Book Title: Ramdas Santvani 16
Author(s): Maganlal Pandya
Publisher: Navjivan Prakashan Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005989/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtavANI graMthAvali (16 zrI svAmI rAmadAsa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI svAmI rAmadAsa (kanahanagaDha-kerAlA) (Shri Swami Ramdas, Kanhangad-Kerala) saMkalana prA. zrI maganalAla paMDyA (killApAraDI) navajIvana prakAzana maMdira amadAvAda-380014 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU. 300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU. 200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. prAptisthAna (1) navajIvana prakAzana maMdira gUjarAta vidyApIThanI pAchaLa, pA. navajIvana, amadAvAda-14 (2) navajIvana TrasTa (zAkhA), 130, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI - 400 002 (3) divya jIvana saMgha zivAnaMda Azrama, jodhapura TekarI, zivAnaMda mArga, amadAvAda-15 (4) divya jIvana saMgha zivAnaMda bhavana, rAmajI maMdiranI poLa, sarakArI presa sAme, AnaMdapurA, vaDodarA-390 001 divya jIvana saMgha, zizuvihAra, bhAvanagara-364 001 (6) divya jIvana saMgha, mohana oNpTiziyana, AjhAda coka, valasADa-396 001 daza rUpiyA (c) gujarAta divya jIvana saMgha trIjI AvRtti, prata 3,000, jUna 1999 punarmudraNa, prata 3,000, oNkTobara 2006 kula prata: 6,000 ISBN 81-7229-237-6 (set) mudraka ane prakAzaka jitendra ThAkorabhAI desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda-380 014 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana navajIvana ane divya jIvana saMghanA saMyukta upakrame "saMtavANI graMthAvali'no 28 pustikAono A saMpuTa vAcakonA hAthamAM mUkatAM AnaMda thAya che. sarvadharmasamabhAvanA uddezane dhyAnamAM rAkhI A "saMtavANI graMthAvali' saMpuTa brahmalIna zrI svAmI zivAnaMdajInI zatAbdI nimitte gujarAta divya jIvana saMgha dvArA taiyAra karavAmAM Avyo hato. te taiyAra karavAmAM aneka mitrono sahakAra maLyo hato. chatAM tenI pAchaLanI ekadhArI mahenata sva. uccharaMgabhAI svAdiyAnI hatI te noMdhavuM joIe. A graMthAvalinI pahelI AvRtti capocapa UpaDI gayA pachI 1985mAM tenuM punarmudraNa karavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu teya pahelI AvRttinI jema ja jhaDapathI vecAI jatAM graMthAvali ghaNAM varasathI upalabdha na hatI. gAMdhIjI prasthApita saMsthAnI badhA dharmonI sAcI samajaNa phelAvavAnI javAbadArI che. vaLI ucca zikSaNamAM have mUlyazikSaNa tathA tulanAtmaka dharmonA zikSaNanuM mahattva vadhatuM jAya che. kendra sarakAranA yojanA paMce mUlyonA zikSaNane protsAhana ApavAnuM samarthana karyuM che. Ane anulakSIne A pustaka saMpuTa sAmAnya vAcako uparAMta ucca zikSaNamAM kArya karatA sahu koIne upayogI thaI paDaze. gujarAta divya jIvana saMghe A graMthAvali A yojanAmAM punarmudraNa mATe sulabha karI te mATe ame temanA AbhArI chIe. "saMtavANI graMthAvali'nA A pustaka saMpuTanA prakAzanathI gAMdhIjInA sarvadharmasamabhAvano saMdezo sarvatra vasatAM gujarAtI kuTuMbomAM prasaraze evI AzA che. ra Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navajIvana TrasTanA dastAvejamAM tenA uddezonI pUrti sAru je je pravRttio karavAnuM sUcaveluM che temAM hindamAM vaselI badhI judI judI komo vacce aikyano pracAra karavAnuM sUcavavAmAM AvyuM che. te hetu mATe navajIvane gUjarAta vidyApIThamAM prasthApita karelA anAmata kozamAMthI A "saMtavANI graMthAvali'nuM punarmudraNa jUna 1999mAM prasiddha karI rAhata dare ApavAmAM AvyuM hatuM. | 'saMtavANI graMthAvali'nI mAMga cAlu rahetAM navajIvana taraphathI tenuM A trIjuM punarmudraNa prasiddha karavAmAM AvI rahyuM che. ane tenI kiMmata sAmAnya vAcakane paravaDe tevI rAkhavAmAM AvI che te noMdhavA jevuM che. amane AzA che ke sarvadharmasamabhAvanA pracArArthe thatA A prakAzanane vAcako taraphathI yogya AvakAra maLavAnuM cAlu raheze. - tA. 2-10-'06 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1. pUrvajIvana 2. gRhatyAga ane saMnyAsa 3. dakSiNa bhAratamAM 4. pUrva bhAratamAM 5. uttara bhAratamAM 6. pazcima bhAratamAM 7. ane pAchA dakSiNamAM 8. Azrama sthApanA, pravAso, mAnirvANa 9. svAmIjInA vyaktitvanI keTalIka vizeSatAo 10. svAmIjInI vANI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 pUrvajIvana prAcIna kALathI bhAratabhUmi eka vAtamAM atyaMta nasIbadAra rahI che. vaidika kALanA traSioe tapa ane tyAgamaya ugra sAdhanAthI je bhUminA kaNakaNane pavitra banAvI dIdho hato evI A puNyabhUmimAM te pachIthI A pAvana sAdhanAnI bhAgIrathIno pravAha kyAreya sukAyo nathI. thoDA thoDA kALanA aMtare dezanA judA judA bhAgamAM koI ne koI mahAna AtmAe avataratA rahI vividha svarUpe A bhUminI divya ane punita paraMparAne TakAvI ane AgaLa dhapAvI che. ApaNI taddana nikaTanA kALa cAlu vIsamI sadImAM paNa AvA puNyAtmAothI A bhUmi satata samRddha ane zobhita thatI rahI che. AvA eka mahAtmA svAmI rAmadAsa A sadImAM ja potAnI sAdhanA dvArA ApaNI vacce camakI gayA ane haju thoDA samaya pahelAM ja ApaNI vaccethI vidAya laI parama jyotimAM vilIna thaI gayA. svAmI rAmadAsano janma dakSiNa bhAratamAM keraLa rAjyanA dakSiNa kAnaDA jillAmAM kAsaragoDa tAlukAnA hosadgaga gAmamAM vi. saM. 1940nA caitra suda pUnama - hanumAnajayaMtI(I.sa. 1884)nA roja thayo hato. bAlakRSNarAva ane lalitAdevInA A bALakanuM nAma viThThalarAva rAkhavAmAM AvyuM. rAmanAmamAM acaLa zraddhA dharAvatA A dhArmika kuTuMbanA badhA sabhyo roja rAtre bhegA thaI bhajanakIrtana karatA. AvA bhaktimaya vAtAvaraNe Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) viThThalarAvanA bhaktinA saMskArone poSaNa ApyuM. nAnapaNathI ja nirbhayatA, sAhasikatA ane AnaMdI svabhAva e temanI vizeSatA hatI. moTI uMmare karelA pravAsamAM temanI A vizeSatAo temane khUba khapa lAgelI. prAthamika zikSaNa potAnA gAmamAM ja laI mAdhyamika zikSaNa levA viThThalarAva meMgalora gayA. te pachI ucca zikSaNa levA madrAsa gayA. paNa pachI madrAsa choDI daI muMbaInI vikToriyA Tenikala insTiTyUTamAM dAkhala thayA. tyAM traNa varSa rahI spiniMga eNnDa vIviMgano korsa karyo. zALAnA abhyAsamAM citta bahu coTatuM nahIM, paNa itara vAcanano khUba zokha hato. abhyAsa pUro thatAM 1908mAM rukamAbAI sAthe temanAM lagna thayAM. 1908thI 1922 sudhI viThThalarAva gRhasthAzramamAM rahyA. temane eka putrI thaI. rukamAbAInuM avasAna 1931mAM thayuM. temaNe madrAsa, trAvaNakora, gaDaga, gulabarga, koimbatUra, amadAvAda ane naDiyAdanI milomAM thoDo thoDo vakhata kAma karyuM. Akhare temaNe meMgaloramAM potAnuM svataMtra kArakhAnuM sthApyuM. paNa A badho samaya temanuM mana saMsAramAMthI dhIre dhIre haTatuM rahyuM hatuM ane vyavahArane badale paramArtha tarapha lakSa vadhAre rahetuM. temanI vairAgyanI bhAvanA svAmI rAmatIrthanAM pustakonA vAcanathI vadhu vegavAna banI. dhaMdhAmAM mana coTatuM na hovAthI dhaMdho calAvavAnuM muzkela thaI paDyuM. e arasAmAM jJAnezvarI gItA vAMcatAM temane potAnA jIvananuM dhyeya spaSTa rIte samajAyuM. mAnasika azAMti ane bojA vacce temaNe ekAda varasa kADhyuM. emanuM hRdaya zAMti mATe pokAratuM hatuM tyAre emane aMdarathI 2 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvajIvana preraNA maLI. viThThalarAva rAmanAmano japa ane dhyAna karavA mAMDyA, jethI temane zAMti ane AnaMdano anubhava thavA lAgyo. dhIme dhIme jaya ne dhyAna pAchaLa vadhu samaya ApavA lAgyA. UMgha ochI karI nAkhI. bhojana sAduM ane eka ja vakhata levA lAgyA ane pachIthI to mAtra dUdha, keLAM ke phaLAhAra ja levAnuM rAkhyuM. v eka divasa rAmanI preraNAthI temanA pitAe temane maMtra Apyo, ''zrIrAma jaya rAma jayajaya rAma'' ane kahyuM, ''jo A maMtrano tuM satata japa karIza to bhagavAna tane zAzvata sukha Apaze. '' te divasathI viThThalarAve pitAne potAnA guru mAnyA. temanA hRdayamAM nizcaya dRDha thavA lAgyo ke rAma ja mAtra satya che ane rAma sivAyanuM sarva kAMI asatya che. sAMsArika sukhanI vAsanAo ane 'huM' tathA 'mAruM' AvI bhAvanA kSINa thavA lAgI. mana, buddhi, hRdaya badhuM ja rAmamAM kendrita thavA lAgyuM. aMdaranI A rItanI pUrI taiyArI thaI gaI hatI te samaye temane vicAra thayo ke jyAre ekalA rAma ja A jagatamAM badhuM kare che ane e rAmanI zakti tathA asIma premano huM anubhava karuM chuM to pachI sarvasva choDIne eka rAmanI ja dayA para pUrNa rIte nirbhara kAM na banuM ? he rAma ! tArA A dAsanI to eka ja prArthanA che ke ene tAre zaraNe laI tuM eno ahaMkAra bALI nAkha. sarvasva choDIne sAdhuveze satyanI zodhamAM nIkaLI paDavAno samaya AvI pahoMcyo che evuM jaNAtAM temaNe saMsAratyAga karavAno nizcaya manomana karI lIdho. svA.rA.-2 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 gRhatyAga ane saMnyAsa saMsAratyAgano nizcaya thaI jatAM temaNe geruA raMganAM be kapaDAM raMgAvI lIdhAM. mitrane ane patnIne ema be patro lakhyA ane tA. 27-12-1922nA roja vahelI savAranA pAMca vAgye nIkaLatI gADImAM viThThalarAva ghara choDI nIkaLI paDyA. sAthe ra5 rUpiyA, gItA, bAIbala tathA bIjAM keTalAMka pustako lIdhAM. kyAM javuM ke AgaLa zuM karavuM te vizenI koI kalpanA temanA manamAM na hatI. ghara to choDyuM, paNa rAma potAne kyAM laI jAya che tenI emane kazI ja khabara na hatI. bIjI rAte madharAte eka sTezanamAM beThA hatA tyAM sTezanano ghaMTa vAgyo. najIkamAM eka tAmilavAsI beTho hato teNe viThThalarAvane pUchyuM, "kyAM javuM che?' paNa viThThalarAva zo javAba Ape? pelA sajjane temane potAnI sAthe tricInApallI sudhI laI javAnuM mAthe lIdhuM ane bIjI sAMje viThThalarAva tenI sAthe tricI pahoMcyA. rAta eka oTalA para satata rAmanA nAmano japa karatAM vitAvI ane bIjI savAre sAta mAIla para AvelA, zrIraMgama cAlIne pahoMcyA. potAne sAMsArika jIvanamAMthI dUra kheMcI lAvavA pAchaLa rAmano zo uddeza hato tenI kaMIka jhAMkhI viThThalarAvane thavA lAgI. temane lAgyuM ke pavitra nadIo ane tIrthasthAnonI jAtrA karAvavAnI rAmanI IcchA jaNAya che. zrIraMgamamAM kAverImAM snAna karI rAmanI preraNAne temanI AjJA gaNI viThThalarAve jAte ja bhagavAM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhatyAga ane saMnyAsa vastra dhAraNa karyA. rAmane zraddhA, baLa ane karuNA mATe UMDA aMtarathI prArthanA karI. potAnAM gRhasthavezanAM vastro sAthe potAnA sAMsArika nAmano paNa tyAga karyo ane havethI potAne rAmano ja dAsa samajI rAmadAsa" nAma rAkhyuM. rAmanI sAkSIe traNa saMkalpo karyA. AjIvana rAmanI ja sevA ane ciMtanamAM jIvana arpaNa karavuM, strImAtrane mAtA gaNI pUrNa brahmacarya pALavuM ane bhikSAthI ja jIvananirvAha karavo. viThThalarAvanA sAMsArika rUpano have lopa thayo ane tene sthAne niraMtara rAmanA ciMtanamAM DUbelA evA rAmadAsano janma thayo. potAne mATe "huM" zabdano vyavahAra baMdha karI "rAmadAsa' ema trIjA puruSamAM ullekha karavAnuM zarU karyuM. ane saMsAramAM sarva koIne rAmanuM ja rUpa mAnI rAmabhAve jotAM jotAM rAmadAse potAnI tIrthayAtrA ane mahAna uddezavALI jIvanayAtrAno koI paNa jAtanI pUrvayojanA ke pUrvataiyArI vagara zrIraMgamathI AraMbha karyo. prakaraNa 3 