Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vArSika lavAjama rUA. 125/- tA. 16 mArca, 2009 chUTaka nakala rUA. 10/ * * * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghatuM mAsika mukhapatra * * * prabuddha jIvana vikrama saMvata : 2065 vIra saMvata : 2535 phAgaNa vada - tithi - 6 jina-vacana icchA anaMta che.. suvaNNaruppassa u pavvayA bhave siyA hu kelAsasamA asaMkhayA / narassa luddhassa na tehi kiMci icchA hu AgAsasamA aNantiyA / / -3rAdhyayana-1-48 lobhI mANasane kadAca kailAsa parvata jevA sonA ane cAMdInA asaMkhya parvata maLI jAya to paNa tene saMtoSa thato nathI, kAraNa ke icchA AkAzanI jema anaMta che. kadAcit sone aura cAMdI ke kailAsa parvata samAna asaMkhya parvata mila jAe~ to bhI lobhI manuSya ko saMtoSa nahIM hotA, kyoMki icchA AkAza ke samAna anaMta hai / A greedy person is not satisfied even if he accumulates gold and silver worth numerous Kailas mountains because desire, like the sky, is endless. (DaoN. ramaNalAla cI. zAha graMthita "bina-vana' mAMthI)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana kADhyo. temaNe pacAsa muslima yuvakone ja masjida toDavAnuM kAma soMpyuM. temaNe masjida toDI tyAM sudhI myunisipAliTI karmacArIo eka tarapha UbhA rahyA. masjida toDI pADyA pachI jagyA myunisipAliTIne soMpAI. ATaluM ja nahIM, jagyA soMpatI vakhate masjidanA mukhya TrasTI zekha abdulano adhikRta patra paNa ApavAmAM Avyo ke, Amana eka preraNAdAyaka ghaTanA pUnAnI manuSA masjidanA minArA, ghummaTa, daravAjo ane tenA sahitanI 360 corasa phUTa jagyA pUnAnA relave gu yArDa ane gumaTekarI mArkeTa yArDanI vacce naDatararUpa hatI. roja hajAro lokonI avarajavaramAM muzkelI thatI. paNa koI kazuM bolI zakatuM nahIM kAraNa ke A eka dhArmika ImArata hatI. tenI viruddhamAM kazuM bolavAthI uhApoha jAgavAnI pUrI zakyatA hatI. paNa nAnApaiThanI eka baso varSa jUnI 13) mRtyu : kabIra ane TAgora masjidanA saMcAlakInA dhyAnamAM A vAta AvI. lokonI takalIpha temaNe joI ane nirNaya karyo ke masjidavALI jagyA myunisipAliTIne soMpI devI. to paNa muzkelI hatI. masjida toDaze koNa ? jo myunisipAliTI karmacArIo masjida toDe to lokomAM komI taMgadilI phelAya. daMgA thaI jatAM vAra na lAge. jUnI masjidanA saMcAlakoe teno paNa rasto (4) jaina darzanamAM mRtyu vizenI avadhAraNA (5) samayasuMdaranI zIkhaDI re, sukhaDI amRtavela (6) zrI devacaMdrajI racita viharamAna zrI caMdrAnana jina-stavana tA. 16 mArca, 2009 'zaheranA vikAsa ane suvidhA mATe A masjida toDI pADavI jarUrI hatI.' keTaluM umadA ane prazaMsanIya kArya! dareka dharmanA netAoM AmAMthI preraNA laI bhAIcAro ane sadbhAva vadhAravA banatuM badhuM karavuM joIe. sarjana-sUci kartA krama kRti (1) kalAne nAme karaNa vAstavikatA vecavAnI kaLA (2) jaina sAyakolojI (7) jayabhikhkhu jIvanadhArA (8) zrI jaina mahAvIra gItA H eka darzana-dha (10) sarjana svAgata (11) jaina pAribhASika zabdakoza (12) paMce paMthe pArtha mAtAnI mahe2 A sarvene abhinaMdana. saujanya : 'satyAnveSA', 11 sapTembara, 2008 Website : www.mumbai_jainyuvaksangh.com email * shrimjys@gmail.com DaoN. dhanavaMta zAha DaoN. pravINabhAI sI. zAha DaoN. raNajita paTela anu puSpAbena parIkha DaoN. gulAba deDhiyA pRSTha mAMda 3 5 8 DaoN. jItendra bI. zAha manasukhabhAI upAdhyAya 10 12 15 sumanabhAI zAma DaoN. kumArapALa desAI 18 pa. pU. AcArya zrI vAtsalyadIpa 20 DaoN. kalA zAha o o ? 