Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara varSa-3, aMka-4, kula aMka-28,maI-2013 daki IRS BE gaDagatigavakAti HERE WER gaavaaksuyshlvaadaaro| asyAgAdhAyAcaka jejIvasanADimAdimarI valIcasanADijimAdika pajatijIvanaiMzavAda biUniUsamayanIviyada RRC RanassumamatA yavasamayanIviyadagati paraMsamAjIdananA itisadaNImukyavANilipIka vAsaMtapaNvAIzITapanagAvakarAvavatamAsImacalitaHzI tevgijsaargnnitivshissypshissyvaavnaayaa| sheyom| gajasAra gaNinA hastAkSaromAM lakhAyela daMDaka prakaraNanI pratanuM aMtima patra AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 940 www.kobatirth.org loDhAdhAma pratiSThAnI avismaraNIya kSaNo For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6445
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kA mukhapatra zrutasAgara 28 * AzIrvAda rASTrasaMta pa. pU. AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. * saMpAdaka maMDala mukezabhAI ena. zAha kanubhAI ela. zAha DaoN. hemanta kumAra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hirena dozI ketana DI. zAha evaM jJAnamaMdira parivAra 15 maI, 2013, vi. saM. 2069, vaizAkha suda-5 For Private and Personal Use Only prakAzaka AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kobA, gAMdhInagara - 382007 phona naM. (079) 23276204, 205, 252 pheksa: ( 079) 23276249 website : www.kobatirth.org email : gyanmandir@kobatirth.org
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maI . 2013 anukrama 9 1. prasaMga parimala 2. 24 daMDaka vicAra garmita pArzvajina stavana hirena dozI 3. aMkalezvaranA dhAtu pratimA lekho AcArya zrI vijayasomacaMdrasUri 4. niHspRha cUDAmaNi AcArya zrI kailAsasAgarasUri saMkSipta paricaya DaoN. hemanta kumAra 5. loDhAdhAma maMDana ___ zrI sImaMdhara jina stutyaSTaka munizrI virAgasAgarajI ma.sA. 6. kAparaDAjI tIrtha kanubhAI la. zAha 7. puruSArtha catuSTaya : jainadarzana ke pariprekSya meM DaoN. uttamasiMha 8. kocara vyavahArI kA samaya-nirNaya agaracaMdajI nAhaTA 9. jJAnamaMdira kArya ahevAla 10. samAcAra sAra DaoN. hemanta kumAra prAptisthAna AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira tIna baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga hola kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 phona naM, (079) 26582355 prakAzana saujanya . kaTAriyA saMghavI zrI mizrImalajI nathamalajI parivAra (nainAvA nivAsI) ratnamaNI meTalsa eNDa Tyunsa li. - ahamadAbAda For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prasaMga parimala paramapUjya gurudevazrI padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nI pAvana nizrAmA tA. 264-2013nA muMbai samIpa loDhAdhAmanI pratiSThA thaI, AnaMda chavAI gayo. prabhunI padharAmaNI thatAM 'pagalAM paDyAne AnaMda chAyo' jevU vAtAvaraNa banyu, A vAtAvaraNanA sAkSI bananAra Ajeya AnaMdanI lAgaNI anubhavI rahyAM che. loDhAdhAmanA jinAlaye dAdA sImaMdharanI pratiSThA thaI.. varSothI loDhAdhAma nirmANanA je manoratho hRdayanA koka khUNe jAgyAtA e A divase pUrA thayA. 'viSamakALe bhaviyaNa kuM jinabiMba jinAgama AdhArA' pUjAnI A paMktinA zabdone maMgalaprabhAtajIe sAkAra karyA. pUjya gurudevazrInI preraNA ane potAnI varSothI sevelI IcchA Aje loDhAdhAmanA nirmANa rUpe sAkAra banI. maMgalaprabhAtajIe pUjya gurudevazrInA haste zrI sImaMdharasvAmI bhagavAnanI pratiSThA karAvI, ane atyAdhika prAcIna jItakalpasUtra vigere tADapatrIya Agama graMtho vahorAvyA. jinAgama bahumAna stavanamAM uttamavijayajIe jinabiMba ane jinAgamanA mahimAnI vAta bahu sarasa rIte raju karI che. te bhava raNa bhamatAM thakAM, jinavara maMDapa dITho re, jinazAsana thaMbha tehamAM, dekhata lAgo mITho re. bhava raNamAM bhaTakatA jIvo A jinabiMba ane jinAgamane pAmI AnaMdita bane che. anyathA zaraNaM nAstino anubhava thayA pachI jinezvara ane jinavANI- zaraNa svIkAre che, jinabiMba ane jinAgama A kalikAlamA taravA mATenu zreSThatama AlaMbana che. AdhAra che. pratiSThAno A avasara kAyama mATe yAda rahI jAya evo prasanna rahyo. emarnu A viziSTa ane umadA AlaMbananuM sarjana sva-para mATe AtmazreyaskarI banyu che, emAM koI zaMkAne sthAna nathI. emanA A sarjanane so so salAma.... A pAvana pratiSThAnA avasare AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira taraphathI jJAnamaMdiramAM saMgRhIta hastapratonA sUcipatra bhAga 14-15nuM vimocana thayuM, temaja For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maI - 2013 sAthe sAthe jJAnamaMdira taraphathI rAsapadmAkara - 2, ane jJAnamaMdira taraphathI punaHprakAzita zAMtasudhArasa bhAga1-3nuM vimocana thayuM hatuM. prabhu pratiSThA ane prakAzana vimocanano A pAvana prasaMga kharekhara yAdagAra banI rahyo. pratiSThAnA A aksare munirAja zrI virAgasAgarajI ma.sA. sImaMdhara jina stutyaSTakanI suMdara racanA mokalavA dvArA potAnI hAjarI ane harSa vyakta karyo. A racanA khUba bhAvasabhara hRdayanI nIpaja che, haiyuM jyAre paramAtmA pratyenI aparaMpAra lAgaNInI AbohavAnA zvAsa bharatuM thAya tyAre AvI racanAo anAyAse lakhAI jatI hoya che. A stutyaSTaka A aMkamAM prakAzita thayuM che. __ sAthe sAthe A aMkanI vizeSatA rUpe AcArya zrI kailAsasAgarasUri mahArAjanA jIvanano saMkSipta paricaya prastuta thayo che, emanA jIvanabAganA guNa kusumonI sugaMdha ahIM pAtharI che, emanA jIvanano saMkSipta paricaya A lekhanI prastuti sArtha prakAzita thayo che. A aMkanA mukhya TAITala rUpe prakAzita gajasAra gaNi dvArA likhita daMDakanI hastapratanuM aMtima patra pUjya zAsanasamrAT zrI nemisUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyanA AcArya zrI vijayasomacaMdrasUri ma.sA.nA sahayogathI prApta thayuM che. AvatA aMkanI eka bAta A aMke jJAnamaMdira taraphathI dara jIjA aMke viziSTa viSaya ane noMdhanA samuccaya rUpe zrutasAgara prakAzita thAya che. A aMka pachInA aMkamAM bAravrata TIpa samuccaya rUpe prakAzita karavA Ayojana che. A vrata TIpo prakAzita thavAthI pUrvakALamAM zrAvaka zrAvikAoe gurubhagavaMto pAse lIdhelAM vratonI noMdha, vratanuM svarUpa, ane zrAvaka zrAvikAonA jIvana sAthai joDAyelI keTalIka aitihAsika vigato prakAzamAM Avaze. to sAthe sAthe e samayanA dhArmika vAtAvaraNanI paNa noMdha maLaze. vrata grahaNa saMbaMdhI koI aprakAzita kRti ApazrI pAse hoya to amane prakAzakanA saranAme mokalavA vinaMtI. ApazrInA nAmano yogya ullekha karavAmAM Avaze. For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 daMDaka vicAra garmita pArzvajina stavana hirena dozI tattva ane padArthone jina guNa stavanAnA mAdhyame vaNI levA e madhyakALanA sAhityanI AgavI vizeSatA rahI che. enAthI bhakti ane sAhityano subhaga samanvaya thayo che, AvI ja eka laghu racanA zrI pArzvacaMdrasUri kRta daMDaka padArtha garbhita pArzva jina stavana atre prastuta che. duhA chaMdanI A kRti kula 23 kaDInI racanA che. kavie guNa stavana pragaTIkaraNanA mAdhyame daMDakanA padArthone kahevAnI taka lIdhI che. daMDakanA padArthonI sAthe sAthe bhaktine sAdhavAnI vAta A kRtinA mAdhyame kavie prastuta karI che. kavi pArzvanAtha bhagavAnane praNAma karI, cAra gatinA dukhamAthI choDAvavAnI vAta karI A kRtino prAraMbha kare che. tArI AjJAno hRdayathI svIkAra karavAthI bhava bhramaNanA dukhathI chuTavAnI vAta karI paramAtmA pratyenI zraddhA kavie vyakta karI che. ____ anaMtakALe prApta thanAra manuSya bhavanI mahattA darzAvI, trIjI kaDIthI kavi daMDakanA padArtho tarapha kRti AgaLa vadhe che. bhava bhramaNanA nivedana rUpe daMDakanA padArthone kavie stavananA mAdhyame prastuta karyA hovAthI nivedananA aMte kavi paramAtmAne 'mujanai avara nahIM AdhAra' lakhI prabhu bhaktinI mArmika abhivyakti rajU. karI che, 'anyathA zaraNaM nAsti' no dhvani ahIM guMje che. kartA paricaya: AbU pAsenA hamIrapuramA zeTha velajInA patnI vimalAnI kUkhe vi.saM. 1573mAM emano janma thayo hato. temaNe sAdhuratna pAse vi.saM. 1546mAM dIkSA lIdhI, vi. saM. 1554mAM nAgorama upAdhyAyapadavI meLavI. temaja vi. saM. 1599mAM temane bhaTTAraka pada prApta karyu. vi. saM. 1612nA mAgasara sudamAM temano jodhapura mukAme svargavAsa thayo. vi. saM. 1572mAM temaNe 11 bolanI prarUpaNA karI, pAyacaMda mata calAvyo. je samaya jatAM pAyacaMda gaccha nAmathI jAhera thayo, temaNe ghaNA AgamonA TabAo lakhyA che. vi. saM. 1588mAM temaNe zreNikarAsanI racanA karI,temaja loMkAgacchanA For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maI - 2013 virodhamA 122 bola banAvyA, temaja vividha 26 jeTalI sajjhAyo ane vividha