dakSiNa bhAratamAM rAmadAse rAmanI IcchA para badhuM choDI dIdhuM hatuM, tethI have kyAM javuM eno emanI pAse uttara na hato. paNa rAmadAsanuM samarpaNa eTaluM sAcuM ane utkaTa hatuM ke temanI AkhI yAtrA daramiyAna pagale pagale emane sahAyatA karanArA ane yAtrAmAM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kananagaDha keraLa) AgaLa laI janArA sAdhuo ane sajajano maLatA ja rahyA. rAmadAsa AvA sAdhuone rAmarUpa ja samajI saune 'sAdhurAma' nAmathI ja oLakhAvatA rahyA. AvA eka sAdhurAma sAthe rAmadAsa rAmezvara jatI gADImAM caDyA. rastAmAM TikiTacekara Avyo, paNa temanI pAse TikiTa to hatI nahIM. TikiTa cekare emane rastAmAM utArI mUkyA, to ene paNa rAmajInI icchA samajI rAmadAsa to mojathI cAlavA lAgyA. be divasa rAmezvara rahI darzana tathA keTalAka mahAtmAono satsaMga karI rAmadAsa sAdhurAma sAthe dhanuSakoDI pahoMcyA. ahIMthI sAdhurAma chUTA paDyA. rAmadAsa ekalA ja cidaMbarama pahoMcyA. have rAmadAsane koIno saMgAtha nahoto. koI paNa yojanA vinAnA ane ghaDI pachI zuM karavAnuM che tenA kazA ja khyAla vinAnA bALaka jevI sthitimAM rAmadAsa mAtra rAmano ja vicAra karatA cidaMbaramanA maMdire pahoMcyA. maMdiramAM dAkhala thavAnI phInA cAra AnA na hovAthI rAmadAsa zAMtithI eka bAju besI bhajana karatA rahyA. eTalAmAM eka kadAvara madrAsI sajjane AvI temanA phaLAhAranI vyavasthA karI ApI ane potAnI sAthe laI jaI maMdiramAM devanAM darzana karAvyAM. bIje divase bapore rAmadAsa sTezanamAM pleTaphaoNrma para gayA tyAre je gADI sAme hatI temAM besI gayA. gADI kyAM laI jaze tenI temane jANa paNa na hatI ane ciMtA paNa na hatI. e gADImAM besatAM ja eka sAdhurAma maLI gayA ane temaNe rAmadAsane tirupApuliyura ane tyAMthI tiruvaNAmale laI javAnuM mAthe lIdhuM. gADImAM be juvAniyAoe A sAdhuna Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa bhAratamAM joI aMgrejImAM vAtacIta zarU karI. vAtano viSaya hato AvA sAdhuo DhoMgI hoya che ane jIvananirvAhanuM sAdhana na hovAthI bhagavAM dhAraNa karI maphatamAM moja kare che. emane to eno khyAla paNa nahIM ke AvA sAdhuo aMgrejImAM samajatA paNa hoya. rAmadAse zAMtithI A TIkA sAMbhaLI. potAnI niMdA sAMbhaLavAno moko maLyo temAM paNa rAmajInI apAra dayA mAnI. A yuvAnonuM kalyANa thAya evI manathI prArthanA karI ane pachI hAtha jeDI emane kahyuM, "bhalA mitro, Ape je TIkA karI temAM rAmadAsanI pUrI saMmati che. eNe potAnA peTiyA mATe ja saMnyAsa lIdho che. paraMtu eka bIjI cIja paNa enAmAM jaNAya che ke e rAmano dIvAno banyo che.'' A sAMbhaLI pelA to stabdha ja banI gayA. rAmadAse je kahyuM te sAMbhaLIne nahIM, paNa Avo rakhaDato sAdhu aMgrejI samajI gayo ane pote mAMhomAMhe karelI TIkA sAMbhaLI gayo tethI temaNe rAmadAsanI mAphI mAgI ane bhojana mATe pUchI temane phaLAhAra karAvyo. tirupApuliyura pahoMcyA. poMDicerI ahIMthI najIkamAM ja hatuM. zrI araviMdanAM darzana karavAnI IcchAthI bIje divase savAramAM baMne sAdhu pagapALA UpaDyA. vIsa mAIla cAlI bapore be vAgye poMDicerI pahoMcyA. paNa zrI araviMda tyAre ekAMtamAM rahetA hatA tethI temanAM darzana na thaI zakyAM. jevI rAmanI marajI mAnI bahAra AvyA to poMDicerInI phreMca sarakAranA eka polIsa amaladAre temane khUba dhamakAvyA ane eka kalAkamAM zahera choDI cAlyA javAno hukama karyo. vIsa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) mAIla cAlIne AvyA hovAthI mAtra eka rAtri pUratA tyAM rahevA devAnI darakhAsta paNa teNe na svIkArI, eTale baMne tarata tyAMthI nIkaLI gayA. sAdhurAma InspekaTaranI bhASA ane vyavahArathI khUba roSe bharAyA hatA, tethI rastAmAM gALono varasAda varasAvavA lAgyA. rAmadAsanA samajAvyA chatAM ekAda kalAka sudhI A vAphapravAha cAlato rahyo. rAmadAsa to pachI cupacApa sAMbhaLatA rahI rAmanI sRSTinI vicitra lIlAne pUrI zAMtithI jatA rahyA. poMDicerImAM jema AdhyAtmika sAdhakonuM AkarSaNa zrIaraviMda, tema tiruvaNAmamAM zrI ramaNa maharSi. tiruvaraNAmalemAM aruNAcala parvatanI taLeTImAM maharSi rahetA hatA. rAmadAse tyAM jaI temanAM darzana karyA. A AzramanuM sthAna kharekhara bahu pavitra hatuM. maharSinA mukha para gADha zAMti hatI. vizALa AMkhomAM evo nihetuka prema hato ke je je tyAM AvatA te ajaba zAMti ane AnaMdamAM DUbI jatA. maharSi aMgrejI jANatA hatA, tethI rAmadAse temane hAtha joDI prArthanA karI, ''bhagavan! A dAsa para kRpA karo. e mAtra ApanA AzIrvAda ja yAce che.'' maharSie potAnI tejasvI daSTi rAmadAsa tarapha pheravI ane jANe e daSTi vATe ja rAmadAsamAM zaktisaMcAra karatA hoya ema betraNa miniTa sthira najare joI rahyA. pachI DokuM dhuNAvyuM. rAmadAsamAM koI anirvacanIya AnaMda UbharAvA lAgyo ane AkhuM zarIra pavanathI pAMdaDuM kaMpe ema kaMpavA lAgyuM. te pachI mahAtmAnI rajA laI baMne potAne mukAme pAchA pharyA. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa bhAratamAM ahIM rAmadAsane ekAMtavAsa sevavAnI phuraNA thaI, eTale sAdhurAmane vAta karI. sAdhurAma tarata ja svAmIjIne moTA maMdiranI pAchaLanA parvata para laI gayA. upara ghaNI guphAo hatI temAMnI eka nAnI guphA pasaMda paDavAthI bIje divase tyAM jaIne rahyA. A guphAmAM rAmanA dhyAnamAM lIna banI lagabhaga eka mahino gALyo. pahelI ja vAra rAme rAmadAsane bhajana mATe AvA ekAMtamAM mUkyA hatA. koI paNa jAtanA vikSepa vinA rAmanuM satata ciMtana ahIM thaI zakatuM hatuM. pariNAme temane khUba AnaMda Avato hato. kaho ke avarNanIya AnaMda Avato hato. kaho ke avarNanIya AnaMdasAgaramAM e DUbakAM ja khAtA hatA. AnaMdamAtranA kendramAM mana lagADavuM eTale ja zuddha AnaMdano anubhava ! eka divasa rAmanA ja dhyAnamAM masta banelA svAmIjI guphAnI bahAra nIkaLyA to guphAthI thoDe dUra temaNe eka mANasane Ubhelo joyo. svAmIjI ociMtA ja doDyA, ane pelA mANasane bheTI paDyA. pelo bicAro to bhaDakI ja gayo. ene lAgyuM ke koI pAgala potAne A pramANe vaLagI paDyo che. vakhate A gAMne potAne kaMI vagADI bese evI paNa bIka tene lAgI. rAmadAsa kharekhara pAgala ja hatA. paNa emanuM gAMDapaNa rAma mATenuM hatuM. "aho ! rAma ja sAkSAt padhAryA che' evA vicAramAM ja rAmadAsa pelA pAse doDI gayA hatA. kyAreka kyAreka to guphAnI pAse UgelA choDavA ane jhADane paNa bAthamAM levAnI Urmi emane thaI AvatI. sarva bAjuthI rAma emane Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) potAnI tarapha kheMcI rahyA hatA. zuM e gAMDapaNa! zuM e AkarSaNa ! AvI sthitimAM eka mahinA jeTalo samaya kayAM gayo tenoya khyAla na rahyo. eka divasa rAmadAse tiruvaNyAmalai choDyuM ane temane mATe rAme taiyAra ja rAkhelA navA sAdhurAmanA sAthamAM tirupati pahoMcyA. tirupati rAtre pahoMcyA ane rAta khullAmAM gALavAnI AvI. ThaMDI bhayaMkara hatI. emAM UMgha to zI rIte Ave sAdhurAma AthI akaLAyA, paNa rAmadAse mAnyuM ke A to UMghyA vagara satata bhajana thaI zake te mATe rAme karelI vyavasthA che. tirupatithI jagannAtha tarapha jatI gADImAM rAmadAsa beThA, paNa eka nAnA sTezane TikiTacekare temane utArI mUkayA. bIje divase e ja samaye e ja gADImAM besavAno prayatna karyo, paNa sTezanamAstara ane TikiTa klArke temane besatA rokyA. rAmadAsa zAMta rahyA. gADI UpaDavAne hajI thoDI vAra hatI. evAmAM relaveno eka sipAI A sAdhuo pAse Avyo ane temane gADImAM besI javA kahyuM. sAdhurAme tene vastusthiti samajAvI. A sipAI pelA amaladAro pAse gayo ane sAdhuonI vakIlAta karI, paNa pelAoe tenuM mAnyuM nahIM ane uparathI tene dhamakAvyo, ''tAre yAda rAkhavuM joIe ke relave polIsa tarIke tArI je pharaja che tethI taddana viruddha vAta tuM karI rahyo che.'' sipAI kaMI bolyo nahIM. have gADI UpaDavAno vakhata thayo hato. ekAeka sipAInI AMkha camakI ne temAM nizcayanuM teja ramavA lAgyuM. jhaDapathI te eka DabbA AgaLa gayo, bAraNuM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa bhAratamAM 11 ughADyuM ane pelA sAdhuone bolAvI aMdara besADI dIdhA tathA baMdha karelA bAraNA para baraDo TekavI Ubho rahyo. A joI ekadama pelA baMne amaladAro tyAM doDatA AvyA ne roSathI sipAIne pUchyuM, "konI rajAthI A sAdhuone te besADI dIdhA ? ' ' sipAIe kahyuM, ''juo sAheba, AvI vAtamAM koInI rajAnI jarUra nathI. AmAM to potAnA aMtarano avAja eTale bhagavAnano ja hukama.'' "yAda rAkhaje ke tArI A kasUrano riporTa thaze ane tane bhAre paDaze.'' ''bhale sAheba, tamArA riporTathI mane nokarImAMthI kADhI mUke topaNa vAMdho nathI.'' sTezanamAstara bicAro mUMjhAI gayo ane tyAM to gADI cAlavA lAgI. rAmadAsa AkhI ghaTanAne zAMtithI joI rahyA hatA. A ghaTanAnuM zuM rahasya tAravavuM? e ja ke jyAre rAmano sarvazaktimAna hAtha kAma kare che tyAre vidanamAtra nahIMvat thaI jAya che. jene kAyadAnA rakSaNa mATe rAkhavAmAM Avyo che te polIsa ja jANIbUjIne kAyado toDI TikiTa vagaranA be sAdhuone besADI de che ! te paNa amaladAronA virodha chatAM ane potAnI nokarInA jokhame ! svAmIjInI AMkhamAMthI AMsuo dvArA rAma pratyeno bhAva vyakta thavA lAgyo. dvA.DA.-3 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 pUrva bhAratamAM jagannAthapurI pahoMcI jagannAthajInAM darzana karavA gayA. paNa maMdiranA daravAjA AgaLanI yAtrALuonI bhIDa tathA dhakkAmukkImAM rAmadAsathI javAya tema na hatuM. rAmadAse prArthanA karIH "he rAma! A bhIDamAM tArA dAsathI tArAM darzana kevI rIte thaze ?' prArthanA pUrI paNa na thaI tyAM daravAjA AgaLanA ToLAmAMthI eka UMco brAhmaNa bahAra nIkaLI Avyo ane rAmadAsano hAtha pakaDI bhIDamAMthI rasto karato aMdara laI gayo. rAmadAsanuM mana paramAtmAmAM DUbI gayuM hatuM ane A camatkArika jevI ghaTanAne svapnanI jema jotA hatA. darzana karyA pachI rAmadAse te brAhmaNane pUchyuM, ''bhAI, Ape AvI dayA karI tenuM kAraNa zuM?'' javAba maLyo, "mahArAja ! A meM zA mATe karyuM te huM ja jANato nathI. paNa meM tamane joyA ke tarata ja tamane aMdara laI jagannAthajInAM darzana karAvavAnI tIvra IcchA mArAmAM ekAeka jAgI. bhagavAnanuM ja e kAma hovuM joIe.'' jagannAthapurIthI rAmadAsa sAdhurAma sAthe kalakattA javA ravAnA thayA. rastAmAM eka nAnA sTezane eka khristI TikiTa ispekaTare baMnene utArI mUkyA. rAmadAsa ane sAdhurAma nIce UtarI pleTaphorma para UbhA rahyA. gADI UpaDavAne thoDI vAra hatI. TikiTa inspekaTare sAdhuo pAse AvI pUchyuM, "AvI rIte musApharI karavAmAM tamAro hetu zo che te samajAvazo ?'' 12 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva bhAratamAM "" "IzvaranI zodha. ' 'Izvara to sarvatra che ema kahevAya che, to pachI enI zodhamAM A rIte rakhaDavAno zo artha che?'' 13 ''kharuM che bhAI, Izvara sarvavyApI ja che. paraMtu sarva sthaLe rakhaDAvI sarvatra enAM darzana karAvI e A vastu siddha karavA mAge che. kahyuM. "jo ema ja che to ahIM A jagyAe paNa tamane Izvara dekhAto hovo joIe.'' ''jarUra, ApaNe UbhA chIe te jagyAe Izvara che ja.'' "kyAM? kyAM? mane batAvI zakazo?'' " "are, A mArI sAme pratyakSa Ubho che ne !'' rAmadAse ''paNa kAM ?'' 