25 prabuddha jIvana : grAhaka yojanA 1 varSanuM lavAjama rUA. 125/-(U.S. $ 15) 0 3 varSanuM lavAjama rUA. 350/-(U.S. $ 40) 0 5 varSanuM lavAjama rUA. 550/-(U.S. $ 65) 10 varSanuM lavAjama rUA. 1000/-(U.S. $120) * kanyA kariyAvara AjIvana lavAjama rUA. 2000/-(U.S. $ 150) kyAreya paNa jAXkha na levAnI pratijJA sAthe 1929thI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM A mukha patra 'prabuddha jIvana' pratyeka mahinAnI 16mI tArIkhe aviratapaNe pragaTa thAya che ane gujarAtI prajAne preraNAtmaka ciMtana pIrasatuM rahe che. * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA peTrano, AjIvana sabhyo ane gujarAtanA saMto tema ja vaicArika mahAnubhAvone 'prabuddha jIvana' vinA mUlye pratyeka mahine arpaNa karAya che. Arthika rIte nukasAnImAM pragaTa thatA A 'prabuddha jIvana'ne saddhara karavA 'prabuddha jIvana nidhi'nI sthApanA karela che jemAM dAnavIro yathAzakti potAnA dAnano pravAha mokalI rahyA che. vicAradAnanA A yajJamAM Apane paNa ApanA taraphathI dhanadAna mokalavA vinaMtI che. 'prabuddha jIvana nidhi' ane 'kanyA kariyAvara AjIvana lavAjama' ApanArane AvakaverAnI 80 G kalama anvaye karamuktanuM pramANapatra ApavAmAM Avaze. ceka 'zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha'nA nAme mokalo,koI paNa mAsathI grAhaka banI zakAya che. * zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, 33 mahamadI minAra, 14mI khetavADI, e.bI.sI. TrAnsapaoNrTanI bAjumAM, muMbaI-400 004, TeliphonaH 23820296 Qmenejara
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspaper for India No.RNI 6067/57 ( 7 varSa : (50) + 1900 aMka: 2 0 0 tA. 16mArca, 2009 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0. prabhuThTha QUC6l 00 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rU.125/-00 chuTaka nakala rUA. 10/-00 mAnad maMtrI : dhanavaMta ti. zAha kalAne nAme karuNa vAstavikatA vecavAnI kaLA kAvyaM yazase'rthakRte vyavahAravide zivatarakSataye / / saI: nivRta tAsaMmitatayopAyune 12TI. kAvyazAstrajJa paMDita mammaTe potAnA "kAvya prakAza' graMthamAM kAvyanI A siddha karI che. paraMtu potAnI kalAne ucca Asane besADavA philmakAre bhAratanI vyAkhyA ApI cheH "kavio kAvyanI racanA, yaza ane arthanI prApti mATe AvI garIbI ane lAcArIonI ja pasaMdagI karI? dharmane nAme jagatamAM temaja bhAvakane jagata vyavahAranI samaja ApavA mATe ane lokonA kalyANa thatI hiMsA ane enA thakI anekonA jIvana A dharatI upara Aje paNa mATe, uparAMta bhAvakane tvarita azubhamAMthI zubhanA anya jagatamAM laI veraNa cheraNa thaI rahyAM che evA dharmone sparza karavAnI hiMmata temaja mULa javA mATe ane priyatamA jevI rIte vAtavAtamAM priyatamane khabara paNa na paDe kathA kRtimAM pAdarIonI je vikRta viSaya lIlA dekhADI che e yathAtatha A e rIte premathI upadeza ApI daIne AnaMda pradAna