalAla ze 93 94 1 amRtalAla vasaMtarAma paMDayA 359, 406, 446, 500, 141 2 aradezara pharAmajI khabaradAra 2para 3 i. na. 18, 279, 513 349 4 'milaka 5 'AliyA jozI' - kAntilAla me. gAMdhI 200 cha kAzInAtha a. dAmale 127, 238, 367 3 aitihAsika jUThANAM - narasiMha 4 paradezI AMkhe cala. 359 8 kumAra 9 kRSNarAva mAhile 10 kRSNavadana jetalI 11 pherAvalAla paTela 12 kezavarAma kAzIrAma zAstrI 211 13 'gAtama' 463 259 147 193 taMtrI 45, 197, 291, 336, 487, 134, 178 5 tArA-taNakhA 105, 154, 201, 297, taMtrI 345, 393, 439, 489, 537, 185 388, 181 6 chUTAM phUla 248, 339, taMtrI 7 gujarAtI prajA ane sAhitya 387 taMtrI 8 agata parapha taMtrI 363, 308 303 208 108 pura 217, 348, 427 14 2. 49, 107, 23, 299, 347, 395, 443, 491, 539 www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 15 ca. 93, 101, 193, pa06 34 prANazaMkara joSI 213, 403 16 camanalAla 109, 412, 529, 563 35 premajI dulerAya kArANI 545 17 camanalAla saMghavI 127, 167, 2pa3, 36 bAlacandra e. parIkha 37, 70, 131 398 37 bArAsa 257 18 candrakalA mANekalAla zeTha 463 38 bhAnuzaMkaranIlakaMTha AcArya 258, 355 19 cunIlAla vardhamAna zAha 559 39 bhegIlAla jayacaMda sAMDesarA 376 20 jagajIvanadAsa dayALajI madI 319 40 manubhAI trivedI 21 jeThAlAla trivedI 122, 158, 551 41 mahendrakumAra dezAI 188, 358, 398, 22 taMtrI 1, 39, 43, 45, 97, 101, 483 103, 105, 151, 15ra, 154, 15, 42 mULajIbhAI pI. zAha 218, 197, 199, 201, 248, 291, 296, 43 mULazaMkara joSI 3, 261, 471, 509 297, 336, 339, 341, 345, 387, 44 mehanalAla bhagavAnadAsa jhaverI 85 388, 390, 393, 436, 439, 485, 45 mehana va. ThAkara 122, 157, 354 487, 489, 227, 32, 234, 537, 46 ratilAla ukAbhAI paTela 94 578, 581, 585 47 ratilAla mahetA 23 tribhuvanadAsa vIrajIbhAI hemANI 14 48 ramaNalAla bhaTTa * 332 24 "trizaMku 4para 49 ramaNalAla vasaMtalAla desAI 61,267, 25 devajI . meDhA 432, 496 330 26 ja. 155 50 ramaNa vyAsa 445, 528, 544 27 narasiMha 23, 147, 179, 282, 324, 51 ramaNika meghANI 32 - 371, 417, 481, para1, 569 para lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI 75, 141, 28 narmadAzaMkara ha. vyAsa 66, 136, 185, 163, 231, 275, 315, 379, 459 219, 262, 333, 364, 424, 477, 53 vasaMtanuja' 433, 468, 510 556 54 vAsudeva jAnI 135 29 niraMjana 115 55 vAsudeva vi. joSI 28 30 nitama 3, 13, 11, 122, 178, 237, 56 vidyArthI 225, 249, 574 251, 302, 329, 43, 148, 277 57 vivibhu 50 31 4. 222 58 zAntilAla bAvIzI 32 mA 4, 79, 145, 189, 245, 272, 59 sada 310, 383, 420, 484, 497, 552 60 sejanya 33 prabhulAla zukala 314, 323, 397 61 svayajyoti 547 540, 573 : 62 harasukharAya ge. mAMDaliyA para, 123 505 47ra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jana : 59:/C55S = A ' * * kAra ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave nmH|| pustaka 3 ]. vi. saM. 196 : vaizAkha [ aMka 1 - - trIjA varSe A aMkathI "suvAsa" tenA trIjA varSamAM praveze che. pahelAM be varSanA tene anubhava dhAryA karatAM kaMIka vizeSa kaDavA nIvaDayA che. pahelA varSe teNe aNadhArI Arthika khoTa anubhavI, chatAM bIjA varSamAM eNe praveza karyo-evI AzAe ke A varSamAM te e khoTa ghaNI haLavI banaze. paNa yuddhanA saMyoge ke evAM ja bIjAM kAraNe dhAryuM pariNAma te na ja AvyuM. Ama chatAM e utsAhabhera trIjA varSamAM praveze che-evI cesa bhAvanA sAthe ke A varSamAM te prajA tene Arthika gaNatarIe pitAnuM karI ja leze. ane e bhAvanA saphaLa nIvaDavAnI amane AzA che. gujarAtI prajA parane amAre vizvAsa hajI kAyama che. gayAM be varSamAM suvAse pitAnuM cokkasa sthAna meLavI lIdhuM che. prajA ane sAhityakAroe ene vadhAvI lIdhuM che; vartamAnapatroe enI prazaMsA karI che tenA lekhe rasika, abhyAsapUrNa, navInatAbharyA ane rocaka manAya che; saMkhyAbaMdha sAmayike evA lekhene pharI pragaTa karavAmAM gaurava nihALyuM che; prathama paMktinA, pratiSThita ne UgatA tejasvI lekhakeno ene sahakAra maLyo che. enA pratyeka aMkamAM viSayavaividhyatA jaLavAvA sAthe ja vastu ane vicAramAM kaMIka ne kaMIka navIna sAmagrI dekhA de che. vAcakavarganA moTA bhAge ene gujarAtanAM cAra-pAMca agragaNya sAmavikemAMnA eka tarIke oLakhAvyuM che, koIke ene "vasata" kahyuM che. te ghaNAe ene sAhitya 'nA navA avatAra tarIke vadhAvyuM che. A sthitie aneka Arthika muzkelIonI vacce paNa amArA utsAhane navajIvana bakyuM che. ane ame game te saMgemAM paNa trIjuM varSa saphaLatApUrvaka pAra utAravAno nirNaya karyo che. hiMdanAM bIjAM prAMtika sAhityane mukAbale gujarAtI sAhityanI Arthika sthiti ghaNI kaMgAla che. bIjA prAntamAM sAmAnya sAmayikA paNa pAMca pAMca hajAranI grAhakasaMkhyA dharAve che. jyAre gujarAtamAM agragaNya sAmayine paNa eka hajArane AMkaDe pahoMcatAM AMkhe pANI Ave che. gujarAtI prajAnA meTA vargane maphatiyuM vAMcavAnI Teva phAvI gaI che. je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. suvAsa vaizAkha 19ra je madhyamavarga cADA paisA kharcI zake tema che tenI ruci mATe bhAge aziSTa sAhitye AkarSI lIdhI che. prajAnA ekadama keLavAIyelA te saMskArI lekhAtA samRddhisaMpanna vargane devaLa aMgrejInA ja mAha lAgyA che. paisAnI ja pUjA karatA vargane ' ceApAniyuM 'te kacarAnI TApalImAM ja padharAvavAnI Teva hAya che. te gujarAtI sAhitya ke sAmayikAne hAMze DhAMza vAMce che ke vicAre che temanI pAse dhaNI vakhata Arthika sAnukULatA nathI hAtI. pariNAme suMdara krAtinuM gujarAtI sAhitya tArIph meLavI zake poSaNa nathI meLavI zakatuM. te A sthitimAM sarjanazIla ziSTa sAhityane pravAThu mada paDe te doSa devAya che bicArA sAhityakArA para gujarAtI prajA ane gujarAtI sAhityamAM deSa jonArA Icche che ke gujarAtI lekhA ane sAmayikAe havA para jIvIne ja gujarAtI sAhityane samRddha banAvavuM joI e. kalA ke sAhitya e prakAranA Azraye ja jIvI ke vikAsa pAmI zake che: eka prajAzraya, khIjo rAnazraya. rAjAzrayanI AzA te Aje naSTa banI gaI che. pariNAme prajAnA sakriya TekA para ja sAhityanA jIvananA AdhAra che. te prajAnA moTA bhAga peAtAnI A javAbadArI pratye jo upekSA seve teA pachI sAhitye kabaramAM ja TAvuM rahyuM. gujarAtI prajAe jo jIvavuM hAya, peAtAnI saMskRtine bacAvavI hAya, peAtAnA itihAsane amara karavA hoya, pAte vikAsamArge vaLavuM hoya te peAtAnA sarjanazIla sAhityane krAI pazu upAye khacAvI levAne teNe tarata ja kRtanizcaya khanavuM joie. suvAse e varSanA ja AyuSyamAM je pratiSThita sthAna meLavI lIdhela che te tenI viziSTatAnA purAvA che. khIjA varSe teNe zuM ApyuM che te sAthenI vArSi ka anukramaNikA parathI jaNAze. trIjA varSe e karatAM paNa vizeSa ApavAnI amane DAMza che. gayA varSe citronI khAkhatamAM suvAsa' peAtAnI bhAvanAne siddha karI zakela nathI. pazu laDAInA kAraNe UbhA thayela navA saMyeAgamAM eTalI truTi kSamya lekhAze evI AzA che. e sitrAya, cAlu lavAjamamAM ja ' suvAse ' lekhasAmagrI ane kadanI bAbatamAM peAtAnuM dhAraNa jALavI rAkhyuM che eTaluM ja nahi, lekhana-sAmagrInI viziSTatA saMbaMdhamAM to teNe nipratidina vikAsa sAdhyeA che. ane A varSe eja lavAjamamAM sAhityika viziSTatA ane kuMdanI bAbatamAM vikAsa sAdhavAnI ene umeda che, mAsikane vadhAre pragatimAna banAvavAne navA karavAmAM Ave che te AvakArya thaI paDaze evI sahakAra ApanAra bhAI ne ' salAhakAra maMDaLa 'mAM sasthAne lekhAze ema mAnIe chIe. aMkathI saMcAlanamAM keTaleka pheraphAra AzA che. lekhakrAmAMthI vadhAre sakriya apAyala pratinidhitva pazu eTaluM ja prajA pAsethI ame aMtamAM eka ja AzA rAkhIe chIe--jee grAhaka banI zake tema hAya teo cAsa ' suvAsa 'nAM grAhaka te, na anI zake tema heAya te bIjAMne grAhaka banAvadrA prayAsa kare. ane je je sagRhasthAne namUnAnA aMka mAkalAya che te eka aMka vAMcI khIjA ja eka mADhaka banavA saMbaMdhI hA--nA ne uttara mokalAvI de athavA te jojo aMka na svIkAratAM te pAchA meAkalAve. 'lekhakamaMDaLa, ' mitramaMDaLa, * ' vAcakamaMDaLa ne ' kupana 'ne lagatI parasparamhAyaka te lAbhadAyI ceAjanAe pratye paNa prajAnuM lakSa kheMcIe chIe, - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ satkAra* maMjulAla raNachoDalAla majamudAra hiMdanA bIjA prAMtonA jevI gujarAta paNa eka bhaugolika tathA sAMskArika vyakti che. tene potIkI bhASA, pitA, sAhitya, potIkA AcAravicAra tathA pitIkI zilpa, citra tathA sthApatya ane saMgItanI kalA che. tene potAnI anokhI nAtajAta che. potAnuM vANijya tathA lokavyavahAranI nIti che. tenuM potAnuM sAhasa che ane tene potAno nikhAvasa bhaktibhAvabharyo lekadharma che. A badhI hakIkatene banele evo pacaraMgI eno ItihAsa che, e ItihAsanuM bhAna vartamAna gujarAtane bahu moTuM moDuM thavA pAmyuM che. - gujarAtI bhASA bolatI prajA kacha ane AbuthI mAMDIne dakSiNamAM cheka khAnadeza sudhI patharAyelI che; ane tenAmAM eka prakAranI sAMskArika ekatA che. tene vistRta kaMThALa madezane lIdhe, ane tenI sapATa bhUmine lIdhe asaMkhya prajAonA thara para thara, jeTalA dariyAI mArge teTalA ja jamIna mAge tenI bhUmi para jAmatA gayA che. gujarAta-kAThiyAvADane bahu ocho bhAga evA haze jenAthI dariyAkAMThe bahu dUra haze. AvA eka akhaMDa ane ame evA gujarAtane sAMskArika vyakti tarIke vicAra bahu obane ane te paNa bahu maryAdita svarUpamAM Avyo che. tene lIdhe ApaNAmAM prAMtika abhimAna ochuM che ema kahevuM paDe che. pRthvI para patharAyelAM gujarAtI saMsthAnanI vela kaI saMskRti ane kalAsaMskAro sAthe letI gaI che ane pitAnI vasAhatamAM kyA svarUpamAM pitAnuM gujarAtIpaNuM TakAvI rahI che tene paricaya paNa tenA sAMskArika vyaktitvane samajavAmAM madadagAra thAya tema che. "AtmAne oLakhe' ema kahevAmAM pitAnA sArA narasA badhAye aMzene tAga kADhavAne Adeza rahe che ane AtmajJAna jeTaluM ja AtmabhAna paNa ApaNane ApaNuM vyaktitva samajavAmAM upayogI che. briTIza jamAnAmAM gujarAtanI saMskRtinAM paDa ukheLanAra pahelA kavi narmadane gaNAvavA paDaze. gujarAtIonI sthitinA emanA nibaMdhamAM A viSaya sUtrapAta thayeluM ApaNe joI zakIe chIe. temanA pachI gujarAtanA ItihAsanuM tathA tenA purAtattvanuM anveSaNa karanAro varga, janma tathA saMskAre gujarAtI nahIM evuM hatuM. briTIza sarakAranA purAtattva saMzAdhanakhAtAnA barjesa ane kajhinsa jevA keTalAka vidvAne, ilAkAnA keLavaNIkhAtAnA che. lara ane De. pITarsana jevA adhyApake tathA mulkI, lazkarI ane nyAyakhAtAnA phArbasa, Tasana, 2, sTeTa ane beilI jevA amaladAroe pitAnI karIne aMge athavA te aMgata zakha tarIke A dizAmAM kAma karyuM hatuM, paraMtu temane temanA abhyAsamAM joIe eTaluM mamatva ke uDI sahAnubhUti nahetAM ema kahiye te cAle. - DaoN. bhagavAnadAsa iMdrajI, zrI. vallabhajI AcArya, De. hari harSada dhruva, zrI. vajezaMkara zijhA che. jIvaNajI meMdI-eTalAM nAma gaNAvyA pachI, gujarAtanI anekavidha saMskRtine abhyAsa karanAra ke te khAte UMDI jijJAsA dharAvate varga jotajotAmAM adazya thaI mayo jaNAya che. ja , maNibhAi vikIne patana dakSiNa gujarAta " ne sAkAra karatAM praveza. , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4"suvAsa : vaizAkha 1996 dI. bA. raNachoDabhAI dI. bA. kezavalAla dhruva, zrI. govardhanarAma tripAThI, De. maNilAla trivedI, AcArya AnaMdazaMkara dhruva, pro. heDIvALA, pro. kemiseriyaTa ane pro. baLavaMtarAya ThAkara jevA sAhitya tathA purAtattvanA abhyAsIone na gaNAvIe te temane anyAya thAya. paraMtu ahIM to temanA dRSTibiMdune anulakSIne lakhavuM prApta thAya che ke akhila hidane sparza karatA abhyAsaviSayamAM temanuM dhyAna rahevAne lIdhe, kevaLa gujarAta mATe-gujarAtanI anokhI saMskRti mATe-na pUraya evI jijJAsAnI tamannA temanAmAM durbhAgye jAgI nahatI. zrI. raNajitarAmane "gujarAtanI ekatAnA lekhamAM, ane kavi nhAnAlAlanI "dhanya ho dhanya ja puNya pradeza amAro guNiyala gurjara dezanI kavitAmAM gujarAtanA ane gujarAtIonA sAMskArika vyaktitvane saMbhAravAmAM AvyuM che. te ja paraMparAmAM thayeluM kanaiyAlAla munazInuM "gujarAta-eka sAMskArika vyakti"nuM vyAkhyAna, zrI. ramaNalAla desAIne gujarAtI prajAnuM ghaDatara " lekha, zrI. kezavalAla kAmadAranuM "gujarAtanI saMskRtinuM ghaDatara"nuM lakhANa, tathA zrI ratnamaNirAvanuM "gujarAtanI saMskRtinuM vihaMgAvalokana" tathA gujarAtanA vahANavaTA saMbaMdhI tathA tenA prAcIna ane madhyakAlIna itihAsa sAMskRtika dRSTie lakhAyela lekhasamUha-A badhAM A dizAmAM thayelAM yAda rAkhavA jevAM citane che. pUjaya gAMdhIjInuM nAma, jIvananA game te viSayanI vAta karavAnI hoya te paNa saMbhAryA vagara cAlavAnuM nathI. temaNe janmAvelAM rASTrIya keLavaNInAM AMdolanane pariNAme gujarAtamAM 'purAtatva maMdira sthapAyuM; ane gujarAtane ItihAsa, tenuM sAhitya, tenI kalA vagerenA abhyAsanuM punaHsaMsmaraNa karavAmAM AvyuM. muni zrI jinavijayajI, paMDita becaradAsa, zrI rasikalAla parIkha, zrI rAmanArAyaNa pAThaka, zrI kAkA kAlelakara vagere tenA Adi abhyAsake banyA. AmAMnA keTalAka A pahelAM paNa A kSetramAM chUTuM chavAyuM kAma karI rahyA hatA. temanI sAthe munizrI vidyAvijayajI tathA munizrI puNyavijayajI jevA muni mahArAje tathA zrI cImanalAla dalAla, zrI mehanalAla desAI, Do. tribhuvanadAsa tathA paMDita lAlacaMda gAMdhI jevA vidvAnonA gujarAtanA purAtattvanI dizAmAM thayelA prayatna paNa sarvathA neMdhapAtra che. zrI girijAzaMkara AcArya tathA raNachoDalAla jJAnI ane zrI Disakkarane phALe paNa jANavA jevo che. dI. bA. jhaverInAM "musalamAnI saMparkane lIdhe gujarAtIo para thayelI asaranAM sUkSma anveSaNa paNa na bhUlI zakAya. zrI ravizaMkara rAvaLanAM tathA Do. hariprasAda desAInAM gujarAtanA phalAvaibhava saMbaMdhanAM lakhANa tathA zrI jagannAtha pAThakanA gujarAtanA zilpa, sthApatya uparAMta gujarAtanA rAcaracIlA saMbaMdhIne lekho gujarAta pratye mamatA utpanna karAvanArA che. zrI nhAnAlAla camanalAla mahetAe hiMdI citrakalAnA itihAsamAM gujarAtI citrakalAnI eka mahatvanA aMkaDA tarIke karAvelI oLakhANa tathA zrI sArAbhAI navAbe tenA samarthanamAM prasiddha karelAM navAM vipula sAdhavALo 'citrakalpadruma" paNa ullekhanIya che. zrI jhaveracaMda meghANIe soraThI dharAnA pUrAtananI, dAnAnI, bahAravaTAnI tathA sataparaMparA ane paraMparAnA saMgIta-dhananI karAvelI pichAna paNa sAMskRtika daSTie ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ satkAra - pa mUlavavA jevI che. zrI. rAyacurAnA prayatnene paNa A pravRttimAM temanA bherubaMdha jevA ja gaNI zakAya. k DaoN. nAzIravAna thUthInA " gujarAtanA vaiSNuvA "tA mahAnibaMdha tathA dI. bA. nama~dAzaMkara mahetA ane zAstrI durgAzaMkara jevAnAM gujarAtanA itihAsa tathA sAMpradAyika dharmanAM anveSA, gujarAtane lakSyamAM rAkhIne thayelAM che; ane tethI te saMbhAravAM dhaTe che. Ama gujarAtanA sAMskRtika itihAsanA abhyAsanA aMge thayelA prayatnAnI UDatI nAMdha ATalethI pUrI thAya che. e purAtatttivadezanI para'parAmAM zAbhe tevI pravRtti AdaranAra zrI maNibhAI dvivedI che; ane gujarAtanA sAMskRtika ItihAsanA kSetramAM dakSiNa gujarAtanI viziSTatA pratye pahelavaheluM ATaluM dhyAna kheMcanAra paNa zrI maNibhAI dvivedI che, emanA A abhyAsalekhA, temAM mahattvatA ane kiMmatI UmerA kare che. temanA "purAtana dakSiNa gujarAta nA pustakane A dRSTie ja huM khUba AvakAruM chuM; ane temane AvA asAmAnya viSayamAM asAdhAraNa rasa letA joi prasanna thAuM chuM ane satkAruM chuM. "" "" zrI. rmANubhAinAM pahelAM lakhANA, pustakAkAre sana 1936 mAM " 5000 varSa pUrvenuM gujarAta " evA nAmathI prakaTa thayAM hatAM. tyArathI ja temaNe gujarAtanI saMskRtinA abhyAsIenuM sAruM dhyAna kheMcyuM che. te pustakanA puraskartA zrI ramaNalAla desAInA zabdeAmAM lakhIe te| " temAM vidvatA che, roAdhana che, suTita kalpanA che. itihAsa che ane svadezAbhimAna che. " emAM mukhyatve dakSiNa gujarAtanA nadIpradezAmAM vikaselI ane vistarelI saMskRtinuM prathama UDatuM darzana karAvyuM che; ane khAsa karIne kAmareja tathA navasArInI AsapAsa verAyelI paDelI purAtattvanI vipula sAmagrI pratye abhyAsIonI jijJAsAne temaNe jAgatI karI che. temanA " purAtana dakSiNa gujarAta "nA A khIjA graMthamAM, tyAMnA prAcIna itihAsapara chUTaka prakAza pADatA vadhu vigatAvALA lekhAtA saMgraha che. pUchyuM ane tApInI khINAne pradeza, kukhera bhaMDArI jevAM DAMganAM jaMgala ane krAMkaNapaTI sudhIneA sAgarakAMThenA-emAM vividharaMgI purAtana saMskRtinAM mizraNa thayAM hatAM. tenuM bayAna temaNe potAnAM bhramaNedvArA meLavelA keTalAka prAcIna avazeSAne AdhAre karyuM che. purAtattvavettAne bhUstaravidyA, mAnavavaMzavidyA, lipi jJAna, mudrAvijJAna, bhASAjJAna, itihAsa, zilpa, sthApatya