stavanonI racanA karI. (jai.pa.i.ranA AdhAre) prata paricaya : A kRtinI prata jJAnamaMdiramA 35958 naMbaranA kramAMka para saMgRhIta che. aMdAje vikramanI 17mI sadImAM lakhAyela A pratarnu parimANa 25411 che. pratanI 7 lAInamA 32 jeTalA akSaro AlekhAyA che, akSaro suMdara che. kaDI kramAMkanI banne tarapha daMDa ApavAmAM AvyA che, kramAMka ane daMDa mATe lAla raMgano vaparAza thayo che. 24 daMDaka vicAra garbhita pArdhajina stavana praNamauM pAsanAha prahi samai, darasaNi duriya dAha upasamai / karauM vInatI bai karajoDi, gati Agali bhava taNIya vichoDi ||1|| tauM samaratha prabhu tribhuvana dhaNI, hiyaDai ANa vahauM tumha taNI / kAla anaMtai dullaha lahIhi, vaDAM bhavabhaya bIhauM nahI / / 2 / / bolI jIva taNI gati cyAri, caurAsI lakhayoni vicAra | vAra anaMta akekI rahiu, tuha paNi tumhe daMsaNa navi lahiu ||3|| sahU jIva daMDaka cauvIsa, te mani ANavA nisidIsa | bahu bhava lagai sukha dukha tihAM sahyA, nyAnI viNa kima jAi kahyA / / 4 / / pahilau daMDaka nAraka taNau, bhavanapati dasa daMDaka bhaNau | thAvara paMcca vigalaMdI tinni, paMceMdrItiri nara e dunni / / 5 / / vitara joisa vemANiyA, iNi pari cauMcIsai jaNiyA / suguruvacana manimAhi dhArasu, tehanI gati Agati pabhaNasu / / 6 / / For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra - 28 www.kobatirth.org zrutasAgara vasaI te gati kahavAi | pUrI Aya jIva jihAM jAi, karma cavIsai AvaI jihAM hutI, bhaNiyai Agama te AgatI / / 7 / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAi bahuM Avai bihu thakI, paMcedrI tiri nara nArakI / Agati eha bhavanapati taNI, gati pAMcai zrIpravacani bhaNI ||8|| puDhavI pANI vaNasaikAya, paMcedrI tiri nara mAhai jIi / eNI pari daMDaka e agyAra, Agati gati tu kahiu vicAra 118 | pahilau thAvara pRthivIkAya, viNasI dasa daMDaka mAhiM jAi paMcai thAvara biM-ti- cauriMdi, mANusanai tiryaMca parcidi ||10|| nAraya viNa daMDaka vIsa pRthivI mAhiM Avai nisidIsa / iNi pari pANI viNasai kAya, dasa gati Agati trevIsai thAi / / 11 / / te kAya nava daMDaka mAhi jAi eka mANasa navi thAi / Avai dasa daMDaka mAMhithI, tera deva eka nArakanathI / 12 / / vAukAya gati Agati jANi, aganikAya jima sUtra vakhANi / nava gati dasa Agati ehanI, ima vicitra gati chai jIvanI ||13|| hiva vigaleMdI vigati vicArI, triNai dasa daMDaka majhAri / karmayogi gati Agati karai valI, marai valI valI avatarai ||14|| paMcedI tiri-nara- vigaliMda, paMcai thAvara e dasiMda | eha mAMhiM gati Agati jANi bi-ti- cauriMdI taNI vakhANi / / 15 / / hiva paMciMdI kahauM tiryaMca, cauvIsai gati Agati saMca / bhava anaMta pUrio saMsAra, tau puNa prabhu viNa nAvai pAra ||16|| siddha sahita daMDaka paMcavIsa, maNuya taNI gati e paMcavIsa / tau vAu viNa AvI rahai, bAvIsai mAnava bhava lahai ||17|| For Private and Personal Use Only 7
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 8 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gati Agati vyaMtara jyotiSa, bhavaNesara suravara sArikhI / pAMca gatinai Agati doi, pravacanavacana vimAsI joi || 18 || dunni kalpa saudharma - IsANa, paMcaya gati Agati bihu jANi / Adii dei sanatakumAra, Upari aSTama sahasAra ||19|| paMcedrI tiyaca vicAri, mAnava daMDaka behU majhAri / jAi anai Avai te valI, ima bolyauM pravacani kevalI || 20 // maI 2013 kalpacyAri ethI UpilyA graiveyaka aNuttara bhalA / mAnava bhavanau daMDaka eka, gati Agatinau kahiu viveka ||21|| ima cauvIsai daMDaka bhamyu, Alai mAnava bhavanI gamyu / hiva Avyu tumha saraNA bhaNI, baMdhana choDi na tribhuvanadhaNI / / 22 / / sAmI sevakanai sAdhAri, mujhanai avara nahIM AdhAra / pAsacaMda karajoDI kahai, prabhu prasAdi paramAratha lahai || 23 || || iti cauvIsaddaMDakastavanaM samAptaH / / jJAnamaMdiranAM navA prakAzano kathAdIpa * naina bahe dina raina * suprabhAtam - For Private and Personal Use Only * kailAsa zrutasAgara graMtha sUci bhAga 14-15 * rAsa padmAkara 2 zAMtasudhArasa (AcArya zrI vijaya bhadraguptasUrijI likhita ) bhAga 1 - 2-3 jJAnamaMdiranA AgAmI prakAzano : AcArya zrI vijaya bhadraguptasUri : AcArya zrI vijaya bhadraguptasUri : AcArya zrI vijaya bhadraguptasUri
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMkalezvaranA dhAtu pratimA lekho AcArya zrI vijayasomacaMdrasUri zAMtinAtha jinAlayanA uparanA gabhArAmA rahelI dhAtu pratimAnA lekho 1. jinapratimA 1. saMvat 1328.....................zudi 2 .... ..........kAritA 2. covIzI, zAMtinAtha bhagavAna saMvat 1508 varSe jyeSTha sudi 6 budhe osavaMze Tha. tejA bhA. AkhaNade pu. Tha. siMghA bhA. navakU ghu. sAmalasuzrAvakeNa bhA. vIru pu. ratnA-dharmA-karmA bhrA. dhAMdhadharasI-jhAMjhaNa-mANika-mAMDalikamukhyakuTuMbasahitena zrIaMcalagacchanAyaka zrIjayakesarisUrINAmupadezena svazreyase zrIzAMtinAtha biMbaM kAritaM pratiSThitaM shriisNghen| 3. covIzI, kuMthunAtha bhagavAna saMvat 1556 varSe vai.zu.3 AmalezvaravAstavya lADUAzrImAlIjJAtIya zre. dhanA bhA. gomati su. zre. sagarAja bhA. dhAuM suta vIkA-kIkA-bhANA-velA-kesava kuTuMbayutena svazreyorthaM zre. sagarAjena zrI kuMthunAthabiMbaM kAritaM pra. laghuzAlIva tapAgacchanAyakazrIzrIsumatisAdhusUri tatpaTTe paramaguru bhaTTArakaprabhuzrIzrI hemavimalasUribhiH / 4. paMcatIrthI mahAvIrasvAmI bhagavAna saMvat 1520 varSe poSa vadi 5 zukre prAgvATajJAtIya vya. mAdhava bhA. jhaTakU bhUjAi jAukena svazreyorthaM zrI mahAvIrabiMbaM zrIAgamagaccheza zrIdevaratnasUriNAmupadezena kA. prati. ghoghA vAstavya / 5. paMcatIrthI, pArzvanAtha bhagavAna saM. 1560 va. jye. va. 7 budhe zrIosavaMze cIvaDagotre sA. sujasa su. sahasadhIra su. zrIpAla bhA. kavalA su. sA. zrIkamalena bhrAtR zrIraMgazreyorthaM zrIpArzvanAthabiMba kA. pra. zrIukezagacche zrIdevaguptasUribhiH / For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 7. www.kobatirth.org 6. paMcatIrthI, dharmanAtha bhagavAna saMvat 1559 varSe vaizAkha mAhe sudi 2 zrIprAgvATajJAtiya vya. pethaDa saMtAne vya. gaIA bhAryA maNakAi suta vya. DUMgara bhA. maMgAi su. vya. kAhAkena bhA. pokhIpramukhakuMTuMbayutena svazreyase zrI zrI zrIdharmanAthabiMba: zrIAgamagacche zrIvivekaratnasUrINAmupadezena kAritaH pratiSThitazcati / gNdhaarvaastvyH| paMcatIrthI, zAMtinAtha bhagavAna jJA. = jJAtIya Tha. = Thakkura upa. upadezena su. = suta = saM. 1430 mAha vada 3 caMdre zrImAla jJA. paramAlau (?) bhAryA bhAvalade zreyase zrIzAMtipaMcatIrthI kA zrIratnazekharasUri upa. suta.. 8. ekalatIrthI saM. 1290 va. phA. sudi 15 nAyakinAmnA svazreyortha zrI.. 9. paMcatIrthI, zAMtinAtha bhagavAna zAMtinAtha bhagavAna. 10. zAMtinAtha bhagavAna zAMtinAtha bhagavAna kA. = kAritaM sA. = sAha bhAryA vyavahArI bhA. = vya. = be suvicAra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * tamArA maraNa bAda tamAre bhUlAI javuM na hoya to kAM vAMcavA jevuM lakho, athavA lakhavA jevuM kArya karo. saMkaTa samaye hiMmata dhAraNa karavI e aDadhI laDAI jItavA samAna che. For Private and Personal Use Only maI - 2013 varSe pra. = pratiSThitaM va. = pu. = putra bhrA. = ..kAritA / bhrAtR
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ni:spRha cUr3AmaNi AcArya zrI kailAsasAgarasUri saMkSipta paricaya DaoN. hemanta kumAra parama pUjya gacchAdhipati AcArya zrImada kailAsasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba jinazAsana gagana ke eka aise nakSatra the jinhoMne apanI divya AbhA se jainajagata ko prakAzita hI nahIM kiyA balki aneka bhavya AtmAoM ke jIvana jyoti ko jalAkara unheM AtmajAgRti kI rAha para calane meM prakAzapuJja kI bhA~ti mArga prazasta kiyaa| tapAgaccha ke mahAdhinAyaka jagataguru parama pUjya AcArya zrI hIravijayasUrijI kI pATa paramparA meM eka yazasvI nAma hai. tapAgacchanAyaka AcArya zrImad kailAsasAgarasUrijI mhaaraaj| niHspRhatA, nirbhIka abhivyakti, svAbhAvika sahajatA, kartavya parAyaNatA, netRtva sakSamatA ityAdi anekAneka sadguNoM se dedIpyamAna jIvana janasAmAnya ke liye preraNAspada aura varadAna rahA hai| pUjya AcAryazrI ne jinazAsana ke unnayana hetu apanA saMpUrNa jIvana samarpita kara diyA thA, apanI anupama pratibhA ke prabhAva se jainasaMgha evaM jinazAsana se saMbaddha anekAneka jaTila samasyAoM ko saralatApUrvaka hala kiyA karate the| / yugoM-yugoM taka jinakA vyaktitva aura kRtitva saMpUrNa jaina samAja ko paropakAra aura kartavyaniSThA kI satata preraNA detA rahe, aise mahApuruSa pUjya gacchanAyaka AcAryazrI kA janma paMjAba prAnta ke