karAvI de e pramANe sarjakoe dekhADI hota to A sarjakoe sAco kalAdharma bajAvyo lekhAta. karavAnI che." garIbI ane lAcArInuM pradarzana karavAthI e garIbI nathI haTavAnI. AvI A kavidharma che. A kavi karma che. garIbI vecIne aMte to enA sarjako ja zrImaMta banavAnA che. A philma A vyAkhyA mAtra kAvya mATe ja nathI, paNa samagra kalA prakAra mATe che. atyAra sudhI 11 abajano napho karyo che. ATalI rakamamAM to aneka oskAra jagatamAM bhAratanI dhArAvIono uddhAra thaI jAya. karuNa vAstavikatAne prastuta A aMkanA saujanyadAtA hakIkatamAM to bhAratanI AvI karatI briTIza philma kalA kRti | zrImatI dInAbena jItendra vorA garIbInA javAbadAra ApaNA upara slamaDoga milyanara'thI bhAratIya baso varasa rAja karI bhAratIya kalAkArone emanA potAnA smRti : pitAzrI sva. ramaNIkalAla tArAcaMda vorA prajAnuM eTalI hade e aMgrejoe pradAna mATe, aneka puraskAro zoSaNa karyuM hatuM ke Aje ane bahumAna maLyA ethI bhAratIyajana chAtI phUlAvIne porasAI rahyo che. AjhAdInA sATha varasa pachI paNa ApaNane kaLa vaLI nathI! alabatta hajI ane bhAratIya kalA jagata harakha harakha thaI gayuM che. AvI yathAtatha garIbI ane lAcArI mATe ApaNA rAjakaraNIo ane eka kalAkRti tarIke A philma ati uttama nahi paNa uttama to kharI ja. vahivaTakAro paNa eTalA ja javAbadAra che ja. philmamAM rahelI gati enuM moTuM yaza pAsuM che. paNa kathAnakanI eTalI badhI A philmanA sarjaka aMgrejo che. AjhAdInA sAMTha varSa pachI bhArata hajI gati emAM che--jANe bhAratanI ghaNI badhI garIbIo, gunAo ane lAcArI AvI garIbI ne lAcArImAM ja che, evuM kahI bhAratIya pAtrone Doga-kUtarA dekhADI devAnI enA nirmAtA-digdarzakane utAvaLa hoya-ke prekSaka saheja kahI bhAratIya prajAnuM nAka kApI enA upara madha lagADI e vepArIoe maTakuM mAre to enA rasa pravAhamAM vikSepa paDI jAya. kathAno tAMtaNo potAnI ApaNane e pAchuM ApyuM che ane e madhane cATavA kalA jagatanA ApaNA buddhi sAthe pharI joDatA prekSaka muMjhavaNamAM mUkAI jAya. mAMdhAtAo hoMze hoMze oskAramAM doDyA! ApaNA kalAkArone enI bhAratanI garIbInuM ane emAMthI pragaTatI aneka lAcArIonuM ane sarjakatAnuM bahumAna maLyuM e gauravanI ghaTanA che. paNa e gauravanI pAchaLa e lAcArIomAMthI janmatA aneka duSaNonuM sacoTa ane yathAtatha pradarzana keTalI badhI bhAratIya garimAnuM apamAna thayuM che e to A Dhola-nagArAnA philmakAre ahIM karyuM che ane darzaniya kalAnI eka UMcAI avazya sarjakoe ghoMghATamAM sAva visarAI gayuM! A philmane ATalA badhAM mAna-sanmAna
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16 mArca 2009 maLyA emAM philmanI kalA karatAM e philmanI mArkeTIMganI kaLAne vizeSa yaza to A ja dhArAvImAM AkAra letI mULakathA 'jekapoTa' vAMcavAnI bhalAmaNa Apavo joIe. karuM chuM. e vAMcanathI kalAno artha ane saMdeza vAcakanA hRdayamAM sthApita philmanA eka jugupsAkAraka dRzyane-bALa kalAkAra amitAbhano thaze ja, e paNa mammaTe kahyuM che tema kAntA saMmita tayo upadezanI jema. oTogrApha levA jAya che e-patrakAroe bahu cagAvyuM paNa enI pAchaLa kalA vivecakono Agraha che ke philmane mAtra sinemeTika kalAnA saMdarbhamAM rahelA