vagerenA ochAvattA paricaya DhAvA baTe che. ane e sa` viSayAnuM kAmacalAu jJAna zrI. maNuibhAie eka zokhanA viSaya tarIke, peAtAnA cAlu vyavasAyamAMthI gheADIka paLeA phAjala kADhIne meLavI lIdhuM che. vartamAna gujarAtamAM jaNAtI abhyAsazIlatAnI maMdInA vakhatamAM temane AvA vidyAvyAsaMga kharekhara prazaMsAne pAtra che. chatAM e badhuM zIkhI levAmAM temane aneka maryAdAo-samaya, sAdhana ane dravyanA abhAvanI naDI che dhyAnamAM levAnuM che. gujarAtamAM purAtattvanAM anveSaNAne dhapAvavA mATe " gujarAta risarca se|sAyaTI ' sthapAI che. teNe zrI maNibhAine jIvanirvAhanI ciMtAmAMthI mukta karI, temanA yAgakSemanuM vahana thAya tevA vicAra karI, kRta purAtattva-anveSaNanA kAme rekI levA dhaTe che. ane pahelAM purAtattvanI dRSTie upayegI evA emanA gADha paricayavALA dakSiNa gujarAtanAM eka dara gAmeA saMbaMdhI prAthamika noMdhe temanI pAse taiyAra karAvI levA jevI che; tethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tw : vizAkha 1996 viSayanA abhyAsIone mATe kImatImAM kImatI sAdhana nirmANa thaze. A "sAdhana maMDaLa AvA eka abhyAsInA zekhane lAbha uThAvaze te teTalAthI tenuM astitva teTalA pUratuM saphaLa thayuM gaNAze. kAraNa ke dareka vizALa yojanAmAM pahelAM sUtrapAta karanAranI jarUra paDe che, jeNe pADelI keDIe kAma karanAra pachIthI ghaNuM nIkaLI Avaze. zrI maNibhAInuM A pustaka vArtA jevI rasika ane prAsAdika zailImAM lakhAyuM che. keTaleka ThekANe te e gadya kavitAnI najIka AvI jAya che. ekaja udAharaNa saMkuM chuM mAMDavI ko Aje paNuM tApIne tIre che. paNa Aje e mahIDAonuM mAMDavI nathI. tenI raMga nItaratI cuMdaDInA raMgArA nathI. e raMga uDI gayA che! pezvAnA pATanagaramAM w, khAMDAnA khela khelI AvelA mahIDAnA vaMzajo Aje baLadanI rAza pakaDI DhephAM kheDe che; ane nisatva baneluM mAMDavI tApIne taTe A badhA ghuMTaDA gaLIne ubhu che!" purAtana dakSiNa gujarAta" nA savistara purAtatva anveSaNa pachI gujarAtanA bIjA bhAgonI jAherajalAlI bIjA abhyAsIo dvArA jyAre ApaNe barAbara pichANI rANIzuM ja tyAre ja che. khuzAla zAhe jema akhila hiMda mATenuM "splendour that was Ind" nuM aMgrejI pustaka lakhyuM che tevuM ja gujarAta mATe " Glory that was Gujarat" lakhAvuM sulabha thaI paDaze. zrI. maNibhAIne temanA abhyAsane vikasAvavAnI aneka suMdara taka prApta thAya eTaluM zvachI A satkAralekha pUre karuM chuM. ura bAraNuM sureza gAMdhI [pRthvI ] lakyAM vaDIyAM kaTu vacanakhathI beue. asaMgata prahAra vANIyudhanA karyA AthaDavAM, tane dubhavI huM raDo kaMIkavAra beu raDayAM asaMbaddha kathA badhI; dina gaye asUra thayuM, calo sakhI ughADI baMdha urabAraNuM ApaNe UbhAM rahI soDale hRdayanA prabhunI kane mahA gahana minanuM alakha gIta ArAdhIe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddhasainya sAmagrI vidyArthI ane puruSanI jema pRthvI ane yuddha paNa anAdi kALathI saMkaLAyelAM che. pahelo puruSa ke pahelI strI ene jema nirNaya nathI thaI zakate tema paheluM yuddha ke pahelI pRthvI eno paNa nirNaya nathI thaI zakate. kemake bAIbalanI mAnyatA pramANe pRthvInI utpatti paNa Izvara ane zayatAna vaccenA yuddhane AbhArI che. jagata para prANIonI saMkhyA jema jema vadhavA lAgI tema tema temanI vacce vicAra ane vartananI athaDAmaNanAM mULa paNa vadhatAM cAlyAM. A athaDAmaNanA nirAkaraNane eka mAtra mArga baLa rahyo. ane dhIme dhIme jagata baLavAnenA hAthamAM sarakatuM gayuM, . AvAM banA ekIkaraNamAMthI rAjasattAo janmI. ane e rAjasattAo ekameka para sarasAI meLavavAne athavA parasparanA matabhedanA nirAkaraNanA mArga tarIke yuhane Azraya laivA lAgI. pariNAme yuddha paNa jIvananuM mahatvanuM aMga banyuM. eka kalA tarIke tene vikAsa thavA lAgyo. bhAratIya RSivarAe AkhI prajA yuddhanA kAraNe lehiyALa na banI jAya te mATe prajAnA cothA bhAgane kSatriyavarga tarIke sthApI tenA para baLa, yuddha ane prajAnA saMrakSaNanI javAbadArI mUkI. yuddha e kevaLa khUnarejI ja na banI jAya te khAtara temaNe samAna saMkhyA ane samAna sAmagrIthI ja yuddha karavuM, rAtre laDavuM nahi, strI ke bALaka para hAtha na ugAma, namelA zatrune mAre nahi vagere yuddhanAM niyamo ghaDyAM. jagatanA itihAsamAM pahelaprathama vyavasthita yuddha Adi puruSavara rASabhadevanA be putro-bharata ane bAhubalI vacce khelAyuM. paNa e yuddhane e baMne rAjAonA kaMThayuddhamAM ja maryAdita banAvI devAyuM. A pachI rAjA sudAsa ane daza-jAtio vacce yuddha khelAyuMjemAM cha lAkha sainikee bhAga lIdhe. rAmAyaNanA yuddhamAM je zo vaparAyAM te jotAM jaNAya che ke te samaye yuddhakalA ane zastrasAmagrI suMdara svarUpamAM vikAsa sAdhI zakyAM hatAM. te pachI mahAbhAratanA yuddhamAM 18 akSauhiNI senAe samarabhUmi para AvI UbhI. e samaye yuddhakalA ane zastrasAmagrIe alaukika svarUpa sAdhI lIdhuM hatuM. e alaukikatAe lAkha mAnavane bhAga lIdhe. ne RSivaronA prayAsathI e yuddha pachI zastrasAmagrIne khUbaja maryAdita banAvI devAmAM AvI. te pachInA bhAratIya rAjAoe sinyasaMkhyAne vipula banAvI che paNa zastrasAmagrI ane yuddhanItine te temaNe acUka jALavI rAkhI che. paNa hiMdamAM yuddhanI A nIti-maryAdA ghaDAvA sAthe ja paradezamAM te amaryAdita banavA lAgyuM. bhArata para caDI AvelA sikaMdare yuddhanItine tyAga karI eka rAtre vizvAsathI sUtelA ATha hajAra hiMdI sainikane kApI nAMkhyA. te pachInA yavana AkramaNakAroe paNa eka paNa prakAranI bhAratIya yuddhanItine mAna na ApyuM. pRthvIrAje zAhabudIna gherIne sAta sAta vAra harAvIne javA dIdhe, chatAM e ja anAryarAje mahAna bhAratIya samrATane kapaTathI vadha karaze. te pachInA musalamAna zAsae te kapaTanI hada ja nathI rAkhI. jalAludIne raNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 suvAsa zAkha 1996 thaMbhoranA zAsaka varanArAyaNane mahemAna tarIke AmaMtrI enuM khUna karyuM. allAuddIne dagAphaTakAnI bAbatamAM pAchuM ja na joyuM. auraMgajheba paNa e ja nItine anusaryo. ne chevaTe aMgrejo-emaNe te na jALavI yuddhanIti, na jALavI zastramaryAdA ke na jALavI saMdhipatronI pavitratA. binalazkarI prajA para paNa temaNe hAtha ugAme. paNa kudaratanI gahanagatie ATalI anIti chatAM emanA ja hAthamAM hiMdanuM zAsana javA dIdhuM. ne hiMdamAM aMgrejonuM ema bIjA paNa kALI prajAnA dezomAM e ja aMgrejonuM ke bIjI gerI prajAonuM anItinA raste prabhutva jAmavA lAgyuM. paNa gerI prajAne A anItine badale Apa paDyo che ane hajI paNa Apo paDe che. be varSa thayAM yurepanI bhUmi para ke e bhUmivAsIonA kAraNe jagata para mahA yuddho khelAI rahyAM che. e yuddhomAM lAkho-karoDe lazkarI ke binalazkarI mANaso maryo che ne mare che, dravyanI nadIo vahI che ne vahe che, AkhA jagatane theDIja paLamAM bhasmIbhUta karI mUke evAM dAnavI sAdhane zodhAyAM che ne hajI zodhAya che. | nepaliyanika yuddhamAM yurope sATha lAkha lagabhaga mANaso gumAvyAM ne karaDa pAuMDane dhumADe karyo. e yuddhamAM dravyanI bAbatamAM vadhumAM vadhu bega glAMDane Apavo paDaze. te pachI taratanA sAMsthAnika yuddhamAM phrAnsa aDhI lAkha sainike ne 550 lAkha pAuMDana bhega Apa jyAre IMglAMDe pacAsa hajAra sainike ne 9310 lAkha pAuMDa gumAvyA. kImiyana yuddhamAM 49000 mANasa ne 3130 lAkha pAuMDane dhumADe thayo. Aphrikana yuddhamAM cha lAkha sinike ne 1210 lAkha pAuMDano bhoga levA. pheka-jarmana yuddhamAM ekalA phrAnsane ja 3160 lAkha pAuMDane dhumADe kare paDe. 1914 nA mahAyuddhamAM 8053848 mANaso mAryA gayAM ne 19567341 ghAyala thayAM. A yuddhamAM 561220 lAkha pAuMDa hemAyA. temAM ekalA IMglAMDaneja bhAge 135780 lAkha pAuMDane phALo Avyo. sukAnI pAchaLa lIluM baLe tema briTanane lAbhanA e yuddhamAM hiMdane paNa 6870 lAkha pAuMDa ApavA paDyA. ne e bhayaMkara yuddhane eka paccIzI pUrI thAya te pahelAM ja navA vigrahanAM maMDANa thaI cUkyAM che. A yuddhanA zarUAtanA sAta mahinA daramiyAna ekalA briTanane nevuM karoDa pAuMDano kharca thaI cUkyo che ne sekaDe vahANa DUbavAthI AvelI nukazAnIne aMdAja kADhavo paNa muzkela che. thoDAka divasanA nejiyana yuddha lIdhela bhAga paNa bhayaMkara lekhAya. che. A sthitimAM AkhuM yuddha kevuM nIvaDaze enI kalpanA karatAM paNa kamakamATI chUTe che. vartamAna yuddhonI A bhayaMkaratA zamaryAdA ne yuddhanItinA tyAgane ja AbhArI che. prajAonA hitanA nAme gorA vaijJAnikoe nakA, vimAna, DAInemAITa, bhayaMkara zo vagerenI zodha karI ne tene vaparAza vizeSataH yuddhamAM ja thavA lAgyo. e bhayaMkara sAmagrInI saMhAralIlA jANavA jevI che: betene AkAra tuMbaDA je hoya che, te vimAnamAMthI temaja topamAMthI paNa pheMkI zakAya che. vimAnamAMthI pheMkAtA bambane pAkha heya che--jenI madadathI dhArelA sthaLe ja tene ghA karI zakAya che. AvA beo jaladI bhAMgI jAya evI dhAtunA kocalAnA banAvelA hoya che. ( anusaMdhAna pa. kara ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalyANa kRSNarAva mAhile UMcA UMcA gaganabhedI brATAthI vIMTAyalA sajjanagaDha upara rAmadAsa svAmIe pAtAnI mahUlI bAMdhI te maDaeN sthApyA. sajjanagaDha sujanatAthI ubharAvA lAgyA. patitapAvanI gaMgA samI rAmadAsanI mUrtie aneka patitAne pAvana karavAnuM sukArya ArjyuM. sthaLe sthaLe pavitra vAtAvaraNa sarjAyuM. game tevA pApI mANasa paNa e jagyAe potAnA pApI svabhAvane ghaDIbhara visArI detA. saMyama ane iMdriyanigrahanI tyAM bhUmikA racANI. brahmacarya tyAM valasavA lAgyuM. saMpUrNa viraktinuM e sthAna thayuM. rAtrInA samaya hatA. lagabhaga nava daza vAgyA haze. pUrNimAnA jhagamagatA caMdra AkhIe vanasthaLIne rUperI raMgathI raMgatA hatA. AjubAjuthI hiMsaka prANIonA kharADA saMbhaLAtA hatA. garIba bicArAM haraNAMe Azraya zodhatAM mahUlInI AsapAsa chUpAI jatAM. nhAnA grA phUlabAgathI vIMTAyalI mahUlI seAhAmaNI lAgatI. vALIjhADI svaccha banAvelA AMgaNAnI vaccevacce akhaMDa dhUNI saLagatI hatI; e dhUNInI AsapAsa, gALakuMDALuM karI vIza paMcIza ziSyA beThA hatA. pAse eka vyAghrAsana paDayuM hatuM. vALu karI rAmadAsa svAmI e vyAdhrAsana upara birAjyA. kalyANu svAmInA mATe pAna banAvavA gayA. svAmInA ziSyAmAM eka zAstrI paNa hatA. e samayamAM, e zAstrI sauthI vidvAna ane jJAnI lekhAtA. mAnuM dhaNuMkharUM kAma emane seAMpavAmAM AvyuM hatuM. mahArAja ! Ape kalyANane pAna banAvavAnuM kAma soMpyuM che. paNa ene te kazuM ja samajAtuM nathI. akkala vinAnA e khuDathala che. ' zAstrI khecyAM. C/ je divasathI kalyANu AvyA te divasathI ja zAstrInA hAzake|za UDI gayelA. e IrSAthI baLavA lAgyA. kalyANu jevA jaDabharata upara divase divase svAmInI kRpA vadhavA lAgI ethI emane dhaNuM ja du:kha thatuM. game te prakAre kalyANane ahIMthI khaseDavA evI zAstrIe peravIe racavA mAMDI. Aja ene e samaya maLyeA. kalyANunI gerahAjarImAM emaNe mahArAjanA kAna bhaMbheravA zarU karyAM. t ema ! zAstrIjI, kharUM pUche te jene kazuM ja samajAtuM nathI e ja mANasa mane bahu pasaMda che. kAraNu ke ene kazuM ja samajAtuM nathI eTale enI daSTa mAtra sevA upara ja kundrita thayelI hAya che. rAmadAsa svAmI mAtra hasyA. "" " e kharuM mahArAja, paraMtu kalyANa te Apane be divasathI e u` pAna khavADe che. mhAmAM cAvI--bhUkA karI kalyANu Apa pAna lAvI Ape che. eThuM khavADe che ane juThThuM' khele che. * ema ! teA khala kayAM gayA ? " rAmadAsa svAmIe hasatAM hasatAM pUchyuM. tr khala te parama divasathI khAvAI gayA che. ghaNA zASyA paNa jaDatA nathI. " peAtAnA zabdanI zI asara thAya che te jovA zAo svAmI taraph ekI najare joi rahyA. pazu svAmI tA mAtra hasatA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 savAla thazAkha 19 mahArAje kalyANane pAna banAvavAnuM kAma soMpyuM eTale zAstrIe khala chupAvI rAkhyo. khala jaDe nahi ane mahArAjane vakhatasara pAna apAya nahi te mahArAja kalyANa upara gusse thAya. e vicAre zAstrIe A kRtya karyuM. paNa kalyANe te khala na jAya eTale malanI jagyAe meDhAne upayoga karyo. "kalyANa kayAM che?" mahArAje pUchayuM. - "pAna banAvavA ja game che." zAstrI bolyA. ThIka " mahArAja pharI hasyA. zAstrIjI vicAramAM paDyA. AvI bhayaMkara bhUla kahadhANe karI chatAM mahArAja gusse thatA nathI enuM kAraNa emane na jaDayuM. kalyANa te jaMgalI hera, bevakUpha jaDabharata jeve che. enA upara zA mATe mahArAjanI kRpA thatI haze e emane na samajAyuM. jJAnanI moTAImAM masta banelA abhimAnI zAstrIne kayAMthI khabara heya ke jJAna karatAM bhakti ne bhAvanuM vadhu mahatva che. Ama guruziSyanI vAta cAlatI hatI eTalAmAM kalyANa jamaNA hAthamAM pAnane bhUke laI Age, kalyANa enI mAtA sAthe eka jhUMpaDImAM raheto hato. enA pitA te e jAne hatA tyAre ja paralekanA nivAsI thayA hatA. enI mAtA mahenata majurI karI be jaNa pUratuM khAvAnuM laI AvatI. kalyANa te hate. kharekhara jaDabharata; akkala ne vicAra enAthI deTa kosa dUra bhAgatAM. enI mAtAne enI cintA thatI. ' eka divasa kalyANa jaMgalamAM lAkaDAM phADavA gaye. e eka jhADa upara cAle. e jhADa taLe eka kuvo hate. je DALakhI upara e Ubho hato te ja DALakhI e kApavA lAgyo. pAsenA bIjA jhADa taLe rAmadAsa svAmI be-traNa ziSyo sAthe UbhA hatA te enA tarapha joI rahyA. jUnI purANI zodha saMpurNa thaI hoya ema emane lAgyuM. eka palamAM emaNe ene oLakhe. e zuM kare che e jotA rAmadAsa svAmI UbhA rahA. pAMcadaza miniTamAM te e DALakhI tUTI ane kalyANane laI nIce kUvAmAM AvI. kalyANanI mAtA kalyANane zodhatI tyAM AgaLa AvI. "kaI chokarAne tame je ?" rAmadAsa svAmIne eNe pUchyuM. " hA, akala vinAno jaDabharata che." " kyAM che?" "je. pelA kUvAmAM." kalyANanI mAtA ekadama kUvA tarapha deDI gaI ane aMdara kiyuM karI levuM. "mahArAja ! mArA chokarAne kADhe !" e raDavA lAgI. bAI! che A chokaro tadana beakkala che. ene kADhe che zuM ane na kADho taiya zuM? tuM e mane soMpI de, huM ene vidvAna banAvIza." "tame ene vidvAna banAvazo!" kalyANanI mAtAne apUrva AnaMda thayo. "banAvIza. enuM nasIba ghaNuM ja meTuM che. jagatamAM e vaMdanIya thaze. aneka pati tene utAraka banaze. " te te mahArAja! kADhe ene. " e mahArAjanA page paDI. rAmadAsa svAmIe kANune bahAra kADhyo ane paitAnI mahUlImAM laI gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalyANa divase divase mahArAjanI kRpA enA upara vadhavA lAgI; ne zAstrInA hRdayamAM IrSAvina saLagavA lAgyo. kalyANe pAnane bhU mahArAjanA hAthamAM mUkyo ane namaskAra karI, pAse eka bAjue beThe. "mahArAja ! khAze nahi. e te e che." zAstrIe kahyuM. "haze. e haze to paNa e eTaluM badhuM svAdiSTa che ke e mane phekI devuM camatuM nathI. mATe huM khAIza ja. "beTA, kalyANa! " mahArAje kalyANa tarapha joyuM. "jI, mahArAja." ka9yANe hAtha joDyA. tuM keTaluM svAdiSTa pAna banAve che ? " kalyANanA vAMsA upara hAtha pheravatAM e bolA. kalyANa mAtra hAtha joDI rahyo. "tuM emAM zuM zuM nAMkhe che ?" "mahArAja ! kAze, cUne ne sepArI." "vAra. kalyANa ! tuM pAnane bhUko zI rIte kare che?" "mahArAja! khalamAM ene khAMDuM chuM." "ema ! " mahArAje zAstrI tarapha joyuM. zAstrI hasyA; manamAM malakAyA. have kalyANanI barAbara khabara levAze e vicAre harakhAyA. te laI Ava e khala! mAre je che ke che e." kalyANa U ne khala levA gayA. zAstrIne apUrva AnaMda thayo. khala te pite saMtADI rAkhe che eTale have kANu guma AgaLa beTho paDaze--o paDaze ane ene pANIcuM maLaze, badhA zabdo ekabIjI tarapha javA lAgyA. badhAe zAstrI tarapha vijayanI eka najara nAMkhI. A ja emanI yukti saphaLa thaI eTale abhimAnathI emanAM haiyAM pulAvA lAgyAM. have thAya che e jovA thoDI paLa sudhI te cUpakIthI beThA. tarata ja kalyANa Avyo. enA hAthamAM talavAra camakatI hatI. pUNI pAse AvI eNe rAjIne namaskAra karyo. kema, tuM khela levA gaye ho ne?" mahArAje pUchayuM. "jI. hAM." TUMkamAM ja eNe javAba Ape. " kayAM che, khala?" "A rahyo khala." kahI eka jhaTake eNe dhaDathI zira chUTuM karyuM ne gurunI AgaLa dharyuM. zAstrI tathA bIjA ziSya avApha banI ubhA-bhayathI kaMpavA lAgyA. rAmadAsa mAtra hatAthI beThA hatA. emaNe kalyANanuM mAthuM khoLAmAM lIdhuM ke dhaDa jamIna upara dhaDaDaDa avAja sAthe paDayuM. "zAstrIjI! joyuM! AnuM nAma bhakti; AnuM nAma bhAva ne e ja sevA. tame kahetA tane ke ene kazuM ja samajAtuM nathI. te barAbara che. khala te zuM ane zira te zuM! e emAM ene jarAya bhinnatA dekhAtI nathI. mAtra e samaje che eka sevAdharma. tamane khabara DA-rAmacaMdrajIe zabarInAM eThAM bera khAdhAM hatAM. e zA sArU e beramAM bhakti ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikAvyo "autama". svarUpa "Parody, in the strict meaning of the word, implies a comic imitation of a serious poem" enasAIkalopIDiyA briTAnikAmAM ApelI ParodynI A vyAkhyA ApaNuM " pratikAvya'nA rUDha arthane khUba ja maLatI Ave che. krisTophara sTenanI peraDI mATenI vyAkhyA AthI vizALa arthamAM che. A baMne pramANabhUta vyAkhyAo parathI eka vAta to spaSTa ja che ke peraDI' e anukaraNa hoI mULakAvya jevuM svayaMbhU nathI, na hoI zake. "Admiration and laughter are the essence of the act or art of parody" Arthara sImase te ahIM viDambanAno ullekha sarakheya nathI karyo, UlaTuM, ene mate, saMbhAvanA ane vinoda e be pirI'nAM mULata che. "Reverence might seem a strange quality to require of a parodist, yet it was an instinct of the best of them." sara e. sImenanuM A kathana paNa mULakRti ane enA kartA mATenA Adara para bhAra mUke che. "Parody is concerned with "poetry and preferably with great poetry;" parody therefore must be " a delicate ground, off which the profane and vulgar should be carefully. warned;" Parodist knows "how far to go." He must be friends with the Gods, and worthy of their company before taking these pleasant liberties with them." .342 34182 5447 karo "peraDI" ane "peraDIsTa"nuM kharuM kartavya batAvatAM nIce pAdanoMdha mUkI pitAnuM vaktavya vadhu spaSTa karyuM che. There are of course, false gods in Poetry. bhAva bhayo'tAM. bhakta-bhAvanuM mahatva jJAnathIe vadhAre che. samajyA, zAstrIjI mahArAjanI AMkha lAla thaI emanA mukha upara ugratA chavAI. zAstrI gabharAyA ne emaNe mahArAjanA paga AgaLa paDatuM mUkayuM. " mahArAja ! kSamA karo." e karagaravA lAgyA. svAmIe kalyANanAM dhaDa ane zira ekaThAM karI pharI ene sajIva karyo. kalyANa hAtha joDI UbhA raho. pharI AvuM karaze nahi." mahArAje zAstrIne AjJA karI. beTA. kalyANa ! tuM jagatanuM kalyANa karavA sarjAyo cheprabhu tane sahAya karaze." kalyANane mAthA upara hAtha mUkI emaNe AzIrvAda dIdhe. kalyANe hAtha joDI mAthuM namAvyuM. jagatanA kalyANa kalyANane parama yogazakita maLI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikAtmyA . 13 But parodies of these directly expose their falsity, while parodies of true poetry subtly pay homage to its truth. Moreover we may say generally that in parody, as elsewhere, explosure of the false, (though useful and necessary) ranks below illustration of true." ane aMgrejI sAhityamAM sarvottama pratikAvyeAne " a department of kahI enuM je gaurava karavAmAM AvyuM che te paNu A Adarza arthamAM ja ne? 4. 39 pure criticism A badhAM avataraNAmAMthI ekaja dhvani UThe che: pratikAvyakAre je kAvyanuM pratikAvya karyuM hAya e kAvya mATe ene pUrA AdarabhAva hAya; mULa kAvyane eNe AsthApUrvaka abhyAsa karyAM hAya ane nahi ke kArdaSTie emAMthI deje! ekaThA karavAnA IrAdAthI. mULa kRti jeTalI vadhu yazasvI ane ucca darajjAnI eTalI enI 'peDI' karavI muzkela. ane A muzkelIe vaTAvI janArane maLatA yA paNa pA| eTale ja vadhAre! chidrAnveSaNu e kai 'peraDI'nA hetu nathI; dUdhamAMthI pe!rA kADhavA khesanAra sAcA pratikAvyakAra nathI! Max BeerbohmnA peraDI--saMgra$ " A Christmas Garland ''nI samIkSA karatAM samIkSaka A. C. Ward kahe che: For some years before the appe* arance of "A Christmas Garland" parody had been looked upon as a debased type of writing. That misconception was due to the lack of any parodist of genius, for parody may be (as at its best it cannot fail to be) a valuable form of creative criticism. In the modern usage the word 'parody' no longer implies exact imitation, but a form of humorous yet controlled exaggeration (unless the xaggeration is controlled, judiciously and sensitively, the result is burlesque, not parody.) In that quality of controlled exaggeration lies the value of parody as criticism... The parodist has a twofold function (a) he must produce writings, even for a reader who knows nothing of the original that is being parodied-that is to say he must be in part a creator. (b) he must be an unusually illuminating critic for those who go to him for that service. Every book of parodies should be able to justify the unwritten subtitle, "Criticism without Tears." ahIM A kaMSTaka lAMbu avatara TAMkAtA artha rakhene kAI 'pAMDitya pradarzana' evA karI mese. aMgrejI sAhityamAM pratikAvyane je ucca darajjo apAya che te amastha nahi eTaluM batAvavA pUratA ja A avataraNAnA Azaya che. pratikAvyanI A kasoTIe kasI jotAM ApaNAM pratikAvyA ne kahevAtAM pratikAvyeyamAMthI keTalAM pAra Utare e te! dareka vAcake peAte ja vicAravuM rahyuM ! pratikAvya e kevaLa anukaraNa nathI, paNa pariDAsamaya anukaraNa' che. eTale emAM hAsya tA joI eja. A uparAMta temAM eka vizeSa cAturI ne kauzala e rahelAM che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 - suvAsa : vaizAkha 1996 te kAvya eka bIjA kAvyamAM pheraphAra karIne ja lakheluM hoya che. ceDAmAM zreDa pheraphAsthI vadhAremAM vadhAre bhinna artha niSpanna karavAmAM tenI khUbI rahelI che." sauthI virodhI bhA. bhavyatA ane upahAsa heI, jemAM bhavya artha hoya evAM mULa kAvyo ja moTe bhAge pratikAvya mATe pasaMdagI pAme che. gada karatAM padya manuSyanA aMtarane vadhAre sparzI zake che eTale gadhanA hAsya karatAM pAnuM hAsya savara ane vadhAre sacoTapaNe hAsya upajAvI zake che." A kAraNathI ja jagatabharanAM sAhityamAM joI vaLIzuM to vadhu saphaLa uparaDI' gAdha karatAM padyamAM ja vadhAre saMkhyAmAM maLI Avaze. pratikAvya e prati-kAvya che eTale sAhityamAMthI eno kAMkaroji kADhI nAkhe e vAta AjanI te naja gaNAya. sAcuM pratikAvya te mULa nAmathI mAMDIne paMktie pati ane zabdade zabdane AbAda pratiSa pADatuM hoya; ane Ane mATe bhASA ane kyA para saMpUrNa prabhutva ane kAvyazAstranA UMDA jJAnanI jara te che ja, paNa sAthe sAthe naisargika hAsyanI thati hevI paNa elI ja jarUrI che. "kAvya rasAtmaka vAkaya " e jeTaluM kAvya mATe eTaluM ja "pratikAvyane mATe paNa kharuM che, kemake pratikAvya e paNa Akhare te kAvyaja che ne! - suprasiddha kAvyonAM pratikAvyo lekAmAM sahelAIthI priya thaI paDe che e kharuM. paNa "pratikAvya'nI saphaLatA-aphaLatAne mATe bhAga enA para ja avalaMbe che ema mAnavuM bhUlabhareluM che. eka ja de cinagArI' ke koIne lADakavAyo' nAM aneka sArAM pratikAjo thayAM che enuM kAraNa e kAvya khUba jokapriya hatAM e ja ema kahevuM e barAbara nathI; e ja suprasiddha kAvyanAM keTalAMka evAM pratikAvya paNa thayAM che, je pratikAvyo lekhe sAva niSphaLa ja gayAM che. jyAM A kAvyaprakAra sArA pramANamAM kheDA che, evA aMgrejI sAhityamAM keTalAMka evAM pratikAvya paNa che jenAM mULa kAvyo visarAI gayA chatAM . pratikAvyonI kapriyatA dinapratidina ghaTavAne badale vadhatI ja rahI heya. A. C. WardnA abhiprAya pramANe paNa saphaLa pratikAvyamAM kene AnaMda ApavAne svataMtra guNa Avazyaka che. - pratikAvyakAra eTalA pramANamAM sarjanAtmaka sAhityane sarjaka hovo ja joIe. pratikAvya e paNa kalA te kharI ja. pachI bhale lA lekhe ApaNe ene kAvya jeTalI UMcI na gaNIe. cAlu judI ja daSTi devajI . moDhA gulAbanA kAMTA bhaNI na vaLavA de najarane, mane enI mIThI surabhi mahIM te mugdha karI de, pachI e mohethI pharI nava kadI jAgRta thavuM, thaI kAMTA nahi, paNa badhe puSpa nIrakhuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSane bagADanArI kezu? -gharanI ke bahAranI? lekhakaH rAjaratna vA. vi. jozI, bI. e. elaela. bI., vaDodarA. anuvAdaka : karajatI mehanajatI gosAI Ama joIe to mArA mitranI patnI nakSatra jevI suMdara, buddhimAna ne cAlAka che. bALasAMgepana ane mAMdAMonI mAvajata karavAmAM hoziyAra che gRhakAryamAM dakSa ane patiparAyaNa che. Ama chatAM mAre e mitra bIjI strI pAchaLa phare che. te strI rUpanI dRSTie mArAM bhAbhI ( mitrapatnI sAthe UbhI rahevAne paNa lAyaka nathI. kharuM kahuM te bhAbhInI dAsI tarIke paNa zobhI zake ema nathI. bhAbhI jevI susvarUpa ane Adarza A patnIne toDI eka tuccha strInA nAde lAganAra mArA mitra upara mane khUba krodha caDo. mAre mitra paNa kAMI ulu, uMDuMkhala ane mavAlI vRttino nahato. tenI naitika kalpanA ane kAmaLa bhAvanAo huM sArI rIte jANatA hatA. AthI te mane tenI A vRtti vadhu gUDha lAgI. bhAbhIe jyAre vAta uparathI vAta karatAM mane e hakIkata kahI tyAre meM temane pUchayuM, "AjasudhI kema kAMI kahyuM nahi?" "ghaNA divasathI kahevAnuM karatI hatI paNa e meM ja na maLe." temane A javAba sAMbhaLI temanA sahanazIla vinayanI mane dayA AvI. te ja divase meM mArA mitrane ekAMtamAM UdhaDo lIdhe. maitrIne saMbaMdha teDI nAkhavAnI dhamakI batAvatAM ja enA cahere paDI gayo ne te ekadama dayAmaNo dekhAvA lAge. "hajI e mAnavatAne bhUlyo nathI ! maitrI teDI nAMkhIza te ene mANasAImAMthI haThI jatAM vAra nahi lAge; maMtrIne darathI Aje nahi te kAle adhaHpatananI gartAmAMthI tene upara bacI zakAze,' ema mane thayuM; mAra arthe kodha zamI gayo. mArI narama thayelI vRtti ke belI batAvuM te pUrve ja te gadagadita thaI boleH "kharuM kahuM te tuM nahi mAne; paNa sAcuM pUche te enAmAM jIvananI uSmA ja nathI. spaSTa kahuM? AkarSaka strItva ja enAmAM nathI emAM mAre paNa deza che ja, kabUla kare chuM; paNa tethI meM enI avahelanA kadI paNa karI nathI." tene e javAba mane navAIbharyo te lAge ja. te bhAbhI sAthe chokarAo sAthe prema ane AnaMdathI pahelAMnI mAphaka ja varte che. e vAta nAkabUla karI zakAya ema nahatI. teNe kahelA udagAranA dUbinamAMthI huM bhAbhI tarapha jovA lAgyo. dhImedhIme kaI navuM ja harSa, koI bIjI ja strI, kaI jude ja gRhasaMsAra huM je heu ema mane lAgyuM. bhAbhI eTalAM sapramANa, garAM ne suMdara hatAM ke huM Aja sudhI temane koI suMdara pratimA manathI - mAnatA hatA ane kharekhara Aje te mane hUbahU saMgemaramaranI pUtaLI jevAM suMdara, sapramANa paNa teTalAM ja nirjIva lAgyAM. temanI patisevA, temanuM vyavahArakIzaya taddana nirdoSa khaDuM , paNa emAM deza nahatI. e nAnakaDA saMsAranuM vAtAvaraNa zaha, sAvika kha 5Na emAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvAsa : pezAba 1996 bhAbhInA AkarSaka vartanane ullAsa agara Urmine uchALo nahato. e vAtAvaraNa tethI gUgaLAvanA ane udAsa hatuM. bhAbhInA vartanamAM eTaluM gAMbhIrya eTalI sahanazIlatA, ane eTalI vinayazIlatA che ke mArA mitranI te zuM paNa enAM chAnAM bALakanI ramatiyALa vRtti jyAM ne tyAM TharI jAya. bhAbhInI nirdoSa sAtviktA ane emanA nAnakaDA saMsAranA gaMbhIra vAtAvaraNane lIdhe krodhita kArtikasvAmInI samAdhi pAse ja bItAM bItAM UbhA heie ema ApaNane lAge. bhAbhImAM cIDiyo svabhAva, vinoda, rUsaNuM, alapaNuM, khIluM bolavuM, cAMcaryo ane oDhavA--paheravAnI TApaTIpa hota te bhAbhI A pAsAdAra hIrAnA vadhatA camakATamAM AkarSaka rIte dIpI UThata ane mArA mitra emanI dIsivilayanI comera pataMganI mAphaka AkhuM jIvana ghUmarIo khAyA karata, ema mane paNa lAgavA mAMDayuM. mArA mitrane je jIvaMtapaNuM, AkarSaka sajIvapaNuM joItuM hatuM te mArAM bhAbhI batAvI zakyAM nahi. jemAM eNe sajIvatA jaI, jIvananI dhabaka je tyAM e deDI ge. AmAM mArA mitranI mUrkhAI heya te paNa enuM kAraNa te bhAbhInuM ThaMDu vartana ja che. mArA mitranI pravRtti ane bhAbhInI A avasthA apavAdarUpa nathI; e te sArvatrika paristhiti che. bahAra rakhaDanArA ghaNA puruSanI strIo susvarUpa ane susvabhAvI paNa hoya che. temanA guNene A badale pati taraphathI maLe e kharekhara durdeva che te paNa ema thavAnAM paNa keTalAMka vyavahArika kAraNa hoya che ja. e kAraNo kayAM ane sAthI nivArI zakAya e pratyeka pariNIta strIe jANavuM Avazyaka che. puruSa game teTale susaMskRta bhale hoya te paNa keTalAka prakRtidharmo enI nasamAM haThathI banelA rahe che ja. puruSane strInA saMdaryane anivAra moha heAya che. eTale darajaje Itara prANIothI ene darAje zreSTha kahI zakAya. puruSa bhale saMskArI, Tharela ne kaiDha hAya chatAM paNa ene strImAM zArIrika ane bauddhika saMdaryanuM mizraNa ja vadhu AkarSe che. puruSa janma ja kheladila hoya che--oche athavA va aMze eTale evI ramatiyALa sAthI maLatAM ja emanAmAM ekarAga janme che. A kheladilIthI bIjI upara caDAI karavAnI tene jeTalI heza hoya che teTalI ja IcchA tene bIjI tenA para hallo kare e mATe hoya che. pahelavAna durbaLa mANasane satAvato nathI; mitra tarIke paNa temane te svIkAratA nathI. tulyabaLa-pachI te buddhinuM hoya, zarIranuM hoya, zairyanuM hoya, agara yuktinuM hAya-e maitrInuM adhiSThAna che. A sAmarthyane samAnadharma snehanI abhaMga sAMkaLa che. puruSa nAvInyapriya ane unmAdaka vaiciyana bhaktA che. bauddhika saMdarya DeghaNe aMze ene sparza che kharuM, paNa enI AMkAkSAo to chevaTe zarIrauMdarya para ja lubdha thAya che. strI pratye puruSanI aMdavI pravRtti che. je strI A pravRttinI yuktithI upAsanA kare ene puruSa vaza varta-pachI te pariNIta patnI hoya ke apariNIta maitriNI heya. puruSa ghaNo vivekI hoya, paristhiti ene comerathI dAbI gUMgaLAvatI hoya, dAridraya agara dhyeyanA dhyAsamAMthI te UMce Avate na hoya te te game tevI patnI sAthe saMsAranuM gADuM kheMce rAkhe che, paNa keTalIka avata AkAMkSAo sahavartanI manuSyane duHkhI banAve che. puruSe bahekI na jAya, vahI gayelA sumArge caDe ane samaju paNa duHkhI puruSone jIvanamAM ullAsa sAMpaDe evuM vartana rAkhavAnI javAbadArI sugrahiNI upara AvI paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSane bagADanArI koNa 17 ane ApaNuM samAjanI sugrahiNIo te patinI bhAvanAo tarapha taddana upekSA dharAve che. pati potAnA para prema kare e chokarAM thavA jeTaluM suSTikarmAdhIna che, prema ane satatinI samRddhi kAlAdhIna che ema mAnanArI strIo kAMI gheDI nathI. paramArtha, dhArmika vate ane kathApurANamAM racIpacI rahetI jUnA kALanI strIo akALe thraDha bane che, vairAgyano dekhAva kare che. bhaNelI strIo kevaLa ALasathI udAsIna thaI jAya che. patine preraNAnI, ullAsanI, uttejananI jarUra hoya che e bemAMthI eka paNa prakAranI jarUra viSe sI bhAgye ja vicAre che. vadhumAM vadhu beparavAI kyAMya batAvavAnI hoya te pati pAse-kAraNa e tera bIjA zA mATe calAvI le ? amArI strIone hajI saMsArazAstranA kakkAnI paNa khabara nathI ema lAge che. haiyAM-chokarAM thavAM e kAMI saMsAranI sImA nathI ane saMsArane marmasAra te e khAsa nathI ja nathI, eTale becAra bALake. thayAM eTale saMsArasAgara tarI UtaryA ema mAnavAnuM nathI. keTalI strIone potAnA patinuM mana saMpAdana karatAM AvaDe che ? ghaNI DI strIone-e javAba dareka puruSanA aMtaHkaraNamAM ghaLAI rahele jaNAze. enuM kAraNa puruSanI pravRttio tarapha strIe kadI lakSa ja ApatI nathI e che. puruSa saMdaryabhAgI che. patnI sArA vartanathI enI bhAvanAone poSe che kadI? bahAra javAnA pozAka jeTale ja sughaDa pizAka gharamAM keTalI strIo pahere che? gharamAM kimatI vastro paheravAM evuM vaktavya nathI. sAdAM paNa sughaDa capacapa vastro paheravAthI paNa zarIra AkarSaka uThAva pAme che. rojIMdA vyavahAramAM paNa evI TApaTIpa ane mehakatA lAvI zakAya ke jethI lagnanA prAraMbha kALamAM dekhAtI AkarSakatA puruSane jiMdagI sudhI batAvI nacAvI zakAya. itare sAthe lADathI vartavuM garvIya ja lekhAya paraMtu pati pAse lADa karavA, lajajALu vinaya dAkhavavo e kSamya ja nahi paNa atyaMta anivArya paNa che. patnI eTale adabathI dareka hukama sAMbhaLanAro paTAvALo ke cIDio uparI amaladAra na he joIe evI pratyeka patinI IcchA hoya che. patnI tarapha te mitranI mAphaka nikaTavatIpaNAthI, vizrAmasthAnanI mAphaka ramatiyALa vRttithI jue che. potAnI patnI suMdara dekhAya, AkarSaka dekhAya, lADIlI dekhAyaTUMkamAM mehaka dekhAya ane thAya ema ene gamatuM heya che. temaja te mitranI mAphaka ramatiyALa vRttinI heya ema paNa tene lAge che. te mApha kare, mazkarI karI patipara sarasAI meLave, sAmI majAka karatAM laTakAthI rUsaNuM le ane chevaTe hAra svIkArI pati upara vijaya meLave evI tenI apekSA hoya che. A daSTie keTalI strIo varte che? dareka jaNa mATe suMdara zarIra heya e zakya nathI; paNa suMdara dekhAvuM to sAkaya che. naisargika kheDakhAMpaNo patinA manamAMthI bhUMsAI gayelI hoya che. bIjAnI AMkhe nahi dekhAnA saundaryanuM rahasya tadana karUpa strIne pati paNa hadayamAM sAcave che. AtmIyatAnI bhAvanA ane bhAvanAonI samarasatA e adaSTa prasAdhanathI raMgAyelAM patipanI ja ekamekane suMdara dekhAya che, ekamekane gamI zake che. paNa e saundarya vadhu dekhItuM' bane, puruSanA AkarSaNanuM yogya sthAna thAya, pati paNa emAMthI khumArI jeI dhanya bane evI ghaNI bAbate strIo je bAnamAM le te karI zake, mAtra teo AvI bAbate taramANa kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 