ludhiyAnA jile meM jagarAvA~ gA~va meM vikrama saMvat 1960, mArgazIrSa kRSNapakSa 6, dinAMka 19 disambara, 1913 zukravAra ke zubha dina pitA zrI rAmakRSNa dAsajI ke A~gana meM mAtA zrImatI rAmarakhI devI kI kukSi se huA thaa| inake pitAjI ludhiyAnA jilA ke pratiSThA sampanna vyakti the aura jagarAvA~ gA~va meM sthAnakavAsI jaina samAja meM pramukha kI bhUmikA nibhAte the| ApakA nAma kAzIrAma rakhA gyaa| kahA jAtA hai ki kAzIrAmajI kI kuMDalI nikAlane vAle eka jyotiSI ne unake pitA se kahA thA ki ApakA putra Age calakara samrATa bane, aise ucca grahayoga usakI janma kuMDalI meM haiN| jo kahA thA vahI huA, isa puNyAtmA ne samaya ke sAtha sAvadhAnI pUrvaka kadama bar3hAkara samrATa hI nahIM tapAgacchanAyaka, mahAna jainAcArya, zrImad kailAsasAgarasUrIzvarajI mahArAja ke bahuzruta nAma se jIvana meM AzAtIta sArthakatA va abhUtapUrva saphalatA prApta kii| ___ bAlaka kAzIrAmajI kI paravariza jainadharma ke Adarza evaM susaMskAroM ke anurUpa huii| bAlyakAla se hI atyanta vinamra aura mRdubhASI hone ke kAraNa Apa sabake priya bana ge| ApakI prArambhika zikSA sthAnIya pAThazAlA meM huii| apanI For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 viziSTa pratibhA ke bala para Apa apane varga meM sadaiva prathama zreNi se hI uttIrNa hote rahe / uccazikSA ke liye Apa tatkAlIna prakhyAta lAhaura vizvavidyAlaya ke sanAtana dharma kaoNleja meM dAkhila hue aura uccatama aMkoM ke sAtha bI. e. oNnarsa kI parIkSA meM uttIrNa hue| bI. e. kI parIkSA uttIrNa hone ke pazcAt sanAtana dharma kaoNleja meM hI prophesara banane kA prastAva Apake sAmane AyA, parantu unhoMne yaha kArya apane yogya na samajhakara use namratApUrvaka asvIkAra kara diyA / maI 2013 - Apake mAtA-pitA atyanta dhArmika evaM susaMskArI pravRtti ke the isalie unake guNoM kA prabhAva Apa para bhI pdd'aa| bAlyakAla se hI mAtA-pitA ne unameM susaMskAroM kA siMcana kiyA thA, phalasvarUpa apane mAtA-pitA, gurujanoM evaM bar3oM ke prati Adara ke prati atyanta Adara kA bhAva rakhate the| vinamratA evaM mRdubhASitA jaise guNa to unheM virAsata meM hI mile the| jaba Apa pAThazAlA meM the, tabhI unheM sthAnakavAsI muni zrI choTelAlajI mahArAja sAhaba se paricaya huA thA / munizrI ke samparka meM Ane ke bAda Apake mana meM aMkurita AtmasaMzodhana kI jijJAsA vikasita hone lagI aura unake pAsa dIkSita hone ke bhAva mana meM sudRr3ha hone lge| mAtA-pitA ko jaise hI isa bAta ke saMketa mile unhoMne kAzIrAma ko sAMsArika bandhanoM meM bA~dhane kA nirNaya kara liyA aura rAmapurA phUla nivAsI zAMtAdevI nAmaka eka sundara - suzIla kanyA ke sAtha inakA vivAha kara diyaa| kAzIrAmajI prArambha se hI sAMsArika bandhanoM meM bandhane ke icchuka nahIM the, kintu mAtA-pitA ke atyadhika Agraha ke kAraNa mAtra unakI khuzI ke liye vivAha karanA par3A / For Private and Personal Use Only kAzIrAmajI ko dhArmika pustakeM par3hane meM bahuta ruci thii| ve muni zrI choTelAlajI ke yahA~ barAbara jAyA karate the aura unake yahA~ se niyamita rUpa se koI dhArmika pustaka apane ghara lAte aura eka dina meM hI pUrI taraha par3hakara use dUsare dina vApasa kara dete aura dUsarI pustaka le jaate| eka dina munizrI ne sahaja bhAva se pUcha liyA kAzIrAma ! tuma mAtra pustaka le jAkara punaH le Ate ho yA use par3hate bhI ho? kAzIrAma ne namratA pUrvaka kahA Apa pustaka se koI prazna pUcha lIjie, maiM par3hatA hU~ yA nahIM, vaha svayaM siddha ho jaaegaa| aisA javAba sunakara munizrI ko bahuta prasannatA huii| kAzIrAma kI yAddAzta itanI apUrva thI ki ve jisa pustaka ko eka bAra par3ha lete vaha unheM pUrI taraha yAda ho jAtI / kAzIrAmajI janma se sthAnakavAsI mAnyatA ke hone ke kAraNa mUrtipUjA ke kaTTara virodhI the| kaI bAra ve mUrtipUjaka samAja ke logoM ke sAtha carcA meM bhI utara jAte aura mUrtipUjA kA ghora virodha karate hue mUrti ko mAtra patthara kahakara
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 zrutasAgara * 28 logoM ko mUrtipUjA nahIM karane hetu prerita krte| pratidina kI bhA~ti eka dina kAzIrAmajI eka pustaka apane ghara le aae| saMyogavaza usa dina munizrI ke dhyAna meM yaha nahIM rahA ki kAzIrAma kaunasI pustaka le jA rahA hai| vaha pustaka mUrtipUjA ke sandarbha meM thii| pustaka meM jagaha-jagaha zAstroM va AgamoM ke avataraNa dekara mUrtipUjA zAstra sammata hai, yaha siddha kiyA gayA thaa| itanA hI nahIM, sthAnakavAsI sampradAya kI mAnyatA vAle granthoM se bhI kaI udAharaNa dekara yaha pramANita kiyA gayA thA ki mUrtipUjA karanI caahie| mUrtipUjA ko pramANita karatI isa pustaka ko kAzIrAma ne tIna dina taka apane pAsa rakhI aura sAta bAra padA / tIsare dina munizrI ne kAzIrAma se pUchA- kyA ina dinoM tumheM pustaka par3hane kA samaya nahIM milatA hai? kisI bhI pustaka ko eka dina meM par3hakara lauTA dene vAlA vyakti jaba tIna-tIna dina taka eka pustaka ko apane pAsa rakhegA to kisI ko bhI Azcarya honA svabhAvika hI hai| ___ usa pustaka ko par3hane ke bAda kAzIrAmajI ko jaba yaha patA calA ki mUrtipUjA zAstrasammata hai to ve cauMka uThe, unheM Azcarya huA ki ina sabhI bAtoM ko jAnate hue bhI munizrI mUrtipUjA kA virodha kyoM karate haiM? isa sambandha meM unhoMne munizrI se pUchA to munizrI ne pahale to kucha tarka dekara zAnta karane kA prayAsa kiyA kintu kAzIrAma ke praznoM evaM tarkoM ke sAmane munizrI niruttara ho gye| Akhira unheM yaha lagA ki par3he-likhe yuvaka se vAstavikatA chipAnA sambhava nahIM hogA, taba kAzIrAmajI se kahA- hA~! mUrtipUjA zAstrasammata hI hai| munizrI kI bAta sunate hI kAzIrAma ko gaharA AghAta lagA aura phira munizrI se dUsarA prazna kiyA- to phira Apa mUrtipUjA kA khaMDana kyoM karate haiM? satya ko kyoM svIkAra nahIM karate haiM? taba munizrI ne apanI avasthA evaM sampradAya kA havAlA dete hue apanI asamarthatA drshaaii| unhoMne kahA ki maiM aba apanA aMtima samaya zAntipUrvaka jInA cAhatA hU~ isalie aba ina vivAdoM meM par3anA nahIM caahtaa| munizrI kI bAta sunakara kAzIrAma ko apanI ajJAnatA kA AbhAsa huA aura bahuta dera taka isa sambandha meM munizrI se carcA karate rahe / antataH munizrI ko isa bAta ke liye rAjI kara liyA ki aba se Apa mUrtipUjA kA virodha nahIM kreNge| mUrtipUjA ke sambandha meM satya jAnane ke bAda kAzIrAmajI ke mana meM usa pustaka ke lekhaka se pratyakSa milakara apanI jijJAsA zAnta karane kI icchA jAgrata huii| mUrtipUjA sambandhI usa pustaka ke lekhaka the yoganiSTha AcArya zrI buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba, jinhoMne jaina tattvajJAna, AtmajJAna, darzana Adi vibhinna viSayoM For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 maI - 2013 para aneka pustakoM kA sRjana kiyA thaa| yoganiSTha AcArya zrI buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja se milane kAzIrAma gujarAta kI yAtrA para nikale, kintu yahA~ Ane para jaba unheM yaha jJAta huA ki bahuta pahale hI AcAryazrI kA svargavAsa ho cukA hai, to mana hI mana duHkhI hue| phira unhoMne AcAryazrI ke ziSya pUjya AcArya zrI kIrtisAgarasUrIzvarajI mahArAja se milakara apanI samasta jijJAsAoM ko zAnta kiyaa| unakI preraNA se kAzIrAmajI pAlitANA tIrtha kI yAtrA para ge| satya jAnane se pUrva zatrujayatIrtha kI ghora TIkA karane vAle kAzIrAmajI zatrujayatIrtha meM AdinAtha bhagavAna kA darzana kara pAvana bne| zatrujaya kI yAtrA ke pazcAt punaH tAraMgAtIrtha para pUjya AcArya zrI kIrtisAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba ke darzana kara dIkSA lene kI apanI bhAvanA unake samakSa rkhii| pUjya AcAryazrI dvArA mAtA-pitA aura parijanoM kI AjJA ke binA dIkSA dene se manA karane para kAzIrAmajI ne anta meM kahA ki yadi Apa dIkSA nahIM deMge to maiM svataH hI sAdhu ke vastra dhAraNa kara Apake caraNoM meM baiThakara sAdhanA kruuNgaa| kAzIrAmajI kI vairAgya bhAvanA dekhakara AcAryazrI ne apane ziSya jitendrasAgarajI ke pAsa dIkSA lene kA sujhAva diyaa| AcAryazrI ke nirdezAnusAra kAzIrAmajI ne pUjya tapasvI muni zrI jitendrasAgarajI ma. sA. ke caraNoM meM apanA jIvana samarpita kara dIkSA grahaNa kii| dIkSA ke bAda kAzIrAma kA nAma muni zrI AnandasAgarajI rakhA gyaa| apane parijanoM ko sUcita kiye binA dIkSA grahaNa kI thI, phalasvarUpa kAzIrAma ke dIkSita hone kA samAcAra sunakara unake parijana gujarAta Aye aura kAphI prayAsa karake unakI icchA ke viruddha unheM ghara le gye| ghara para bhI kAzIrAma sAdhujIvana hI jIne lage taba anta meM unake parijanoM