pAgalapaNane philmakAre tamatamato tamAco dharI dIdho che e dhvani ja mUlavavI joIe, paraMtu je jIvanamAMthI kalA janme che e jIvananuM zuM? koIe pragaTa karyo ja nathI.mULa kathAmAM A dRzya nathI. philmakAre A jugupsA jIvana che to kalA che, kalAe to jIvanamAMthI 'kAMIka zodhIne e "zodha'ne dekhADI potAnA mAnasano paricaya karAvyo che enI carcA to koIe karI kalApUrNa rIte AsvAdya banAvIne jagata jIvanane kAMIka satya tattva sAthe ja nathI. ApavAnuM che. kalA khAtara kalAno siddhAMta svIkArAze to zubha ane suMdara bhAratIya lekhaka vikAsa svarUpanI aMgrejI navalakathA 'kyu enDa e' mAMthI ochuM pIrasAze ane kalAkArane potAnA pUrvagrahone pradarzana karavA mATe A philmanuM sarjana thayuM che, paNa e mULa kathA vAMco athavA enuM gujarAtImAM mokaLuM medAna maLI jaze. kalA jIvanamAMthI janme che eTale kalA jIvana mATe thayeluM bhASAMtara "jekapoTa' vAMco to pratIti thAya ke mULa kathAnI mAtra kendra ja che. jIvanane suMdaratam ane sAcI samaja tarapha dore e ja kalAnuM karma che, ghaTanA 'dhArAvI' ja e aMgreje potAnI samakSa rAkhI emAMthI potIkA marma-dharma che. vicAronI guMthaNI karI che ane enuM vikRta nirUpaNa karyuM che. mULa kathAnA ] dhanavaMta TI. zAha nAyakanuM nAma rAma muhammada thomasa che. sarva dharma samanvayanuM keTaluM sarasa nAma! A nAyaka anAtha che. jyAre philmamAM ene musalamAna banAvI rajU prabuddha jIvana karI enuM nAma jamAla malika rAkhyuM che. jANe bhAratamAM musalamAno ja (phorma naM. 4, rUla naM. 8) AvA garIba rahyAM che ! uparAMta ATaluM ochuM hoya tema komI tophAnamAM rajisTrezana opha nyUjhapepara rUlsa 1956 anvaye 'prabuddha jIvananI mAlikI A jamAla potAnI mAtAne gumAve che e batAvyuM che, uparAMta pustakamAMnA enA mitra salImane ahIM jamAlano bhAI banAvyo che. A aMgreja sarjakano ane te aMgenI mAhitI. 1. prakAzana sthAna : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, A pheraphAra pAchaLa zo dhvani che? pustakamAM che e pramANe pAtro rAkhyA 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa, hota to enI philma nabaLI to na ja banata. muMbaI-400004. dhArAvImAM AvI gaMdakI, vikRti ane lAcArI temaja gunAho ja che? kAmacalAu saranAmu : 33, mahammadI mInAra, e aMdhakArabharI lAcArImAM puruSArtha ane siddhinA, pramANikatA ane 14mIkhetavADI,muMbaI-400004. mahenatanA aneka tArAo jhagamage che. A philma sarjakanI gaMdakI ane 2. prasiddhino krama : mAsika. dara mahinAnI 16mI tArIkhe vikRti zodhavAnI dRSTi che eTale ene eja dekhAya ane emAM atizayokti 3. mudrakanuM nAma : zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha bharI enuM pradarzana karI kalAne nAme prastutI karavAno eno abhigama che. 4. prakAzakanuM nAma : zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha dhArAvInA tAralAo vizenI vigata 'janmabhUmi-pravAsI'nA 8 mArcanA rASTrIyatA : bhAratIya aMkamAM jyotindra-bhAratI zAhe lakhelA "jaya ho...' lekha vAMcavAnI A saranAmuM: : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, lakhanAra bhalAmaNa kare che. 