suvAsa : hzAkha 1996 A saundaryasAdhanAnA AvezamAM strIoe vinayane vIsare ema nathI. zala vinayanI mAtrA sAthe puruSanA kutUhalanI mAtrA vadhe che. strI e jagatane keyaDe che. e keyaDa ukelavAnI puruSanI mahatvAkAMkSA hoya che. e mahatvAkAMkSA vinayanA paDadAthI atRpta rAkhIne jeTalI vadhArI zakAya teTalI strI viSenI puruSanI Asakti vadhatI jAya. kutUhala zamatAM ja tene tene dhikkAra vachUTe che. Ama vinayanI kimata keTalI che te catura gRhiNIo samajaze. A vinaya nAnImeTI vAtamAM paNa mUrta thavuM joIe. jUnI strIonA keTalAka vinayanA niyamo AvI vRttinA poSaka che. patinA dekhatAM meM devuM, nhAvuM. vALa samAravA, caNiyA sivAya phakta sADI paherI pharavuM, kabajA sivAya AvavuM e teoe varSa mAnyuM hatuM. A niyamo avazya pALavA jevA che. puruSanI saipAmaka dRSTi-bahAranA bhabhakA ane TApaTIpa nIce saMtADeluM berUpa AkhuMya najare caDe te tene tiraskAra chUTaze. Adarza saMdaryanI pikaLatA tene dekhAze ane te udAsa thaze. zarIrasoMdarya pramANe pratyeka strIe bauddhika saMdaryasAdhana avazya karavuM joIe. vinoda ane hAsya e AhAdaka aMge laIe te paNa sAtvika ane udAra vicArathI ja buddhinuM saMdarya dIpe che. patnInA vicAre Ucca heya te puruSane te mATe AdhAra lAge che ane te tene pUjaka bane che. vicAranI uccatA je teNe vidyAthI paNa sAdhya karI nathI te pitAnI patnImAM svAbhAvika joI te strI-hadayanA pavitryanI tArIpha kare che. duHkha agara aDacaNanA prasaMge enI hUMpha meLave che. enAthI UlaTuM zuddha vicAranI patnI AgaLa puruSa pitAnuM haiyuM khelavA taiyAra nathI hotA. enA vizvAsanuM nivAsasthAna banavAnI lAyakI je kAInI heya te te zuddha ane vicArazIla patnInI ja che. tethI A bauddhika sAMya paNa strIoe keLavavuM joIe -meLavavuM joIe. saMsAra e eka zAstra che, ene pAra pADavA mATe keTalAka niyamo pALavA paDe che, duHkha paNa sahana jene ghera peTapUra svAdiSTa tIkhuM tamatamatuM khAvAnuM maLatuM nathI te hoTelamAM jAya che, ane haMmeza mATe TevAya cheje patnI patinI bhAvanAnI baradAsa karatI nathI tene pati ghara choDI bahAra bhaTakI sukhanAM sAdhane zodhavA mAMDe che. hoTelanI vastuomAM svacchatA, sAttviktA kayAMthI hoya ? paNa tamatamATe emAM khUba hoya che. tethI ghara choDI bahAra bhaTakanAra puruSane bIjI daSTi ja rahetI nathI. navInatAnI satata zodhamAMthI vaicitryanI ruci utpanna thAya che ane ekavAra vacitranuM vyasana vaLagyuM ke mukta thavAnI AzA cheDI ja. Ama A prazna upekSaNIya nathI. paNa bahekI gayela puruSa kadI ThekANe nahi Ave ema mAnavAnuM nathI. tene raste caDAvatAM vAra lAge che ane tene upAya jarA judA paNa kharA, chAnuMchapanuM khAtI vahune peTapUra jamavAnuM maLe te cerIne khAvAnI tenI kuTeva jAya che, te ja rIte bahelA puruSane jarUrI savalata gharamAM maLavA lAge che tenuM vyasana chUTe. je kAraNathI te bahekI ga hoya te kAraNe catura patnIe zodhI kADhavAM ane uNapa bharI kADhavI. keIne ramatiyALa, koIne niHsaMkocI te koIne mitabhASiNI patnI gamatI hoya che paNa A tenI pasaMdagIo saMbhALavAmAM Ave che te pharI gharamAM rahevA mAMDaze. Aje paNa AvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSane bagADanArI koNa?- 19 patinI patnI keTalAka upAya ajamAvatI ja hoya che; paraMtu tenI upAyayojanA dharamULathI khetI heAya che ema khedathI kahevuM paDe che. patine tenI strImitro viSe vakhata--kavakhate utArI pADI bolavAthI te vadhu cIDAya che. puruSa potAne gunheM sagAMvahAlAMthI, bALakAthI ne pADozIothI chupAvavAnI parAkASThA karato hoya che; paNa coDAI bephAma banelI tenI patnI je je tenAM pApa pokAratI phare, badhAnA dekhatAM ene halake pADe te puruSa kaMTALI jAya che. nirlajaja bane che. dekhItI rIte te pAnInA mAthAmAM lAkaDAnI phAcara nathI mArata paratu tenA kakaLATathI tenA aMtaramAM vadhu gaDIo paDe che. A bhAvanAzUnya thaI pitAnI AbarU upara tarApa mAranArI strI para vizvAsa na mUkavAne te nizcaya kare che ane pariNAme pati patnI vaccenuM aNabanAvanuM aMtara vadhatuM ja jAya che. vahI gayelA puruSane pAcho ThekANe lAva hoya to teNe tenA gunhA ke tenI uNapanA uccArathI paNa dUra rahevuM joIe, tenA tarapha pahelAM jeTalo ja Adara batAvo joIe. AvA patinI patnIe tene vizvAsa saMpAdana karI levuM joIe, enA aparAdha tarapha AMgaLI cIMdhyA sivAya vartavuM joIe. te pite vAta kADhe te sahAnubhUti batAvavI joIe. gunhegAra pazcAtApanA pAvakathI haMmeza prajaLatA hoya che. sahAnubhUtine zItaLa vAyu aMtaramAM UThatA bhaDakAo ThAravA-temAMthI ugaravA ene joItuM hoya che. e sahAnubhUtinA siMcanathI ja e bhUlele mArga choDe che. patnInuM anupama audArya pApImAM paNa potAne aparAdha kabUlI kSamA mAgavAnI IcchA janmAvI zake. paNa te kayAre?-- jyAre tema karatAM tenA patitvane, enA puruSatvane khAmI na lAge tyAre. tethI AvI strIoe paNa nirAza na thatAM pitAnA patine mArge caDAvavA satata prayatna jArI rAkhave. mAtra prayatnanI mAphaka upAya paNa ucita ane acUka hovA joIe, eTaluM ja. puraSanI bhAvanAthI ajANa ane tenI baradAsa na karanAra ja na kharI rIte bagADe che. gharanI ene dhakelI mUke ane bahAranI pAse te jAya emAM deSa dharanIne ja! ApaNe ja rUpiyo khoTo; bIjAne ze doSa devo ? maina nAma che? kavIza nA kAvya kadI have huM A bInanuM tuMbaDuM bhAMgI jatAM saMvAda nA sAdhI zakAya, bebaDuM AlApI re gAna basUra hAvAM saMgIta brahmAMDa vINAnuM cAru zeNe karuM bhaMga? bhaluM na ethI A bInanuM nIrava, mana mAruM? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' hiTalaravAda ' ke hita-vaDa~vAda' ' [ eka ramUjI savAda ] prasaMga : laDAinI rA.tane, sthaLa : muMbainuM eka divAnakhAnuM. rAme bhAIsAheba pAse jheLI rajU kare che. ] khAI sAheba H AmAM zAka kema nathI ? zamA : khAI, Aje mArakITamAM gAIrA che. khAi sAheba : ane dAtaNuM ATalAM ja kAM ? rAmA : moMdhAM thai gayAM che. khAi sAheba : prema ? rAmA H laDAi thaI che, Ima ke' che. [ rAmA kAme vaLagI jAya che . khAI sAheH muA vAgharA ! " AliyA bezI" [ ArAma-khurazI upara dhaNI chApu vAMce che, tenI pAse jaine ] tame dhArAsabhA gajave chaeN, pazu AvA vAdharI leAkane laDAI karatAM kema aTakAvatA nathI ! dhaNI : [chApAmAMthI mAthuM UMcuM karIne] kayA vAdharI ? dhaNiyANI : A dAtaNa kApe che I leAka. rAmA kahe che ke laDAI pUrajozamAM saLagI che, emAM dAtaNa mAMdhAMdATa thaI gayAM che. dhaNI : [ hasIne ] DIyara ! e kAMI DhALI--vAdharInI laDAI nathI. e te mATI laDAkhanI vAta che. dhaNiyANI : vaLI ! moTI laDAI krAne thaI ? dhaNI : tamAre jANavuM che? vAta zarU karuM? dhaNiyANI : kIyAne ! meM kAna kayAM ghareNuM mUkayA che ! dhaNI : peAlanuM nAma teA tame sAMbhaLyuM che nA? ziyANI : hA, hA, ApaNI khabalInI naNaMdeAI nA nAMnA, pelA pAlabhAI pArekha --te ? dhaNI : nahi-- nahi. e--nahi. dhaNiyANI : tyAre pelI--pAla-patrikA ? dhaNI : are--e paNa nahi. A te pAtra lekA yurApa khaMDamAM vase che te. dhaNiyANI : tI I! ene laDAI zuM che? dhaNI : A peAla lekAnuM DAnsIMga baMdara...... dhaNiyANI : kavA aMdara ! dhaNI : DAnsIMga aMdara. dhaNiyANI : huM. huM. sarakasamAM nAce-kUde te DAnsa kare I baMdara ne ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiTalara-vAha' ke bahita-laDa-vAda 21 dhaNI : are! e vAMdare nahi. A te jema ApaNuM muMbaI baMdara che tema pilAnDanuM DAjhIMga baMdara che. dhaNiyANI : tame! ema sarakhuM kInI! I baMdaramAM zuM laDAI thaI? dhaNI : baMdaramAM nahi, paNa baMdara mATe. dhaNiyANa : eTale? dhaNa : eTale ke DAnsIMga baMdara pila lekenuM che. jaramanI kahe che ke....... dhaNiyANIH kaI jamanI ? dhaNa : jamanI nahi paNa jaramanI. jaramanI kahe che ke e baMdara mULa mAre che. ane mArA loke temAM vase che, te khoTI rIte pilAnDane maLyuM che te huM pAchuM laIza. . dhaNiyANuM : enuM hAyane I , emAM bIjAnA bApanuM zuM jAya che? dhaNI : paNa jabarAnI pAMcazerI kema cAle? dhaNiyANa : cAle che ja ne? tame namAlA, tI tamAro vaDe tamArAja bhAyAte jabarAIthI pacAvI pADo, ne tame hAtha jhAlI besI rahyA. dhaNuM : te-zuM huM jaMga Adare? meM te kevarAvyuM hatuM ke paMca karo. dhaNiyANI : have-karyo paMca !! I ta-nAgAhare nAgA ja thavuM joIe.. dhaNuM : e mAre svabhAva nathI. dhaNiyANI : je svabhAva A che! te pachI tamArI A badhI mAlamiMkate daI vone! bahu lAgI AvatuM hoya to! mAre zuM? bhale-tamArAM haiyAM-chokarAM bhUkhe mare, ane bhale ame bhIkha mAgIe! dhaNuM : paNa-DIyara ! AvI asaMbaddha vAta lAvI mArI sAthe nAhaka laDAI kAM Adare? dhaNiyANI : le-bAI! laDAinI vAta tame cheDI, ane ulaTA mane vaLage che? tamArA hitane mATe be zabdo kahIe, ane amAruM bolyuM tamane nA gamatuM hoya te ame -cAlyA. [ javA mAMDe che.] dhaNI : [ pAcho hAtha kheMcIne] mArA upara vinA kAraNuM zA mATe roSa kare che ? dhaNiyANI ta-mane pajave cho zuM kAma? dhaNI : are! ApaNe te vilAyatanI vAtuM karatAM hatAM. temAM tamane pajavavA mAre kAMI kAraNa nathI, have sAMbhaLaze nA? dhaNiyANuM : meM tamane kayAre aTakAvyA? dhaNI : tyAre-zAMta thAo. pila lekenuM DAnjhIMga baMdara parANe baLajabarAIthI laI levAnI hiTalare garjanA karI.. dhaNiyANI : le! pelAM ketA'tA ke jamanI levA mAge che. have vaLI kI che ke hitalaDe garajanA karI, tamArI vAtamAM DhaMgadhaDe ja kayAM che? .: dhaNI : utAvaLAM kAM thAo? e baMne ekaja bAbata che jamanI e deza che ane hiTalara tene sammukhatyAra che. dhaNiyANI : heya. gharagharanA sau mukhatyAra heya, emAM zuM? dhaNI : paNa A hiTalare te bApaDI jaramana prajAne dAbI dIdhI che. dhaNiyANI : tI I! tameya kyAM mukhatyArI vAparatA nathI? ame jarAka paNa tamArA hitanAM be venuM kahevA jaIe, te tame amAruM evuM teDI lIye che, evuM ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara suvAsa: vizAkha 196 paNa evI jabarAI tamArA upara vaparAtI hovAnuM je kharekhara banatuM hoya to huM javAbadAra khare. cAlo-pachI? bIjuM kAMI kahevuM che? dhaNiyANIH te-bIjuM amAre zuM kahevApaNuM hoya! dhaNI H ThIka-tyAre! A hiTalare DAnjhIMga baMdara pilalakanuM...... - dhaNiyANI : pila koNa? dhaNI : kema! vaLI bhUlI gayAM! pelA dezanA vatanIo. dhaNiyANI : samajI, pachI? dhaNI : pilalakanuM DAnsIMga baMdara hera hiTalare balajabarIthI laI levAnI garjanA karI, eTale aMgreja ane phrenca le kee tene kIdhuM ke bhAI! atyArasudhI te jenA tenA mulaka pacAvI pADayA e tamArI guMDAgIrI ame calAvI lIdhI. have ghaNuM thayuM. pilA lokenuM A baMdara ke tenA kabajAnI bIjI kaI jamIna have AkramaNa karIne ame laI levA dezuM nahIM..... . dhaNiyANI : pila lekanI vAtamAM vaLI A bIja leke zuM kAma kudayA? dhaNI : bahuja suMdara prazna. huM tamane pUchuM chuM ke nabaLAne sabaLe dabAve tyAre evA sabaLAne keNa samajAve? - dhaNiyANI : le! I te nAnuM chokaruMya kIye ke sabaLAthI maTe cheya I. nAnAnuM vajana to zuM paDe? dhaNI : vAha! bahu ja ThIka. te-AmAM paNa pila leke zastra-saraMjAma ane sAdhana sAmagrImAM jarmana lokathI UtaratA, eTale jarmanIne samevaDiyA aMgreja ane phrenca leke pila lekanI vahAre dhAyA. dhaNiyANI ; ema ! dhaNI : hA, e aMgreja ane phenca leke hiTalarane kIdhuM ke hiMsAnI vAta rahevA che, a-hiMsAthI vATAghATa kare te pachI amane vAMdho nathI." dhaNiyANI : a-hisAnI vAta te mAtamAgAMdhI bApune meDha zobhe. dhaNI : kharuM che. mahAtmA gAMdhIjIe paNa hiTalarane saMdezo pAThavyo ke "kRpA karIne dUbaLAne dabAve nahIM, e sabhyatA ke saMskAritA na ja kahevAya. bhAtRbhAva ane mAnavatA guNa vAparI nyAyadharmathI vartana kare te upakAra." : : dhaNiyANI ? pachI hita-laDa mA ? dhaNI : are-e pAchanuM pUtaLuM mAne e kyAM che? e te mahAtmAne paNa mUrkha lekhe eve che. atyAre gAMdhIjInI tatUDIne avAja yuropamAM sAMbhaLe ja koNa? dhaNiyANuM : le! A hita-laDa evo tuMDamijAjI ne nAge che? * dhaNI hAsto. aMgreja ane phrenca lokee te ene cokhecokhuM suNAvI dIdhuM ke. nAgA thAze te have amAre paNa tamArI sAthe nAgA thAvuM paDaze" te hiTalare paDakAra karyo ke AvI jAo.' eTale aMgreja ane phrenca lekee paNa kIdhuM ke'tyAre-AvI jAo." dhaNiyANI : vAha! dya te-A aMgreja ane phrenca leka jarmanI karatAM paropakArI ane bhalA te kharA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiTalara-vAha' ke "hita-laDavAi' 2 dhaNI : bhalAM te-duniyAnA dareka dezamAM ghaNAMye mANase hoya che. rAja-taMtravAdano ja A vAMdho che. dhaNiyANI H zuM kIdhuM? dhaNI : vAdane vadhe. dhaNiyANI : joyuM? tamAre pharIpharIne mArA upara ja UtarI paDavuM che. A tamArA gharane kArabhAra ame calAvIe chIe eTale ame vAdIlAM emajane? tame bhalA ane ame bhUMDAM ! ! tamArA gharane kArabhAra mAre have eka ghaDIva sAcavavo nathI. pachI kAMI! ame bhUMDAM thavA mAgatAM ja nathI. basa thayuM. pachI mAre kAMI sAMbhaLavuM ja na paDe ne ! le-ame vAdIlA! dhaNI : are ! are ! huM te nAjhIvAda ane zAhIvAdanI vAta karuM chuM. dhaNiyANI : mane tame uDAmAM, mAre evI tamArI zADI ke DAhIvAdanI vAta ja sAMbhaLavI nathI, pachI kAMI ! dhaNuM : bhale-hamaNuM nahIM sAMbhaLe, te pachI baMbagoLo paDaze tyAre jIvane jokhame sAMbhaLavuM paDaze. dhaNiyANI : he! hai! na dhaNI : hA. huM tamane kharuM ja kahuM chuM ke khAMu khAMu kare evA A rAkSasIvAde. vacce vaDhavADa thaI, ane vigraha thaye pachI thaI cUkyuM. vikrALa rUpa dhAraNa kare, pachI temAM tame ke-chokarAM keAI paNa salAmata rahevAnAM nathI. dhaNiyANI : kAM! kAM! dhaNuM : A vAda eka-bIjA para varcasva meLavavA mATe samagra vizvane uparataLe karI nAkhe, dayA-dharmane chAMTo vaTIka rAkhavAnA nahIM. nirdoSa zaherIo ane sthAna para bebanA varasAda varasAve ane temAM mAnavajIvane saMhAra thAya. dhaNiyANI : e--mADI ! eTaluM badhuM ! AMhI paNa baMba paDe ! . dhaNI : duzmane kAMI paNa cheDe nahi. AMhI paNa pADe te pADe. dhaNiyANI : e--mA! A laDAI! pITayo ! evA badhA vAdanuM satyAnAza jaje ! tame atyAra lagI chApAM zuM vAMcyA kare che ane muMgA muMgA besI zuM rahyA che? rAmA ! e--rAmA ! dhaNI : rAmAnuM zuM kAma che? dhaNiyANI : rAmA! are-rAmA-A| jaldI bAbA-bebI ane kAmune nizALethI teDI lAvya. ghaNuM : kAM-AM? dhaNiyANI kAM? ApaNe eka ghaDIya have AMhI rahetuM nathI. mAre te jIva dharAte nathI. dezamAM aTANe ja UpaDI jAvuM che. tame sAbadA thAva. rAmA ! are-rAmA-A. pITayo rAmale paNa TAMkaNe kaNa jANe kyAM mU5. [ dhaNiyANI hAMphaLAphAMphaLAM sAmAnI dhamAM jAya che, ane ghaNI tAkI rahe che. TA, ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana jharaNa. pramA mejiyamapati lipiDa bIjAnI moTara eka prasaMge nagara-bahAranA mArga para jhaDapathI AgaLa vadhatI hatI. te vakhate meTaramAM beThela rAjAe cheTethI joyuM te meTarane jyAM phaMTAtA mArga para vALI levAnI hatI tyAM eka DozIne teNe eka saMtAnane keDa para ne bIjAne AMgaLIe vaLagADI, e ja mArge caDI AvatI ne jhaDapathI dhasI AvatI meTara joI bebAkaLI banIne tyAMja bhramitanI jema DarI jatI joI. ati vege doDatI moTarane aTakAvavAno eka upAya na rahyo. ne rAjAe kSaNanA paNa vilaMba vinA DrAIvarane AjJA karIH "meTarane vALavAnI nathI. sIdhI khAImAM javA de." DrAivare tarata ja AjJAne jhIlI lIdhI. ne bIjI ja kSaNe mArgacukelI moTara pAsenI khAImAM gabaDI paDI. paNa te paLe lAgelA sakhata AMcakAthI meTaramAMnA baMne puruSa uchALo khAI kaMIke chetaLAvanA kinAre paTakAyA. baMnene gaMbhIra Ija te thaI paNa te baMnenA hadayamAM eka mAtAne tenAM saMtAna sAthe bacAvI lIdhAne miSTa saMtoSa hatuM. DAka divasanI sAravAre e baMnene ugArI lIdhA. senApati lIne eka vRkSa nIce Ubhela joI duzmanasane tenA para tenA gALA varSAvavA mAMDyA. lIe tarata ja pitAnA sainyanI madhyamAM-salAmata sthaLe cAlyA javAne pagalAM upADyAM. paNa te ja kSaNe te pamArAnA bhISaNa nAdathI gabharAyala eka cakalInA kamaLA baccAne teNe e vRkSa paranA mALAmAMthI nIce gabaDI paDatuM joyuM. lI tarata pAcho pharyo. cakalInA baccAne hAthamAM lai te vRkSa para caDyo. ne duzmanonA meLAnI paravA vagara e baccAne mALAmAM sArI rIte goThavyA pachI ja te pitAnA sainya tao je. dUrathI A prasaMga joI rahelA senApatinA mitroe pUchyuM, "nAmavara, ApanA amUla jIvana karatAM caklInA baccAnI kiMmata vadhAre gaNI " ' "huM ko caDele sainika chuM." lIe hasIne kahyuM, "mAre mATe temanA gaLAthI mRtyu e vIramRtyu gaNAya. paNa cakalInA e nirdoSa baccAnuM je mArA dekhatAM e rIte mata thAya te te khUna lekhAya; huM mArA yAdhamane cUka gaNAuM." - eka pakSInI rakSAmAM pitAne prANa ApanAra vIra muMjanI pAchaLa mAtA jomabAI jyAre AMsu sAratAM hatAM tyAre putra lakhadhIrajIe mAtAne AzvAsana ApatAM kahyuM, "mADI, bhAInuM meta nirdezanI rakSA karatAM thayuM che. temAM raDavAnuM na heya. tAre te prabhu AgaLa mAgavuM joIe ke ame--tAre bIjA putra paNa evuM medhu mata varIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana aNu - pa svIDanapati cArlsa khAramA svarUpavatI ramaNIothI khUba ja DaratA. peAtAnuM cAritra niSkalaMka rAkhavAnI tene hAMza hatI. te mAnatA ke puruSa je parastrInI mAhinImAMthI dUra * rahI zake te jagatano aDadhoaDadha muzkelIe Ape!Apa maTI jAya. eka divase savAre dvArapALe tene khabara ApyA ke bAraNe eka kanyA tenA pitAne thayela anyAyanI phariyAde AvI che. cArlsa Asana parathI UDI ekadama kanyAnI vigata sAMbhaLavA de|DayA. paNa pachI kaMIka yAda AvatAM teNe pUchyuM, "zuM e kanyA rUpALI che?" 22 'jI hAM, dvArapALe hasIne kahyuM, "te juvAna che. phUTaDI che, tejanA aMbAra che; rUparUpanuM maNi che, ArasanI pUtaLI jevI che; joine Izvara paNa mAhI paDe evI che.'' " ThIka. " rAjAe dvArapALanI Urmione zAMtithI ThAratAM kahyuM, " ene jarA phALA surakhA paherAvA ane pacho maMtrIe ane rAjamahelanI khIjI strIenI hAjarImAM tene tarata amArI samakSa rajU kare. 6 . X X X amerikana maMtrI sumhera cArlsa bAlapaNathI ja strInA saMsargathI dUra bhAgatA. je svarUpavatI enI pAchaLa enA mitrA bhamarAnI jema gujavA mAMDe evI strIonA te paDachAyA paNa na letA. aneka suMdarIoe tene lalacAvavA prayAsa karyAM. paNa eke temAM saphaLa nakhanI zakI. eka divase amerikAnI eka rUparamaNIe sumberanA mitrA sAthe zarata karI ke, " te huM sunerane AMjI na zakuM te pAMcase DAlara hArI jAuM, te AMjI zakuM te tamAre mane pAMcase DAlara ApavA. 