ne unheM dIkSA grahaNa karane kI anumati pradAna kara dii| antataH vikrama saMvat 1994 pauSa kRSNapakSa 10 ke parama pAvana dina ko ahamadAbAda kI pavitra bhUmi para pUjya AcArya zrI kIrtisAgarasUrIzvarajI ma. sA. ke pAsa punaH dIkSA grahaNa kI aura muni zrI jitendrasAgarajI ma. sA. ke ziSya bane / dIkSA ke pazcAt ve muni zrI kailAsasAgarajI ke nAma se vikhyAta hue| sAdhu jIvana ke prArambhika kAla se hI ve AtmavikAsa aura ujjvala jIvana kI prakriyA ko vistRta banAne meM laga gye| apanI bauddhika pratibhA ke kAraNa alpa samaya meM hI Agamika-dArzanika-sAhityika Adi granthoM kA pUrI niSThA ke sAtha, For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 28 15 adhyayana kiyaa| apUrva lagana evaM tanmayatA ke kAraNa kucha hI varSoM meM munizrI kI gaNanA jaina samAja ke vidvAna sAdhuoM meM hone lgii| talasparzI adhyayana ke sAthasAtha munizrI kI guru sevA bhI apUrva thii| guru ke prati samarpaNa bhAva ke kAraNa gurudeva kI asIma kRpA hara samaya unake sAtha thI / munizrI kI yogyatA ko dekhate hue vikrama saMvat 2004 meM gaNipada, 2005 meM paMnyAsapada, 2011 meM upAdhyAyapada tathA saMvat 2022 meM sANaMda meM AcAryapada se vibhUSita kiyA gyaa| jyotiSI kI bhaviSyavANI dina - dina phalibhUta hotI jA rahI thI aura AcAryazrI kI unnati bhI nirantara gatizIla thii| vikrama saMvat 2026 meM samudAya kA samagra bhAra AcAryazrI para AyA aura ve gacchanAyaka bane / vi. saM. 2039 jyeSTha zuklapakSa 11 ke zubhadina mahur3I tIrtha kI pAvana bhUmi para vizAla janasamUha kI upasthiti meM vidhivata sAgara samudAya ke gacchAdhipati pada se vibhUSita kiyA gyaa| Apa zilpazAstra ke prakAMDa vidvAna the, jisake kAraNa jinabimba evaM jinAlaya nirmANa ke sambandha meM zramaNa evaM zrAvakavarga sadaiva unase mArgadarzana prApta karate rahate the| ucca koTi ke vidvAna aura U~ce pada para AsIna hote hue bhI ApameM kabhI bhI abhimAna kI sAmAnya jhalaka dekhane ko nahIM milii| isI niHspRhatA evaM nirabhimAnatA ke guNoM ke kAraNa Apa lokapriya the| mahesANA kI pAvana bhUmi para mahAvideha ke mahAprabhu zrI sImandharasvAmI bhagavAna kA vizAla jinAlaya evaM virATa pratimA kI sthApanA bhI pUjya gacchAdhipati kI preraNA se hI huI thii| zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kobA ke nirmANa meM bhI pUjyazrI kI preraNA rahI hai / jinazAsana kI apUrva lokapriyatA aura U~cI pratiSThA pAne para bhI Apane kabhI apane svArtha ke liye usakA upayoga nahIM kiyaa| ApakA jIvana atyanta sAdagIpUrNa thaa| saMyamajIvana grahaNa karane ke pazcAt se hI Apane ekAsaNA tapa kA pAlana prArambha kara diyA thA jisakA lagabhaga cAra dazaka taka pAlana kiyA / Apa hamezA mAtra do dravyoM se hI AhAra kara zarIra kA nirvahaNa karate the| dIkSA ke thor3e samaya bAda hI Apane miThAI kA bhI tyAga kara diyA thA jisakA jIvana paryanta nirvAha kiyA / ugravihAra aura zAsana kI aneka pravRttiyoM meM vyasta rahate hue bhI Apa apane AtmaciMtana, svAdhyAya, dhyAna Adi ke liye samaya nikAla lete the| Apa Atmahita ke liye sadA jAgrata rahate the| Apa sabhI ko Atmazreya ke liye sadaiva jAgrata rahane kA mahAmaMtra dete the / ApameM paramAtmA ke prati apAra zraddhA thii| Apake roma-roma meM prANI mAtra ke prati maitrI kI bhAvanA bharI huI thii| Apa apane samaya kA pUrA-pUrA sadupayoga karate the| kabhI bhI Apako vyartha meM samaya For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maI . 2013 vyatIta karate hue kisI ne nahIM dekhaa| apane saMyama jIvana ke 47 varSoM meM Apane gujarAta, rAjasthAna, mahArASTra, madhyapradeza, bihAra, baMgAla Adi vibhinna prAntoM meM vicaraNa kara mAnava ke andhakAramaya jIvana ko Alokita karane kA anupama kArya kiyaa| Apake pAvana upadezoM evaM ujjvala jIvana se prabhAvita hokara kaI mahAna AtmAoM ne saMyama grahaNa kiyaa| ApakA vizAla ziSya-praziSya parivAra Aja jinazAsana ke unnayana meM apanA mahattvapUrNa yogadAna de rahA hai| zAsana ke mahAna prabhAvaka ke rUpa meM Apa sadiyoM taka bhulAe nahIM jA skeNge| ApazrI ke karakamaloM se huI zAsanaprabhAvanA kI sUcI bahuta lambI hai| aneka aMjanazalAkAe~, jinamandira pratiSThA, jinamandiroM kA jirNoddhAra, upadhAnatapa kI ArAdhanAe~ Adi karavAkara Apane AjIvana jinazAsana kI sevA kI hai| kintu ApakI saccI pahacAna ApakA virala vyaktitva hI rahA hai| Apake sAnnidhya meM jo bhI AyA vaha ApakA hI hokara raha gyaa| ApakA aMtaramana jitanA nirmala aura karuNAmaya thA utanA hI ApakA bAharI vyavahAra bhii| vikrama saMvat 2041 jyeSTha zuklapakSa 2 ke dina prAtaHkAla kA pratikramaNa pUrNakara pratilekhana karane ke liye Apane kAyotsarga kiyaa| basa, vaha kAyotsarga pUrNa ho usase pahale hI ApakI jIvanayAtrA pUrNa ho gii| saba dekhate hI raha gaye aura Apane sabake bIca se ananta bidAI le lii| pUjyazrI kA antima saMskAra zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA meM kiyA gyaa| unake agnisaMskAra sthala para zveta saMgamaramara ke patthara se nirmita gurumandira kA nirmANa karAyA gayA hai| unake antima saMskAra ke samaya prativarSa zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA ke mahAvIrAlaya meM pratiSThita zrI mahAvIrasvAmI bhagavAna ke lalATa ko sUrya kiraNeM Alokita karatI haiN| yaha alaukika dRzya dekhane ke liye prativarSa hajAroM kI saMkhyA meM zraddhAlu jamA hote haiN| kaI sadiyoM ke bAda aise virala vibhUti, virATa vyaktitva, samartha zAsana unnAyaka kA pRthvI para avataraNa hotA hai jo svayaM ke AtmakalyANa ke sAtha-sAtha dUsaroM ko bhI prerita karatA hai| apUrva puNyanidhi, zAsana prabhAvaka, mahAna gacchAdhipati pUjya AcArya zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA. ko unake janmazatAbdI varSa meM hama apanI zraddhAsumana arpita kareM evaM unake caraNakamaloM meM bhAvapUrNa koTizaH vandanA-namana kreN| For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org loDhAdhAma maMDana zrI sImaMdhara jina stutyaSTaka muni zrI virAgasAgarajI ma.sA. sImaMdharA A vizvanA savi devanA paNa deva che sura asura kinnara mAnavo nizadina karatA seva che tane pAmIne khulyA prabhu! A dvAra muja sadbhAgyanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA / / he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA | 19 || Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sImaMdharA ! tuja A~khaDI nirmala ane avikArI che sImaMdharA ! tuja dehaDI suvarNa pAvanakArI che kyAre prabhu ! tuja sama banuM basa eja che muja bhAvanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA ||2| sImaMdharA ! sImaMdharA ! muja dilamahi e jApa che saMsmaraNa karatA tAharuM kSaya thAya savi muja pApa che ullasita yo muja AtamA he nAtha! karI tuma darzanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvabhI tane vaMdanA / / he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA ||3|| sImaMdharA ! tuja nayanamAM amIrasa sadAye chalakato karuNA prabhu! tuja pAmIne Atama sadA muja malakato AturatA muja manamahi kyAre karUM tuja sparzanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA || he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA ||4|| For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sImaMdharA ! muja jIvanamAM kevA bhayaMkara doSa che mada mAna mAyA choDAvaje aMtara taNo udghoSa che kRpA karI he nAtha! tuM Ucchedaje muja vAsanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA || he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA ||5|| sImaMdharA muja manamahi muja tanamahi aMtaramahi muja zvAsa- zvAse roma-rome jIvananI prati kSaNamahi saMsAranA sahu baMdhano tyAgI karUM tuma sAdhanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA || he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA ||7|| maI 2013 sImaMdharA tuja pAsa che lAkho-karor3o devatA kare bhakti nATAraMbha je vaLI rAta-dina tuma sevatA teDAvaje eka deva mokalI nAtha! suNaje prArthanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA || he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA || 6 || For Private and Personal Use Only - sImaMdharA karuM vinatI samabhAva bhujane Ayaje bhavobhava karelAM karmanA samudAyane prabhu kApaje vItarAgatA pragaTAvaje muja hRdayanI abhyarthanA he loDhAdhAma sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA || he mahAvideha sImaMdharA ! karUM bhAvathI tane vaMdanA ||8