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa, AvI philma e eka bhAratIya philmakAre banAvI hota to ene oskAra puraskAra maLata ? oskAra mATe nomineTa thayelI anya philmo manovizleSaNa muMbaI-400004. pa. taMtrI : zrI dhanavaMta tilakarAya zAha ane vaicArika manomaMthana tarIke A slama DogathI ghaNI caDiyAtI hatI. ane ApaNe tyAM paNa A slamaDoga karatA pahelAM ane A varasamAM rASTrIyatA : bhAratIya paNa 'jodhA-akabara', 'veDanasaDe' vagere jevI vicAravaMta ane kalAvaMta philmo saranAmuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, banI hatI ja. je je vyaktine je je kalA pradAna mATe oskAra puraskAra maLyo 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa, e kalAkAroe bhAratIya sine jagatamAM vartamAnamAM ja AthI vizeSa pradAna muMbaI-400004. karyuM che e siddha hakIkata che. emanI siddhi oskArathI ghaNI AgaLa che. 6. mAlikanuM nAma : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha oskAra prApta InAmothI bhAratanuM bahumAna nathI thayuM, bhAratanI dharatI ane saranAmu : 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa, ane enI karuNa vAstavikatAnuM apamAna thayuM che. Ameya paradezathI prApta muMbaI-400004. thayelA sanmAnane ja ApaNe sanmAna samajIe chIe evI ApaNane Adata huM dhanavaMta tilakarAya zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara jaNAvelI vigato varasothI paDI gaI che. mArI vadhumAM vadhu jANa ane mAnyatA mujaba sAcI che. garIbI, lAcArI, adbhUta nirIkSaNa zakti, daDha nizcaya, ajaba tA. 16-3-2009 | dhanavaMta tilakarAya zAha, taMtrI smaraNazakti, pracaMDa puruSArtha ane bhAgyanI apratima ghaTanAo vAMcavI hoya
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana jaina sAyakolojI 2 Do. praviNabhAI sI. zAha skUla kaoNlejomAM manovijJAna Ave che paraMtu jaina zAstromAM je karI che te A dravyamanathI thatA vicAra aMgenI che. paNa hakIkatamAM manovijJAnanI vAto Ave che temAM khUba taphAvata che; kAraNa ke jIvanA tamAma zubha-azubha karmabaMdhamAM A vicAranI jJAnI bhagavaMtoe je manovijJAnanuM vizleSaNa zAstromAM karyuM che asarakArakatA nahivat jevI che. magaja ke mana vicAratuM nathI paNa teno mukhya dhyeya AtmatattvanI prApti ja che. jyAre Adhunika AtmA vicAre che. jJAnataMtuonuM kendra-magaja ane magaja karatAM vaijJAnikoe, mAnavInA vicAronuM pradhAnapaNe mana upara bhAra mUkyo mana sUkSma che. che. Atmatattvano ullekha jarAya nathI. manano bIjo prakAra bhAva mana che. bhAva mana e paribhautika duniyAnI bhUmikA upara manovijJAnanI vAtomAM manane zAtmaka-saMvedanAtmaka mana che. bhAvamana e AtmAno pariNAtmaka koI eka viSaya upara kendrita karavAnI ane sAmenAnA manovicAra caitanyamaya pariNAma che. jANI tenA upara prabhutva meLavavuM, saMsAranI rIta rasamo potAnI bhAvamananA be prakAra che. (1) upayogamana-jAgRta mana (2) sukha sagavaDo ane potAnI jItamAM pariName evA manobhAva labdhimana-ajAgRta mana. keLavavA, plAna karavA, pravRttio karavI e mukhya Azaya hoya che. upayoga manamAM 24 kalAka mananuM kAmakAja cAlu che. uMghamAM temAM pachI nItimattA, pramANikatA, paropakAra, karuNA, satya, paNa upayoga mana cAlu che. ughamAM paNa bhAvAtmaka lAgaNIo ahiMsA, saMyama