'are. ahIM ja.'' kahI rAmadAse hasatAM hasatAM TikiTa inspekTaranI chAtI para hAtha mUkyo : ''rAmadAsanI sAme je A UMcI mUrti che emAM sarvavyApI evA Izvarane rAmadAsa acUka joI zake che.'' ghaDIka to inspekaTara gUMcavAyo. pachI ekAeka khaDakhaDa hasI paDyo. je DabbAmAMthI sAdhuone utArI pADyA hatA tenuM bAraNuM kholI emane pAchA besADI dIdhA. have huM rajA laIza. tamArI zodha saphaLa nIvaDo. '' kahI inspekaTara sAdhuothI chUTo paDyo. paNa hAvarA AvatAM pahelAM vaLI eka bIjo TikiTacekara Avyo. te eMglo inDiyana hato. teNe baMne sAdhuone khUba pajavyA. rAmadAsa pAse bAibala nyU TesTAmenTanI nakala joI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 svAmI zrI rAmadAsa (kananagaDha keraLa) cekare pUchyuM, ''tame krAIsTane mAno cho ?'' rAmadAse kahyuM, "kema nahIM? jagatanA uddhAra mATe AvelA e paNa IzvaranA eka avatAra ja hatA.'' A javAbathI prabhAvita thayelA TikiTacekare te pachInI gADImAM baMne sAdhuone besADI dIdhA. kalakattAmAM kAlImAtAnAM darzana karI dakSiNezvara javA UpaDyA. ardhI rAtre dakSiNezvaranA maMdire pahoMcyA. maMdiramAM koIne rAtavAso karavA devAmAM Avato na hato. tema chatAM pUjArIe temane rahevAnI chUTa ApI. paNa bhayaMkara ThaMDI ane te uparAMta maccharonAM dhADedhADAM. rAmadAse vicAryuM, ''rAmanI karuNAnI zI vAta karIe? jAgatAM jAgatAM rAmabhajana sArI rIte thAya ane vacamAM UMgha dakhala na kare e mATe eNe kevI AbAda yuti zodhI kADhI che!'' dakSiNezvara to paramahaMsa zrI rAmakRSNanA nivAsathI pavitra thayeluM tIrtha. rAmadAsane tyAMthI nIkaLatAM pahelAM vicAra Avyo: " he rAma ! jyAM zrIparamahaMsadeva rahyA hatA ane potAnI sAdhanA karI hatI te jagyAnAM zuM rAmadAsane darzana nahIM thAya ?'' A vicAra AvyAne pAMca miniTa paNa bhAgye ja thaI haze tyAM eka UMco yuvAna saMnyAsI Avyo. namaskAra karIne teNe pUchyuM, "bhaiyA, tame ahIM thaI gayelA zrIrAmakRSNa paramahaMsadevanuM nAma nathI sAMbhaLyuM ?'' "sAMbhaLyuM che mahArAja ! ane rAma enA dAsane ahIM eTalA mATe ja lAvyo che.'' rAmadAse javAba Apyo. manamAM bhagavAnanI gUDha lIlA vize vicAravA lAgyA. to to cAlo mArI sAthe. emanAM nAma ane nivAsathI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva bhAratamAM 15 pavitra thayelI sarva jagyA tamane batAvuM.' kahI te baMgALI sAdhu UThyA. rAmadAsa manamAM rAmane smarI rahyA: "he rAma ! tArA A pAmara sevaka mATenA tArA agAdha premanuM mApa e zuM kADhe ? ene icchA UThatAMnI sAthe ja tuM e pUrI kare che !'' saMnyAsI, rAmadAsane rAmakRSNadeva rahetA hatA te oraDAmAM laI gayA. oraDAmAM eka khATalo hato. khATalA para paramahaMsadeva vAparatA hatA te gAdaluM ne be takiyA emanA smRticitra tarIke jALavI rAkhelAM paDyAM hatAM. tenI pAse jaI svAmIjIe pUjyabhAve mastaka namAvyuM. eTalAmAM to te pavitra sthaLanA vAtAvaraNanI camatkArika asara emanA para thavA mAMDI. AnaMdanAM pUra UbharAvA lAgyAM ane rAmadAsa to tyAM lAMbA thaIne sUI gayA tathA ALoTavA lAgyA. A dazAmAM adhaeka kalAka vItI gayo. pelA baMgALI sAdhu vismayavimUDha jevA thaI A dazya joI rahyA hatA. Akhare temaNe rAmadAsane saceta karyA ane baMne bahAra nIkaLyA. - prakaraNa 5 uttara bhAratamAM dakSiNezvarathI nIkaLI vacamAM ekabe sthaLe rokAI rAmadAsa kAzI pahoMcyA. kAzIthI rAmanI bhUmi ayodhyA paNa jaI AvyA. AkarI ThaMDIthI akaLAyelA sAthenA sAdhurAme have Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) uttaramAM AgaLa nathI javuM ema kahI rAmadAsa sAthe jhAMsI taraphanI dizA lIdhI. jhAMsI pahoMcyA pachI sAdhurAme rAmadAsano sAtha choDI dIdho. paNa rAmadAsanI ciMtA karanArA rAme to kaMI sAtha nahoto choDyo. bajAramAMthI pasAra thatA rAmadAsane eka mANasa bolAvI gayo ane e rIte eka ati bhAvika zeTha mahAdevaprasAda sAthe temano meLApa thayo. mahAdevaprasAdanA ati AgrahathI rAmadAsa jhAMsImAM eka mahino rahyA. rAmadAsa thoDuM vadhu rokAya ane potAne satsaMgano lAbha maLe evI lAlacathI mahAdevaprasAde jhAMsIthI cha mAIla dUra urasA gAmanA rAmamaMdiramAM emanA rahevAnI vyavasthA karI ApI. ahIM gAma bahAra nadIne kinAre jarjarita sthitimAM satInI derIo hatI. temAMnI eka derImAM thoDA divasa ekAMtavAsa karavAnI rAmanI preraNA thatAM svAmIjI tyAM ATha divasa rahyA. divasamAM mAtra eka vAra rAmamaMdiramAM jatA ane bhikSA laI AvatA. e derIvALI jagyA ekadama zAMta hatI. svAmIjI derImAM besI AkhI rAta bhajana karatA rahetA. rAtri samAdhinA abhuta AnaMdamAM pasAra thatI. AkhuM vAtAvaraNa rAmamaya thaI gayuM hatuM. zvAse zvAse rAmanI pratIti thatI hatI. prAta:kALe jyAre zrIrAmano madhura maMtra "OM zrIrAma jaya rAma jaya jaya rAma' moTethI raTatA tyAre nAnAMmoTAM paMkhIo tathA khisakolIo oTalA para UtarI AvatAM ane ekacitte A maMtragAna sAMbhaLI rahetAM. saMdhyAkALe e ja no madhura nAda tyAM caravA AvelAM pazuo - gAyo, bakarAMo vagere Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 uttara bhAratamAM para jAdu jevI asara karatA. caratAM caratAM thaMbhI jaI teo mAthuM UMcuM karatAM, kAna phaphaDAvatAM ane stabdha banI sAMbhaLI rahetAM. svAmIjI A joI vicAratA : 'he rAma ! tuM bhUtamAtramAM rahelo che enI zuM A niHzaMka sAbitI nathI ?'' A sthAnane gAmaloko bhayajanaka gaNatA, kema ke tyAM hiMsaka pazuono bhaya hato. paNa sarvazaktimAna rAma jeno rakhevALa hoya tene bhaya zo ? AvA AnaMdanI sthitimAM svAmIjIe tyAM ATha divasa gALyA. jhAMsInA vasavATa daramiyAnanA keTalAka nAnA prasaMgo svAmIjInA udAra mAnasano paricaya karAve che. eka divasa svAmIjI hAthamAM loTo laI bajAramAMthI pasAra thatA hatA, tyAM temane tarasa lAgI. koI eka jhUMpaDAnA bAraNAmAM eka DozImA beThAM hatAM. temanI pAse temaNe pANI mAgyuM. mAjIe DokuM dhuNAvI kahyuM: "mahArAja, mArA hAthanuM pANI tamane na khape.'' "kAraNa?'' "ame halakI varaNanAM chIe eTale.'' "temAM zuM mA? tame to rAmadAsanAM mAtAjI cho. dayA karI tamArA dIkarAne pANI Apo.'' mAjIe khUba khuza thaI pANI pAyuM. svAmIjI thoDI vAra tyAM beThA. DosImAe potAnA duHkhanI vAta kahI. jagatamAM e ekalAM ja hatAM. emanAM divasa ne rAta zoka, duHkha ne bhayamAM jatAM hatAM. svAmIjIe temane kahyuM, ""mA, rAma badhAno rakhevALa che. pachI bhaya, ciMtA ke ekalatA zA mATe? rAma sadA ApaNI pAse ja rahe che.'' ema kahI emane rAmanAmano japa karavAnI salAha ApI. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) bIje divase svAmIjI pharI e mAjI pAse gayA. mAjInA mukha para Aje AnaMda jaNAto hato, svAmIjInI salAha pramANe temaNe karI joyuM hatuM ne pariNAme emanAM zoka ne ciMtA ghaTyAM hatAM. svAmIjIe mAjInA hAthanI rAMdhelI roTalI mojathI khAdhI. trIjI vAra mulAkAta lIdhI tyAre joyuM ke mAjInA mukhethI rAmanAmano japa satata cAlI rahyo hato. ema ja eka vakhata baporanA pharatAM pharatAM tarasa lAgI. keTalIka strIo pANI bharI rahI hatI. svAmIjIe eka strI pAse jaI pANI mAgyuM. bAIe kahyuM: "mahArAja, huM musalamAna chuM ane tame to hiMdu sAdhu cho. mArA hAthanuM pANI tamArAthI na pivAya.'' svAmIjIe kahyuM: ''are mA, rAmadAsa evo bheda nathI rAkhato'' ane e strIe ApeluM pANI premathI pI AgaLa cAlyA. jhAMsImAM eka vakhata eka zikSaka svAmIjI sAthe vAdavivAda karavA AvyA. zikSaka AryasamAjI ane ugra svabhAvanA hatA. carcA daramiyAna pelA bhAI maryAdA oLaMgI game tema bolavA lAgyA. bIje divase e gRhastha svAmIjI pAse AvI pagamAM paDI mAphI mAgavA lAgyA : ""mahArAja ! Apane meM kaDavA zabdo kahyA tenI zikSA bhagavAne mane karI. juo, mArI jIbha pakaDAya che ne barAbara bolAtuM paNa nathI.'' svAmIjIe kahyuM: ""bhAI, bhagavAna koIne zikSA karato nathI. e to premasvarUpa che. jene ApaNe pApa kahIe chIe te ApaNI ja kRti che.'' pelA bhAIe svAmIjIno hAtha pakaDI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara bhAratamAM potAnA gaLA AsapAsa pheravya, ane Azcarya ! jarA vAramAM to enI jIbha barAbara bolatI thaI gaI. paNa svAmIjIe to temane samajAvyuM ke rAmanI zakti ne tamArI zraddhAthI ja tame sArA thayA cho.'' jhAMsInA vasavATa daramiyAna svAmIjIe mitro sAthenI vAtacItamAM jANyuM ke himAlayanAM be tIrthadhAmo-kedAranAtha ane badarInAtha javAno rasto bahu kaThina che ane tyAM ThaMDI paNa sakhata paDe che. jemAM bhaya ane saMkaTa hoya evI musApharIno svAmIjIne khAsa zokha hato. aMdaranI preraNAthI tarata nakkI karyuM ke rasto game tevo vikaTa hoya to paNa A be sthaLe javuM to kharuM ja. jhAMsIvAsI rAmakiMkara nAmanA eka mitre A pravAsamAM sAthe AvavAnI taiyArI batAvI. svAmIjI rAmakiMkara sAthe jhAMsIthI ravAnA thayA ane haradvAra pahoMcI parvata caDatAM caDatAM hRSIkeza pahoMcyA. himAlayanAM dhUmrAcchAdita zikharo, gIcagADha jaMgalo, sphaTika jevuM gaMgAnuM vahetuM nIra ane jAta jAtanI vanaspatiomAM svAmIjIne rAmanI addabhuta lIlA ja dekhAI. ahIM eka vRddha saMnyAsIno satsaMga karI te pachI betraNa divasa svAmIjIe eka ekAMta kuTIramAM ekAMtavAsa karyo. cothe divase temaNe parvata para caDavAnuM zarU karyuM. jema jema UMce caDatA gayA tema tema AjubAjunA dazyanuM sauMdarya vadhatuM gayuM. bhagavAnanI A anaMta ane abhuta racanA joI svAmIjI e sauMdaryanA nazAmAM ja DUbI gayA. thAkanuM nAma na rahyuM. tAjagI ne raphUrti vadhatAM ja rahyAM. AkarAM caDANa para paNa lagabhaga doDatA svAparo 4 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) hoya tema caDatA rahyA. lagabhaga badho ja vakhata dehabhAna bhUlI jatA hatA. emanuM samasta mane mAtra rAmamAM ja rokAyeluM hatuM. tyAM emane rAma sivAya kazuM ja dekhAtuM na hatuM. svAmIjI jANe paravaza hoya ane emanA para rAmanI ja sattA cAlatI hoya tema teo caDatA ja rahyA. triphuganArAyaNanA sthAne pahoMcavAno rasto ekadama sIdho ane tethI atizaya agharo hato. A jokhamI raste keTalAya yAtrIo prANa hotA. Akhare baMne yAtriko kedAranAtha pahoMcyA. kedAranAthamAM svAmIjI thIjI javAya evI ThaMDImAM mAtra ghAsa pakaDI pakaDIne lagabhaga taddana sIdhuM ja kahevAya evuM eka zikharanuM caDANa caDavA mAMDyA. A sAhasa temanA jevA dUbaLA dehanA mANasa mATe atyaMta muzkela hatuM paNa emAM baLa to rAmanI kRpAnuM ja hatuM. rAmakiMkara adhavacce aTakI gayo. paNa svAmIjI to Toce pahoMcI rAmanAmano ghoSa karIne ja jaMpyA. UtaratI veLAnuM jokhama to pahelAM karatAMya vadhu hatuM. caDavAUtaravAmAM pAMca kalAka lAgyA. paNa svAmIjIne ThaMDI, thAka ke bhayanI asara paNa na hatI. AvI sakhata ThaMDImAM hima jevA pANImAM svAmIjIe snAna karyuM. ahIM eka divasa rokAI pachI baMne badarInAtha tarapha AgaLa vadhyA. mAIlonA mAIlo sudhI caDANa cAlu rahyuM. keTalAya divasanI musApharI pachI teo badarInAtha pahoMcyA. rastAmAM traNacAra jagyAe to pANInA pravAha para jAmelA baraphanA pAtaLA paDa parathI cAlavuM paDyuM. A barapha para paNa svAmIjI to mojathI ughADe page ja cAlatA hatA. badarInAthamAM eka Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara bhAratamAM divasa gALI teo rAmanagara nAmanI jagyAe AvyA. ahIMthI dakSiNa tarapha javA mATe relave zarU thAya che. teo badhuM maLIne himAlayamAM cAraso mAIla cAlyA haze ane haradvArathI rAmanagara sudhInI yAtrAmAM cALIsa divasa vItyA haze. AkhAye pravAsamAM yAtrALuo taraphathI satkAra ane prema maLatAM rahyAM. A pravAsa rAmane ja bharose ane enI ja AjJAnusAra karyo hato, tethI AkhAye pravAsamAM rAmanA dAsa para rAmanI karuNA varasatI rahI. have baMne mathurA pahoMcyA, paNa rAmakiMkara mAMdo