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAparaDAjI tIrtha kanubhAI zAha bhAratavarSamAM khAsa karIne gujarAta ane rAsthAnamAM jaina tIrtho vizeSarUpathI jovA maLe che. Aje je pradeza rAjasthAna tarIke oLakhAya che te pUrvamAM mAravADa tarIke oLakhAto hato, ane A pradezamAM nivAsa karanArA loko mAravADIo tarIke oLakhAtA. mAravADamAM jodhapura, bikAnera, jesalamera, nAgora, sirohI, meDatA, kizanagaDha, jayapura, ajamera tathA anya zaheromAM vasanArA tamAma mAravADI kahevAtA. mAravADI e vyApArI koma che. mAravADI prajA dharmakAryamAM lAkho-karoDo rUpiyAno kharca karavAmAM pAchuM vALIne jotA nathI. ati prAcIna kAparaDAjI tIrtha tathA dezanA anya pradezomAM baMdhAyela bhavya maMdira, dharmazALAo tathA sArvajanika kAryomAM emane sArI evI saMpattino sadupayoga karyo che. kAparaDAjI tIrtha jodhapurathI pa0 ki. mI. nA aMtare AveluM che. A tIrtha jodhapura-jayapura mArga para Avela che. ahIM dharmazALA tathA bhojanazALAnI sagavaDa che. ahIyAM eka suMdara jaina maMdira tIrtharUpa che. A gAmamAM atyAre to mAmUlI vastI che. paraMtu A maMdiranA adbhuta zilpa parathI jonArane khyAla Ave ke A sthAna eka vakhata sArI evI jAhojalAlIvALuM nagara haze, A gAmamAM thoDA saikAo pahelAM kApaDanuM bajAra bharAtuM hatuM. kApaDanuM bajAra bharAvAnA kAraNe A gAma 'kApaDahATake karpaTavANijyanA nAme oLakhAvA lAgyuM. A zabdanuM apabhraMza thatAM karpaTahATa, karpaToTaka, kApaDa, kAparaDA tarIke pracalita thayuM. caudamA saikAmAM A gAma hatuM ema jANavA maLe che. gAmamAM zrI svayaMbhU pArzvanAtha prabhujInuM cAra mALanuM vizALa gaganacumbI bhavya maMdira che. zrI svayaMbhU pArzvanAtha prabhunI nIlapitA varNanI padmAsanastha pratimAjI mULanAyaka tarIke birAjamAna che. A maMdira vi. saM. 1974mAM jetAraNavAsI osavAla bhANAjI bhaMDArIe banAvaDAvyuM hatuM. zrI bhaMDArIjIe ahIM maMdira kevI rIte banAvaDAvyuM tenI eka camatkArika kathA saMkaLAyelI che : zrI bhANAjI bhaMDArInI jodhapuranA mahArAjA zrI gajarAjasiMhe rAjya taraphathI jetAraNanA sarakArI adhikArI tarIke nimaNUMka karI hatI. bhANAjI bhaMDArIe suMdara kAmagIrI bajAvavA mAMDI. AthI koI IrSALu rAja karmacArI rAjA gajarAjasiMhane khoTI mAhitI ApI kAna bhaMbheraNI karI. A kAraNe rAjAe vicAra karyA vinA For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 maI - 2013 bhANAjI bhaMDArIne tatkAla jodhapura AvI javA pharamAna jArI karyuM. mahArAjAnI AjJAnuM pAlana karavA bhaMDArI turata ja jodhapura javA nIkaLI paDyA. rastAmAM bhojanano samaya thatAM kAparaDA gAmamAM rokAyA. bhojana taiyAra thatAM bhaMDArIne jamavAnuM AmaMtraNa ApyuM. paraMtu bhANAjI bhaMDArIe jamavAnI nA pADI. jamavAnuM nA pADavAnuM kAraNa pUchatAM bhaMDArIe jaNAvyuM ke jyAM sudhI huM jinapUjA na karuM tyAM sudhI bhojana grahaNa na karavAnI mArI Teka che. AvI daDha pratijJA jANIne sAthenA mANasoe gAmamAM jinamUrti mATe tapAsa AdarI. gAmamAM jaina patijI pAsethI jina pratimA maLI AvI. bhaMDArIe jinapUjAnI Teka pALI bhojana grahaNa karyuM. A samaye yatijIe bhaMDArIjIne mahArAjAne maLavA javAnuM kAraNa pUchuyuM. bhaMDArIjIe yatijIne badhI vAta karI. patijIe jaNAvyuM ke tame gabharAzo nahi, nirdoSa chUTazo. bhaMDArIjI jodhapura pahoMcyA. rAjAe bhANAjI bhaMDArInuM bahumAna karyuM. bhaMDArIjI nirdoSa thaine AvyA pachI yatijIe kahyuM, "bhaMDArIjI ahIM eka maMdira baMdhAvo." bhaMDArIjIe kahyuM "maMdira khuzIthI banAvuM. paraMtu mArI pAse eTalI saMpatti nathI.' yatijIe pUchayuM, "keTalo kharca karazo? bhaMDArIe rUpiyA pAMcaso kharca karavAnuM jaNAvyuM." yatijIe A rUpiyA eka vAsaNamAM bharIne DhAMkI dIdhA. tyArabAda jaNAvyuM ke AmAMthI kharca karajo paNa aMdara jozo nahi ke keTalA rUpiyA bAkI rahyA che. vi. saM. 1675mAM maMdira baMdhAvavAnuM zarU thayuM ane vi. saM. 1678mAM maMdiranuM kArya pUrNa thayuM. paraMtu bhaMDArIe kahalavRtti anusAra vAsaNa UMdhuM karI rUpiyA gaNI joyA. tyArabAda paisA na nIkaLyA. je rUpiyA pAMcaso hatA te kharcAI gayA. zeThane pAchaLathI khUba pazcAttApa thayo, paraMtu teno koi upAya have hato nahi. A jinAlayamAM birAjamAna karavA pratimAjInI zodha cAlatI hatI. e samaye AcArya bhagavaMta zrI jinacaMdrasUrIzvarajI ma. sAhebane svapnamAM traNa bAvaLanI taLeTImAM traNa vAMsanI bhUmi nIce zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA hovAno saMketa maLyo ane saMvata 1674nA poSa vadi 10nA divase A mUrti pragaTa karAvI. AvI rIte svapna saMketathI prabhu pragaTa thayelA hovAthI zrI pArzvanAtha prabhu zrI svayaMbhU pArzvanAtha' tarIke oLakhAyA. kAparaDA gAmanA nAma parathI paNa A pArzvanAtha "zrI kAparaDA pArzvanAtha' tarIke oLakhAya che. jyAre maMdira baMdhAvavAnI carcA somapurA sAthe cAlatI hatI tyAre bhaMDArIjIe jaNAvyuM ke A maMdira bhavya ane vizALa banavuM joie. somapurAe jaNAvyuM ke rANakapuranuM maMdira traNa mALanuM che jyAre A maMdira cAra mALanuM banAvIe, paraMtu . For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra1 zrutasAgara - 28 somapurAnI purI vAta sAMbhaLyA vinA ja bhaMDArIjIe AjJA ApI ke maMdira apUrva ane bhavya banavuM joie. rANakapuranuM maMdira traNa majalAnuM bhavya maMdira che te jaMgalamAM jhADIonI vacce hovAne kAraNe dUrathI najare paDatuM nathI jyAre kAparaDAjInuM cAra mALanuM maMdira sapATa pradezamAM hoi yAtriko ghaNA dUrathI joine maMdiranI dhajAnA darzanano lAbha le che. mULanAyaka zrI svayaMbhU pArzvanAthajI uttara sanmukha che. pUrvamAM zAnninAthajI, abhinaMdana svAmI dakSiNamAM, pazcimamAM munisuvrata svAmI, bIjA mALe - zrI RSabhadeva, zrI aranAtha, zrI vIraprabhu ane zrI neminAthajI che. trIjA mALe - zrI naminAtha, zrI anaMtanAtha, zrI neminAtha ane zrI munisuvratasvAmI che. cothA mALe - zrI pArzvanAtha, zrI munisuvratasvAmI, zrI zItalanAtha, zrI pArzvanAthajI ane saMprati mahArAjAnA samayanA zrI zAMtinAthajI che, A paNa camatkArika che. A jinaprasAdanI UMcAI 98 phUTanI che. tIrtha yAtrA karavA lAyaka parama AnaMda ane zAMtinuM dhAma che. A caumukhI jinAlayanuM bAMdhakAma tathA zilpa advitIya ane apUrva che. saikAo bAda vi. saM. 197panA mahAsudi panA dine jinAlayano jirNoddhAra zAsana samrA zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjAnA prayAsothI thayo hato. temanA ja haste A tIrthanI punaH pratiSThA thai. dara varSe caitra suda panA dine ahIM virATa meLo bharAya che. pratimAjInA parikaramAM nIce pramANe lekha che : saMvata 1678 varSe vaizAkha sita 15 tithau somavAre svAtI mahArAjAdhirAja mahArAja zrI gajasiMha vijayarAjye ukezavaMze rAya lAkhaNa santAne bhaMDArI gotre amarAputra bhAnAkena bhAryA bhaktAdeH putraratna nArAyaNa-narasiMha-soDhA pautra tArAcaMdakhaMgAra-nemidAsAdi parivArasahitena zrIkarpaTaheTake svayaMbhU pArzvanAtha caitye zrIpArzvanAtha [varita pratikita] saMvata 1688 varSe zrI kApaDaheDA svayaMbhU pArzvanAthasya parikaraH kAritaH pratiSThitaH zrI jincNdrsuuribhiH||' (anusaMdhAna peja naM. 29) 1. zrI kAparaDAjI tIrtha pR.8 For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puruSArtha catuSTaya : jainadarzana ke pariprekSya meM DaoN. uttamasiMha ___ 'puruSArtha catuSTaya' kI avadhAraNA vizeSataH hiMdU mUlya-darzana kI AdhArazilA hai| yaha jIvana kI vaha thAtI hai, jisake mAdhyama se vyakti saMsArarUpI raMgamaMca para abhinaya bhI kara sakatA hai aura saMsAra-sAgara se Atyantika vizrAma bhI le sakatA hai| yaha prAcIna bhAratIya saMskRti kA tejodIpta bhAskara hai| jisase vyakti svayaM Alokita to hotA hI hai sAtha hI sAtha akhila brahmANDa ko bhI prakAzita karatA puruSArtha zabda do zabdoM ke yoga se niSpanna huA hai- puruss+arth| yahA~ puruSa kA tAtparya saMsAra ke sabase adhika vivekazIla prANI se tathA artha kA tAtparya carama lakSya se hai| ataH puruSArtha kA artha huA saMsAra ke sabase adhika vivekazIla prANI kA carama lakSya / aba prazna uThatA hai ki jIvana kA carama lakSya kyA hai ? samAdhAna hameM sukha ke rUpa meM milatA hai| vicArakoM ne do prakAra ke sukhoM ko svIkArA hai- bhautika aura aadhyaatmik| bhautika sukha ke antargata sAMsArika AkarSaNa aura aizo-ArAma kI sAmagrI mAnI gaI hai to AdhyAtmika sukha ke antargata tyAga aura tapasyA / bhautika athavA laukika sukha ke antargata artha aura kAma haiM to AdhyAtmika athavA pAralaukika sukha ke antargata dharma aura mokSa haiN| puruSArtha meM bhautika aura AdhyAtmika donoM hI tattva nihita haiN| isake antargata manuSya laukika upabhoga ke sAtha dharma kA anusaraNa karate hue Izvaronmukha hokara mokSa ko prApta karatA hai| ataH bhAratIya jIvanadarzana ina donoM pravRttiyoM kA saMtulita, sammilita