________________
૪૮ સ્વામી શ્રી રામદાસ (કનહનગઢ કેરળ)
* બધા મંત્રોમાં એક જ સરખી શક્તિ રહેલી છે. 'શિવ'ના મંત્રમાં “રામ'ના મંત્ર જેટલી જ શક્તિ છે. રામ અને શિવ વચ્ચે કોઈ ભેદ છે એવો ભાવ ન રાખો. ગીતા જેને “પુરુષોત્તમ' શબ્દથી ઓળખાવે છે તે તેનું ઘાતક નામ છે. આ પુરુષોત્તમ’ એટલે જે એકીસાથે પુરુષ અને કૃતિ છે અને વળી આ બંનેથી શ્રેષ્ઠતર છે. આ પુરુષોત્તમના અનંત ગુણોનું ધ્યાન ધરો. એને પહેલાં તમારા અંતરમાં અને પછી વિશ્વમાં સર્વત્ર પામવાનો યત્ન કરો. કોઈ એક રૂપવિશેષમાં આસક્તિ ન રાખો. શંકા ન કરો અને પ્રશ્નો ઊભા ન કરો. તમારા હૃદયમાં રહેલા ભગવાન તમારા રક્ષક અને માર્ગદર્શક છે. એ તમારાં પિતા, માતા અને સર્વસ્વ છે.
* ભગવાનનાં બધાં નામો મહાન અને શક્તિશાળી છે. તેમ છતાં “રામ' એ નામનું આંતરિક મૂલ્ય આગવું જ છે. મંત્ર માટે લય એ સૌથી મહત્ત્વની વસ્તુ છે, કારણ કે એક કે વધુ શબ્દોના સતત ઉચ્ચારણમાંથી ઉદ્ભવતા ચિત્તાશામક મધુર સંગીતની, આમતેમ ભટકતા મન પર અદ્દભુત અસર થાય છે. તમામ શબ્દોમાં “રામ” શબ્દના ઉચ્ચારણમાંથી પ્રગટતો ધ્વનિ સૌથી વધુ મોહક છે. 'રામ' શબ્દના બે અક્ષરોની તુલનામાં બીજો કોઈ શબ્દ નથી કે જેના બે અક્ષરોને સાથે ઉચ્ચારવાથી એના સંવાદી સંગીત વડે મનને આટલી શાંતિ મળે. એ પણ સાચું કે પવિત્ર શ્કાર જેટલી જ શક્તિ “રામ' નામમાં છે. વળી ભક્ત, ભગવાનને તેમના સગુણ રૂપ દ્વારા પામવાનો પ્રયત્ન કરે છે અને રામ ભગવાનના એક અવતારનું નામ છે, તેથી તે ભક્તને વધુ અનુકૂળ જણાય છે. આ બધાં કારણો જોતાં રામદાસને લાગે છે