39 sumneranA mitroe NI ja khuzIthI A zarata kabUlI lIdhI. te pachI rUparamaNIe khANAne eka jaMgI jalase| gAThavyeA. te jalasAmAM teNe sukhtaranA mitranI sAme akeka suMdara ramaNIne besADI; te sumberanI sAme te pote, kAmadevane paNa lalacAve evA AkarSaka svarUpamAM sajaja banI, jaI kheThI. sustaranA mitro pAtapAtAnI suMdarIo sAthe vAte vaLagyA. rUparamaNIe paNa hasIhasIne sumberane lalacAvavA mAMDayeA. paNa sukhtera tA nIce meDhe khAvAmAM ja parAvAI rahyo. ramaNIe mAM para zaramanA zeraDA sAthe enI thALI kheMcavA mAMDI. sumbere tarata ja peAtAnI khurazI avaLI pheravI nAMkhI, te pAse UbhelA eka jADA, meDALa ane sIsamanA kakaDA jevA dezI puruSa-nAkarane peAtAnI samIpa khesADI tenI sAthe te vAtAe vaLagyA. meM jalasA pUrA thayA tyAMsudhI teNe te puruSanI sAthe vAtA karyAM ja karI. rUparamaNImA garyuM te| samULagA TharI ja gayA. teNe sumnaranA mitrAnA hAthamAM pAMcase DAlaranI neATa mUkI, X X X eka prasaMge e ja sumbera mahAzaye pustakAlayamAM pravezatAM mAthethI heTa utArI nAMkhI. pustakAlayamAM pharatI suMdarIoe A joI garva anubhavyo. r Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 suvAsa vaizAkha para sukheranA tyAM UbhelA eka TIkhaLI mitre pUchyuM, "nAmadAra, suMdarIonA mAnane khAtara Apa heTa utArI te joI ame khuza thayA chIe, paNa tamArI nAjuka tabiyata jotAM.' tabiyata game tevI hoya. paNa pustaka samIpa vinayapUrvaka heTa utArI nAkhavAnuM meM vrata lIdheluM che." seTasabarIe pitAnI mitramaMDaLamAM kahyuM, "bhalene puruSe judA judA panya kADhe ke matamatAMtare sthApe. Akhara to e badhA eka ja dharmanA anuyAyI che." samIpamAM beThelI eka suMdarIe utsukatAthI pUchayuM, "nAmavara, e dharma kayo?" devI," sephaTasabarIe kaMIka hasIne kahyuM. "e dharma evo che ke je suMdarIne meDhe sahelAIthI na kahI devAya." nAmAMkita amerikana rAjapuruSa vesTaranA nivAsasthAne eka pArasala AvyuM. vesTara pAse vasatA eka gRhasthanI svarUpavatI kanyAnI madadathI e pArasala parathI gAMTha choDavA mAMDI. gAThe chUTI rahetAM vesTare kahyuM, "have ApaNe eka evI gAMTha bAMdhIe ke je jiMdagI sudhI na chUTe." "ghaNI ja khuzIthI." kanyAe hasIne saMmati ApI. venTara pAse paDela dare laI eka gAMTha bAMdhI; kanyAe e gAMThane pAkI karI. ne vesTaranuM e kanyA sAthenuM lagna amerikAmAM vadhumAM vadhu sukhI ne kalahahIna nIvAyuM. vesTare premanI gAMThane e dera jiMdagI sudhI jALavI rAkhela. guru govindasiMha eka prasaMge temanA keTalAka bhakta sainike sAthe AnaMdapuranA killAmAM gherAI gayA. killAnI AsapAsa patharAyelI virATa mogalasenAe te killA para jhanUnI humalo karyo. bacAvano eka upAya na rahyo. paNa gevindasiMhe killAne cheDI javA karatAM ke duzamanane AdhIna banavA karatAM laDIne maravAnuM vadhAre pasaMda karyuM. A samaye temanA ziSyomAMthI cALIza jaNe guru pAse kile choDI javAnI paravAnagI mAgI. gurue kaMIka duHkhabharyA svare hasIne kahyuM, "tame khuzIthI jaI zake che. paNa tema karatAM pahelAM tamAre mane guru tarIke nAkabUla kare joIe, sanyamAMthI rAjInAmuM ApavuM joIe." cALIse sainike rAjInAmuM ApI gupta rIte killo choDI gayA. paNa jyAre te ghera pahoMcyA tyAre temanI patnIoe, mAtAoe bahenee, putrIoe sainikadharma tajI devA. mATe temanA para phITakAra varSAvyo. sainikane paNa pazcAtApa thayo. te takSaNa pAchA pharyA, ne kilAne gherI paDelI megalasenA para temaNe jhanUnI humalo karyo. e saMgrAmamAM cALIse sanika khapI gayA, paNa gabharAyalI mogalasenAe pitAnA DerA-taMbu killA pAsethI uThAvI lIdhA. gevindasiMha jyAre e pIchehaThanuM kAraNa jANavAne bahAra nIkaLyA tyAre potAne tajI gayelA sainikane samarabhUmi para sUtelA jotAM temanI AMkhe harSanAM AMsu AvyAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana jharaNa- 27 temaNe nIcA namIne pratyeka sainikanA kapALe cuMbana karyuM, ne te cALIzamAMthI ekAda paNa jIvatA hoya te tenA pAsethI seniTenI aMtima IcchA jANavA temaNe prayAsa karyo. ne mahAnasiMha nAme eka ghAyala sainika temane kaMIka sajIva jaNAya. "putra, tamArI kaMI IrachA bAkI che?" gurue sajaLa nayane pUchayuM. amane mAphI.." . "tame vIra cho. tamArA A sAhase tamArI kItine ujajavaLa karI che." "amAruM rAjInAmuM..." gue te ja jagyAe sainikanuM rAjInAmuM phADIne saLagAvI mUkyuM. ne mahAnasiMhe zAMtithI potAnA prANa choDayA. dakSiNamAM, ATha varSanI vayanA eka nirdoSa bALake auraMgajhebanI samakSa AvI tene namanapUrvaka vinaMti karatAM kahyuM, "zahenazAha, mArA pitAjI ApanI kedamAM che. joIe te mAre prANa le, paNa emane mukta kare." prANa ApI zakIza?" auraMgajheba vAghanI jema garyo. "jI, hajura." auraMgajheba tarata ja e bALakane eka kAna taravArathI kApI nAkhatAM belo, ela, hajI paNa prANa ApavAnI bhAvanA che?" hA jI, " bALake hasIne kahyuM. auraMgajheba bALakano bIje kAna kApI nAMkhatAM gaLe, "bola have ?" " joIe te mastaka utArI le." bALakanA mukha para pitAnI muktinI AzAnuM smita patharAyuM. "jAo," auraMgajheba pAse UbhelA saradArane AnA karatAM bolyo, "A bALakanA pitAne hamaNuM ne hamaNAM ja sAmenA jhADe vaLagADI baMdukanI goLIe uDADI mUke. jenuM bALaka ATaluM tejasvI che tene pitA keTale zaktizALI haze? evAne te jIvatA ja pheMkI devA." ne e bALakanA dekhatAM ja auraMgajhebe enA pitAnA zarIrane goLIothI vIdhI naMkhAvyuM. zIkhaguru govindasiMha jyAre megala-salatanata sAme dharmayuddhamAM UtaryA tyAre temaNe pitAnI patnIne ekAMtavAsamAM mokalAvI dIdhelAM. yuddhanI pUrNAti ane vijaya pachI teo bahAra AvatAM gurune temaNe pUchayuM, "mAra cAra bAlaputro kayAM che?" devI" gue duHkhane dabAvI zAMtithI kahyuM, "cAre putro yuddhamAM khapI gayA che. paNa badalAmAM putra samI zIkha prajA jIvata banI che. have e prajAne ja putra gaNI ApaNe enuM pAlana karavuM ghaTe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthazAstranuM eka prakaraNa- 21144 [ Credit] narmadAza ha. vyAsa sAmAjika daSTie Credito artha ApaNe AbarU karIe chIe, paNa Arthika daSTie teno artha zAkha thAya che. Arthika vyavahAramAM zAkha khUba ja zaktivALuM vinimayanuM sAdhana che. je vyaktinI zAkha che, tenI pAse zAkhanA pramANamAM kharIdazakti che. zAkhane pariNAme samAjamAM lenAra ane denAra, leNadAra ane deNadAra, karajadAra ane zAhUkAra evA bhAge paDe che. leNadAra tathA karajadAra baMne zAkhanI zaktithI bIjAnA paisAne upayoga kare che. A pramANe samAjanA paisAne satata upayoga zAkhanI levaDa-vaDanA pariNAme thayA kare che. mAnavasamAja pragatizIla ane jagatane Arthika vyavahAra dinapratidina vadhato ja jAya che. vadhatA jatA adhika vyavahArane poMcI vaLavAne mATe jeTalA pramANamAM senAnuM bhaMDaLa joIe teTalA pramANamAM sonuM maLatuM nathIpariNAme Arthika vyavahAranuM senAmAM aMkAtI kimatanuM samatalapaNuM rahetuM nathI. jeTalA pramANamAM Arthika vyavahAra vadhe teTalA pramANamAM vinimayanuM sAdhana vadhavuM ja joIe. paNa senAnI pUrati thatI nahi hovAthI, vadhatA jatA Arthika vyavahArane pahoMcI vaLavA mATe vinimayanuM sukama sAdhana zAkhanA svarUpamAM zedhavAmAM AvyuM. eTale Arthika vyavahAranA pallA sAme mAtra sthaLa senAnANuM ja nahi paNa tenI sAthe sUkSma zAkhane paNa Arthika vyavahAranA pallAne samatola rAkhavAne mUkavAmAM Ave che. senAnuM pramANa vadhe ke ghaTe paNa jeTalA pramANamAM Arthika vyavahAra vadhe che ke ghaTe che teTalA pramANamAM zAkhane vistAravAmAM ke saMkecavAmAM Ave che, jarUriyAta pramANe zAkhane vistAra ane saMkeca zakaya hovAthI vastuonI kiMmatamAM ke nANuonI kiMmatamAM vadhaghaTa thavAno saMbhava rahetuM nathI. vinimayanuM A sukSma sAdhana samAjanI Arthika pragati amuka aMze thayA pachI ja zakya banyuM che. vAstavika rIte samAjane Arthika vyavahAra e vastuone vinimaya ke zramane vinimaya ja che. vinimayanA sAdhanane Azraya laIne Arthika vyavahAra thato hovAthI evI brAti utpanna thaI ke jagatane Arthika vyavahAra eTale paisAnI levaDa-devaDa; paNa leke jema jema Arthika valaNavALA banatA gayA ane arthazAstra samajatA gayA tema tema A mAtra paisAnI levaDa-devaDane AbhAsa dUra thaze ane paisAne upayoga mAtra vinimayanA sAdhana tarIke ja nahi, paNa vastunI kiMmatanI AMkaNa tarIke thatuM hovAthI levaDa-devaDanI vastuonI kiMmata paNa paisAmAM nodhI zakAya che. nANAne upayoga hisAbanA sAdhana tarIke paNa thatuM hovAthI vastuonI paraspara levaDa-devaDane hisAba vastuonI kiMmata pramANe paisAmAM rakhAya che. TUMkamAM kaIpaNa jAtanA Arthika vyavahAramAM vastuonI saMkhyA upara bhAra devAmAM Avato nathI, paNa e vastuonI saMkhyAnI kimata nANAmAM keTalI thAya che. tenI upara ja dhyAna ApavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAkha ra9 samAjanuM Arthika baMdhAraNa je saMpUrNa vyavasthita hoya, sthira hoya, ane samAjanA pratyeka sabhyanA jAnamAlanI sahIsalAmatI hoya teja zAkhanI hastI saMbhavI zake. parasparane vizvAsa samAjamAM vizvAsanuM vAtAvaraNa e zAkhane AdhArasthaMbha che. koI paNa samaye A vizvAsanuM vAtAvaraNa nabaLuM paDe te zAkha nirbaLa ane satvahIna bane che. zokha utpAdananuM temaja upabheganuM eka jabaradasta sAdhana thaI zake che. utpAdaka zAkha jeTalI phAyadAkAraka che teTalI ja upabhogAtmaka zAkha nukazAnakAraka che. zAkhane vaNuvicAryuM upayoga haMmezAM nukazAnakartA che. zAkhane pariNAme saMpattine vikAsa suMdara rIte thAya che. paise paisAne raLe che e kathananA mULamAM zAkhano upayoga rahe che. nANuM eka jagyAe niIva banI paDI rahe to te nANuM samAjanuM temaja vyaktinI pAse hovA chatAM vyakitanuM paNa hita sAdhI zakatuM nathI. e nANAnI je zAkha upara levaDadevaDa karavAmAM Ave to te nANuM vyaktine AvakanuM sAdhana thaI paDe che, temaja samAjamAM nANuM pharatuM rahevAthI samAjanA Arthika vyavahAramAM sugamatA prApta thAya che. | mukhyatve karIne zAkhanAM pAMca sarvasAdhAraNa sAdhana che. zAkhanuM prathama ane mukhya sAdhana ciMka-cheque-che. cekanA mukhya cAra prakAra cheH (1) sAde eNka-Bearer cheque-, koI paNa vyakita beMkamAM jaI A ceka vaTAvI zake che. AvA cekane nANunI mAphaka vAparI zakAya che. (2) hukamane ceka-Order cheque-, je mANasanA nAmane eNka heya te ja mANasa bekamAM A cekane vaTAvI zake che, athavA te e mANasa keipaNa mANasane A cekanI pAchaLa zera karIne te ApI zake che. caeNka upara yogya zera thayA vinA beMkamAM cekane ravIkAravAmAM Avato nathI. (3) Crossed cheque-, pahelA be prakAranA ceka karatAM A prakArane ceka bahu ja sahIsalAmatI bhareluM hoya che. cekanI vacamAM athavA to cikanA khUNuM upara be samAMtara lITIo deravAmAM AvelI hoya che. A prakArane ceka beMkamAM vaTAvI zakAto nathI paNa mAtra jamA karAvI zakAya che. eTale cekanA badalAmAM rokaDa nANuM maLatuM nathI paNa jenA nAmane ceka hoya athavA to ceka u5ra jene nAmane zere hoya tenA khAtAmAM cekanI rakama jamA thAya che. (4) Specially crossed cheque- trIjA prakAra karatAM A prakAra eka DagaluM AgaLa vadhe che. be lITInI vacamAM amuka beMkanuM nAma lakheluM hoya che e ja beMkamAM A cekanA paisA jamA thAya che. zAkhanuM bIjuM sAdhana DI--Draftche. ThaMDIne upayoga ghaNA jUnA kALathI thate AvyA che. paNa vartamAna yugamAM beMkanA vikAsa sAthe hUMDI zAkhanuM vyavasthita ane saMgIna sAdhana banela che. zAkhanuM trIjuM sAdhana--Bills of Exchange che. A bIla, jene daMDI paNa kahevAmAM Ave che eTale leNadAre deNadAranI upara potAne athavA te bIjA keI mANasane paisA ApavAne karela hukama. AvA bIlane leNadeNanA sAdhana tarIke vAparI zakAya che. zAkhanuM cothuM sAdhana kAgaLanI noTa che. AmAM Promissary note ne paNa samAveza thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvAsaghAtI! aparAnta (Adhunika thANuM jIle) nAM suMdara baMdaro samrATa pulakezInA rAjyanI samRddhi batAvatAM hatAM. e baMdaromAM suraka (sopAre) mukhya gaNAtuM hatuM. e baMdarethI irAna, arabastAna, mizra ItyAdi dezomAM bhAratIya mAlane nikAza cate hatA. e baMdaranI samRddhi samasta bhAratanA gauravane viSaya thaI paDayo haze. eja baMdarethI sadIo pahelAM lATa-aparAntanA kuzaLa nAvikoe dUra sudUra pUrvamAM jAvA sumAtrAmAM bhAratanuM gaurava vadhAryuM hatuM ane sAmrAjya sthApita karyuM hatuM. suparaka baMdaranA mukhadvAra para eka kile hate. e durganA uparanA buraja parathI ghaNe dUra sudhI samudra para daSTi nAMkhI eka praharI hameza besI rahetuM hatuM. samrATa pulakezInA jamaNe hAtha so kuzaLa vIra sahadeva e durgane rakSaka hatA. sahadevanA hAtha nIce pAMca sahastra kuzaLa nAvikenuM sainya hatuM. sahadevanA zIla, svabhAva ane kAryatatparatAne lIdhe suparakanA nAgarike potAne surakSita samajatA hatA. sahadeva janatAne temaja samrATano priyapAtra hato. mahArAja, huM suparakathI Aje eka mahatvanI khabara laI Avyo chuM. dUtane mokalavAnuM ayogya dhAryo mATe svayaM Avyo chuM." "zuM khabara che?" "mahArAja, arabastAnamAM eka navA dharmane udaya thayo che e te ApaNane pahelAM khabara maLI hatI." zAkhanuM pAMcamuM ane cheluM sAdhana Book-credit che. vartamAna yugamAM ghaNo khara Arthika vyavahAra zAkhathI ja karavAmAM Ave che. amuka samayane aMte parasparathI ja hisAbo cakakhA karI mAtra bAkInI levaDa-devaDa karavAnI rahe che. A sAdhanathI pratyeka sadA vakhate ke pratyeka Arthika vyavahAra mATe nagada nANAMnI AvazyaktA rahetI nathI. sedAnI kiMmata copaDAomAM nedhAya che ane amuka samaya mATenA parasparanA thayelA sadAonI kiMmata ekabIjAnI sAthe sarakhAvatAM bAkImAM vadhArA-ghaTADA pUratuM ja nANAMnI levaDa-devaDa karavAnI rahe che. zAkhane zakaya banAvatI mukhya be saMsthAo che. (1) beMka ane (2) Clearing Houses. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvAsaghAtI !.31 "hA, paNa tenuM zuM?" "mahArAja, e dharmanA anuyAyIo sarvatra kera vartAvI rahyA che. pArasa eonA hAthamAM AvI gayuM che ane gAMdhAra para paNa eonI kara daSTi paDI che. " "paraMtu gAMdhArarAja kAMI nirbaLa nathI." "hA mahArAja, gAMdhAranareze hAla turata te e vikaTavAhinIne aTakAvI che, paraMtu eonA dharmaguruoe samudramArge bhAratamAM praveza karavAnuM vicAryuM che." "tane e vAta koNe kahI?" "mahArAja, mAre guptacara zrIdhara arabastAnanAM vahANamAM A vakhate khAsa gayo hate. te ema paNa khabara lAvyo che ke sauvIra (siMdhu) pradeza para caDAI karavAnI emanA dharmaguruonI IcchA hatI paraMtu amuka vepArIoe ApaNAM baMdaronI samRddhinAM vakhANa karyA che mATe emane vicAra A tarapha pharyo che." tuM zuM karavA mAMge che?" "mahArAja, ApaNuM jaLasenAne taiyAra rAkhI samudramAM pharatI mUkI devI joIe. darzanI senAnI saMkhyA traNa gaNI karavI joIe. baMdaramAMnA pratyeka vidhamAM vepArI para najara rAkhavA huM zrIdharane kahI dauM chuM." kaIka vicArI samrATa bolyA, "sahadeva, tAre vicAra mane paNa mAnya che. paraMtu jaLasenAnA eka bhAgane saMsthAna (saMjANa) nA bArAmAM rAkhI mUke e vadhAre ThIka thaI paDaze." "hA mahArAja, Apano vicAra uttama che. huM sAgarabhaTTane Adeza ApI daIza." sahadeva, dhyAna rAkhaje A kaTImAM AryAvartanA samrATa harSane parAjita karavAthI maLeluM nairava bhUMsAI nahi jAya?" "mahArAja, sahadevane prANa rahetAM surpArakanuM gaurava jaze nahi!" AryAvartamAM samrATa zrIharSanuM tathA dakSiNAvartamAM samrATa pulakezInuM sAmrAjya hatuM. arabastAnamAM islAmane udaya thaI cUkayo hate. ane madonmatta IslAmI senAe pArasa, philIstAna, mizra, TrIpalI, sIriyA ItyAdi rAye jamInadosta kIdhAM hatAM. bhAratavarSanI kIrti ane samRddhithI AkarSAIne khalIphAoe bhArata para daSTi nAMkhI. AryAvartanA prabaLa samrATa harSanI senAne harAvavI asaMbhavita jANe e taraphane vicAra paDato mUkAya. haju gAMdhAra ane kAbulanAM hiMdu rAjya bhAratane mATe rakSakarUpa hatAM. samudramArge suparaka para caDAI karavAnI khalIphAonI mahatvAkAMkSA jAgI. te mATe khalIphAnA jAsUsa ane vepArIo badhI sAmagrI ekaThI karavA lAgyA. "deva, arabastAnanA umarazeTha Aje Apane maLavA AvyA che." kAraNa!" "kAle temanAM vahANa arabastAna javAnAM che ane teo paNa javAnA che." "vArU, emane aMdara laI Ava." umAzeThane aMdara lAvavAmAM AvyA. teo UMcA kadanA eka Araba hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvANa thazAkha 1996 "salAma, sahadevajI. hame kAle pAchA jaIe chIe. Apane salAma karavA Avyo chuM." , "ThIka, tame sukharUpa jaI pahece e prabhu pAse mAguM chuM. mArI IcchA paNa judA judA dezo jevAnI thAya che, paraMtu kartavyavaza lAcAra chuM." hamAre arabastAna ekavAra tame jarUra juo sahadevajI, hamArA khalIphA paNa tamane maLI ghaNA khuza thaze." "umarazeTha, mare e saubhAgya kahevAya ke tamArA khalIphAne paNa mAre mATe lAgaNI che." "salAma, sahadevajI huM have rajA laIza." "vAra." prAtaHkALamAM ja umarazeThanAM vahANo saDha caDAvI suparakanuM baMdara choDI cAlI nIkaLyAM. chelle buraja vaTAvatAM vahANo parathI nAvikane zabda dhImo thato jate ho. sahadeva haju prAtaHsnAna karavAnI taiyArI karate hatuM tyAM te deDatA bhUle AvI khabara ApI ke zrIdhara maLavA Avyo hato ane agatyanuM kAma che ema jaNAvyuM hatuM. sahadeve tene aMdara mekalavA kahyuM. "deva, umarazenAM vahANene aTakAvavAnI AjJA kare ane bhUdharane najarabaMdha kare." "deva, bhUdhare kAle umarazeThane ApaNA samudra kinArAnuM mAnacitra ane bIjI khAnagI bAbate ApI che ane badalAmAM pAMca hajAra suvarNamudrA lIdhI che." "eno purA zuM?" deva, mitrasena guptatacare pite e vAta sAMbhaLI che. kAle rAtre umarazeTha bhUdharane ghera gayA hatA ane moDI rAtre bahAra nIkaLyA. mitrasene chUpAIne vAta sAMbhaLavA prayatna kIdhe paraMtu spaSTa sAMbhaLI na zako." * "te rAtre kema khabara na ApI?" deva, mitrasenanA hAthapaga bAMdhI koI mANase tene aMdhArI galImAM nAMkhI dIdhe hato. te savAre chUTI deDo Avyo che." kaMIka vicArI sahadeva bolyA: "vArU, jaLacara (naikAnuM nAma) ne umarazeThanAM vahANano pIcho pakaDavA kahe. bhUdharanA gharanI cAre tarapha praharI mUkI de. bhUdharane temaja mitrasenane mArI samakSa lAvavA kahe" jevI AjJA." "bhUdhara," sahadeva bolyA, "te umarazeThane ApaNA samudranuM mAnacitra ApyuM che e vAta kharI che?" keNa kahe che?" mitrasene e vAtane sAkSI che." "kaIka vicArI bhUdhara bolyA, "e vAtane purAvo zuM che?" umarazeThanAM vahANe pakaDAya to sabUta purA hAtha Avaze." mitrasena che. "sahadevajI" bhUdhara be, "huM koIpaNa jAtane bacAva karI te te tamAre gaLe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvAsaghAtI - 33 Utaraze nahIM, paNa eTaluM dhyAna rAkho ke mitrasenane hAthapaga bAMdhI nAMkhI denAra vyakti sahelAIthI tenI hatyA paNa karI zakate. "" zeDuMka mauna sevyA pachI sahUdeva eklyA, 'vAru, bhUdhara tane samrATanI pAse nyAya meLavavA meAkaluM chuM. ' ze sahadevanI ciMtA vadhavAnuM kAraNa e paNa hatuM ke marazeThanAM vahANAne jaLacara pakaDI zakayuM nahi. bhUdhara mAnacitronI khAkhatamAM kaMI paNa khulAsA karavAnI spaSTa nA kahI hatI. sahadeva saMsthAna, nAragAla, vasaI ane dahANukA (deNu)nAM sAmudrika cANAnA miI dekharekhamAM paDayA. bhUdharane mitrasena sAthe samrATa pulakezInI pAse mekaklyA. 8 'bhUdhara, ' samrATa khelyA; te umaroThane mAnacitro ApyAM hatAM ?" 'hA mahArAja. 'bhUdhara, bhAratavarSamAM narAdhamA utpanna karavAnI phaLadrupatA AvI koI che enI mate khabara na hatI. ' ' mahArAja !' 'cUpa, tuM jANe che--vizvAsadhAta laukika temaja pAralaukika daSTie akSamya para che ! hA mahArAja, paraMtu e vizvAsadhAtanA mULa kAraNa parathI sAceA nyAya ApI zakAya.' 'zuM tuM ema kahevA mAge che ke vizvAsadhAta karavAne tane kaMi mahattvanuM kAraNu maLyuM hatuM ?? ' mahArAja, mArA kAi paNa prakAranA bacAva karatAM pahelAM tamArI pAse eka yAcanA karUM chuM,' * vizvAsadhAtInI yAcanAne svIkAra thavA nahIM joie mahArAja' eka sabhAsada khelyA. mitrasene temAM TahukA pUryAM. samrATa cUpa beThA. ceADIvAre te khelyA, 'bhUdhara jyAMsudhI mane tArI pUrvanI suMdara sevAonI smRti che tyAMsudhI tane mRtyudaMDa teA nahIM ja ApuM. parantu tAre yAvajjIvana kArAgRhamAM rahevuM paDaze !' * mahArAja, ApanI dayA asthAne nathI enA purAvA maLI jAya eja prabhu pAse mAguM chuM.' - 'mahArAja' sahadeva melyA, arabastAnanAM vahANeAnA kAle ApaNA taTa para AkramaNa karavA AvI rahyo che. teM tenA svAgatanI zI taiyArI rAkhI che? ' mahArAja, vasaInA dUrga para pratiSThAna pAMca sahasra prabaLa dhanurdhArIe. mahAsAgaranA eka eka biMdu para najara rAkhI zatrunI pratIkSA karI rahyA che. ' ' saMsthAnanuM rakSaNa kema thaze ? ' ' mahArAja, saMsthAnamAM ApaNA cunaMdA nAvikAnA kAlA rAkhyA che ane pAradA (pAra) ndInA mukha pAse krAzalanA traNa sahasra kuzaLa sainikA che. dAhANukA (dehaNa) nadInA mukha pAse vanamAM AMdhranA trIsa sahasra kuzaLa khaDgayu kuzaLa sainikA mUkavA che. ' 'rAmanagara tathA vijayargamAM lATanA AbhIrAnI senA jarUra rAkhaje, tane yAda haze ke eja AbhIrAnA pUrvajoe zakAne haMphAvyA hatA. ' hA, mahArAja, e vAta dhyAnamAM ja che. paraMtu mane eka vAtanI samajaNu nathI paDatI. ' 'kaI vAtanI ?' * AArakhAnA kADhyA pAradA nadInA mukha tarapha kema jai to che ! tyAM te te 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ kura " suvAsa dezAba 1996 .. : kALamukhamAM jaI rahyA che. tyAM ane saMsthAnanI pAse UtaravAnI salAha kANe ApI harI 'bhUdharanuM mAnacitra tyAre zuM khATuM hatuM ?' ' mahArAja, mane kaMI samajaNa paDatI nathI. -vAru mahArAja, have zatru para AkramaNu rIe chIe.'' 10 umaroThane maLelA mAnacitrane AdhAre Araba-naukAe saMsthAna, dADhaNukA ane pAradA pAse AvI pahAMcI. taTa zAMta hatA. Arone lAgyuM ke sahelAIthI UtarI sthaLa para potAnuM Adhipatya sthApI zakAze. 'allAho akabara'nA avAje aparAMtanA kinArA gajAvI mUkayA. saMsthAnamAM IslAmI senAne UtaratAM vAra lAgI nahIM. ekAeka samrATa pulakezI jaya '-'harahara mahAdeva'nA jayadheASanI sAthe cAlukasenA Arame para tUTI paDI. Arakhe camakathA. pAradA nadInA mukhamAM satAyalA vaThThANAnA kAphalA have dekhAvA lAgyA ane sahadevanA kuzaLa nAvikAe Arae)nI naukAe gherI lIdhI. AAramAnI senA chinnabhinna thaI gaI. cAlukayone A vijaya itihAsamAM eka suvarNapRSTha tarIke zAbhe che. ArAnA senApati tathA umarazeTha keda pakaDAyA. marazeDa para Araba-senApati puSkaLa gALA varasAvatA hatA. kedakhAnAmAM paNa te apazabdo khelatA hatA. 11 dojakhanA kuttA, zuM tane khabara na hatI ke kAkIrAnI kauja A jagyAe saMtAyazI hatI? ' " 'janAkha, mArA nakazA barAbara che. e jagyAe aujanI jagyA batAvelI nathI. ' 'e nakazA tane Ne ApyA?' janAma, e nakazA e rAjanA khAsa nakazA banAvanAre ApyA che. e khATA nahIM hAya !' tA pachI zuM te phUTI gayA che ke zuM?' ' allAha jANe, kAIrAnA bharAsA zuM ?' paNa pahelA nakazA krama sAthe nahIM lIdhe ?' *te kheATA hatA mATe pheMkI kharA nakazA lIdhA. ' ' bevakUY, tuM khakAla ja rahyo. pahelA nakazA ja kharA hAvA joIe.' marazeTha mAna dhAraNa karI kheDA. 12 samrATane mitrasenanA ApadmAtanI khabara maLI tathA maMdI ArakhenI vAtanuM dhAraNa maLyuM tyAre satvara bhUdharane kArAgAramAMthI sabhAmAM lAvavAnA teNe hukama kIdhA. bhUdhara. AthyA. tenA mukha para apUrva zAMti hatI. teNe AvIne mahArAjane namana kIdhuM, bhUdhara tuM kharekhara kahe ke umerazeThanI pAse kayuM mAnacitra gayuM hatuM ?' ' mahArAja, e ja mAnacitranA AdhAre ArakhAnuM AkramaNa thayuM che. ' parantu ArakhasenA saMsthAna ane pAradAnA majabUta ane gupta dUrgAmAM mUrkhAnI mAphaka kapAvA nahIM Ave.' * mahArAja tene khulAsA mitrasenane pUche !' 'bhUdhara, tane khabara haze ke mitrasene AtmahatyA karI che. ' * mahArAja, vizvAsadhAtItA aMta khIje zuMDhAya ?' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvAsaghAtI -5 samasta sabhA camakI. vizvAsaghAtI keNa? bhUdhara, ke mitrasena ! "bhUdhara, tuM spaSTa kahI de ke A badhI ramata zuM che?" " mahArAja, mitrasena tamAro vizvAsapAtra hatuM, paraMtu e mahA bhayaMkara ane nIce hatA. sahadevanI jagyA ene joItI hatI. eNe umarazeThane ApaNe samudrataTanuM kharuM mAnacitra ApyuM hatuM.' zuM kahe che!" "hA, mane e vAtanI khabara paDI tyAre e mAnacitra arabastAna ravAnA thaI cUkayuM hatuM.' samasta sabhA UMce mane vAta sAMbhaLatI hatI. mahArAja, meM ene pratikAra karavAnI A ja yukti kADhI." kaI yuti?' umarazeThane meM barAbara vizvAsapUrvaka mitrasenanuM mAnacitra baTuM che ema ThasAvyuM, ane mAruM mAnacitra ApyuM. huM jANato hato ke ApaNI e jALamAM AvI eka paNa Araba jIvate nahIM jAya.' "zAbAza, paNa te e bAbatanI vAta kema karI nahIM ?' mahArAja, paNa mane samaya maLyo nahIM. mitrasenane khabara paDI ke tenI dezadrohitA bahAra paDI jAya tema hatuM mATe mane baMdI banAvaDAvyo." sarve cUpa hatA. mahArAja, mAre bacAva ane mArI dalIla kAIne gaLe Utarate nahi ane me bacAva kare vyartha dhAryo. meM e tarapha saMketa kIdhuM hatuM ke je mANase mitrasenanA hAthapaga bAMdhyA hatA te mANasa tenI hatyA paNa karI zakate.' bhUdhara, ane jo umarazeThanAM vahANu pakaDAyAM hota to ?" mahArAja, emAM ApaNane lAbha thata nahI ! ArabonuM AkramaNa te thavAnuM ja hatuM ane je umarazeTha pakaDAte te AkramaNa kharA mAnacitrane AdhAre thate te ApaNuM bhAvi bhayamAM hatuM." sabhAsada ane samrATa eka adabhuta AnaMdane anubhava karavA lAgyA. ekAeka samrATa bolyA, "bhUdhara, ane jo vizvAsaghAtanA Aropasara tane dehadaMDa dIdhA hatA te ?" mahArAja, A dehanuM patana sAmrAjyanA rakSaNa mATe thAya tenAthI vadhAre gauravamava mRtyu zuM hoI zake? hA, paraMtu mitrasenano keyaDo aNaukelyo rahI jAte." samrATe bhUdhara tarapha joyuM. bhUdharanA mukha para gauravabharyuM smita hatuM. "samrATa pulakezInI jaya'nA jayanAda sabhA guMjI uThI. samrATe UThIne bhUdharane AliMgana kIdhuM. "AjathI bhUdhara tuM sAmrAjyane sthabha kahevAze." "samrATanI jaya'-bhUdhara senApatinI jaya" nA jayanAda saMbhaLAvA lAgyA, ane dUra sudUra suratanA baMdara para, sAgaranA vakSasthaLa para AMkhe mAMDI beThelA sahadevane e jayanAde pazcAtApanAM AMsu pADatA banAvI dIdho. ( vizALa samudranA taraMgamAM paNa e jayanAde raphUrti ANuM ane e saMdeze arabastAna pahoMcADavAne spardhA karatA taraMge eka pachI eka doDavA lAgyA. e vijayanA phaLasvarUpa bIjA traNa varSo sudhI aparAntane kinAre yavanone mATe bhayanuM kAraNa banyo hato, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka jAkArI vahemamAM eka bhayaMkara vahema zItaLAnI rasI minalAla "vaidhavidyAnA niSNAta tarIke huM khAtrIpUrvaka jAhera karuM chuM ke zItaLAnI rasI mukAvavI e samajazaktinuM paNa apamAna ke mULamAM ja e eka vahema che; kalpanA ke kriyA ane svarUpamAM e avejJAnika che ane pariNAmamAM e nirupayogI ne bhayaMkara che." De. hAi ema. DI. chellA keTalAka mahinAthI pazcima-hiMdamAM zItaLAne rega phATI nIkaLyo che. A rogathI bacavAne prajAne zItaLAnI rasI mukAvavAnI ane te mukAvela hoya evAMe te pharI mukAvavAnI AgrahabharI salAha ApavAmAM Ave che. A salAha keTalI vajUdabharI che te samajavAne prajAe e rega ane rasIne itihAsa jANuM Avazyaka che. zItaLA, baLiyA ke mAtA e eka UData, cepI ane bhayaMkara rega che. bIjA rogo karatAM A roganuM mRtyupramANa vadhAre che ane ghaNI vakhata te te zarIra para mRtyu karatAM paNa bhayaMkara evI kheDakhAMpaNo mUkate jAya che. hajAro varSothI A roga prajAne pIDate. Avyo che paNa chellA thoDAka saikAthI e pramANa ghaNuM ja vadhI gayuM che. orI, achabaDA, pANI jharo, metI ane zItaLA e evA roga che ke jemAM tAva sAthe zarIra paNa dANuM ke phalA phUTI nIkaLe che. A tAva, dANA ke phalA e zarIramAM vadhI paDelI vikRta garamIne jharI javA mATe kudaratI zArIrika mArga che. A zago zArIrika kuzaLatA jALavI rAkhIne zAMtithI pasAra thaI jAya ane koIne paNa ene cepa na lAge te mATe hiMdI prajAe saMrakSaNAtmaka upAya yojI rAkhelA che. metIjhare ane zItaLA e vadhumAM vadhu ugra ane cepI roga hAI enA daradIone alAyadA khaMDamAM rAkhavAmAM AvatA; khaMDanI cAre bAjue rezamI [cepane phelAto aTakAvavAmAM rezama e eka mahatvanuM sAdhana che.] pAdA laTakAvAtA; rogIne saMpUrNa zAMti apAtI, enI garamIne ochI karavA mATe zarIra paranA dANAne saheja paNa IjA na thAya te rIte zAMta naisargika upAya ajamAvAtA. zItaLA e garamIne roga hoI tene ThaMDuM pADavAne e reganA kharA RtukALamAM tenA mAnamAM eka divasa pALI ne divase ThaDuM bhojana karavAmAM AvatuM. te ja divase te reganI adhiSThAtrI devInA mAnamAM meLo bharAte ane hajI paNa e krama kayAMka kyAMka cAlu che.* * A paristhiti vaijJAnika yugamAM bhale eka vahema gaNAya paNa tenI pAchaLa keTaluMka baLa to ya ja che. A varSe A roga ochevatte aMze pazcima-hiMda para patharAya che chatAM tenuM khara ja kAra-gujarAtamAM che, ane e Azcarya che ke e jara tyAre ja vadhAre jaNAyuM che ke jyAre uttara gujarAtamAM zItaLAnI adhiSThAtrI tarIke manAtI kuMpaTanI zItaLAmAtAnI mUrti kaMika prAkIpa nA mAre dhI vaLI gayelI che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItaLAnI rasI - 37 turkastAnamAM A rogane jIvanane eka anivArya roga gaNavAmAM Avela. pariNAme e roga jema vahelo ane maMda svarUpamAM nIkaLe tema tyAM sadabhAgya lekhavAmAM AvatuM. A kAraNe e dezamAM, bALakane, jemane e roga zAMta svarUpamAM nIkaLyo hoya temanA saMsargamAM mUkavAmAM AvatAM ane emane e rIte kRtrima prakAre zItaLAno roga kaDhAvavAmAM AvatuM. 2721 mA turkastAnamAM rahelAM leDI monTegyue pitAnAM bALake para A prayoga ajamAvyo ane te prayoga saphaLa banatAM temaNe IglAMDamAM paNa kRtrima rIte zItaLA kaDhAvavAnI e mAnyatAne pracAra karyo. - 1774 mAM benjAmIna jesTI nAmanA eka kheDUte joyuM ke gAya dehanArIone zItaLA je eka binanukazAnakAraka sAde zaga nIkaLe che ane te pachI tevI vyaktione zItaLA nIkaLatAM ja nathI. A parathI te mANasane bhayaMkara zItaLAmAMthI bacAvI levAne gharagaththu rIte temanA pAse gAye devarAvate. 