aura samanvita svarUpa hai| puruSArtha ko paribhASita karate hue jaina saMskRti meM kahA gayA hai- 'pauriSaM punariha cessttitm'| tAtparya yaha hai ki manuSya yadi apanA prayojana (jo mokSa hai) prApta karanA cAhatA hai to use isake lie svayaM prayatna karanA hogaa| isake lie kisI prakAra kI daivIya sahAyatA use upalabdha nahIM hai| isa Adarza kI prApti kA eka hI mArga hai ki ise ThIka usI taraha prApta kiyA jAya jaise arhatoM, RSiyoMmuniyoM ne prApta kiyA hai| isa prakAra jainadarzana meM puruSArtha kA Azaya mAnavaceSTA se hai- jisameM vyakti For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 28 23 ko svatantratA bhI milI huI hai aura usakA uttaradAyitva bhI use hI nibhAnA hai| vyakti karma karane ke lie svatantra hai kintu phala bhogane kA uttaradAyitva bhI usIkA hai| isameM kisI anya vyakti/devatA/Izvara Adi kA hastakSepa nahIM hai| manuSya cAhe to Izvara kI koTi bhale prApta kara sakatA hai, yaha usakI kSamatA ke bAhara kI vastu nahIM hai| lekina Izvara se tAtparya yahA~ vyakti kA svayaM apanA hI nijarUpa hai| jo sabhI aizvaryoM se paripUrNa hai| isa nijarUpa ko prApta karanA hI manuSya kA prayojana/Adarza hai| isa Adarza ko prApta karane ke lie jainadarzana ke anusAra dhIra puruSa ko kSaNabhara kA bhI pramAda nahIM karanA cAhie- 'dhIre muhuttamavi No pamAdae' kuzala vyakti vahI hai jo binA pramAda ke puruSArtha meM vizvAsa karatA hai isa prakAra jaina sAhitya meM hameM sthAna-sthAna para pramAda kI nindA aura puruSArtha kI prazaMsA milatI hai| jJAnArNava meM mokSa-carcA ke calate puruSArtha kA ullekha karate hue kahA gayA hai ki prAcInakAla se hI maharSiyoM ne dharma, artha, kAma aura mokSa- puruSArtha ke cAra bheda mAne haiM dharmazcArthazcakAmazca mokSazceti maharSibhiH / puruSArtho'yamuddiSTazcaturbhedaH puraatnaiH|| kintu isa svIkRti ke bAvajUda artha evaM kAma purUSArtha sahita aura saMsAra ke rogoM se dUSita batAe gae haiN| ataH jJAnI puruSoM ko kevala mokSa ke liye hI prayatna karane ko kahA gayA hai, jo saMyamapUrvaka prApta kiyA jA sakatA hai| samaNasuttaM meM bhI kahA gayA hai- 'asaMjame niyattiM ca, saMjame ya pvttnnN|' athavA asaMyamAnivRttiM ca, saMyame ca pravartanam / paramAtmaprakAza meM bhI uparokta cAroM puruSArthoM meM se mokSa ko hI uttama puruSArtha mAnA gayA hai| kyoMki anya kisI meM 'parama sukha nahIM hai| vastutaH jainadarzana isa prakAra kevala mokSa ko hI puruSArtha svIkAra karatA huA pratIta hotA hai| dharma puruSArtha kI svIkRti usake mokSAnukUla hone meM hai tathA artha aura kAma kA usameM koI sthAna nahIM hai| isIlie kahA gayA hai ki 'bhAratIya cintana meM jahA~ puruSArtha-catuSTaya pratibimbita hotA hai, vahA~ jainadarzana-darpaNa meM puruSArtha-dvaya (dharma aura mokSa) avalokita hotA hai / yahA~ bAkI ke do puruSArthoM ko dharma ke sAtha For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 saMyama aura maryAdA meM bA~dhakara rakhA gayA hai| jinakA gRhastha upAsakoM ke lie maryAdAnukUla niSThApUrvaka samyak upabhoga batAyA gayA hai| yogazAstra meM AcArya candra kahate haiM ki gRhastha upAsaka dharma aura kAma puruSArthoM kA isa prakAra sevana kareM ki koI kisI kA bAdhaka na ho' phira bhI itanA to mAnanA hI paDegA ki jaina mUlyoM meM artha aura kAma ko kula milAkara heya dRSTi se dekhA gayA hai aura inakI AvazyakatA para bahuta hI kama bala diyA gayA hai| maI 2013 For Private and Personal Use Only - ataH pUrNataH nivRttiparaka hone ke kAraNa jainadarzana meM kevala do hI puruSArthoMmokSa aura dharma para bala diyA gayA hai| mokSa parama puruSArtha hai aura dharma mokSa kA rAjamArga hai| dharma jIvoM ko saMsAra ke duHkhoM se nikAlakara unheM uttama sukha dhAraNa karAtA hai- 'saMsAraduHkhataH sattvAn yo dharatyuttame sukhe' / ' yahA~ uttama sukha kA tAtparya mokSa-sukha se hai| kyoMki mokSa prApta hone para hI jIva janma-jarA-maraNa ke duHkhoM se baca sakatA hai| AcArya mahAprajJa 'AjJAyAM mAmako dharmaH' sUtra dvArA apane mahAkAvya sambodhi meM dharma ko paribhASita karate haiN| isa sUtra kA Agamika strota AyAro meM dekhA jA sakatA hai| AcArAMga meM spaSTa kahA gayA hai- 'ANAe mAmagaM dhmmN'|' arthAt AjJA meM hI dharma kA gUDha tattva chipA huA hai| isake rahasya ko jAnanevAlA hI use prApta kara sakatA hai| isa taraha jainAcAryoM ne dharma kI vyAkhyA aneka prakAra se kI hai / kabhI ise 'vatthusahAvo dhammo' kahA gayA hai to kabhI ise 'khamAdibhAvo ya dasaviho dhammo' kahA gayA hai| kabhI ' cAritraM khalu dhammo' kaha kara ise paribhASita kiyA gayA hai to kabhI 'jIvANaM rakkhaNaM dhammo' kahakara isake ahiMsA pakSa para bala diyA gayA hai / antataH dharma kI ye sabhI paribhASAe~ 'vatthusahAvo dhammo' isa paribhASA ke vistAra ke hI vibhinna rUpa haiM / kyoMki kSamA Adi sAre dharma AtmA ke hI svabhAva haiN| isa svabhAva kI prApti meM sahAyaka tattvoM kA upacAra rUpa se dharma meM hI samAveza ho jAtA hai| ataH hama yahA~ nirbAdharUpa se kaha sakate haiM ki mokSa jainadarzana kA kendrabindu hai| jisakA Azaya duHkha se Atyantika nivRtti aura carama sukha prApta karanA hai| isIlie yahA~ mokSa ko puruSArtha meM sarvAdhika mahattva diyA gayA hai, aura kyoMki isakI prApti kevala dharma-mArga se hI sambhava hai isalie dharma bhI kama mahatvapUrNa nahIM hai| dharma yadyapi mokSa kI apekSA se kevala eka sAdhana-mUlya hai kintu sAdhana-mUlya hone ke nAte vaha mokSamArga bhI hai / ataH usakA mUlya mokSa se kataI kama nahIM hai / dharma aura mokSa eka dUsare se sAdhana-sAdhya rUpa meM juDe hue haiN| eka mArga hai to
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 28 dUsarA maarg-phl| eka upAya hai to dUsarA upeya hai| arthAt gantavya (mokSa) vaha prayojana hai jisa taka kevala mArga (dharma) dvArA hI pahuMcA jA sakatA hai| astu puruSArtha bhAratIya vyaktitva evaM samAja nirmANa kA AdhAra hI nahIM apitu yaha hamArI saMkRti kI AtmA hai| jisameM nihita antarbhAva ko samajhakara isakI anupAlanA karane se dharatI para hI svarga kI prApti saMbhava hai| saMdarbha 1. AyAro-vizvabhAratI lADanUM se prakAzita, pRSTha-88, gAthA-2/95 2. jJAnArNava. 3/4, zubhacandrakRta, paramazruta prabhAvakamaNDala agAsa 3. samaNasuttaM, sarva sevA saMgha prakAzana-vArANasI, gAthA-129 4. paramAtmaprakAza-yogindudevakRta, paramazruta prabhAvaka maNDala-agAsa, gAthA-2/3 5. anyonyA pratibaMdhena trivargamiti saadhyet| -yogazAstra, 1/52 6. ratnakaraNDa zrAvakAcAra-vArANasI se prakAzita gAthA-1/2 7. AyAro-vizvabhAratI lADanUM se prakAzita, pRSTha-238. uddesa-6, gAthA-2.48 saMdarbha grantha 1. prAcIna bhArata kA sAmAjika itihAsa- jayazaMkara mizra, arjuna pabliziMga hAusa - dillI 2. tatvArthasUtra- vAcaka umAsvAtikRta, jaina sAhitya prakAzana - ahamadAbAda 3. jJAnArNava- zubhacandrakRta, paramazruta prabhAvakamaNDala - agAsa 4. paramAtmaprakAza- yogindudevakRta, paramazruta prabhAvaka maNDala - agAsa 5. yogazAstra- kalikAlasarvajJa AcArya hemacandrasUrikRta 6. jaina AcAra darzana- DaoN. ramaNalAla cI. zAha 7. jaina dharma darzana- DaoN. ramaNalAla cI. zAha 8. jJAnAJjali- munizrI puNyavijayajI ma.sA., sAgaragaccha jaina upAzraya - baroDA 9. samaNasuttaM- sarva sevA saMgha prakAzana- vArANasI 10. AyAro- jaina vizvabhAratI-lADanUM dvArA prakAzita 11. bhagavatIsUtra, uttarAdhyayanasUtra, sthAnAMgasUtra evaM tattvArthasUtra aadi| For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kocara vyavahArI kA samaya nirNaya agaracaMdajI nAhaTA zrI vijayadharmasUrijI sampAdita aitihAsika rAsa saMgraha (saM. 1976 prakAzita ) bhAga 1 meM sarva prathama tapAgacchIya kavi guNavijayaracita kocara vyavahArI rAsa prakAzita huA hai| jise kavi ne saM. 1687 Asoja sudi 9 ko DIsA nagara meM racA thaa| yadyapi kavi ne kocara vyavahArI kisa saMvat meM hue isakA koI spaSTa kAla nirdeza nahIM kiyA hai, phira bhI rAsa meM ullikhita kocara vyavahArI se sambandha rakhanevAle sumatisAdhusUri aura depAla kA ullekha hone se kocara vyavahArI kA samaya, ullikhita do vyaktiyoM ke samayAnusAra solahavIM zatAbdI kA pUrvArddha ThaharatA hai ! rAsa- sAra meM AcArya zrI vijayadharmasUrijI ne bhI unake usa samaya meM hone meM koI Apatti nahIM darzAI, pratyuta ghaTanA kI puSTi anya pramANoM dvArA phuTanoTa meM kI gaI hai, paraMtu jabase hamane kharataragaccha kI prAcIna paTTAvalI' jo ki solahavIM zatAbdI ke pUrvArddha kI likhI huI hai, jinodayasUri (1415-32) ke sambandha meM 