vagere pAyAnA adhyAtmanA mulyonI avagaNanA- thAya che. sukhanI saMvedanA, duHkhanI lAgaNIo ajAgRta rIte thAya upekSA thAya to vAMdho nahi. potAno svArtha yenakena prakAre sadhAvo che. A lAgaNIo badhI smRtipaTa upara aMkita thaI zake evA joIe. saMskAro paDatA nathI mATe uThyA pachI tenI smRti rahetI nathI. jo adhyAtmanI duniyAnI bhUmikA upara manovaijJAnanI vAtomAM ke huM sukhathI uMghI rahyo chuM evI anubhUti uMghamAM paNa hoya che. anAdithI mananI azubha pravRttiono virodha karI manovijaya meLavI gADha niMdrAmAM mana maMdagatie cAlatuM hoya che. upayoga zUnya caitanya sAcA arthamAM dharma-sAdhanA karavAnI hoya che. A manovijJAna hoI zake ja nahIM. ghaNuM gahana-sUkSma che. jenA rahasyo atre rajU karavAmAM Avaze tyAre upayogo jIvasta lakSaNAm mana viSenI zubhA-zubha karma baMdha vizenI samajaNa sAMpaDaze, jIvonuM lakSaNa upayoga che. upayoga sAtatyarUpe vartI rahyuM che. AtmavikAsa aMgenI bhrAmaka bhramaNAo dUra thaI jaze ane mokSa khAtA-pItA, bolatA-vAto karatA-ApaNI cetanA jyAM-jyAM mArge caDavAnI sAcI dizA prApta thaze. jemAM pravarte tyAre tenA sArA-narasAnuM pRthakaraNa thavA ja mAMDaze. - sauthI prathama adhyavasAya zuM che? mana eTale zuM? te samajIe. vicArazUnya dazA hoI zake ja nahi, mana to koI ne koI viSayamAM duniyA jene mana mAne che te dravyamananI vAta che. jenuM mahattva pravRtta ja rahe che. upayoga e labdhimananI bArI che. labdhimanamAM adhyAtmanA vikAsamAM mAtra 1 TakA che. jyAre bAkI 99 TakA jeTalo dharabAyelA bhAvo upayoga dvArA mananI sapATI upara Ave che. AdhAra bhAva mana upara che. Aja vAta sAbita kare che ke, duniyAnuM upayoga dvArA labdhimananA bhAvo oLakhI zakAya che. adhyavasAyano manovijJAna keTaluM uparachalluM, sthaLa ane adhuruM che ane chatAM hajAro 99 TakA jeTalo bhAga labdhimAna che. lAgaNI, bhAvo, saMvedano, pustako deza-paradezanA ciMtakoe, vivecakoe lakhyAM che jenAthI pratibhAvo badhA saMgraharUpe labdhimanamAM che. ApaNA manano kharo sAcA arthamAM koI kalyANa thavAnuM nathI. adhyavasAyano zabdArtha bhAga labdhimanano che. tene je oLakhI zake te ja AtmAnA hAthamAM karIe to adhi+a+vasAya vastunuM cAre bAjuthI parijJAna jenA mananI lagAma AvI zake, mananI nADa pakaDI zake ane manovijaya dvArA thAya te caitanyanuM pariNAma tene adhyavasAya kahe che. meLavI zake, potAnA adhyavasAya upara kAbu-saMyama meLavI zake che. mananA be bheda che. (1) dravyamana (2) bhAvamana. dravyamana e jaDa labdhimananA be vibhAga che. (1) mohAtmaka cetanya ane (2) racanA che. AkhA zarIramAM phelAyelI narvasa sisTama che. magajanuM jJAnAtmaka caitanya. senTara khoparImAM che. A racanAne jaina paribhASAmAM manaparyApti pratikSaNo baMne caitanya vartI rahyA che. jJAnAtmaka caitanya AtmAno kahe che. manovargaNA manaparyApti karatAM vadhu sUkSma che. jene vaijJAnika mULa svabhAva che. AtmAno guNa che. te AtmAnuM kaMI nukazAna karI sAdhanothI haju sudhI pakaDI zakAyA nathI. AtmA potAnI zake nahIM. mahAtmaka cetanya e AtmAnI vikRti che. manovijaya AsapAsanA vAtAvaraNamAMthI manovargaNA grahaNa karI dravya mananI eTale