1800 mAM jenara nAmane eka hajAma, ane sAthe ja UMTavaiva, gozItaLAnA adabhuta zAstra sAthe bahAra paDe. teNe bulaMda avAje jAhera karyuM ke gAyanA AMcaLa para gAzItaLAno roga thAya che ane gAya dehanArIo e roganA saMsargamAM AvavAthI emane pAchaLathI zItaLA nIkaLatAM nathI, mATe je bIjA mANasane e roganI rasI ApavAmAM Ave te temane paNa pAchaLathI zItaLA na nIkaLe. paNa A jAherAtanA uttaramAM gaudAkataroe jenara samakSa saMkhyAbaMdha evA daSTAMta raju karyA jemAM gAya dehanArIone paNa pAchaLathI zItaLA nIkaLela heya. A parathI jenare go-zItaLAnA be prakAra pADayA. eka sAda, bIje viziSTa gheDAnA paga para grIjha nAme eka bhayaMkara darda thAya che e dardanA saMsargamAM AvavAne pariNAme gAyane nIkaLatAM zItaLAne teNe viziSTa gozItaLAnA nAme oLakhAvyAM. A viziSTa gAzItaLAnI rasI mukAvavAthI zItaLA na ja nIkaLe e teNe siddhAMta tAra. paNa A rasImAM gheDe ne gAya baMnenA reganuM mizraNa hatuM. prajA potAnAM ane pitAnAM bALakanA aMgamAM gheDAne roga dAkhala karavA taiyAra nahatI. pariNAme dAktaree jenArane vinati karI ke te je ghaDAnI vAtane bAjue nahi mUke te rasIno pracAra thaI zakaze nahi ane emanA dhaMdhAdArI lAbha para pANI pharI vaLaze. A parathI ghoDAnA raMganI rasI para paDade pa. eka vakhata rasI TaMkAbe lAbha na jaNAya to te bIjI-trIjI vakhata TakAvavAnI jarUriyAtane paNa jenare mahattva ApyuM. briTiza pArlAmenTa jenarane zItaLAnI rasInI uparokta zodha ane tenA pracAra mATe trIsa hajAra pAuDanI madada karI. jenaranI mAnyatA evI hatI ke mANasane jiMdagImAM zItaLAno roga ekaja vakhata thAya che ane gozItaLA e eka prakArano zItaLA ja che je tenA saMsargamAM AvI jAya tene pachIthI zItaLA na je nIkaLe. paNa A vicAramAM te eka vaijJAnika draSTibiMdu bhUlI mayo ke gozItaLA ane mAnavazItaLAne kazo saMbaMdha ja nathI. mAnavazItaLA strI-puruSane game te vaye thAya che, temAM AkhA zarIra para phollA nIkaLe che, te cepI ane UDato roga che. jyAre gozItaLA ekalI dUjhaNI gAyane thAya che, te AMcaLa paraja dekhAva de che ane te paNa phelArUpe te nahi; ane e UData ke cepI roga paNa nathI, te sparzathI ja ekabIjAne vaLage che. A pathakaraNa pachI dAtone zItaLAnuM tUta camAvavuM muzkela lAgyuM. paNa e kAraNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 suvAsa : vaizAkha 196 temaNe rasIne lAbhadAyI dhaMdho paDate te na ja mUkyo. temaNe have je bALakane maMda zItaLA nIkaLyAM hoya temanA hAtha paranI rasI bIjAone ApavA mAMDI. paNa AvI rasI pUratA pramANamAM maLe nahi ane je bALakanA hAtha parathI evI rasI levAI hoya tenA zarIramAM rahelA bIjA cepI rogone paNa pracAra thavA mAMDe-A kAraNe A prayoga paNa muzkela jaNAya. chevaTe temaNe vAcharaDAMone rasIthI zItaLAne roga lAgu pADI, te reganA purUnI rasI banAvI, teno upayoga karavA mAMDe ane hajI paNa e upayoga eja svarUpamAM cAlu che. A rasI banAvavAne vAcharaDAne pakaDIne Tebala sAthe bAMdhavAmAM Ave che. pachI enA vALa kADhI nAMkhI tenA zarIrane ghasIne cakacakatuM banAvavAmAM Ave che. te pachI e zarIra para 120 ThekANe bhAlAnA jakhama karavAmAM Ave che. e jakhamamAM zItaLAnI jherI rasI pUrI e vAcharaDAne ATha divasa sudhI, enuM mAthu divAla sAthe UMcuM bAMdhI rAkhI, tabelAmAM pUrI mUkavAmAM Ave che. pariNAme vAcharaDAnA zarIra para phellAo thAya che ane e phelAone dabAvI te nIcovI nAMkhavAmAM Ave che. emAMthI je parU kare che tene galIsarInamAM sAcavI rAkhavAmAM Ave che. ne pachI UgatI prajAne zItaLAnA rogamAMthI bacAvI levAnA nAma nIce tenA hAthamAM e parU bharelA seyA ghocavAmAM Ave che. zItaLAnI jema TAIDi ane pAraTAIpheDa [matIjharAnA ja amuka prakAra ] paNa jiMdagImAM eka ja vakhata thAya evI mAnyatA cAle che. eTale prajAne zItaLAnI jema e rogamAMthI bacAvI levAne enI paNa rasI apAya che. sainikone mATe te A rasI mukAvavI e anivArya rIte jarUrI gaNAya che. A rasI banAvavAne TAIpheDanA daradIne dastamAM pANI bheLavI, tene pIcakArIthI gheDAnA zarIramAM bharI, gheDAne e roga lAgu pADavAmAM Ave che; pachI vAcharaDAnI jemaja gheDAne sAvI ene parUne TAIDanI rasI tarIke upayogamAM levAya che. paNa jema jema vakhata vIto gayo tema tema che. vIliyama oskara ne Do. kegara jevAnAM sattAvAra pramANethI zItaLA ke motIjhara jidagImAM eka ja vakhata nIkaLe che e mAnyatA khoTI nIvaDavA lAgI. pariNAme dAktaroe rasI vAraMvAra mukAvavAnI jarUriyAta para bhAra mUko. ne ema karyA chatAM jyAre evA rasI mukAvanArAone e roga lAgu paDavAja lAge tyAre dAktara pAse eka ja dalIla rahI ane te e ke rasI barobara nahi mukANI hoya mATe te pharI mukAvavI. jenare rasInI zodha karyA pachI tarata ja IglAMDamAM eka khAnagI davAkhAnuM khelavAmAM AveluM ane evI jAherAta karavAmAM AvelI ke A davAkhAnAmAM rasI mukAvanAra vyaktine je pharI zItaLA nIkaLe te tene pAMca gInInuM InAma ApavAmAM Avaze. paNa aneka mANasone pAMca pAMca gInInuM inAma ApIne A davAkhAnuM bicAruM besI gayuM. pariNAme e pravRtti kaMIka maMda paDI gaI. paNa jenarane utsAha ane rasInA himAyatIonI hIlacAlathI briTiza pArlAmenTamAM A praznanI chaNAvaTa karavAmAM AvI. ane pArlAmenTa rasI mukAvavA IcchanArane sagavaDatA karI ApavAne 1808mAM vArSika traNa hajAra pAuMDanA kharcane maMjurI ApI. e pachI tarata ja te aMge sAta sthaLe khelavAmAM AvyAM ne tene pracAra vadhate ja yAjo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItaLAnI rasI 29 A rasIne ItihAsa jeTale romAMcaka che eTale ja te karaNa ane jagatavyApI che. aneka dezee rasI mukAvavAnI prathAne pharajiyAta banAvI che ane pachI enAM niSphaLa ne karuNa pariNAmethI cIDAIne temAMnA ghaNAkharAe tene marajiyAta karI mUkI che. zILI TaMkAvavAnI prathAne kAyadAthI pharajiyAta banAvavAnuM prathama mAna bariyAne phALe jAya che. 1807 mAM tyAM pratyeka prajAjane rasI mukAvavI ja joIe e kAyado ghaDavAmAM AvyuM. paNa 1871mAM e pradezamAM zItaLAne roga evA bhayaMkara pramANamAM phATI nIkaLyo ke deDha TakA jeTalI prajA e ja rogathI khatama thaI gaI. 1810 mAM DenmArka evo kAyado ghaDayo. chatAM 1824 thI 1835 nA gALA daramiyAna e dezamAM 112 TakA jeTalAM mRtyu te e ja rogane AbhArI hatAM. 187ramAM pATanagaranI prajAne 1 jeTale bhAga eja rogathI maraNa pAme. svIDane 1816mAM evo kAyado ghaDayo. pariNAmamAM, te kAyado ghaDAyA pahelAM zItaLAnA kAraNe daza lAkhe sarerAza 133 mRtyu thatAM te vadhIne 1873 mAM ra61 thayAM ne 1874mAM te 936 nI saMkhyAe pahoMcyAM. praziyAe 1835 mAM rasIne pharajiyAta kAyado ghaDyo. tyAM e kAyadAne amalamAM mUkavAne behada sakhatAI paNa vaparAvA mAMDI. pariNAmamAM, 1821 thI 1830 sudhInA gALAmAM zItaLAnA kAraNe te pradezanuM mRtyu pramANa daza lAkhe sarerAza 187 nuM hatuM te vadhIne 1871 mAM 2432 nuM ne 187ra mAM 2624 nuM banyuM. 1871-72 nA gALA daramiyAna e dezamAM e rogathI 124948 mANaso maraNa pAmyAM. pariNAme 1874mAM tyAM eka ja vakhata nahi paNa prasaMge prasaMge vAraMvAra rasI mukAvavAne kAyado ghaDavAmAM AvyuM. IglAMDe paNa 1853mAM pharajiyAta rasI mukAvavAne kAyade ghaDe. chatAM e ja roganA kAraNe e dezamAM 1857-58mAM 14000; 1863-64mAM 20000 ne 1871-72mAM 44948 mRtyu thayAM. 1870 mAM laMDanamAM zItaLAnuM pramANa dazahajAre ekanuM, 1871 mAM traNanuM ne 187ra mAM pacIzanuM AvyuM. pariNAme prajAe rasI sAme jehAda uThAvI ne 1875mAM kAyadAnI lagAma saheja DhIlI banI. A gALA daramiyAna IglAMDanAM hajAre kuTuMbanA agraNIoe pitAnAM taMdurasta saMtAnanA hAthamAM soyA ghocAvavA karatAM jela, daMDa ke nokarInAM tyAgane vizeSa parsadagI ApI. lesesTara nagaranAM kuTuMboe raso sAme sakhata virodha teMdhAvI rasI mukAvanArAonuM pramANa 95 TakAthI utArI pAMca TakAnuM karI nAMkheluM. pariNAmamAM, tyAM zItaLAnuM mRtyupramANa IMglAMDanA bIjA bhAge karatAM ghaNuM ja ochuM UtaryuM. glAusesTara nagaranA eka kuTuMbamAM pitAe pitAnI nAnI putrIne saMtADI dIdhI ne DejhI sabIna nAme moTI putrIne dAkatare hAtha para cha ThekANe zILI TAMkyAM. mahinA pachI baMne bahenene zItaLA nIkaLyAM; temAM zItaLA TaMkAvanArI marI gaIna TakAvanArI bacI gaI. eja paragaNAmAM rasI TakAvelA pradezamAM jyAre e rega bhayaMkara svarUpamAM phATI nIkaLyo tyAre dardIone sakriya jAtamadada karanArAonA AgevAne rasI mukAvavAnI ghasIne nA kahelI, ne te koI paNa jAtanI IjA vagara bacI gayela. zephIlDamAM 188-88mAM rasI kAvelAM pa035 mANasene zItaLAne roga lAgu paDe. A badhAM pariNAmethI 1898mAM briTiza pArlAmenTa evo TharAva pasAra karyo ke je mAbApe pitAnAM baccAM taMdurasta che ne temane rasI mukAvavAnI jarUra nathI te saMbaMdhamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 suvAsa : vaizAkha 1996 be nyAyAdhIzanuM pramANapatra meLavI zake temanAM bALakane pharajiyAta rasImAMthI mukta karavAM. paNa nyAyAdhIzo mAbApanI vinaMtIo chatAM AvAM pramANapatro bhAgye ja ApatA. ne ema chatAM 1906mAM e kAyadAthI 40000 bALakee pharajiyAta rasImAMthI mukti meLavI. chevaTe 1907mAM pArlAmenTa uparanA kAyadAne sudhArIne ema TheravyuM ke je mAbApe pitAnA saMtAnane rasI TaMkAvavI e geralAbhakartA che evA pratijJApatra upara sahI kare temanA saMtAnane te pharajamAMthI mukta karavAM. pariNAme e rIte mukta bananAra bALakonI saMkhyA vadhatI ja cAlI. 1908 mAM 16ra799 che 1913mAM 300000 bALakee AvI mukti meLavI. ne te pachI te te saMkhyA dinapratidina vadhatI ja rahI che. dakSiNa AphrikAmAM lazkarane vAraMvAra rasI mukAvavA chatAM tyAM zItaLAne rega phATI nIkaLate, pariNAme 1904 mAM lazkarI kamITIe tyAM rasIne marajiyAta rAkhavAne mata darzAvyo. vIsamI sadInI zarUAtamAM rasI mukAvela eka iglIza lazkarI TukaDInA 3953 sainikone A roga lAgu paDe che temAMthI 391 marI gayelA. bejiyamamAMthI sArAmAM sArI vAcharaDIo maMgAvIne vAraMvAra zILI TAMkayA chatAM prInsa Arthara zItaLAnA rogathIja mRtyu pAmelA. ceDA ja mahinA pahelAM vAraMvAra rasI mukAvIne zuddha banelA raziyana sainyane phIlenDamAM bhayaMkara svarUpamAM zItaLAno roga lAgu paDela. A rIte zItaLA aTakAvavAmAM te rasI moTe bhAge niSphaLa ja nIvaDI che, paNa keTalIka vakhate te te UlaTAmAM bhayaMkara roga mUkatI jAya che ke mANasane jIva paNa letI jAya che. AvA dAkhalAone dabAvI devAne rasInA himAyatIoe aneka prayAsa karyo chatAM keTalAkane te bahAra mUkyA vinA nathI ja cAlyuM. rasInA kAraNe phATI nIkaLatA tAtkALika rogomAM mukhya roga upadaMza (Syphilis) che. 1889mAM lIjhamAM eka bALaka zItaLA TuMkAvyA pachI thoDA ja divasamAM upadaMzathI maraNa pAmyuM. rasInA himAyatI kamInAre, kenaranI virUddha jaI e roganI javAbadArI bALakanI mAtAnA cAritrya upara nAMkhI. AvA vicitra nirNayanA pariNAme thayela UhApehathI te kesanI tapAsa mATe javAbadAra rIyala kamizananI nimaNUka karavAmAM AvI ne e kamIzane sarvAnumate jAhera karyuM ke e roga zItaLAnI rasIne ja AbhArI hatA. presIDenTa kulIjanA yuvAna putra kAlvIna kulIjane lazkarI zikSaNa mATe kempa vansa mokalavAno hate. paNa amerikana kAyadA pramANe tyAM jatAM pahelAM zItaLA, TAIDane pArATAIphoDanI rasI mukAvavI paDe. pariNAme kumArane rasI TAMkavAmAM AvI, ne rasInA kAraNe phUTI nIkaLela tAvathI e yuvAne kumAra thoDA ja divasamAM taraphaDIne marI gayo. te divasathI amerikAmAM rasIvirodhI jehAdanAM mULa naMkhAyAM. A uparAMta, rasIne kAraNe taMdurasta bALakamAM paNa cAmaDInA, jherI tAvanA ke upadaMza jevA keTalAka bIjA jIvaleNa roganA saMbhavane svIkAra te 1896 nA royalariperTamAM paNa karavAmAM Ave che. 1879-80nA hindanA Aregya-ripeTamAM ne 1879nA paMjAbanA lazkarI riporTamAM hindamAM rasInI binaasarakArakatAno svIkAra karavAmAM Avyo che. jyAre hindane bIjA garama dezamAM keTalIka vyakitaomAM rahelA kedra ke garamInA roge mika rasInA kAraNe taMdurasta prajAmAM paNa praveza kare che e hakIkatane aneka nAmAMkita dAkataree paNa khala karI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItaLAnI rasI - 41 AkhA jagatamAM eka vakhata ke vAravAra rasI mukAvavAnI khAkhatamAM vadhumAM vadhu pramANa dharAvavAnuM mAna hiMdane phALe Ave che ane zItaLAthI vadhAremAM vadhAre mRtyupramANa dharAvavAnuM mAna paNa hiMdu ja jALavI rAkhyuM che. 1930-31 mAM gujarAtamAM A roga phATI nIkaLelA tyAre pratyeka bALakane pharajiyAta rasI mUkavAmAM AvelI. chatAM Aje e ja rasI mukAvanAra bALakA eka pachI eka mRtyunA mukhamAM cAlyAM jAya che. phebruArI mAsamAM ekalA amadAvAdamAM ja A rAganA kAraNe ra93 meAta thayAM che. e kharuM che ke dAkatarAne meTA bhAga ane sarakAra haMmezAM rasInI taraphaja karatAM AvyAM che. paNa jema aneka dAtAe kabUlyuM che tema rasInAM mULabhUta tattvanuM meTA bhAganA dAkatarAne jJAna hetuM ja nathI. chatAM aMgata svArtha ne sAmAnya anubhavathI te rasInI tarapheNa karavA prerAya che. ne sarakAra evA dAkatarAnA abhiprAya para vajana ApIneja peAtAnA nirNaya kare che. rasI banAvanArI kaMpanIe peAtAnA svArthane khAtara enA saMbhavita- asaMbhavita guNA viSe pracAra kare che. te zItaLA e evA bhayaMkara roga che ke temAMthI acavAne prajAne je kaMi pagalAM sUcavavAmAM Ave te badhAM ja amalamAM mUkavAne te hamezAM tatpara rahe che. pariNAme A tUta keTaleka sthaLe cAlyA ja kare che. ane de|Dana, velesa, cArlsa phreTana, kruka senka, kAlInsa, skATa Teba ane jyorja sTAra jevA nAmAMkita dAktaree e viSayanA saMpUrNa abhyAsa pachI tenI sAme virodha pAkAryA chatAM tenI hajI joIe tevI vyApaka asara nathI thaI. dhaNAkharA svataMtra dezamAM A vahema jo ke mahad aMze nIkaLI gayA che. chatAM hiMdu jevA gulAma deza ke jyAM gAyane pUjya gaNavAmAM Ave che tyAM prajAnI gulAmI vAcharaDAnI rasIne peAtAnA leAhImAM bheLavatA A vahemane calAvI le che. asvacchatA, maLasaMcaya ne vikRta garamI jevAM dUSaNAne dUra karavA mathavuM joie. praziyAmAM rasIne ghaDAyA chatAM e rAga vadhatA ja cAlelA. paNa mUkavAmAM AvyuM| tyAre te zItaLAnA rAga khArAkanI vikRti, aneka dUSaNAne AbhArI che. prajAe e pharajiyAtapaNe vAra vAra mukAvavAnA kAyadA jyAre tyAM AreAgya, svacchatA te khArAkazuddhi para bhAra ekadama ghaTI gayA. jaMgalI kALAnAM khIjanA bhUkA pazu zItaLA para eka akasIra IlAja gaNAya che. jalApacAra paNa zItaLA para sArA guNu nIpajAvI zake che. yureApa-amerikAnA nisargApacArI dAkatarAnA mate zILI TakAvavAthI zItaLAnuM maraNa-pramANa 40-50 TakA rahe che, jyAre jaleAcAre tene e TakA para lAvI mUkayuM che. 1940nAM pustakAnI samIkSA-- "" gujarAta sAhitya sabhA "nA maMtrI jaNAve che ke 'gujarAta sAhitya sabhA-amadAvAda taraphathI varSa 1940nAM gujarAtI pustakAnI samIkSA karavAnuM kArya pre. ravizaMkara joSIne sAMpavAmAM AvyuM che, te AthI sau prakAzakAne tathA lekhakAne vinaMtI karavAnI ke teonAM prakAzane nIcenA saranAme meAkalI ApI sabhAne A kAmamAM sahakAra Ape.' pre. ravizaMkara joSI, takhtezvara pleTa, bhAvanagara ( kAThiyAvADa ). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ arajavAsa zAkha 1996 [anusaMdhAna 5. 8 ] bamba traNa prakAranA hoya che. (1) vinAzaka bomba-A beo lattAo tArAja karI nAkhe che ne nagarane ujajaDa banAvI mUke che. jyAM kUTe tyAM dharatIkaMpa jevI sthiti karI mUke che. te vIza ratalathI mAMDI be Tana jeTalA vajananA heI zake che. be TananA lekhamAM eka hajAra ratala jeTale phATI nIkaLe e padArtha bhareluM hoya che. te jaMgI bArakasene paNa kAcanA vAsaNanI jema uDADI mUke che. (2) dAhaka bo -A bomba dhaNuM nAnA hoya che paNa jyAM pheMkavAmAM Ave tyAM agni varSAvI mUke che. eka ja vimAnamAM AvA be hajAra boo rAkhI zakAya che ne nagaranAM nagara saLagAvI mUkI zakAya che. (3) jherI gesa-beo- A prakAranA bombamAM judA judA jherI gesa bharAya che ane roga, aMdhatA ke mRtyu je prakAranA gesa hoya te pramANe prajAone raMjADI zakAya che. bembara-AvAM vimAnanI dareka pAMkhamAM cacAra mazInagane gelI heya che ane baTana dabAvatAnI sAthe ja duzmana-pakSa para eka miniTamAM 12000nA dhoraNe kAratuse varSAvI zakAya che. keTalAMka vimAnanI pAMkhamAM akekaja mazInagana goThavavAmAM Ave che paNa temAM ejIna AgaLa vIjaLIthI cAlatI tapa goThavavAmAM Ave che ne te tepa miniTanA 90nnA hisAbe akeka ratalanA geLA cheDI zake che. Teka-reka khaMDanI jADI cAdaranI banelI hoya che ne tene 6thI 10 piDAM hoya che. te paiDAM para lekhaMDanI jADI sAMkaLa hoya che ne tenA para Teke cAle che. A TenI cAre bAjue meTA meDhAnI te heya che. tene jyAre duzmana-pakSa khAjI cheDI devAmAM Ave tyAre koI paNa prakAranA aTakAvane gaNakAryA vagara te AgaLa vadhe che ne gAMDA hAthInI jema duzamana-pakSamAM kera vartAvI mUke che. suraMga-A TorapIDAne ja eka prakAra che. TorapIDe dUrathI duzmananI sTImara para choDAvI paDe che tyAre suraMga chUTI mUkI devAya che. TerapImAM e(c)na heya che jayAre AmAM mUkI UThe evA vinAzaka rAsAyaNika padArtho bharelA hoya che. suraMge be prakAranI hoya che. taratI ane sthira. baMne prakAranI suraMge lehacuMbakavALI heya che ne temane AgaLanA bhAgamAM zIMgaDAM jevo AkAra hoya che. pAsethI sTImara pasAra thatAM ja A suraMga temanA pratye AkarSAya che ne zIMgaDAM sTImaranI sAthe athaDAtAM ja suraMga ghaTe che ne sTImaramAM moTuM gAbaDuM pADI nAMkhe che. sthira suraMgane mArga nizcita heI mitrapakSanI sTImarane tenA bhAgamAMthI bacAvI zakAya che paNa taratI suraMge te game te sTImarane jotAM ja tenI sAthe athaDAI paDe che. suraMgane pahelavahelo upaga amerikAnA 186panA AMtaravigrahamAM thaye. gata mahAyuddhamAM jarmanIe 43000 suraMge pAtharelI ne mitrarA ne amerikAe iglIza khADIne uttara samudramAM ja 172800 surage pAtharelI. gata mahAyuhamAM A sura sabamarInanI madadathI dariyAmAM mUkavAmAM AvatI paNa A vakhate te vimAnanI madadathI mukAI rahI che. AvAM AvAM te vinAzanAM aneka sAdhane jagata para vadhI rahyA che ke tenI sAme bacAvamAM paNa evAM ja tIkaNa sAdhana javAM paDe che. vimAnonA humalAthI badhAne hiMgAmavinAzaka te zodhavAmAM AvI che. A te ka6000 ra jAge goLI sUkI zake che ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddha-saMnya-sAmagrI - 43 eTalI nIcAIe AvatAM vimAnane teDI pADI zake che. bombanA ghAmAMthI bacavAne bhecarA taiyAra karavAmAM Ave che. jherI gesamAMthI bacavAne burakhA zodhAyA che. dhasatI AvatI Tekane rokavA jamInane polI ane bhInI banAvI devAmAM Ave che athavA rastAmAM bhayaMkara dArUgoLa goThavI tene uDADI mUkI zakAya che. suraMgenA bhAgamAMthI bacavAne vIjaLInA paTTA zodhAyA che-je sTImaranI AsapAsa bAMdhatAM suraMgenI vinAzaka asara nabaLI paDe che. jaMgI vinAzaka sAstrI sAthe dhasI AvatAM duzmana-pakSanAM sainyane rokavAne virATa killebaMdhIo bAMdhavAmAM Ave che. jarmanInI evI sIgaphIDa killebaMdhImAM palAdane koMkaTInanA bAra hajAra kilAo che; ne phAMsanI abhedya lekhAtI mejIneTa killebaMdhInI pAchaLa sAta abaja phAMkano kharca karavAmAM Avyo che. AvI bhayaMkara zastrasAmagrI ne saMrakSakabaLa taiyAra karatAM abajo rUpiyAnuM kharca karavuM paDe che ne e kharcano bhAra jagatanI nirdoSa prajAonA zire Ave che. vinAzaka sAmagrI uparAMta sainyabaLamAM paNa have hada oLaMgAvA mAMDI che. soLa soLa varSanA yuvAne, strIo ke vRddhone paNa yuddhadevInA caraNe UbhA rahevuM paDe che. ne A badhI saMhAralIlAnuM mukhya kAraNagArI prajAe jagatanI Adarza prajAone kAbUmAM levAne karelA yuddhanIti ane amaryAdAne tyAga che. e tyAganI paraMparAmAM mAnavI Aje dAnava banyo che. e tyAganAM kaDavAM pariNAma Aje AkhuM jagata bhogavI rahyuM che. A sthitimAMthI jagate je chUTavuM hoya te zakitazALI prajAoe nirdoSa prajAone guMgaLAvIne nirbaLa, ni:satva ke kaMgAla banAvI devAne badale emane svAtaMtryahakaka kabUlI temane zakti, satva, saMpa ne samRddhine mArge vALavI joIe. ne e rIte potAnA pUrvajonAM pApanuM prAyazcita kare te ja te prajAo vidhinA cakranI krUra gatimAMthI ane jagata dAnavI saMhAralIlAmAMthI bacI zake. zuM ghaTe? himaNUta" (pRthvI) mahAlayataNa mULa mahIMthI mastake pahoMcIne, kaMIka sahI yAtanA, jIvana AkhuM nAvIne zahAdata taNI race UMcI divAla hA! dehanI parArtha kaNarUpamAM pariNamI ya jAvuM nakI! na ga tuja hajI jagataNA paTe pakhuM huM, su taNI na vAMchanA, avara kAja hemAya tuM; tathApi jana-STimAM dalada! sAva bahANa sAme, rahyo, pagataNI are ? halakI lAtane pAmate ! zahAdata pare na je kula caDAvavAnuM game; zuM phara thaI keIne arara ! ghUMkavAnuM ghaTe? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ chUTAM phUla vaizAkha suda pAMcame gujarAte eka apUrva, bhavya ane saMskArarakSI suvarNa-mahatsava Ujavyo che. e apUrva eTalA mATe che ke Aja sudhI evA matsava UjavAyA nathI; e bhavya eTalA khAtara che ke gujarAtanI samasta saMskArI prajAe emAM pitAne sAtha purAvyo che; e saMskArarakSI e mATe che ke bhAratavarSa para jyAre pAzcAtya saMskRtinAM pUra pitAnuM prabhutva jamAvavA mathI rahyAM che tyAre A mahotsava Arya saMskRtinA vijayavajanI garaja sAre che. A mahatsava che gurjara kavisamrATa hAnAlAlanI lagnaparvaNInA adhazatAbdi dinanA maMgala prasaMganI ujavaNI-premabhakti dAmpatya suvarNa-mahesava." e maMgala divasanI yAdamAM pragaTa thatA pitAnA sahAgaNa' nAme kAvyagranthamAM kavi jaNAve che: "patione zire patnIo nitye nitye phUlaDAne abhiSeka DhoLe che, chAbanI chAba ThAlave che. eka pAMkhaDIne pahADa A kAvyathI vaLate hoya te dhanyabhAgya!"ne A maMgala arpaNathI kavi ' hiMdu lagnapaddhatimAM strI e gulAmaDI che' evI kaheNane paNa vidAyanI puSpAMjali Ape che. ane, lagnaparvaNInA pacAzamA varSe paNa-"vana tarI UtaryA pachI pragabhAvasthAne saubhAgyakALa te sau daMpatIone navasaMvanana kALa hoya che. evI zabdamALA gUMthatA kavi, snehanI avadha traNa traNa varSanI AMkanAra baTrAMDa rasele ke lagnanI bIjIja ghaDIe patnI para prema gumAvI besanAra bAyaranI mazkarI karatA AjIvana Arya kanya tarIke sehe che. aMdhAra chetI, prabhutA parAgatI, kaLe kuLe evI haje kulezvarI. - priyatamAne vadhAvatAM kavinAM A vacane gujarAtane paNa Azirvacana tarIke phaLa ane lamaparvaNInA harakamahesUve paNa kavidaMpatI AvAM ja Azirvacane uccAre evI AjanA saMskArI gujarAtanI abhilASA che. chalIjhAbetha kuzamena nAme jANItI aMgreja lekhikA tAjetaramAM pragaTa thayelA pitAnA "Office Women and Sex Antagonism" nAme granthamAM, strIe gRhiNIpada tajI devAthI phUTI nIkaLatA asaMtoSane varNavatAM kahe che: "sattara varSathI huM patrakAritvamAM joDAyelI chuM. meM vArtAo, lekho ne pustake lakhyAM che. huM dravya raLI chuM. paNa mArI lAgaNIo zAMta gRhiNIpadano talasATa anubhave che. have te huM eka ja vastunI pAchaLa mAruM jIvana samarpavA mAgu chuM.--ane te e ke A dezanI zikSaNa paddhati keTalI anucita che tenAM jagatane darzana karAvavAM. e keLavaNIthI mAtRjAti avaLe raste vaLI gaI che. enuM jIvana dhaMdhAne pratikULa chatAM e dhaMdhAnI gulAmaDI banI che, teNe dhera ane saMtAnane lagatI sAcI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ chUTAM phUla-45 javAbadArIo tajI dIdhI che athavA te te ema mAnatI banI che ke Arthika avadazAnA kAraNe te e javAbadArIone adA karI zake tema nathI.' ApaNI prajAmAMthI jema bIja rasa ogaLI gayA che tema vida, TIkhaLa ke hAsyarasa paNa khUba sarate jAya che. paNa svataMtra prajAo ke jemanAmAM dareka rasa chalakatA rahe che tyAM hAsya ke vinodarAya paNa game tevI virodhI paristhitimAM yuddhanA lehI karatA vAtAvaraNa vacce paNa camakI jAya che. cAlu mahAyuddhamAM briTananA vaDAvara mI. cembaralena phrAnsanI mulAkAte gayelA tyAre teo pitAnI chatrI bhUlI gayelA. jarmana sainikAnuM e bAjue dhyAna derAtAM temaNe phrAnsanI sarahada para vimAnamAMthI eka chatrI pheMkI ane jaNAvyuM ke, "cembaralena mahAzayane e upayogI thaI paDaze.' thoDAka divasa pahelAM aMgreja senAe zaTa TApu para vimAnI humale karela. te vakhate eka aMgreja vimAnIe jarmana sarahada para bUTanI eka joDI pheMkI ane jaNAvyuM ke "hITalarane jyAre jarmanI choDIne bhAgI javuM paDaze tyAre paheravAne kAma lAgaze." jarmanImAMnA aMgreja elacI sara nevIla henDarasanane gerIne eka prasaMge kaheluM ke, jarmanI ane IglAMDa vacce je yuddha phATI nIkaLe te jarmana vimAne iglAMDanA lazkarI vistAra para ja humale karaze." "paNa mahAzaya," sara vIle hasIne kahyuM, "tamArAM vimAne meTAM che. ane beo paNa moTA che. laskarI vistAro para paDatAM paDatAM bebane ekAda TukaDo binalazkarI vistAramAM UDI AvIne mArA mAthA para paTakAya te mAre zuM mitra gorIMganI evI bheTa sAme virodha dhAva?" nA, nA" gerIge kahyuM, "ema karavAnI kazI jarUra nathI. evA prasaMge te huM tamArI ramazAnayAtrA para phUlamALAo veravAne mATe tarataja bIjuM vimAna ravAnA karI daIza." hITalaranA AgevAna anuyAyIomAM mukhya be pakSa che. eka janarala gorIMgano. bIjo paradezamaMtrI rIbencepane. gerIMganA pakSamAM DepyuTI cAnselara hara hesa che, rIbenkopanA pakSamAM pracAramaMtrI Do. gebasane jAsusamaMtrI hara hamalara. rIbekTropo pakSa raziyana mitrone kimatI lekhe che, tyAre gerIMgane pakSa iTAliyana maitrIne ja vadhu mahatva Ape che. A baMne pakSe vacce paraspara matabheda chatAM hITalaranI AjJA te baMneya vagara virodhe mAthe caDAve che. raziyA sAthenI maitrI pachI ema ka5vAmAM AveluM ke hITalare rIbekTropane vadhu mahatva ApyuM che, paNa hITalare pitAnA anugAmI zAsaka tarIke garIMga ane hara hasanI jAherAta karatAM e mAnyatA dUra thaI. Aje baMne pakSa vacce virodha chatAM te bane hITalaranI AjJA nIce eka thaI alaukika kAme karI batAve che. - vardhA-yojanAnA abhyAsakramamAM-trIjA, cothA ne pAMcamA ghoraNanAM pustakamAM nIce pramANe vyaktionAM jIvanacaritrane sthAna apAyuM che- - Izukhrista, mahamada payagaMbara, buddha, jarathustra, sokreTIsa, husena, lIkana, pAsTara, DevI, pheMkalIna, lerensa nAiTIMgala, laya, bukara vozIMgTana, sunayA sena, gAMdhIjI AlbanI, pa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAvAsa vaizAkha 1996 iluna-4-batutA, phIrojhazAha taghalakha, bAbara, cAMdabIbI, nUrajahAM, dAdu, bIra, nAnaka, bAbA pharIda; umara, alI, husena, abdula, ajIja khalIpha; alI, harU-1ra-razIda, abdula rahemAna trIje. jANItA philma-utpAdaka joka he vITanI vimAnanI musApharImAM haMmezAM be sITa rIjharva karAve che eka temanA zarIrane mATe, bIjI temanA paga mUkavAne mATe. - keTalAka samaya pahelAM jANItA muktavihAravAdI bAnDa raselanI nyuyorkasITI kolejamAM maNitanA prophesara tarIke nimaNUka thayelI. mIsIsa chata ke nAmanI bAIe potAnAM saMtAna e kolejamAM bhaNatAM heI tyAM nItidhAtaka vicAra dharAvanAra mAnavInI adhyApaka tarIke nimaNuka thAya te sAme suprIma korTamAM virodha noMdhAvyA. ne suprIma korTe e nimaNuka pAchI kheMcAvI. X muMbaInA mAjha gavarnara lorDa leIDe tAjetaramAM "briTanane kesa" nAme eka pustaka bahAra pADayuM che. temAM temaNe vartamAna yuddhane eka dharmayuddha ane khristI saMskRtinA bacAvanA yA tarIke oLakhAvavA prayAsa karyo che. paradezamaMtrI lerDa helIphokase enI prazaMsaka prastAvanA lakhI che. eca. jI. vesa e pustakanuM avalokana karatAM kahe che, "A pustakamAM AkhA jagatamAM kevaLa aMgreja-paddhati ja sthApita karavAnI murAda taravaratI jaNAya che." mANasa potAnA vALa pitAne hAthe ja kApI zake enI vaijJAnika paddhati darzAvato eka grantha amerikAnA eka prakAzakane prakAzana arthe maLe che. e granthanA lekhakanA jaNAvavA pramANe AkhA jagatamAM A viSaya para A eka ja granya che ane te vIza varSanI mahenate taiyAra thayela che. chellAM keTalAMka varSothI lazkara ane nANAnI jema pracAra paNa yuddhanuM eka mahatvanuM aMga thaI paDayuM che. gata mahAyuddhamAM jarmanImAM pheMkavAmAM AvelI patrikAoe ja jarmana lazkaramAM bedilI phelAvelI. jANItA amerikana lekhaka eca. sI. pITarsane tAjetaramAM Propaganda for War' nAme eka pustaka bahAra pADayuM che. temAM gata mahAyuddhamAM presIDenTa visana aMgreja-virodhI chatAM aMgrejonA addabhuta pracArathI amerikAne yuddhamAM zI rIte saMDovAvuM paDayuM tenI vigato ApavAmAM AvI che. A yuddhamAM jarmana pracAra vadhAre prabala manAya che. eka aMgreja patrakAranA jaNAvavA pramANe, "yuddhanI zarUAtamAM amerikana prajAne 44 TakA jeTalo bhAga aMgrejapakSe hate, thoDAka mahinA jatAM te 29 Take Avyo ane atyAre 23 TakA jeTalo ja bhAga aMgrejapakSe laDavAnI tarapheNa kare che.' jagatamAM AIsalenDa ja eka evo deza che jayAM lazkara nathI, nakAdaLa nathI, bekArI nathI, rASTriya RNa nathI. te pradezamAM 107 javALAmukhI parvato AvelA che chatAM tyAMnA jevI zAMti bIje kyAMya nathI. cAlu mahinAmAM aMgrejI lazkare e pradezane pitAnA kAbumAM lIdhuM che. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- ra8 nA kalA-sAhitya-kavizrI nhAnAlAlanA lagnaparvanA pacAsamAM varSa nimite gujarAtamAM Thera Thera - UjavAyala premabhakti dAmpatya savarNa-mahotsava." vaDedarAmAM "saMskAra--maMDaLanA Azrame e mahotsavanI bhaya UjavaNI. kavivara TAgoranI 80mI janmajayaMti. te prasaMge senApati cAMga kAI zeka, cInanI dhArAsabhAnA pramukha tathA hiMdanI ane jagatanI bIjI aneka nAmAti vyaktio taphathI temane maLelAM abhinaMdana. darabhaMgAnA mahArAjAe nA. vAisarAyane mahAtmAjInA isTanI karelI bheTa. yuthiyeTarsanA vANItA digadarzaka zarUA rIma korporezanamAM joDAya che. pAvAgaDhamAM digaMbara ja mahotsava. zrI haMsarAja vAyaralese karelI navA reMTiyAnI zodha, madrAsa pablIka sarvisa kamIzana pitAnA riporTamAM jaNAve che ke, nokarInA navA umedavAro cUMpaDInA kIDA, phezanadAra ane nekarI mATe moTe bhAge geralAyaka ja heca che: [ vAta taddana sAcI haze. paNa enI javAbadArI te jagA jAsAca SALa che. ] muMbaImAM bilAla kustIkaMga. hiMdustAnInI chAyA nIce hiMdabharamAM vadhI rahelA u bhASAne pracAra. rAjakoTanI dharmendrasiMhajI koleja seMTa jheviyarsa kaeNlejane soMpavAnI vicAraNA : [hiMdamAM khristI dharmano pracAra kevaLa khristIo ja nathI karatA, hiMdae paNa kare che. ]. daza-varSA khAte mahAsabhAnI kAryavAhInI beThakadilhImAM khAnabahAdura allAhabakSanA pramukhapade AjhAda muslIma pariSada. kIpalAnIe hiMdustAnamAM kayAMka jhanAnIstAna UbhuM karavAnI bahAra mUkelI jinAH [pAkIstAna, aMtyajastAna, draviDIstAna, zIkhastAna, 4nAnIstAna-kabrastAnanI ekaja yojanA have bAkI rahI che. ] mahAtmAjI kahe che: "ATha karoDane vaimanasyanuM jhera pAnAra muslIma lIga islAmanI kasevA karI rahI che: [ evAmAM tIra no roLinAthAzva. ] paMjAba dhArAsabhAmAMthI zrI, gepIcaMda bhArgave satyAgrahamAM joDAvA khAtara ApeluM rAjInAmuM. amadAvAdamAM mIlamara pramanI samAdhAnI. mahesANAmAM vaDodarA rAjya prajApariSadanI beThaka, rAjakeTamAM divAnanI pherabadalI. to AkarSavA jAmanagaramAM jhADa pAyAM che ne kAThiyAvADanA bIjA bhAgomAM paNa ropAze. DhAkAmAM badamAzonA. hAthamAM sapaDAyelI eka hiMdu yuvatIe te badamAzamAMnA ekane bhAI kahetAM te badamAze bIjAnA - paMjAmAMthI te bahenane bacAvI lIdhI, ne bhAI tarIke ghera mUkI gaye: [ bhAI-bahenanA pavitra saMbaMdhanI jIvanaderI hajI nathI tuTI zakI ! ] paMcamaDhImAM eka pADAe potAnA mAlikanI pAchaLa ApeluM jIvananuM balidAnaH dezane khAtara jIvana na homI zatA yuvAnone uzkeravAnuM ja che e pADAe ema karyuM hoya te te rAjadrohI lekhAvo joIe.] nAgapuranA eka gujarAtI khANumAlike putravadhU para paMjo jamAvavAne kareluM kahevAtuM putranuM khUna: ei paNa eka yugabalihArI che) svAmI sahajAnaMdanI dharapakaDa ne temane traNa varSanI keda, raMgunamAM komI ramakhANa, lakhanau ne banumAM bombanA dhaDAkA. lakhanaumAM ziyA-sunnI hallaDa. siMdhanI jelamAM tophAna. paMcamaDhI najIkanuM eka gAma AgathI khalAsa, jANItA vepArI ane dAnavIra mI AnaMdIlAla pokAra tathA lalabhAI jhaverInuM avasAna, nAyaba hiMdI vajIre hiMdane Ape che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 suvAsa : vaizAkha 1996 dhamakI ne vejapuDabene e pratye darzAvelI dilagIrI: [javubena je nAyaba hiMdI vacharanA pade heta te e dhamakI kaMIka suMdara heta ema mAnavAne hiMdamAM hajI kaI taiyAra nathI eja eka kamanasIbI che ne! ] navA hiMdI vajIra tarIke ela. sI. emarInI thayelI nimaNUka. dAda najIka bhayaMkara relave-akasmAta : 18 maraNane so lagabhagane ijA. bhAvanagaramAM gaMbhIra banate TrAmave-satyAgraha. paradeza- jarmanIe cAla yuddhamAM ka70000 TananAM 92 jahAja ne briTane 667000 TananAM 172 jahAja gumAvyAM che: [ pratyeka vastunA janmanI sAthe enuM maraNa paNa saMkaLAyeluM ja hoya che.] 40000 thI 50000 TananI evI 8 thI 12 yuddhanaukAe jApAna gupta rIte bAMdhI rahyuM che: [ guphAmAM janmanAra nahi mare ema mAnavuM kaMIka muzkela che. briTane yuddhanA sAta mahinA daramyAna 90 karoDa pAhaDa kharcA che ne AvatA varSa daramiyAna 270 karoDa pAuMDa kharcavAnI gaNatarI che: [ dhanyavAda !] AvatA varSanA kula 1234 karoDa pAuMDanA kharcane pahoMcI vaLavAne briTanamAM navA karaverA. yugosleviyA, svIDana ne holAMDamAM jarmana jAsusenI dharapakaDa, jarmana paradezamaMtrInA kathana pramANe "mitra-rAjya taTastha rAjAne yuddhamAM saMDAvavA mAMgatAM hatAM mATe ja jarmanIe nerve-DenmArkane kabaje lIdho che.' A kathana sAme sara semyuala heranA vaLatA prahAra. norvemAMthI mitra-rAjAe pAchuM kheMceluM pitAnuM lA. e kaya mATe briTiza pArlAmenTamAM pradhAnamaMDaLa para AkarA prahAre. pariNAme vaDApradhAna mAM, cembaralenanuM rAjInAmuM ne mI. cacalanI te sthAne nimaNuka. narvemAM jarmana lakaranI alavAmAM AvelI sarvoparitA. iTAliyana vartamAnapatronA kathana pramANe nepoliyananuM agharuM kAma hITalara pUruM karaze. iTalImAM yuddharaMgI vAtAvaraNa, tuka ane IjIpate saMrakSaNa mATe lIdhelAM jhaDapI pagalAM. IMglAMDathI have kAMsa sivAyanA bIjA dezamAM chApAM, nakazA ke pheTegrAphasa mokalavAnI manAI raziyAe isTeniyAnI sarahada para zarU karelI jhaDapI killebaMdhI. semyuala carca nAme eka amerikana hITalarane pakaDI lAvanAra mATe jAhera kareluM daza lAkha laranuM InAma. amerikAe cAMdI kharIda karavAnI nIti baMdha karI che. cInamAM eka lAkha trIsahajAra jApAnIjha sainikenI tala. laMDanamAM dArUgoLAnA kArakhAnAmAM bhayaMkara dhaDAke. IMglAMDa, phrAMsa ne amerikAmAM bhayaMkara relve-honArata. sIriyAmAM bhayaMkara jaLapralaya, jarmanIe hAlAMDa, bejiyama ne lagjhabarga para karelI caDAI. te aMge hITalara, mitrarAjya A dezene raste jarmanI 5ra caDAI lAvavA mAgatAM hatAM evuM batAvela bahAnuM. kAramAM keTaleka sthaLe jarmana vimAnoe calAvelo bombamAre. belijayama ne holeDamAM cAlatuM bhayaMkara yuddha. mitrarAjAnAM 300ne jarmanInAM 400 vimAnanI khuvArI, bejiyamanI killebaMdhInA keTalAka agatyanA kilAe jarmanIne kabaje, heleMDa 52 jarmanIne jAmati kAbU. hAleMDanI rANIne keda karavAne jarmana lazkarane prayAsa. te rANI IMglAMDamAM ne laDeMbarganuM rAjakuTuMba perIsamAM heleMDa chevaTe jarmanIne zaraNe thAya che. behijayamamAM hajAro vimAnanI madadathI khelAI rahele bhayaMkara saMgrAma. heleDe pAMca divasanA yuddhamAM gumAveluM eka lAkhanuM lakara. amerikAnI mitra-rAjyanI tarapheNamAM vadhatI jatI valaNa, meleTiva vagere raziyana mutsadIo balanamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com