'varttitadvAdazagrAmAmArighoSaNena suratrANasanAkhata sA. kocarazrAvakeNa salakhaNapure kAritapravezotsavAnAM' likhA dekhA tabhI se kocarasAha ke 16vIM zatAbdI meM hone ke viSaya meM sandeha ho gayA / sUrijI ke uparyukta graMtha (rAsa aura rAsasAra) evaM anya pramANoM para vizeSa vicAra karane para hameM hamArI zaMkA eka navIna aitihAsika satya kI ora le jAtI huI jJAta huI, jisake viSaya meM yahA~ vizeSa vicAraNA kI jAtI hai| 1. solahavIM zatAbdI ke pUrvArddha meM likhita kharataragaccha paTTAvalI meM kocarasAha ke jo vizeSaNa lagAe haiM ve kocara vyavahArI rAsa ke viSaya se bilakula milate haiN| yathA :- 1. bAraha gAvoM meM amAri ghoSaNA, 2. suratrANa sanAkhata, 3. salakhaNapura meM / ataH rAsanAyaka aura paTTAvalI meM ullikhita kocarasAha ke eka hone meM koI sandeha nahIM raha jAtA ! aisI avasthA meM kocarasAha kA samaya solahavIM zatAbdI kA pUrvArddha na hokara tatkAlIna likhita paTTAvalI ke kathanAnusAra zrI jinodayasUrijI ke samakAlIna - 15vIM zatAbdI ke pUrvArddha meM honA vizeSa pramANita hotA hai / rAsa kI racanA paTTAvalI se 150 varSa pazcAt huI hai; ataH usakA lekhana nizcita rUpa se skhalanA - rahita nahIM kahA jA sakatA / 1. mahopAdhyAya jayasAgaraziSya mahopAdhyAya somakuMjaraziSya devanaMdana - mahimAratna likhita / For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutasAgara - 28 27 2. rAsa- sAra ke pR. 3 meM rAsa meM ullikhita kocarasAha ke sahayogI sAjaNasI ko zatruMjayoddhAraka suprasiddha samarAsAha kA putra sajjanasiMha batalAyA gayA hai / isase bhI kocarasAha kA solahavIM zatAbdI meM honA saMbhava nahIM, kyoMki samarAsAha ne saM. 1371 meM zatruMjaya kA uddhAra karAyA / usake putra kA solahavIM zatAbdI ke pUrvArddha meM vidyamAna rahanA asaMbhava hai| kharataragaccha paTTAvalI ke anusAra 15vIM zatAbdI kA pUrvArddha hI usakA samaya vizeSa saMgata hai! jo ki nimnokta vicAraNA se vizeSa pramANita ho jAtA hai| zatruMjaya para saM. 1414 kA eka lekha vidyamAna hai, vaha samarAsAha aura usakI dharmapatnI kI mUrti para hai jise uparyukta sajjanasiMha aura usake bhAI sAliga ne banavAyA thA, lekha isa prakAra hai : "saMvata 1414 varSe vaizAkha sudi 10 dine gurau saMghapatidezalasuta sA0 samarA samara zrIyugmaM sA0 sAliga sA0 sajanasiMhAbhyAM kAritaM pratiSThitaM zrIkakkasUriziSyaiH zrIdevaguptasUribhiH zubhaM bhavatu " (jaina aitihAsika gUrjara kAvya saMcaya rAsasAra pR. 166 ) itanA hI kyoM ? sajjanasiMha kI mRtyu bhI anya eka lekha se saM. 1468 se pUrva pramANita hotI hai vaha lekha isa prakAra hai : . "saMvat 1468 varSe ASADhasudi 3 ravau upakezajJAtau vesaTAvanye ciMcaTagotre sA. zrIdesala suta sAdhu zrI samarasiMha nandana sA. zrI sajjanasiMha suta sA. zrI sagareNa pitRmAtRzreyase zrIAdinAthacaturviMzatijinapaTTakaH kAritaH zrIupakeza gacche kakudAcAryasaMtAne pratiSThitaM zrI devaguptasUribhiH" ( jaina dhAtupratimA lekhasaMgraha bhAga. 2, le. 560) 3. rAsakAra ne kavi depAla ko desalaharA samarA sAraMga ke ghara kA yAcaka bhI likhA hai, isase hamArA kathana mAna lene para kavi depAla kA solahavIM zatAbdI 1. pR. 8 meM 'samarano putra sajjanasiMha e ja rAsamAM varNavela sAjaNasiMha che|' sUrijI ne saMvat 1516 likhita svarNa kalpasUtra kI prazasti se sAjanasI ke vaMzAnukrama ke 9 zloka aura vaMzavRkSa dekara acchA prakAza DAlA hai, para prazasti pUrI dekara yadi vicAra kiyA jAtA to hamAre khayAla se yaha bhUla nahIM hotI / yaha prazasti apUrNa dene se dUsare kisI ko bhI adyAvadhi isa skhalanA ke sambandha meM vicAra karane kA avasara milA jJAta nahIM hotaa| aura hama bhI sajjanasiMha kI kaunasI pIDhI meM zivazaMkara hue jinakI patnI devalade ne prastuta kalpasUtra vA vittasAra ko doharAyA, kaha nahIM sakate For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 ke pUrvArddha meM honA siddha nahIM hotA, kyoMki samarAsAha kA samaya 1371 se 1414 nizcita hai, para isake viSaya meM vicAra karane para jJAta huA ki vaha rAsakAra kI bhUla hai / aura vaha bhUla saMbhavataH kimvadantiyA~ aura depAlakRta samarA sAraMga ke kaDakhe ke kAraNa huI hogii| zrIyut mohanalAla dalIcaMda desAI mahodaya ne jainayuga, varSa 5. aM. 9-10 vaizAkha, jyeSTha ke aMka meM uparyukta " kavi depAlakRta samarAsAha kA kaDakhA" prakAzita kiyA hai| desAI mahodaya ne usa para eka noTa lagA kara uparyukta Apatti kA nivAraNa kara diyA hai, jo nimnokta hai : " kavi depAle mAMgarolanA sarovaranI pALe cAraNo pAse je jUnA kaDakho kavitta sAMbhaLyA te ahIM noMdhela che. te kavitta karanArA ekanuM nAma zaMkaradAsa che" "samarA ane sAraMga banne bhAIo hatA, moTo saMgha lai saMvat 1371mAM siddhagiri tathA giranAranI yAtrA karI hatI. A kavi depAla solamA saikAnI zaruAtamAM thaela che." maI 2013 - "samarA sAraMga desalaharA hatA ane temanA vaMzajo desalaharA kahevAtA hatA. te vaMzajono Azrita te hato, nahIM ke samarA sAraMgano. kAraNa ke samarA sAraMga saM. 1371mAM thayA jyAre depAla saM. 1501 thI 1534 sudhImAM hayAta hato, banne vacce lagabhaga so Upara varSonuM aMtara che" For Private and Personal Use Only isase uparyukta Apatti kA sarvathA nirasana ho jAtA hai| 4. aba eka cauthA prazna aura bhI vicAraNIya raha jAtA hai vaha yaha hai ki rAsakAra ne kocarasAha jaba vyApArArtha khaMbhAta AyA taba vahA~ tapagacchanAyaka se vyAkhyAna zravaNa karane kA likhA hai / sumatisAdhusUri kA isI aitihAsika rAsasaMgraha bhAga-1, pR-29 (rAsasAra) meM janma 1494 dIkSA 1511, gacchanAyakapada 1518 aura svarga saM. 1551 likhA hai / ataH sumatisAdhusUri ke samaya meM yadi kocarasAha hue hoM jaisA ki rAsakAra ne batalAyA hai to unakA samaya bhI saM. 1518 se 1551 honA cAhie parantu Age batAe hue prAcIna vizvasanIya pramANoM ke sAmane rAsakAra kI yaha bAta skhalanAyukta jJAta hotI hai| kocarasAha aura sAjaNasI ke samaya khaMbhAta kA adhipati kauna thA ? kocarasAha ko 12 gA~va kA adhikArI kisane banAyA? isake viSaya meM rAsakAra evaM paTTAvalIkAra donoM ne hI koI nAma-nirdeza nahIM kiyaa| ata eva usa sambandha meM UhApoha karane kA yahA~ avakAza nahIM hai / 5. kharataragaccha kI paTTAvalI se kocarasAha ke samaya kA hI prakAza nahIM
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 29 zrutasAgara - 28 paDatA parantu sAtha-sAtha usake salakhaNapura Adi 12 gA~voM meM amAri udghoSaNa karAne kI ghaTanA bhI vizeSa paripuSTa hotI hai| kocarasAha ko rAsakAra ne prAgvATa jJAtIya likhA hai|* pramANAbhAva se yaha nahIM kaha sakate ki yaha kahA~ taka ThIka hai phira bhI rAsakAra ne use tapAgacchIya zrAvaka likhA hai yaha avazya vicAraNIya hai| kharataragaccha kI paTTAvalI se kocarasAha ke kharataragacchAcAryoM ke prati bahumAnabhakti, spaSTa jJAta hotI hai| tabhI to salakhaNapura meM zrI jinodayasUrijI ke padhArane para kocarasAha ne samAroha pUrvaka pravezotsava karAyA thaa| usa samaya kI paristhiti dekhate apane apane gaccha kA rAga usa samaya bhI vizeSa rUpa se hI jJAta hotA hai| (jaina satyaprakAza meM se sAbhAra) "kocara vyavahArInA putra kIkana ane temanA parivAre bharAvela zaMkhalapuramAM birAjamAna siMdhuka pArzvanAtha bhagavAnano A lekha che. A lekhamAM kocaravyavahArIne prAgvATajJAtIya jaNAvyA che, A lekha sAmagrI pU. A. bha. zrI somacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA saMgrahamAMthI maLI che. zaMkhalapura birAjamAna siMdhuka pArzvanAtha bhagavAnano lekha saMvat 1773 varSe caitra sudi 15 dine prAgvATajJAtipradIpakasya sAha vadA putrasya pratiSThA-tIrthayAtrA pramukhapuNyakAryakArakasya salakSaNapuratravartitAmArighoSakasya saM. kocarasya tanayena sA. kIkanasahitena sA. nAgasiMha suzrAvakena zrIsiMdhukapArzvanAtha-biMba kAritaM pratiSThitaM kharataragacchanAyakaH zrIjinarAjasUripaTTanAyakaH zrIjinavardhanasUribhiH (4 naM. 21 nuM anusaMdhAna) saMdarbhasUci 1. jaina tIrthono itihAsa : munirAjazrI nyAyavijayajI (tripuTI) zrI cAritra smAraka graMthamALA, amadAvAda, I. sa. 1949 2. rAjasthAnanA jaina tIrtho : vimalakumAra mohanalAla dhAmI, navayuga pustaka maMDA2, 204oTa, 8.sa. 2008 3. prAcIna tIrtha zrI kAparaDAjI kA sacitra itihAsa : munizrI jJAnasundarajI mahArAja, vi. saM. 1988 4. zrI kAparaDAjI tIrtha : paMnyAsa zrIlalitavijayajI, vi. saM. 1977 For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira, kobA saMkSipta kArya ahevAla eprila-13 jJAnamaMdiranA vividha vibhAgonA kAryomAMthI eprilamAM thayelAM mukhya mukhya kAryonI jhalaka nIce pramANe che. 1. muMbaI loDhAdhAma khAte pa. pU. rASTrasaMta AcArya bhagavaMta zrI pAsAgarasUrIzvarajI ma.sA. nI pAvanakArI nizrAmAM zrI sImaMdharasvAmI bhagavAnanA mahA-magaMlakArI pratiSThA mahotsava daramyAna kalAsa zrutasAgara graMthasUcI bhAga 14 tathA 15, zAMtasudhArasa gujarAtI bhAga 1 thI 3 ane rAsa padmAkara graMtha - rano vimocana kAryakrama yojAyo. 