paDatAM te jhAMsI javA ravAnA thayo ane rAmadAsa ekalA paDyA, paNa thoDA ja samaya mATe. je dharmazALAmAM svAmIjI UtaryA hatA tyAM rAme eka sAdhurAmane emanA saMgAtha mATe taiyAra ja rAkhyA hatA. mathurA jaI yamunAsnAna karyuM. caudeka mAIla dUra AvelA govardhana parvatanAM darzana karI AvyA. te pachI zrIkRSNanI bALalIlAnI bhUmi gokuLa ane vRMdAvana joyAM. mathurAthI kyAM javuM tenI koI yojanA na hatI. mathurAmAM thoDoka paricaya thayelA lokoe svAmIjIne eka Trena batAvI, jemAM te besI gayA, ane svAmIjI to mathurAthI dUra dUra rAyapura pahoMcyA. rAyapura e kaMI tIrtha nathI. to rAmadAsane ahIM lAvavAmAM rAmano hetu zo haze te to rAma jANe. paNa rAyapuramAM eka majAnI ghaTanA banI. eka jhADa nIce svAmIjI ADA paDyA hatA. tyAM eka muslima yuvaka temanI pAse Avyo. mahaMmada payagaMbaranI bAbatamAM svAmIjInA mukhethI khUba zraddhAbharI vAta sAMbhaLI yuvAna khuza thayo. tene svAmIjI pratye evo prema Upajyo ke te temanI sAthe nIkaLI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) paDavAne taiyAra thayo. thoDIka samajAvaTa pachI te mAnyo, paNa svAmIjInA premanI yAdagIrImAM svAmIjInuM mRgacarma mAgyuM, je temaNe tarata ApI dIdhuM. chUTA paDatI vakhate teNe jANyuM ke rAmajInI marajIthI rAmadAsa ajamera javAnI IcchA rAkhe che eTale bhAra daIne teNe kahyuM: ''to to bahu sarasa. tyAM khvAjA pIranuM sthAna che te jovAnuM Apa cUkazo nahIM. koI paNa musalamAna Apane tyAMno rasto dekhADaze.'' yuvakanA A zabdo bhaviSyakathana jevA nIvaDyA. thoDA vakhata pachI svAmIjI ajamera pahoMcyA tyAre rAta hatI. rAta sTezana AsapAsanA vistAramAM vitAvI savAramAM zahera bhaNI javA nIkaLyA. pote kyAM jAya che tenA jarA paNa bhAna vinA zaheranA gIca lattAomAMthI rAmanAma japatA te jatA hatA, tyAre eka UMcA ane kadAvara muslime temane thobhAvyA, tathA potAnI sAthe AvavA IzArata karI. kazAthe saMkoca ke pUchaparacha vinA svAmIjI te bhAInI pAchaLa cAlavA mAMDyA. ekAda mAIla pachI eka suMdara masjida dekhAI. aMdara eka sarasa kotaraNIvALI rUperI daragAha hatI. sAthenA muslima sajajane kahyuM: "A khvAjA pIranI daragAha che. ahIM ghUMTaNe paDo ane mahaMmadanA celA banI jAo.'' tarata rAmadAsa khUba bhAvapUrvaka ghUMTaNe paDyA ane kahyuM: ''mahaMmadanA celA banavAnI rAmadAsane kazI jarUra nathI, kAraNa e to keTalAya vakhatathI mahaMmadane anusare che.'' manamAM svAmIjI vicArI rahyA che rAma ! he khudA !! he mahaMmada ! tArI kevI karAmata che ! pelA rAyapuravALA muslima Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcima bhAratamAM 23 mitranI tIvra IcchA pUrI karavA tuM rAmadAsane muslimonA A yAtrAsthAne laI Avyo. ajameramAM traNa divasa rahyA, ane pachI puSkararAja jaI AvyA. te pachI eka sAdhurAmanA saMgAthamAM gujarAtanI dizAmAM AgaLa vadhyA. prakaraNa 6 pazcima bhAratamAM mahesANA najIka dharamapurInA eka sAdhunA AzramamAM pahoMcyA. tyAM jaMgalamAM eka nirjana sthAna rAmabhajana mATe anukULa lAgavAthI thoDo samaya rahevAnuM nakkI karyuM. ahIM naraharinuM eka nAnuM maMdira hatuM. maMdirano aMdarano samacorasa bhAga rAmadAsanA mApano ja lAMbo-pahoLo hato. A maMdiramAM rahI. covIsa kalAkamAM eka ke be kalAkanI UMgha laI svAmIjI satata rAmamaMtrano japa karatA. je bhakto sarva bhAve rAmane zaraNe jAya che ane rAmane ja bharose rahe che tenuM rAma sadA rakSaNa kare che e satyanI emane ahIM puna: daDha pratIti thaI. A jaMgalamAM sApa, vIMchI tathA jaMgalI bhUMDono trAsa hato. roja rAtre vIsathI trIsa bhUMDonuM ToLuM maMdiranI AsapAsa pharI vaLatuM. maMdiranuM bAraNuM te haMmezAM ughADuM ja rahetuM. maMdiranI AjubAjunI jamInamAMthI mULiyAM khodI kADhI A bhaMDo khAI jatAM. e pazuo AvyAM hoya tyAre paNa rAmadAsa bahAra Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) pharatA, paraMtu rAmanI kRpAthI emane kazI IjA thaI nahIM. gAmamAMthI je loko divase A maMdiramAM AvatA te A jaMgalI hiMsaka pazuothI sAvadha rahevAnI cetavaNI ApatA. paraMtu rAmamAM acaLa zraddhA eTale saMpUrNa surakSitatA ane bhayarahitatA. vaLI rAtre ane divase moTA moTA sapo maMdiramAM AvatA, paraMtu koI rAmadAsane pajavatA nahIM. uparAMta, rAmadAsajI eka kothaLAne Asana tarIke vAparatA. te kothaLo savAramAM jyAM UMco kare tyAM enI nIcethI keTalAya vichIo nIkaLatA, paNa eka paNa vIMchI rAmadAsane karaDyo na hato. A jaMgalamAM rAmanI AjJAthI rAmadAsa doDha mahinA rahyA. ahIMno vasavATa rAmanI kRpAthI bahu AhalAdaka nIvaDyo paNa eka divasa rAmano Adeza Avyo ke have AgaLa jA ane rAmadAsa tyAMnA lokonI ghaNI nAmarajI chatAM tyAMthI nIkaLI paDyA. jUnAgaDha pahoMcI svAmIjI eka rAmamaMdiramAM UtaryA. A maMdiramAM svAmIjI ATheka divasa rahyA. bIjA paNa cha sAdhuo tyAM te vakhate hatA. AmAMnA eka sAdhune paMdareka divasathI tAva Avato hato. ghaNA ilAja karavA chatAM tAva Utarato na hato. te sAdhue svAmIjInA AzIrvAda meLavavA ghaNo Agraha rAkhyo tethI svAmIjIe kahyuM: "sarvano rakhevALa rAma tAruM rakSaNa karo ne tane kAle ja sAro karI do.'' ane bIje divase to te sAdhu harato pharato thaI gayo. Ane camatkAramAM gaNI letAM AzramamAM sanasanATI phelAI gaI. sahu koI emanA tarapha mAna ne premathI vartavA lAgyA. traNacAra divasa thayA tyAM bIjo eka sAdhu mAMdo paDyo. enA ati AgrahathI rAmadAse bIjI vAra rAmane Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcima bhAratamAM prArthanA karI. A sAdhune paNa bIje divase sAruM thaI gayuM ! sAce ja rAma, rAmanAma ane saMtanI kRpA ane zaktinI koI sImA ja nathI. te pachI te Azrama choDI eka kAzIgirijInA AzramamAM svAmIjI gayA. rAmadAse giranAra caDavAnI IcchA vyakta karatAM kAzIgirijI ane bIjA cha sAdhuo sAthe AvavA taiyAra thayA. e badhAnA saMgamAM svAmIjI giranAra para cheka guru dattAtreyanAM pagalAMnA sthAna sudhI jaI AvyA. UtaratI vakhate rastAmAM AvelI keTalIka guphAomAM rahetA mahAtmAonAM darzana karyA. nIce UtarI dAtAra masjidanI paNa mulAkAta lIdhI. jUnAgaDhathI svAmIjI eka sajajananA sAthamAM verAvaLa gayA. je zeThane tyAM gayA te bhAre tAvamAM paTakAI paDyA hatA. mitronI vinaMtIthI svAmIjIe AzIrvAda ApyA ane bIje divase to zeTha dukAne jaI zakyA eTalI hade ArAma thaI gayo. loko A badhAmAM svAmIjIno camatkAra jotA hatA, paNa svAmIjI to temAM rAmanI IcchA ne kRpA ja mAnatA hatA. somanAthanAM darzana karI bIje divase prAcI paNa jaI AvyA. prAcI javA mATe verAvaLanA zeThe baLadagADInI vyavasthA karI hatI, paNa baLadane paDato mAra joI karuNAmUrti svAmIjI nIce UtarI gayA ane cAlatA ja prAcI sudhI gayA. verAvaLathI jUnAgaDha pAchA AvyA. svAmIjInI IcchA jUnAgaDha choDavAnI hatI, paNa jUnAgaDhanA mitroe svAmIjIne thoDA divasa rokAvA vinaMtI karI. kazI paNa dakhala vagara pote Akho divasa rAmabhajana karI zake tevI ekAMta jagyA maLe to Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) rokAvA svAmIjI taiyAra thayA. giranAra javAne raste bharajaMgalamAM jUnAgaDhathI cAreka mAIla dUra taddana ekAMta jagyAmAM AvelA mucakuMda SinA AzramamAM AvI anukULatA lAgI, tethI svAmIjI tyAM dasa divasa rahyA. A sthAna bhayAnaka gaNAtuM, paNa rAmano sAtha hoya tyAM svAmIjIne bhaya kono lAge ? jUnAgaDhathI porabaMdara pahoMcyA ane tyAM atyaMta bhAvapUrvaka zrIkRSNasakhA sudAmAnuM smaraNa karatAM zrIkRSNamaMdiranAM darzana karyA. porabaMdarathI bIjA pAMca sAdhuonA saMgAthamAM cAlatAM dvArakA javA ravAnA thayA. mULa dvArakA, gomatI dvArakA ane aMte beTa dvArakA pahoMcyA. dvArakAdhIzanA maMdiramAM mUrtinI sanmukha lagabhaga be kalAka samAdhimagna dazAmAM rahyA. dvArakAthI pAchA pharatAM rastAmAM thoDIka takalIpha paDI, paNa svAmIjInA citta para tenI kazI asara na hatI. eka sTezanethI gADI pakaDI. A gADI sIdhI muMbaI jatI hatI. rastAmAM svAmIjIne sAthenA musApharo taraphathI mAyApUrNa vartanano ja anubhava thayo. prakaraNa 7 ane pAchA dakSiNamAM muMbaImAM svAmIjIe vidyArthI avasthAmAM abhyAsa karyo hato tethI sthaLa paricita hatuM. rAtre UtarI bhUlezvaranA maMdiranAM pagathiyAM para rAta gALI, savAre najIkamAM AvelI jAnakIbAInI dharmazALAmAM gayA. savAramAM svAmIjInA hAthamAM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane pAchA dakSiNamAM eka jaNe ciThThI ApI. AvI ciThThI te mANase bIjA che sAdhuone paNa ApI. 'tamane badhAne eka zeThe potAne tyAM bhojana mATe AmaMtryA che.' yajamAnane ghera badhA pahoMcyA. tyAM sAthe AvelA sAdhuomAMthI eke svAmIjIne kahyuM. " "svAmIjI, mArI ciThThI rastAmAM kyAMka paDI gaI lAge che ane mAre be divasanA upavAsa che. ciThThI vinA mane jamADaze ke nahIM ? rAmadAsa gupacupa potAnI ciThI pelA sAdhune ApI dIdhI ane tyAMthI praphulla citte nIkaLI gayA. rastAmAM eka prauDha mANasa maLyA, je potAnA ekamAtra yuvAna putranA avasAnathI lagabhaga gAMDA jevA thaI gayA hatA. svAmIjIe temane paMdara miniTa sudhI rAmamaMtrano japa karAvyo. pelA bhAIne zAMti maLatI lAgI, khUba rAjI thatAM te svAmIjIthI chUTA paDyA. thoDA divasa muMbaImAM rokAI tyAMthI nAzika pahoMcyA. nAzikamAM paMcavaTInAM darzana karyA, godAvarImAM snAna karyuM, te pachI jyAM lakSmaNe zUrpaNakhAnuM nAka kApyAnuM manAya che te tapovananAM darzana karyA. tapovanamAM eka rAtri eka guphAmAM bhajana karatAM karatAM ja vitAvI. bIje divase nAzikathI soLa mAIla para AvelA yaMbakezvaranAM darzana karavA nIkaLyA. tyAMnuM maMdira tathA AsapAsanI jagyA joI temane kedAranAtha ane badarInAthanuM smaraNa thayuM. gAmanI AjubAju UMcA pahADo AvelA che. AmAMnA ghaNA para svAmIjI caDI AvyA. temAM brahmagirinuM caDANa to kadI na vIsarAya tevuM hatuM. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 svAmI zrI rAmadAsa (kananagaDha keraLa) ahIM jaTAzaMkara nAmanA eka sthAne jatI eka keDI eka sAdhue svAmIjIne batAvI tyAM javAnI bhalAmaNa karI. eka brAhmaNanA sAthamAM svAmIjI tyAM javA UpaDyA. eka pahADanI Toce pahoMcyA. Akho pahADa ekadama sIdho ne UMco hato. tenA DhALa parathI UtaravAmAM motanuM jokhama hatuM paNa svAmIjIne e bAju javAnuM bhAre AkarSaNa thayuM. nirbhaya ane bephikara svAmIjI A bhayaMkara DhALamAM UtaravA lAgyA. ekAeka emanA DAbA hAthamAM pakaDeluM ghAsa sarakyuM ane DAbo paga sarakyo. bhayaMkara paLa hatI, paNa svAmIjInI svasthatA evI ne evI ja hatI ane mukhathI ucca svare rAmanAmano japa cAlu hato. muzkelIthI samatolapaNuM jaLavAyuM. jaTAzaMkara sthAna to na ja maLyuM ane pAchA vyaMbakezvara AvyA. nAzikathI svAmIjI paMDharapura pahoMcyA. paMDharapuramAM viThobAnA maMdiranA bhaktimaya vAtAvaraNamAM svAmIjI DUbI jatA. tyAM pAMca divasa rahI najIka AvelA maMgalavadha gAme gayA. cAraso varSa pahelAM ahIM viThobAnA parama bhakta dAmAjI thaI gayelA. maMgalavedhathI svAmIjI bijApurane raste UpaDyA. rastAmAM AvatAM gAmaDAMomAM svAmIjIne satata lokono bhAvapUrNa satkAra maLato rahyo. bijApuramAM svAmIjIne bhikSAmAM koIe eka Ano Apelo. A eka AnA jevI nAnI rakama jyAre svAmIjIe rastAmAM maLelA eka garIba mANasane ApI dIdhI tyAre te mANasa gadgada thaI gayo ane potAnA kuTuMbanI ati duHkhI sthitino svAmIjIne khyAla Apyo. dezamAM garIba ane dalita loko kevA bhUkhamarAthI pIDAya che tenI kathAe svAmIjInA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ane pAchA dakSiNamAM manamAM khUba karuNA janmAvI. bijApurathI hubalI javA ravAnA thayA. hubalImAM te veLA zrI siddhArUDha svAmI nAmanA saMta rahetA hatA. temanAM darzana karI rAmadAsa temanA maThamAM dasa divasa rahyA ane tyAMnA paMDita sAdhuono satsaMga karyo. meMgalora ahIMthI najIka hatuM. meMgaloramAM rAmadAsanA kuTuMbane koI mAraphata samAcAra maLyA ke viThThalarAva ahIM sAdhunA vezamAM rahe che. A samAcAra maLatAM svAmIjInAM pUrvAzramanAM patnI rukamAbAI ane putrI ramA emane levA AvyAM. siddhArUDha svAmIe paNa rAmadAsane meMgalora javAnI salAha ApI. A AjJA rAma taraphathI Ave che ema mAnI svAmIjIe te svIkArI. rukamAbAIe to svAmIjIne pharI saMsAramAM rahevAnI vinaMtI karI, paNa svAmIjIe te na svIkArI. paraMtu svAmIjI temanA sAthamAM meMgalora to gayA. baMdare UtarIne svAmIjI sIdhA kadarI parvata para AvelI pAMca pAMDavanI guphAmAM rahevA gayA. svAmIjIe potAnA pUrvAzramanA pitA ane pachIthI guru banelA bAlakRSNarAvanAM darzana karI dhanyatA anubhavI. pAMca pAMDavonI guphAmAM rAmanAM satata kathana, ciMtana ane lekhanamAM svAmIjI potAno samaya vitAvavA lAgyA. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 8 AzramasthApanA, pravAso, mahAnirvANa adamya mumukSuvRtti ane kaThora sAdhanAne pariNAme svAmIjIne eka ja varasamAM Izvarano sAkSAtkAra thayo. sAmAnya rIte svAmIjI potAnA anubhavo ke sAdhanA vize khUba ja ochuM jaNAve che. paNa prasaMgopAtta evI koI vAta nIkaLe tyAre temanA anubhavo vize kaMIka jANavA maLI jAya. svAmIjInI daSTithI Izu khrista, hajarata mahaMmada payagaMbara vagere paNa IzvaranA avatAra ja hatA ane temane mATe paNa temano eTale ja AdarabhAva hato. kurAna ane bAibalano temano abhyAsa UMDo ane atyaMta zraddhA tathA bhaktibhAvathI pUrNa hato. yuropanA pravAsa daramiyAna svAmIjIe eka pAdarI samakSa cAlu vAtanA saMdarbhamAM himAlayanI guphAmAM potAne thayelAM Izu khristanAM darzananuM varNana kareluM. ugra sAdhanAne aMte thayelA Izvara-sAkSAtkAra pachI svAmIjIe lokone IzvarAbhimukha karavAnA kAryane potAnuM jIvanadhyeya banAvyuM. svAmIjIe IzvaranI zodhamAM pote karelA pravAsanuM varNana karatuM pustaka "IzvaranI zodhamAM' lakhyuM. A pustake aneka lokone svAmIjInA vicAronA satsaMga tarapha vALyA. 1928mAM svAmIjInA bhAI AnaMdarAve emane mATe eka Azrama bAMdhyo. A Azrama AnaMdAzrama -kAsaragoDathI traNa 30 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzramasthApanA, pravAso, mahAnirvANa 31 kilomiTara dUra pasvinI nadInA kinAre Avelo hato. tyAM svAmIjI doDha varasa rahyA. te pachI temanAM ziSyA mAtAjI kRSNAbAI temanI sAthe rahevA AzramamAM AvyAM ane AzramanI badhI vyavasthAno bhAra temaNe upADI lIdho. 1931mAM AzramanuM sthaLa badalI maMjapaTInI TekarI para laI gayA. AzramanuM nAma to enuM e ja cAlu rahyuM. A AzramanI AsapAsanI jagyA Aje rAmanagara nAmathI oLakhAya che. meMgalora-madrAsa lAIna para ane meMgalorathI 72 ki.mi. dakSiNe kanahanagaDha nAmanuM sTezana AveluM che. A sTezanathI rAmanagara ATha ki.mi. dUra che. Azrama bahu suMdara jagyAe Avelo che. AzramanAM bAraNAM harakoI atithi mATe haMmezAM ughADAM che. tyAM spRzya-aspRzya, brAhmaNa-zUdra ke dhanavAnanirdhana jevA bhedo nathI. thAkelAne tyAM ArAma maLe che; tapta hRdayone zAMti maLe che ane rogIne Arogya maLe che. svAmIjI ane mAtAjI kRSNAbAIe varSo sudhI potAnA nirmaLa premanI varSA karI AzramanI pavitratA ane AkarSaNamAM bhAre vRddhi karI che. AzramamAM Izvarabhakita uparAMta anya keTalAMye janasevAnAM kA cAle che. zikSaNa, gopAlana, ispitAla, udyogazALA vagere jAta jAtanI pravRttio Azrame potAnA kAryakSetramAM apanAvI che. svAmIjInI hayAtImAM svAmIjInAM darzana ane jJAnano lAbha levA dUra dUrathI aneka koma, varNa tema ja dharmanA loko AvatA rahyA. Azrama taraphathI "dha vijhana' nAmanuM eka aMgrejI tathA 'viravaprema' nAmanuM eka marAThI ema be mAsiko cAle Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) che. svAmIjInA dehavilaya pachI kRSNAbAIe AzramanuM saMcAlana eTalA ja ucca stare cAlatuM rAkhI AzramanI khyAtimAM umero karyo che. svAmIjIe potAnI IzvarazodhanI yAtrA pachI ane AzramamAM rahIne pravRttio zarU karyA pachI, bhaktonA AgrahathI vakhatovakhata pravAso cAlu rAkhyA hatA. 1937, 1938 ane 1949mAM bhAratanA vividha bhAgomAM pravAsa karI bhaktone sAdhanAmAM preraNA ApI aneka lokone IzvarAbhimukha karyo. te pachI 154mAM svAmIjIe mAtAjI kRSNAbAI ane anya traNa sAthIo sAthe pAMca mahinAno vizvapravAsa karyo. A pravAsamAM yuropanA sAta dezo: yu.esa.e. , havAI TApuo, jApAna, hoMga koMga, thAIlenDa, malAyA ane silona ema jagatanA traNa khaMDone AvarI lIdhA. svAmIjInA bhAratapravAsonI jema A vizvapravAsa paNa atyaMta saphaLa rahyo. hindu, khristI ane bauddha dharmanA aneka vidvAno, dharmaguruo ane bhAvika loko sAthe vyApaka pramANamAM vyaktigata tema ja samUhagata rUpamAM saMparka sAdhI, svAmIjIe temane uttama kakSAnuM mArgadarzana ApyuM. temanA pAradarzaka ane atyaMta pavitra vyaktitve saune prabhAvita karyA ane anekane sAdhanAnA mArgamAM vALyA athavA to temanI sAdhanAno vega vadhAryo. svAmIjIe atyaMta saraLa zailImAM potAnA anubhava ane vicAro varNavatAM ghaNAM pustako lakhyAM che; tema ja temanI upadeza-vANInAM saMkalano paNa thayAM che. A pustako aMgrejI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInA vyaktitvanI keTalIka vizeSatAo 33 bhASA uparAMta bhAratanI keTalIka bhASAomAM paNa pragaTa thayAM che, jemAMthI lAkho loko preraNA meLavatA rahyA che. AvA divya AtmAno tA. ra5-7-1963nA roja parama jyotimAM vilaya thayo. Aje svAmIjI pArthiva deharUpe ApaNI vacce nathI, paNa temanAM kAryo, upadezo ane puNya smRtirUpe teo satata ApaNI sAthe ja che. 1984mAM temanA prAdurbhAvane ekaso varSa thatAM hovAthI e temanI janmazatAbdInuM varSa haze. emanI janmazatAbdInA puNya varSamAM emanA jIvana, sAdhanA tathA svAnubhavamAMthI pragaTelI vANImAMthI preraNA meLavI ApaNA jIvanane unnata banAvavAno saMkalpa karI temane ApaNe ucita zraddhAMjali arpIe. prakaraNa 9 svAmIjInA vyaktitvanI keTalIka vizeSatAo bhagavAnamAM avicaLa zraddhA bhagavAna samakSa saMpUrNa samarpaNa bhAva * pote rAmano dAsa che evI namra bhaktabhAvanA badhuM ja rAmanI IcchAthI thAya che evuM samajI temane soMpI devuM ane koI paNa vAtano vicAra ke yojanA jAte na karatAM rAmane soMpI devI niraMtara rAmanAmasmaraNa * moTA bhAgano samaya rAmamAM tanmaya sthitimAM ja rahevuM - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) AsapAsano khyAla ghaNo ocho hovo rAma je kare che te sArA mATe ja evI daDha bhAvanA * jaDa, cetana, strI, puruSa, pRzya, aspRzya, hindu muslima - saumAM rAmanAM ja darzana thavAM tamAma dharmo mATe ekasarakho AdarabhAva, - Izu khrista, mahaMmada, buddha - sau mATe bhAre zraddhAbhAva dharmaparivartana karavAnI vAtamAM vizvAsa nahIM ahaMkArano saMpUrNa abhAva - eka bALaka jevuM nirdoSa vyaktitva sarva pratye samabhAva - bhedadaSTi nahIM duniyAmAM badhAmAM mAtra sArapa ja jovI. koInAmAM doSa che evo vicAra ja manamAM na AvavA devo saMpUrNa abhayabhAva pariNAme cakita karI de tevI sAhasika vRtti niraMtara prasannatA, samukho svabhAva jemAM bhaya ane saMkaTa hoya evAM kAryano khAsa zokha * bhAre titikSA - kaThora zArIrika kaSTo sahana karavAnI zakti vidvattA karatAM sAdhanA ane zuddha vyavahArane vadhu mahattva ApavAnuM valaNa sAdhuo pratye khUba AdarabhAva TrenanA pravAsomAM keTalIya vAra TikiTacekaronA hAthe bhAre kanaDagata; paNa dareka prasaMge mananuM samatva ane sahanazIlatA pravAsamAM badhe ja vagara mAgye koI ne koI sahAyaka maLI ja rahevo. svAmIjInA mate rAma para ciMtA choDavAnuM A Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInI vANI 35 pariNAma * koInA paNa kharAba vartana mATe dhikkArano bhAva nahIM - premabhAva ja atyaMta bhAvapradhAna, lAgaNIpradhAna, pariNAme emanAM racelAM bhaktistotramAM suMdara kAvyatva * prakaraNa 10 svAmIjInI vANI * tamArA ane AsapAsanI sRSTinA jIvananA rahasyapUrNa mULamAM pravezavA prayatna karI, tamAruM sAcuM svarUpa zuM che tenuM jJAna meLavavuM e ja sAcI zodha che. A satyane pAmavA mATe tamAre ciMtana ane zistanI paddhatisaranI prakriyA dvArA zarIra, mana tathA buddhi vaDe sarjAyelI tamAma mAnavIya maryAdAo oLaMgI javAnI che, tyAra bAda caitanya tattvanA pradezamAM kadama mAMDIne tamArA avinAzI, avikArI ane paramAnaMdamaya svarUpano sAkSAtkAra karavAno che. A AkhI sAdhanA eTale dharma. * dharma e Izvarane meLavavAno eka rasto che. tethI badhAya dhamoMnuM dhyeya eka ja che. eka dharmanI prazaMsA karavA mATe bIjAnI niMdA karavI, eka ja dharma sAco che ane bIjA badhA dhama khoTA che evuM pratipAdana karavuM, athavA to eka ja dharmaguru ke payagaMbare Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 svAmI zrI rAmadAsa (kanAhanagaDha keraLa) mokSano mArga batAvyo che ane bIjA badhA DhoMgI che ke potAnA AdhyAtmika sAkSAtkAramAM adhUrA che ema kahevuM te gADha ajJAna batAve che. hiMsAmAM pariNamatA dhArmika jhaghaDAo tathA dhikkAra phelAvanArA kAryonuM kAraNa AvuM ajJAna tathA dharmAdhatA * sAco khristI te che, je AkhI mAnavajAta pratye potAnA bhAMDa samAna prema rAkhatAM zIkhyo che. sAco hiMdu te che, je badhAMne potAnA ja amara AtmAnAM svarUpa tarIke jue che. sAco bauddha te che, je samagra mAnavajAta pratye potAno prema vikasAve che ane sAco musalamAna te che, je mAnavajAtanA badhA ja loko sAthe saMbaMdha tathA bhAIcAro rAkhe che. * jIvana eTale akhaMDapaNe cAlatI anukUlana ane punaH anukUlananI kAmagIrI. sapATI uparathI jotAM te satata parivartana pAmyA karatI gati ja jaNAya che, paNa enA UMDANamAM saMpUrNa akSubdhatA, zAMti ane niHstabdhatA che. vizvanI gati anaMta zAMti ane virAmanI sthitimAM UThelo eka taraMga che, tethI jemAMthI te uddabhavI che e mULa tattvano svabhAva tenAmAM paNa rahelo che. Ama hovAthI jaDa ke cetana tamAma vastuono Adi, madhya ane aMta paramAnaMda ja che. * jIvananA mahattvane tathA jIvananI prakRtine vizva sAthe saMbaMdha che ema samajAya che tyAre jIvanano eka suMdara artha ne hetu maLe che. jyAre jIvananA pratyeka aMza ne vaividhyamAMthI te (artha ne hetu) pragaTavA lAge che ane comera zuddha ane ApameLe ja chalakatA premano zAMtidAyI prakAza veravA lAge che tyAre tenI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInI vANI 37 uccatama bhavyatA chatI thAya che. * jagata to badho vakhata jagata ja che. jemAM tamAma prakAranAM prANIo ane ghaTanAonuM astitva che evA jagatano vinodI svabhAva to jevo hovo joIe tevo ja che. 432 che tamArAmAM parivartana lAvavAnI. Ama karavAthI tamArI sAcI STi khUlaze ane jagatane tame bhagavAnanI lIlAnA rUpamAM jovA lAgazo. bhagavAnanI nirapekSa sattAmAM tamArA sApekSa astitvano laya karI devAthI A sthiti prApta thAya che. bhagavAnanuM akhaMDa smaraNa rahevuM e A sthiti prApta karavA mATeno mArga che. * bAhya prakRtinA khelamAM kahevAtA vikAro, hAni ane