2. hastaprata keTaloga prakAzana kArya aMtargata keTaloga naM. 16 mATe kula 193 prato sAthe kula papa kRtiliMka thai ane A mAsAMta sudhImAM keTaloga naM. 16 mATe 2210 liMkanuM kArya pUrNa thayuM. 3. hastaprata skenIMga projekTa heThaLa hastapratonA kula 5858 pRSTho skena karavAmAM AvyA. 4. sAgarasamudAya graMtha tathA vizva kalyANa graMtha punaH prakAzana projekTa heThaLa kula pa77 pAnAonI Dabala enTrI karavAmAM AvI. 5. lAyabrerI vibhAgamAM prakAzana enTrI aMtargata kula 48 prakAzano, 187 pustako, 437 navI kRtio tathA prakAzano sAthe 363 kRti liMka karavAmAM AvI. A sivAya DeTA zuddhikaraNa kArya heThaLa judI-judI mAhitIonA 2kAMDUrsanI mAhitIo sudhAravAmAM AvI. 6. megejhIna vibhAgamAM 105 megejhina aMkonA 222 peTAMkanI saMpUrNa mAhitI bharavAmAM AvI tathA tenI sAthe yogya kRti liMka karavAmAM AvI. 7. 12 vAcakone hastapratanA 137 graMthonA 991 pRSThonI jherokSa nakala upalabdha karAvavAmAM AvI. A sivAya vAcakone kula 383 pustako izya thayAM tathA 348 pustako jamA levAmAM AvyAM. vAcaka sevA aMtargata pa. pU. sAdhusAdhvIjI bhagavaMto, skaoNlaro, saMsthAo vigerene upalabdha mAhitInA AdhAre judI-judI kverIo taiyAra karI ApavAmAM AvI, jemAMthI teo dvArA jarUrI pustako tathA hastapratonA DeTAno teonA kAryamAM upayoga karavAmAM Avyo. 8. samrATa saMprati saMgrahAlayanI mulAkAte 672 yAtrALuo padhAryA. 9. A samayagALAmAM madrAsa yunivarsITInI skolara zrImati e. zarmIlA solaMkI dvArA jJAnamaMdiranI mulAkAta levAmAM AvI. teo dvArA jaina jIvana tathA AhAracaryA ane darzana upara zodha kAryamAM teoe jJAnamaMdirano sahayoga prApta karyo. For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAcAra sAra parama pUjya rASTrasanta AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA. kI nizrA meM loDhAdhAma pratiSThA mahotsava evaM grantha SaSTa vimocana samAroha harSollAsa pUrvaka sampanna parama pUjya rASTrasanta AcArya bhagavanta zrImad padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba kI nizrA meM Ayojita mahAvideha ke mahAprabhu zrI sImaMdharasvAmI kI pratimA kA aMjanazalAkA prANapratiSThA mahA-mahotsava dinAMka 22 apraila, 2013 se 27 apraila, 2013 taka aneka dhArmika vidhi-vidhAnoM ke sAtha prAcIna dhArmika paramparA ke anurUpa manAyA gyaa| muMbaI-ahamadAbAda hAive para muMbaI ke pAsa navanirmita loDhAdhAma meM dinAMka 26 apraila, 2013 ko caturvidha zrIsaMgha kI upasthiti meM zubhalagna-zubhamuhUrta meM pratiSThA vidhi pUjya AcArya bhagavanta ne sampanna kii| usa samaya bhArata bhara ke vibhinna bhAgoM se padhAre hajAroM zraddhAluoM ne jinazAsana evaM zrI sImaMdharasvAmI kI jaya-jayakAra se saMpUrNa vAtAvaraNa ko guMjAyamAna kara diyaa| jaise hI jinAlaya para dhvajA laharAI, logoM ne tAliyA~ bajAkara mahAvideha ke mahAprabhu zrI sImaMdharasvAmI kI jaya-jayakAra karate hue nAcane-gAne lge| atIva AlhAdaka dRzya upasthita ho rahA thA, cAroM ora maMgalagIta va nagAroM kI AvAja sunAI de rahI thii| strIpuruSa, AbAla-vRddha sabhI apane Apako dhanya mAna rahe the, jinhoMne isa maMgalakArI dRzya kA darzana kiyA ve apane ApameM dhanya-dhanya ho rahe the| parama pUjya rASTrasanta AcArya bhagavanta zrImad padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba tathA rAjasthAna dIpaka parama pUjya AcArya zrI kalAprabhasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba Adi aneka sAdhu-sAdhvIjI bhagavanta apane vizAla ziSya parivAra ke sAtha isa maMgalamayI avasara para lor3hAdhAma meM birAjamAna the| pratiSThA vidhi ke pazcAt dharmasabhA kA Ayojana kiyA gayA jisameM parama pUjya rASTrasanta AcArya zrImad padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba ke ziSya parama pUjya paMnyAsa zrI ajayasAgarajI mahArAja sAhaba ne apane maMgalapravacana meM zruta kI mahimA ko bar3e hI sundara DhaMga se prastuta kiyaa| parama pUjya rASTrasanta AcArya bhagavanta zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba ne apane maMgala AzIrvacana meM jainadharma kI mahimA ko ujAgara karate hue ise vizvadharma btaayaa| zrI saMvegabhAI lAlabhAI. pramukha zrI AnandajI kalyANajI TrasTa ne bhI dharmasabhA ko sambodhita kiyaa| zrImatI maMju devI lor3hA ne apane sumadhura kaNTha se lAlityapUrNa kavitA ke dvArA upasthita caturvidha zrIsaMgha ke prati AbhAra prakaTa kiyaa| isa maMgalamaya avasara para For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 maI - 2013 zrI maMgalaprabhAtajI loDhA ne mahArASTra meM sUkhAgrasta kSetra ke sahAyatArtha mukhyamaMtrI rAhata koza meM DhAI karor3a rupaye kA dAna kiyaa| upasthita jana samudAya ne zrI lor3hA parivAra ke satkArya kI khUba-khUba anumodanA kii| dharmasabhA meM parama pUjya rASTrasanta AcArya zrImad padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhaba kI preraNA se saMsthApita AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamandira, zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA, gAMdhInagara se prakAzita kailAsa zrutasAgara granthasUcI khaNDa 14 va 15, zAntasudhArasa bhAga 1 se 3 evaM rAsa padmAkara grantha 2 kA zrI maMgalaprabhAtajI lor3hA evaM zrI saMvegabhAI lAlabhAI ne vimocana kiyaa| lor3hAdhAma pratiSThA mahAmahotsava ke zubha avasara para navanirmita jinAlaya, ArAdhanA bhavana, granthAlaya Adi ko raMga-biraMge rauzanI se sajAyA gayA thaa| dIpoM kI jagamaga karatI prAkRtika rauzanI meM snAna karatA zveta saMgamaramara kA vizAla jinAlaya adbhuta chaTA bikhera rahA thA / yahA~ Ane vAle atithiyoM kA kumakuma se tilaka kara svAgata kiyA gayA, prAcIna paramparAnusAra sumadhura bhojana karAyA gayA, zItala jala evaM anya peya padArthoM kI sundara vyavasthA kI gaI thii| jasTisa zrI gumAnamalajI lodA ke suputra zrI maMgalaprabhAtajI loDhA, vidhAyaka (mahArASTra vidhAnasabhA) dvArA muMbaI ke pAsa bhAyaMdara tathA nAyagA~va ke bIca ahamadAbAda nezanala hAive para navanirmita loDhAdhAma meM bhagavAna sImaMdharasvAmI ke zveta saMgamaramara se nirmita bhavya trizikharIya jinAlaya ke sAtha sAdhu-sAdhvIjI bhagavantoM ke liye vizAla ArAdhanA bhavana, pA~ca lAkha pustakoM kI kSamatAyukta Adhunika suvidhAoM se paripUrNa vizAla dharmagranthAgAra, jaina siddhAntoM ke anukUla bhojanazAlA, vizAla sabhAkakSa Adi kA nirmANa karAyA gayA hai| zrI maMgalaprabhAtajI loDhA saMskAra sampanna evaM pratibhAzAlI vyaktitva ke dhanI haiN| samAjasevA evaM jaruratamaMdoM kI sevA to jaise unheM apane pitA se virAsata meM hI milI hai| inakI dharmapatnI suzrAvikA maMjudevI lor3hA sAhityarasika, bhAvanAzIla evaM udArahRdayA sannArI haiN| inako dharma, samAja, zikSA, sAhitya evaM saMskRti kA saMgama kahA jA sakatA hai| kuzala gRhiNI ke sAtha saMvedanazIla kaviyatrI bhI haiN| bhavya jinAlaya pratiSThA mahAmahotsava kI sabase bar3I vizeSatA yaha thI ki sabhI kAryakrama sAdagIpUrNa the.jo Ane vAle aneka varSoM taka logoM ke mAnasa paTala para aMkita rheNge| anya pratiSThA samArohoM meM anAvazyaka pradarzana para hone vAle kharca ko roka kara usa dhana kA garIboM evaM jaruratamaMdoM ke bIca vitarita karane ke lodA parivAra ke vicAra ko upasthita sabhI logoM ne bhUri-bhUri prazaMsA kii| pratiSThA mahotsava meM upasthita dharmapremiyoM ne isa Ayojana ko eka alaga, anokhA evaM adbhuta mahotsava btaayaa| For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 300 atyAdhika prAcIna tADapatra Agama graMtho pUjya gurudevane samarpita karatA loDhA parivAranA zrI maMgalaprabhAvajI loTA evaM zrImatI maMju loDhA temaja jJAnamaMdira taraphathI prakAzita prakAzanonuM vimocana karatA ANaMdajI kalyANajI TrasTanA pramukha zeTha zrI saMvegabhAI For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir To vAna -12 dakSiNa ma loka aar dadi tiryava LEE U no vasanADibAdiriekajiyajIvabaIteda jina tAnizrIrakharataragozrIjinamANikArivijayara dhavalacaMDamAdAyAdhAvyamiziyAnaniSpakarali BOOK-POST / PRINTED MATTER prakAzaka AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA, gAMdhInagara - 382007 phona naM. (079) 23276204, 205, 252 pheksa : (079) 23276249 E-mail: gyanmandir@kobatirth.org website : www.kobatirth.org For Private and Personal Use Only