niSphaLatA anivArya che. jo AvuM na hota to vizvamAM cAlato A divya khela paNa ApaNI sAme na hota. eTale zAMta bhAvathI jotAM eka sAkSInA rUpamAM A badhuM nihALyA karo ane tamAma bhAvone potAmAM samAvatA bhagavAnanA svarUpa sAthe tamArI ekatA ane advaita anubhavo. jIvanamAM tamArI paristhitimAM je caDatIpaDatI Ave e badhAmAM bhagavAnanI icchA samakSa pUrNa samarpaNano bhAva rAkhI, A khelamAM bhagavAnane tamAre bhAge je bhUmikA nakkI karI hoya te bhajavatA raho. * tamane jeno janmasiddha haka che evI zAzvata sthitine pAmo. A jIvanamAM A sthitinI prAptithI leza paNa ochuM tamAruM lakSya ane dhyeya hovuM na ghaTe. A sivAyanuM bIjuM badhuM du:kha ane bhayathI bhareluM che. o baMdhu ! tuM parama sukha pAmavAne ja janmyo che; parama sukhano bhaMDAra to tArI aMdara ja che. ene chalakAvA de ane tArA saMpUrNa astitvane emAM DubADI de. tArI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) aMdara ja jyAre jhaLahaLato kohinUra hIro che tyAre zA mATe kAcanA TukaDAomAM Asakta thaIne emAM rAce che ? e to tArA mATe ja che, jANI le ke e tArAmAM che; are, tuM ja te che. * bhagavAnane meLavavA mANasa AraMbhamAM judAM judAM tItho ane pavitra sthAnomAM jAya che, paNa Akhare to e ene potAnA hRdayamaMdiramAMthI maLI Ave che. tIrthasthAnomAM paNa te je AnaMdano anubhava kare che te vAstavamAM to enI potAnI aMdara ja rahelA avinAzI srotamAMthI chalakAto AnaMda hoya che. sat svarUpa bhagavAna tamArI aMdara ja che. akhaMDa smaraNanI sahAyatAthI AvI jAgRti haMmezAM ke tema karo. * Izvarano sAkSAtkAra eTale sarvatra, sarva vastuomAM, sarva prANIomAM, sarva bhAvanAo, vicAro, kAryo ane mananA AvegomAM rAmane jovA. * bhagavAna ApaNane amuka cokkasa rUpamAM darzana Ape evI prArthanA karavAnI jarUra nathI, kema ke ApaNe ApaNI sAme, AsapAsa, upara, nIce je joIe chIe te AkhuM vizva rAmanuM ja eka bhavyarUpa che. ApaNe to emane evI prArthanA karIe ke ApaNI AsapAsa rahelAM sarva prANIo ane padArthomAM temanAM darzana karavAnI zakita Ape. * haMmezAM A vAta yAda rAkha ke je bhagavAnanI tuM prArthanA kare che te tArI aMdara ja ane tArI AjubAju sarvatra che. enuM rakSaNa ane kRpA haMmezAM tArA mATe che. haMmezAM jANI rAkha ke e aMdara rahIne tane mArga sujhADatA rahe che. * je zAMti mATe tame jhaMkho cho te tamArI aMdara ja che. tame Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 svAmIjInI vANI enI zodha bahAra karazo to e tamane kyAMya nahIM maLe. A eka evuM mahAna satya che, je bahu thoDA loko jANe che. * tame bhagavAnanuM game te nAma smaratA ho, paNa khAtarI rAkho ke akhila brahmAMDanA adhipati ane zAsaka sattA sAthe tame ekadama nikaTamAM cho. e ja mAtA che, e ja svAmI che, e ja tamAro priyatama che. * Izvara sarvavyApI che. paraMtu bhaktane sarva sthaLe rakhaDAvI sarvatra enAM darzana karAvI e A vastu siddha karavA mAge che. * ApaNe jo Izvarane jovo haze to ApaNI AsapAsanA badhA lokomAM tene jovo paDaze ane te badhAne cAhavA joIze tathA temanI sevA karavI paDaze. te ja sAcI Izvarabhakti che. Izvara kAMI dUra AvelA svargamAM nathI, paraMtu haMmeza te ApaNI sAthe ja che. ApaNe jo Izvarane prArthanA karIzuM ane tenuM smaraNa karIzuM to ApaNe jarUra teno anubhava karI zakIzuM. * kudaratI sauMdarya te svayaM IzvaranuM ja rUpa che. * paramAtmadarzana eTale jagatathI dUra bhAgavuM ema nahIM, paNa e jagata pote ja paramAtmAmAMthI utpanna thayela, paridazyamAna paramAtmAnuM svarUpa che tema jovuM ane tenA te svasvarUpa rUpa sarva bhUtaprANInI sevA karavI ane tema karavAmAM prabhunI icchAne pote saMpUrNapaNe zaraNe jaIne kare che tema samajavuM te che. haMmezAM evuM mAno ke tame bhagavAnanA bALaka tema ja dAsa cho ane bhagavAna ekIsAthe tamArI mAtA tema ja mAlika che. tame hamezAM tenA rakSaNa nIce cho; surakSita, sukhI ane AtmavizvAsathI bharapUra cho; evA bhAvathI jIvo. tame je koI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kanAhanagaDha keraLa) paristhitimAM mukAyA ho te badhI ja sArI mAno, kema ke e tamane premasvarUpa mAtA ane mAlika taraphathI maLI che. tamArA jIvananI pratyeka ghaTanA bhagavAna dvArA sarasa rIte yojAI che. ciMtA choDI do. temanA Adeza pramANe varte. tamArI mAnI lIdhelI juThI javAbadArImAMthI mukta thaI jAo. jeNe potAnI jAta bhagavAnane samarpita karI dIdhI che e atyaMta sukhI che, kAraNa ke teNe zAzvata ane parama AnaMdanuM jharaNuM potAnI aMdara ja meLavI lIdhuM che. parama AnaMdanA A kendranI zodha karo ane pAmo. * divya rAmamaMtranI zakti avarNanIya che. enI sahAyathI tame svayaM mRtyune paDakArI zako. haMmezAM nirbhaya ane mukata raho. sakaLa zakti ane zAMtinA mULa ugamasthAna evA bhagavAna tamArI mAtA, tamArA sakhA ane tamArA svAmI che ane e sadAya tamArI rakSA karavA ane mArga cIMdhavA tamArI saMgAthe che ema daDhapaNe mAno. * Dagale ne pagale rAma saMbhALa rAkhI rahyo che. potAnA bhaktonI saMbhALa jevI bhagavAna rAkhe che tevI to eka mAtA paNa potAnA navA janmelA bALakanI nahIM rAkhatI hoya. * tame jevA cho tevA prabhune zaraNe jAo. evuM kaMI nathI ke prathama ApaNe ApaNI jAtane pavitra karI nAkhavI joIe ane pachI ja prabhune zaraNe javuM joIe. hakIkate to prabhue ApaNane pavitra banAvavA joIe. ApaNe to, eka bALaka jema tenI mAtA pAse doDI jAya, te rIte prabhu pratye javAnuM che. jo bALaka melathI kharaDAyelI hAlatamAM tenI mAtA pAse jAya to tenI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInI vANI 41 mAtA tene haDaselI kADhatI nathI, tema ja te bALakane sApha thaIne pachI AvavAnuM kahetI nathI. te to bALakane teDI le che, tene navarAve- dhovarAve che, tene sApha kare che. ApaNA A saMsAramAM rahelI mAtA karatAM to paramAtmA vadhu dayALu ne vAtsalyavALA * yAda rAkho ke bhagavAna koIne daMDato nathI. bhagavAna to premasvarUpa ane dayAnidhAna che. ApaNA saMzayo ja ApaNA zatruo che, temanuM ja A sarva tophAna che. jene ApaNe pApa kahIe chIe te ApaNI kRti che. * kharuM pUcho to ApaNe Izvarane prema karavAno nathI hoto, paNa Izvara je svayaM premasvarUpa che te ApaNA hRdayamAM birAje che te jANavuM joIe. ApaNAmAM vaselA e virATa premane zaraNe javAthI ApaNe pote premasvarUpa banI jaIe chIe. pachI to kevaLa prema ApaNAmAMthI nItare che. vastutaH ApaNe sAkSAt premanI mUrti banI jaIe chIe. * he rAma! jyAre tAro sarvazaktimAna hAtha kAma kare che tyAre, vidanamAtra nahIMvat thaI jAya che; tArA eka sparzathI AkhuM vizva ghaDImAM palaTAI jAya che. * karmano niyama ghaDanAra Izvara che. jo Izvara pote te karmanA niyamane haTAvI nA zake to pachI te niyama Izvara karatAM moTo gaNAya. paraMtu Ama to hoya nahIM. eTale karmanA niyamane toDavAnI zakti Izvara pAse hovI joIe. eka rAjA kAnUna ghaDa che ke khUna karanArane motanI zikSA thaze; chatAM rAjAne mAphI bakSavAnI sattA che. je kAyado te pote ghaDe che te tenAthI vadhu Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) sattAvAna hoI zake nahIM. sAmAnya rIte Izvara vacce paDato nathI. te to karmane chUTathI phaLa ApavA de che. paraMtu keTalAka vizeSa saMyogomAM karmanA kAyadAnuM ullaMghana karIne paNa Izvara kRpA kare che ane jIvAtmAne karmanA baMdhanamAMthI choDAve che. * premamAMthI prema pragaTe che. prema e ja jIvana che. prema ja satya che. UMcAmAM UMcI prApti prema che. UMcAmAM UMcuM dhyeya prema che. * 42 rAma badhAno rakhevALa che. pachI bhaya, ciMtA ke ekalatAno bhAva zA mATe ? rAma sadA ApaNI pAse ja rahe che. * A saMsAranAM sarva duHkhono rAmabANa ilAja prema che. prema to sAdhanAno aMta che. jyAre tamArAmAM premano uddaya thaze tyAre tamArI sAdhanA pUrI thaze. sAdhanA to ApaNA prema te ahaMkArane dUra karavA mATe che, je ApaNA lakSya meLavavAmAM avarodharUpa che. * gItAmAM darzAvela vizvarUpa darzananI bhAvanA ja vizva mATeno prema ApaNAmAM pragaTAvI zake. AvuM darzana ke prema, zAzvata AnaMda ane zAMti Ape che. bhagavAnane prema karavo eTale vizvamAM badhAMne prema karavo ane vizvamAM badhAMne prema karavo eTale bhagavAnane prema karavo. AtmasAkSAtkAra ke muktino A ja marma che ane rAmanAma A mATeno upAya che. * - - bhaktimAM vRddhi thAya te mATe traNa vastuo jarUrI cheH (1) rAmanA nAmanuM akhaMDa smaraNa (2) tamAma prANI ane padArthamAM rAmane jovA (3) je vipatti ke viSAda Ave teno zAMta cittathI ane Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 svAmIjInI vANI virodhabhAva lAvyA vagara svIkAra karavo * dInadu:khInI sevA e bhagavAnanI bhakita che. A ja sAco yajJa che. AnA vaDe tame tamAruM jIvanadarzana vyApaka karo cho ane sAcI mukti ane sukha pAmo cho. jyAre tamArAM badhAM kamoM ApameLe kurita ane parama AnaMdadAyI bane tyAre tamArI asala avinAzI ane AnaMdamayI sthitinI anubhUti karo. * rAmanI kAma karavAnI rIta eTalI to akaLa che ke Ama zA mATe ane zI rIte thayuM evo savAla uThAvavo sAva nakAmo che. rAma je kaMI kare che te haMmezAM uttama hetuthI ja kare che. haMmezAM AvuM ja samajatA rahIne emanI icchAne tAbe thavuM e ja ApaNI pharaja che. bhaMga ke dakhala vagara temanuM satata smaraNa rAkhavuM e temanI IcchAne tAbe thavA samAna che. A ja che AtmasamarpaNa. * rAmanI kasoTI haMmezAM ociMtI ja Ave che. ApaNe ene mATe sarvadA taiyAra rahevuM joIe ane je kaMI AvI paDe te dhIrajathI ane pUrNa zraddhAthI vadhAvI levuM joIe. ema karavAthI bhaya, duH kha ke nirAzAne sthAna ja nathI rahetuM. * rAmanI kRpA hoya to sarvanI kRpA varase che, kAraNa rAma ja sarvamAM che. * he rAma ! jene tArI chAyAnuM chatra che evA tArA dAsane koNa kazI paNa IjA karI zake ? * IzvarakRpA jyAre thAya che tyAre ApaNane tarata ja tenI khabara paDe che. ApaNuM aMtara ekadama nirmaLa bane che ane koInA paNa pratye ApaNane dhRNA thatI nathI. pRthvI uparanAM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 svAmI zrI rAmadAsa (kananagaDha keraLa) prANImAtra upara ApaNo prema UbharAI jAya che ane prathama kadI nahIM anubhavelA virala AnaMdano ApaNane anubhava thAya che. * avicala zraddhA ane vizvAsa sAthe apanAvavAmAM AvelA sAhasI ane makkama mArga upara saphaLatAno AdhAra che. DhacupacupaNuM e saphaLatAnA mArgano moTAmAM moTo aMtarAya che. sarvazaktimAna prabhunuM sarvAtma bhAve zaraNa svIkArI tamAre kayo mArga levo che teno nizcaya karavo joIe ane pachI aDaga khaMtathI anukULatA ke pratikULatA vacce temAM AgaLa vadhavuM joIe. AvuM kadama uThAvo tyAre eka tamArI jAta sivAya A saMsAramAM koInI paNa madada ke mArgadarzana para AdhAra na rAkho. tamAma bAbatamAM bhagavAna ja tamAro sahAyaka ane mArgadarzaka che. * tamArI zraddhAmAM tame niHzaMka ane daDha ho to, bhaya ke ciMtAo tamArA koI paNa kAmane sparzI na zake. bhagavAna sarvazreSTha dAtA che ane enAmAM zraddhA rAkhanArAne bhaTakavAnuM rahetuM nathI. tamAre mAtra ATaluM ja karavAnuM rahe che. enI IcchAnA tAle tamArI IcchAne meLavI do, enI divya jyoti ane jJAnamAM tamArI cetanAne eka karI do, enI anaMta sattAmAM tamArA astitvano lopa karI do. ATaluM karatAM ja tame jIvananI koI paNa sthitimAM saMpUrNa surakSita banazo. * tamane je kaMI zakti ApavAmAM AvI hoya teno upayoga tamAre AnaMdapUrvaka A sRSTinA rUpamAM rahelA bhagavAnanI sevA mATe karavAno che. saMsAranAM du:kho dUra karavAmAM potAnuM jIvana arpaNa karanArA dareka mahAna AtmAno anubhava evo ja rahyo che ke e mArge khUba sahevuM paDe che. tethI potAnA jIvananuM balidAna Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInI vANI 45 ApavuM e saMsArabharanA saMtonuM eka sAmAnya lakSaNa rahyuM che. tela, potAnA jIvananuM balidAna Ape che tyAre ja, dIvo prakAza ApI zake che. satata ApatA ja raho.' prakRtinI pAchaLa kAma karatA zAzvata tattvano niyama ja che "satata ApatA raho.' jIvananuM saMpUrNa sauMdarya ja enA AvA uttamottama samarpaNa bhAvamAM che. * tame eka vakhata bhagavAnanuM zaraNa svIkAryuM to pachI tamAma zaMkAo ane ciMtAo choDI do. tamAre to ema samajavuM ke tamArA jIvanane bhagavAna je raste laI javAnuM nakkI kare e haMmezAM sArA mATe ja hoya che. sAMsArika mAnaapamAnane emanA nirNayo sAthe kazo saMbaMdha nathI. tamAre mukta bhAve ane jarA paNa dilacorI karyA vagara tamAruM jIvana emanA hAthamAM soMpI devuM joIe. ciMtA ane ajaMpAne tame dUra na haDaselI do tyAM sudhI bhagavAna tamArI sahAyatA mATe haragija nahIM Ave. zaraNAgati eTale pUrNa zAMti ane akSubdhatAnI sthiti. paramAtmAnI IcchA AgaLa saMpUrNa samarpaNathI AvI sthiti prApta thAya che. * tAruM je kaMI hoya te rAmane caraNe dharI de ane saMtoSathI besI rahe; pachI koI duHkha tArI najIka AvavAnI paNa hiMmata nahIM kare. - rAmanA samartha chatra nIce tuM salAmata che. yAda rAkha, kevaLa rAmanI IcchA ja sarvoparI che; ene tAbe thA ane e IcchA AgaLa namana kara. je thavAnuM hoya te bhale thAya. je thAya che te badhuM rAma ja kare Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI zrI rAmadAsa (kanAhanagaDha keraLa) che ane rAma je kaMI kare che te bhalA mATe ja hoya che. * ApaNe sadAya prabhunI saMbhALa taLe tathA rakSaNa nIce chIe. ApaNe tyajAyelA nathI, tema ja ApaNI saMbhALa levAtI nathI evuM paNa nathI. paramAtmA saMpUrNa premasvarUpa che, e bAbatamAM ApaNane zaMkA rahe che tenuM kAraNa e che ke prabhuno ApaNA para je agAdha prema che te premathI ApaNe vAkepha nathI. eka vakhata to ApaNane sarvathA evuM jJAna thAo ke prabhu ja ekamAtra ApaNo Azraya che, ApaNA para te sadaiva daSTi rAkhe che, ApaNane mArgadarzana Ape che ane snehathI ApaNI saMbhALa le che. A hakIkata che, to cAlo ApaNe prabhune zaraNe jaIe ane sadAye prabhune akhaMDa smaraNamAM rAkhatA rahIe. * amuka mANasa ema kahe che ke zaraNAgati e nirbaLatAnuM cihana che. rAmadAsa to ema kahe che ke zaraNAgati e zUravIrano mArga che (harino mAraga che zUrAno, nahIM kAyaranuM kAma jene). loko dhAre che tema zaraNAgati, e sahelI vAta nathI. ahaMkAra nirmULa karI nAkhavo e ghaNuM kaThina che ane ahaMkArane nirmaLa karavA mATe zaraNAgati e ekamAtra upAya che. paramAtmA sudhI pahoMcavA mATe e ekadhAro rasto che. * karma potA thakI sAruM ke kharAba hotuM nathI. je bhUla thAya che te e che ke te karmano kartA amuka eka ' kti che tema mAnavAmAM Ave che. hakkIkate to pratyeka karmanA kata paramAtmA ja che. A raNe ApaNA para pharajarUpe AvI paDelA karmano ApaNe - dara na karavA joIe. badhAM ja kAyone prabhune caraNe dharI davA joIe, kema ke paramAtmA ja sarva karmanA praNetA che. tame ja Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInI vANI cIjavastuonA svAmI bane, paNa cIjavastuone tamArA svAmI na banavA do, jyAre tamane koI pAsethI kaMI paNa vastu bheTarUpe maLe tyAre te paramAtmA taraphathI tamane maLI che tema mAnI teno svIkAra karo ane jyAre evo samaya Ave ke te cIjavastuthI tamAre vikhUTA thavuM paDe to te vakhate, tame jevA AnaMdathI te svIkArI hatI tevA ja AnaMda sAthe te vastu soMpI do. ema samaje ke jeNe tamane te vastu ApI hatI tene have pAchI soMpI do cho. A ja daSTie tame sarva lAbhAlAbhano vicAra karo. prabhu ja laI le che. denAro ane lenAra e ja che. * zrIrAmane pAmavAno saraLamAM saraLa mArga emanA sauthI zaktimAna evA nAmanuM smaraNa karavuM e che. 'smaraNa eTale jene tame bhUlI gayA cho te yAda karavuM. tame bhUlI gayA cho ke tame rAmanuM ja svarUpa cho, tame haMmezAM rAma ja cho. paNa tamArA ajJAne tamane tamArA sAcA svarUpanuM vismaraNa karAvyuM che. avirata ane akhaMDarUpe rAmanuM smaraNa tamArA AvA ajJAnane dUra kare che ane aMte tamane bhAna karAve che ke tamAruM sAcuM svarUpa rAma ane rAma ja che, emanA sivAya bIjuM kazuM nathI. A sthiti pAmavA mATe tamAruM mana ekadama vizuddha hovuM joIe. A mahAna nAmano japa e ja A mATeno upAya ke sAdhanA che. zrIrAma AgaLa samarpaNa karavAmAM sau prathama AvazyakatA che zuddha mananI. zrIrAmane mATe uddAma ane utkaTa prema rAkho. rAma mATano tamAro prema jeTalo utkaTa haze eTaluM avirata ne akhaMDa tamAruM nAmasmaraNa ApoApa ja thavA lAgaze, kema ke mananI evI prakRti che ke jene te khUba cAhatuM hoya tenuM smaraNa kare. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) * badhA maMtromAM eka ja sarakhI zakti rahelI che. 'ziva'nA maMtramAM "rAma'nA maMtra jeTalI ja zakti che. rAma ane ziva vacce koI bheda che evo bhAva na rAkho. gItA jene "puruSottama' zabdathI oLakhAve che te tenuM ghAtaka nAma che. A puruSottama' eTale je ekIsAthe puruSa ane kRti che ane vaLI A baMnethI zreSThatara che. A puruSottamanA anaMta guNonuM dhyAna dharo. ene pahelAM tamArA aMtaramAM ane pachI vizvamAM sarvatra pAmavAno yatna karo. koI eka rUpavizeSamAM Asakti na rAkho. zaMkA na karo ane prazno UbhA na karo. tamArA hRdayamAM rahelA bhagavAna tamArA rakSaka ane mArgadarzaka che. e tamArAM pitA, mAtA ane sarvasva che. * bhagavAnanAM badhAM nAmo mahAna ane zaktizALI che. tema chatAM "rAma' e nAmanuM AMtarika mUlya AgavuM ja che. maMtra mATe laya e sauthI mahattvanI vastu che, kAraNa ke eka ke vadhu zabdonA satata uccAraNamAMthI udbhavatA cittAzAmaka madhura saMgItanI, Amatema bhaTakatA mana para addabhuta asara thAya che. tamAma zabdomAM "rAma" zabdanA uccAraNamAMthI pragaTato dhvani sauthI vadhu mohaka che. 'rAma' zabdanA be akSaronI tulanAmAM bIjo koI zabda nathI ke jenA be akSarone sAthe uccAravAthI enA saMvAdI saMgIta vaDe manane ATalI zAMti maLe. e paNa sAcuM ke pavitra zkAra jeTalI ja zakti "rAma' nAmamAM che. vaLI bhakta, bhagavAnane temanA saguNa rUpa dvArA pAmavAno prayatna kare che ane rAma bhagavAnanA eka avatAranuM nAma che, tethI te bhaktane vadhu anukULa jaNAya che. A badhAM kAraNo jotAM rAmadAsane lAge che Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 svAmIjInI vANI ke bhagavAnanAM badhAM nAmomAM japa mATe "rAma' nAmano svIkAra vadhu vyApaka pramANamAM che. * " zrIrAma jaya rAma jaya jaya rAma' maMtrano artha. % eTale nirAkAra satya. zrI eTale daivI zakti. "rAma" eTale Izvara - je satyasvarUpa tema ja sarvazaktimAna che. "jaya rAma' eTale jaya ho ! ane 'jaya jaya rAma" eTale "jaya he ! jaya ho ! te Izvarano." Ama AkhA maMtrano artha thAya : ""je anAdi satya tema ja sarvazaktimAna che evA Izvara ! tAro jaya ho, jaya ho !'' ApaNA hRdayamAM jyAre Izvarano vijaya thAya che tyAre aMdhakAramAtra adazya thaI ahaMbhAvano parAjaya thAya che. * tamArI pUjAnA pAtra arthAt Izvara mATe atyaMta prema ane bhaktibhAve japa karavA joIe. japa karavAnI Teva jema jema paDatI jaze tema tema svAbhAvika raTaNa thatuM jaze ane tethI aparimita AnaMda tamArA hRdayamAM utpanna thaze. bIjAoe lAdelI eka sAdhanArUpe tamAre te karavI joIe nahIM. japa karavAmAM tamane AnaMda na Avato hoya to tame japa karatA nahIM, kAraNa e rIte japa karavAthI tamane kAMI lAbha thavAno nathI. kevaLa yaMtranI jema IzvaranA nAmano japa ApaNane madada kare che tevuM nathI, paraMtu svAbhAvika prabhu pratye uddabhavatA prema sAthe karelo tenA nAmano japa ja upayogI che. * nAmajapa karatI veLA eno hisAba rAkhavAmAM paDazo nahIM. gaNatarI karavA jatAM bhaktinA kendravartI bhAvamAMthI mana calita thaI jaze. pariNAme tame mananI ekAgratA sAdhavAmAM pAchA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 svAmI zrI rAmadAsa (kananagaDha keraLa) paDazo. koI paNa samaye ane koI paNa sthaLe nAmasmaraNa karatA ja rahevAno niyama rAkho. bhagavAnanuM nAma levA bAbatamAM sthaLa ke kALa bAbatano koI niSedha nathI. * rAmanAma bhAre camatkArI che ! enI zaktino koI pAra nathI. rAmanAmamAM saMpUrNa zraddhA eTale tamAma pApa, zaMkA ane pIDAmAMthI mukti. * IzvaranuM nAma zuM karI zake che te loko jANatA nathI. jeo tenuM satata raTaNa kare che teo ja tenI zaktine jANe che. te ApaNA manane saMpUrNa rIte nirmaLa karI zake che. bIjI sAdhanAo jyAre ApaNane amuka kakSAe laI jaI zake che tyAre bhagavAnanuM nAma to ApaNane AdhyAtmika anubhUtinI Toca para laI jaI zake che. * manane ekAgra karavAno sahelAmAM sahelo rasto che rAmanA madhura, bhavya, divya nAmanuM akhaMDa smaraNa. * rAmanuM nAma japavuM eTale zuddha nirmaLa AnaMdano ja anubhava. jyAM rAmane japa thAya che, rAmanuM ciMtana thAya che tyAMthI zoka, duHkha ne mRtyu paNa bhAgI jAya che. * rAmanAmamAM avicaLa zraddhA rAkho. rAmanAma tamane du:kha, azAMti ane zaMkAnI sthitimAMthI parama sukha, zAMti ane abhayayukta AtmavizvAsanI sthitimAM sthApaze. * kharekhara rAmanAmamAM adbhuta sAmarthya che. A ja nAme eka lUMTArAne mahAna RSi vAlmIkimAM pheravI nAkhyo che. A ja nAme kabIradAsa, tulasIdAsa, rAmadAsa ane evA anekane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 svAmIjInI vANI saMsArasAgara taravAmAM sahAyatA karI che. e mahAna nAma amRtazuM madhura che. jyAre rAmanI kRpAthI A nAma koInA mana ane jIbha para daDhapaNe vasI jAya che tyAre, e mANasa dhanya banI zAzvata mukti, sukha ane zAMti pAme che. * ja 2 A vAta para pAko vizvAsa rAkho ke bhagavAnanuM nAma sarva zaktisaMpanna che. tamAma upadravomAM tamAruM rakSaNa to e karaze uparAMta tamane sahanazIlatA ane zAMti paNa Apaze. nAmanuM zaraNa eTale bhagavAnanuM zaraNa, kema ke bhagavAna ane emanA nAma vacce koI bheda nathI. mukhamAM nAmano japa rAkhIne tame jIvananAM tamAma saMkaTo sAme Takkara laI zako, jIvanamAM AvatA tamAma bhaya, tamAma nirAzAo ane tamAma hAni sAme bahAdurIthI UbhA rahI zako. jyAM bhagavAnanuM nAma levAya che tyAM tamAma prakAranI pavitratA, zakti ane sadguNono vAsa che. . * je gRhastha che ane AdhyAtmika sAdhaka paNa che, tene mATe nAmasaMkIrtana ane bhajana e teno mukhya AdhAra hovo joIe. prabhunA nAma ane gauravanA guNagAna vaDe tenuM gRha guMjatuM raho. tevA gRhamAMnuM AdhyAtmika vAtAvaraNa sadAye te gharamAM rahenArAonA zArIrika tathA mAnasika ubhaya prakAranAM svAsthya upara upakAraka asara pADanAruM haze. tevA gRhamAM to nirmaLa sukhAnaMdanI gaMgA chalakAtI hoya che. kharekhara nAma pote ja prabhu che. prabhunuM nAma jyAM premabhakti vaDe gavAya che tyAM prabhu hAjara hoya che. * jenA mukhamAM rAmanAma che te brAhmaNa karatAM paNa vadhAre pavitra che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) '* zrIsamartha rAmadAse sAdhakane khAtarI ApatAM kahyuM che ke jo sAdhaka "zrIrAma jaya rAma jaya jaya rAma' e maMtra tera karoDa vakhata japI jAya to te sAdhakane zrIrAmanAM darzana thaze, zrIsamartha rAmadAse je maMtra kahyo che tenA prAraMbhe OM nathI, jyAre rAmadAsa (svAmIjI) tamane je maMtra Ape che te cheH OM zrIrAma jaya rAma jaya jaya rAma'. mAM varNavI na zakAya teTalI AdhyAtmika zakti che. A kAraNe rAmadAsa potAnA jAtaanubhava parathI tamane kahe che ke OMkAra sahita A maMtrano cha karoDa vakhata japa karavAthI tame mukti meLavazo. jyAM sudhI lakSya siddha na thAya tyAM sudhI e maMtra badho ja samaya japyA karo. tame je maMtra japo tenI saMkhyA gaNavAnI jarUra nathI. jyAre maMtrajApa cha karoDanI saMkhyAe pahoMcaze tyAre ApoApa tamane rAmanAM - paramAtmAnAM darzana thaze. rAmanAma japavuM e tamArA prabhune pratyakSa karavAno upAya che. * prArthanA e to karmanI pArzvabhUmi che. * prArthanA bahu saraLa ane potAnI ja bhASAmAM hovI joIe. prArthanA mATe ApaNe pArakI bhASA uchInI levAnI jarUra nathI. ApaNe Izvarane prArthanA karIe ke tenI sAthe ApaNuM tAdAo satata cAlu rahe ane chevaTe ApaNI aMdara tema ja sarvatra tenI pratyakSatA prakaTa kare. A eka saraLa prArthanA che. * rAma AgaLa saMpUrNa samarpaNanI sthitimAM badhAM karma karo. Ama karazo to e kamanAM pariNAmamAMthI tame saMpUrNapaNe mukta rahezo. tamArAmAM kartutvabhAva lAgyA vagara nivaiyaktika rUpe thayelAM AvAM kamo e ja sAco karmayoga che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 svAmIjInI vANI * prArthanA ane kAryano samanvaya e ja sAcuM jIvana che. jyAre ApaNAM hRdaya bhagavAna sAthe tanmaya hoya ane ApaNA hAtha kAma karavAmAM rokAyA hoya tyAre Izvara tenI kRpA ApaNA upara varasAve che. * ApaNe Izvara upara zraddhA rAkhIe to badhuM banI zake. ApaNA mana sivAya bIjI koI paNa bahAranI paristhiti ApaNane IzvaraprAptinA prayatnamAM rokI zake tema nathI. * keTalAka lokone potAne pApI tarIke oLakhAvavAnuM game che. temane emAM AnaMda maLato hovo joIe. jo ema na hoya to teo potAne mATe AvuM zuM kAma kahe ? potAne pApI tarIke oLakhAve che tyAre teo bhagavAnanuM ja sIdhuM apamAna kare che. A to bhagavAnanA astitvano InkAra karyA barAbara gaNAya. bhagavAna che evuM tame mAnatA ho to pachI tame saguNanI mUrti cho ke duSTatAno pahADa cho e jANavAnI tamane kazI na paDI hoya. tame to mAtra eTaluM ja samajo ke bhagavAne tamane jevA banAvyA tevA tame cho. tamane pApI samajavAmAM to tame tamArA jIvanavAdyamAMthI pApa, duHkha ane mRtyuno eka ja sUra kADhatA raho cho. Ama na karo ane tamArA jIvanavAdyamAMthI zAMti, AnaMda ane amaratvanuM gIta gAvA lAgo. kyAreya bhayathI saMkoDAI na jAo, kyAreya khuzAmata karIne kRpA na yAco. koI tamArAthI halakuM nathI ane tame paNa koInAthI halakA nathI. * atyaMta halakA manovikAro AkramaNa kare tyAre zAMti ane AnaMdanA dAtA rAma sAthe temane tatkALa joDI do ane e vikAro Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 svAmI zrI rAmadAsa (kahanagaDha keraLa) ekadama tamArI pAsethI nAsI jaze. * bhUtakALane vAgoLyA na karo. bhUtakALamAM je kaMI thayuM che te sArA mATe thayuM che, eTale e vize vicAra karavAnI jarUra nathI. bhaviSya bAbatamAM koI vicAra ke ciMtA paNa nA karo. je kaMI banavAnuM haze te tamArI anicchA haze to paNa banaze ja. ThaMDA ane svastha cittathI koI paNa prakAranI sthitine sAmI chAtIe maLavA taiyAra raho. bhUta, bhaviSya ane vartamAna badhuM ja rAmanA hAthamAM che. * je bolo temAM pUrI cokasAI ane nIDaratA rAkho. tamArI vANI pragaTa ciMtana (loud thinking) jevI rAkho. jyAre bolo tyAre anaMta paramAtmA sAthe saMvAditA jALavIne bolo. tamArAM badhAM karyo ane vANImAM AvI sthiti sAdho. ATaluM karavAthI tame bhagavazaktinI vacce ja jIvI rahyA hazo. * pratyeka ghaDIe badalAtuM manuSyanuM mana jagatanI koI paNa pArthiva vastuthI sthAyI saMtoSa pAmI zakatuM nathI. eka samaye priya lAgatI vastu bIjI ghaDIe apriya lAge che. hamaNAM je vastunI jarUra lAge che te ja vastu thoDA samaya pachI anAvazyaka lAge che. AthI manuSya pAse sarvadA sukhI thavAno mArga eka ja che ke, Izvara tene je sthitimAM mUke temAM ja saMtoSa mAnI badhuM tenA upara choDI tenI IcchAne adhIna banI jIvana vyatIta karavuM. saMjogo badalavAthI ApaNe sAcuM sukha meLavI zakatA nathI. * jema puruSane IzvarI tatva mATe jhaMkhanA hoya che tema strIne paNa hoya che. tethI strIone paNa nivaNa ke mokSanA mArge javAnI pUratI taka ApavI joIe. ApaNA bhAratamAM parama Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInI vANI papa sAkSAtkAranI sthitie pahocelI strIonA ghaNA dAkhalA che. ApaNe tyAM maitreyI, gArgI, anasUyA, zabarI, vRMdAvananI gopIo, mIrAMbAI, janAbAI, muktAbAI, aMDala, anvAyara tathA zAradAdevI thaI gayAM che. yuropamAM saMta TeresA, saMta kaleza, saMta merI, saMta monikA, saMta bArbarA tathA bIjAM ghaNAM thaI gayAM. Aje paNa ApaNI vacce AnaMdamayI mAtAjI, madhara mIrAM, godAvarI mAtA, ramAbAI ane kRSNAbAI jevAM che. * praznaH thoDA ja samayamAM koI jagadguruno janma thaze te sAcuM che? svAmIjIH jo badhA loko che ke koI mahAna guru Ave, to te jarUra Avaze. AvA guruo lokonI IcchA pramANe ja Ave che. lokonA bolAvyAthI aprakaTa sat mAnavadeha dharIne prakaTe te ja avatAra.... ApaNA bolAvyA vinA te nathI Avato. Izvara adazya rUpe sarvatra hovA chatAM paNaApaNe bolAvIzuM to ja avatAra rUpe Avaze. * jyAM bhagavAnanA nimitte seMkaDo loko maLatA hoya tyAM tamane kharekhara vizvaprema ane vizvabaMdhutvanI sAcI bhAvanAno anubhava thaze. AvA vAtAvaraNamAM eka evA udAtta AnaMdano tame AsvAda karazo je tamAma prakAranA bheda ane bhinnatAnA bhAvathI para haze. tamArA astitvanI pAchaLa rahelI avinAzI sattAnI tamane ahIM anubhUti thaze ane tame enA avarNanIya AnaMdamAM DUbI jazo. Izvarano sAkSAtkAra karavo e ja mAnavajIvanano sauthI mahAna hetu che. Izvarano sAkSAtkAra karavo Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 svAmI zrI rAmadAsa (kana hanagaDha keraLa) eTale ApaNA asala rUpano sAkSAtkAra karavo, paramAtmA ane sRSTi, paramAtmA ane AtmA e kaMI bhinna bhinna nathI. eka paramAtmA ja badhuM rUpa dharIne ApaNI AsapAsa rahelA che. * pahelAM sasvarUpa paramAtmAne buddhinI madadathI samajIe paNa aMte to teno sAkSAtkAra, anubhUti ja karavAnI rahe che. e sasvarUpano parama AnaMda anubhavAya e mATe atyaMta tIvra icchA hovI e sauthI pahelI jarUriyAta che. AvI tIvra jhaMkhanA sevazo to tame mAtra buddhi dvArA maLatA AnaMdonI pele pArano parama AnaMda ane mukti anubhavazo. * dhyAna daramiyAna rAmanA maMtrano mAnasika japa karatA raho. bhagavAnanA bhavya guNonuM e maMtra sAthe smaraNa rAkhe. keTalAka samaya Avo abhyAsa karyA pachI maMtrano japa baMdha karI zako, jethI saMkalpa-vikalponA eka paNa taraMga vagaranI saMpUrNa zAMta avasthAne mana pAmaze. Ama thAya tyAre amuka samaya sudhI emAM ja lIna raho. tamane A sthitimAM vividha prakAranA prakAza dekhAya ke aMdarathI madhura avAje paNa saMbhaLAya. A badhAne oLaMgIne AgaLa ja dhapo ane zarIranuM bhAna na rahe e sthitimAM Avo. tamArI sAdhanA niyamitarUpe cAlu rAkho. bhagavAnanA nAmane majabUtIthI cITakI raho. e nAma tamane patananI khAImAM paDavAthI ane lAlacomAM lapaTAvavAmAMthI bacAvaze. abhyAsa dvArA tame je kaMI meLavavA Iccho te meLavI zako. A mATe jarUra che nizcaya ane khaMtanI. kyAreya tamArI jAtane nirbaLa na mAno. bhagavAnanI anaMta zakti tamArI bhItara ja che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjInI vANI pa7 koI paNa sAdhanAnA abhyAsa daramiyAna zaktinA A bhaMDAramAMthI zakti meLavatA raho. * pUjAmAM tame bhagavAnanuM game te pratIka rAkho. paNa krame krame enI sahAyathI tame avinAzI cho evI bhAvanA tamArAmAM pragaTavI joIe; ane evI sthiti lAMbA samaya sudhI TakI rahe tyAre koI paNa bAhya pratIkano AdhAra levAnI jarUra rahetI nathI. bAhya rUpamAM - gurunA rUpamAM rahelA bhagavAna tamane e parama satya mATe jAgrata karI zake, paNa AvI jAgRti lAvavA mATe jarUrI paristhiti tamAre jAte ja sarjavAnI che. AvI jAgRti mATe jarUra che utkaTa jhaMkhanA, saMgharSa ane zistanI. guruo to mAnavajIvananA sarvocca lakSya tarapha dorI jato mArga cIMdhe che, paNa pachI e mArga para cAlavAnuM to che sAdhake pote ja. A mArga upara hiMmatathI cAlavA mATenI zakti maLe che - kaThora AtmasaMyamanA pAlanathI. * potAnA sAMsArika mitronI caMcaLa prIti ane potAnA nasIba bAbatamAM raDavuM taddana nakAmuM che. sAcuM jIvana bhagavAnanI aMdara zodho ane sAcI maitrI sanAtana ane paramatattvanI karo. A baMne zAzvata che. bAhya jIvananI vyavasthAmAMthI potAne sukha maLaze ema mANasa jyAM sudhI mAnato hoya tyAM sudhI enA hAthamAM kadI paNa sAcI zAMti nahIM Ave. A mANasa game te paristhitimAM hoya paNa enA nasIbamAM to nirAzA ane duHkha ja rahevAnAM. barAbara vicAra karo ane haMmeza mATe samajI lo ke tamArA hRdayamAM vasatI avinAzI sattA sAthenI gADha ekatAmAM ja sAcI mukti ane zAMti rahelI che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 svAmI zrI rAmadAsa (kanahanagaDha keraLa) * prema mAtra prema karIne ja besI raheto nathI, paNa premapAtranI sevAnA rUpamAM vahevA lAge che. prema tyAre ja parama sukhamaya bane che jyAre e nibaMdharUpe potAne samarpita karI deto hoya. eTale yogya ja kahyuM che, ""(premano) ApanAro ane meLavanAro baMne dhanya che.'' * bhagavAna dareka vastune potAnI rIte ja ane pote nakkI kare te samaye ja niyata kare che. tamAre to eka bALakanA mukta ane khuzamijAjabhAva sAthe kAma karatA rahevAnuM che ane pariNAmanI badhI ciMtA bhagavAna para choDI devAnI che. A vizvanI lIlA khelI rahelA bhagavAna svayaM paNa eka bALaka jevA ja che. sarvatra e ane sarva kaMI ne sarva koI paNa e ja che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMmata 12-00 9- 00 | cha | cha 0 0 | cha 0 0 12-00 16 - 00 16-00 18-00 9- 00 | S | 0 0 | 0 0 0 | 0 0 0 | 0 0 saMtavANI graMthAvalI - 2006 1. jagadaguru zrI Adi zaMkarAcArya 2, zrIrAmakRSNa paramahaMsa 3. svAmI vivekAnaMda 4. zrI zrImA AnaMdamayI mA 5. bhagavAna mahAvIra 6. mahAtmA gAMdhIjI 7. Izu khrista 8. maharSi vinobA bhAve 9. hajarata mahaMmada payagaMbara 10. bhagavAna gautama buddha 11. svAmI sahajAnaMda 12. azo jarathuSTra 13. guru nAnakadeva 14. saMta kabIra 15. mahAprabhu zrIvallabhAcArya 16. zrI svAmI rAmadAsa (kananagaDha- kerAlA) 17. maharSi dayAnaMda 18. zrImad rAjacaMdra 19. sAdhu vAsavANI 20. pUjya zrImoTA 21. zrI ramaNa maharSi 22. maharSi araviMda 23. zrI raNachoDadAsajI mahArAja 24. zrI raMga avadhUta 25. zrI punita mahArAja 26. svAmI muktAnaMda 27. svAmI zivAnaMda sarasvatI (hRSIkeza) 28. svAmI cidAnaMda sarasvatI 10-00 0i-00 10 - 00 | | 0, 0, 0, cha 0 | | | 9-00 10 - 00 10-00 - 9- 00 12-00 10-00 | | | | , 6. P 6. 6, cha | | | 10 - 00 9- 00 | cha 9- 00 12-00 12-00 300-00 [ A graMthAvalinAM 28 pustakonI kiMmata rU.300 thAya che. graMthAvalino saMpuTa kharIdanArane te rU.200nA rAhata dare ApavAmAM Avaze. rU.200 (seTanI) ISBN 81-7229-237-6 (set)