mohAtmaka cetanyane samajIne nAbuda karavuM te che. Tebala joIne racanA kare che je vicAra karavAnuM sAdhana bane che. jema AMkha e te Tebala che, nAnuM moTuM che, lAkaDA lokhaMDanuM che te jJAnAtmaka jovAnuM sAdhana che, AtmA AMkha dvArA jue che, AMkha pote jotI caitanyathI AtmA jaNI zake che. paNa te sAruM narasuM che, mAruM tAruM nathI tema AtmAe grahaNa karelA manovargaNAmAMthI banelA mana che evA zubha-azubha vicAro jo kaSAyo utpanna kare to te dvArA AtmA vicArI zake che. Ama duniyAe je mananI vicAraNA mahAtmaka caitanyano prabhAva che. ApaNA badhA vicAro
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 prabuddha jIvana pariNAmo-adhyavasAyo bhAvo kaSAyukta che. pAMce viSNunuM ApaNe sArA- narasAmAM vibhAjana karIe chIe, rAga dveSa dvArA ke rati-ati dvArA ke rUci-arUci, gamA-aNagamA dvArA te bhAvo mohAtmaka caitanyathI thAya che. bhAvamananI labdhimananI mohAtmaka pariNati jAgatA-uThatA, khAtA-pItA, koIpaNa pravRtti karatA sArA-narasAnI lAgaNI janmAve che. gaNA aNagamAnuM pRththakaraNa karAve che. labdhimanamAM mohAtmaka pariNAmono je vibhAga che te karmajanya che te che tema kahevAya. leyA aminano ja eka bhAga che to te paNa karmajanya kahevAya. badhA karmono hRdaya pravRtti rahyo che tethI pariNiti anusAra lezyA kahevAya. hakIkatamAM anAdi kALathI mane ApaNA upara prabhutva jamAvyuM che. mana ApaNane jyAM laI jAya tyAM ApaNe jaIe chIe. ArAdhaka banavuM hoya to mananI sAdhanA karavI joIe. AnaMdaghanajI kahe che ke 'mana sAdhyuM teo saghaLuM sAdhyuM,' pU. thovijayajI mahopAdhyAya kahe che ke 'kaleza vAsita mana saMsAra kaleza rahita mana te bhavapAra.' pAMtajali maharSi kahe che ke cittanI saMkliSTa vRttiono nirodha e ja yoganI sAdhanA, e ja vikalpa rUpe mokSano upAya che. mananuM prAdhAnya dharma zraddhAmAM Ave che. jena paribhASAmAM te manane adhyavasAya tarIke varNave che. sAco sAdhaka te ja kahevAya jeNe manovijaya prApta karyo che. anAdi mananI azubha vRttiono nirodha karavo e ja sAdhanA che. jo jIve jIvanamAM ArAdhaka banavuM hoya to teNe manane kAbumAM levA mATe agAu jaNAvyA mujaba mananuM svarUpa jANI mananA pariNAmonuM potAnA adhyavasAyonuM parimANa meLavavuM joIe. je manathI ApaNe eka kSaNa vikhuTA paDatA nathI te mananI ribAmaNa samajavAnI jarUra che. mana ApaNane kaI kaI rIte sattAve che te jANavuM joIe. 24 kalAka je sauthI nikaTa che te manane oLakhavAnI ApaNane kurasada nathI. jayAre duniyAbharanI bIjI badhI cIjo pAchaLa ApaNI satata doDadhAma rahe che. are bhautika kSetramAM paNa jenuM mana niraMkuza asaMyamI rahe che te paNa saMsAramAM sukhI thato nathI. saphaLatA meLavato nathI. jIvonuM mana aMkuza vinAnA ghoDA jevuM che. mana je bAju laI jAya te bAju dhyeyazUnya banI ApaNe doDIe chIe, jIvanamAM eka lakSya, ekAgratA ke nizcayatA nathI AvatI. AvuM mana ApaNane lagAma vinA kyAM pachADaze te nizcita nathI. bhAva manane jItavAnI kaDIo hAthamAM AvI jAya to ja AtmavikAsa thaI zake. tA. 16 mArca 2009 thAya. A rIte bhAva mana rAga dveSathI saMkrAMta thaI sArA-narasAnuM pRththakaraNa kare che mATe rati-ati, harSa, zoka, rAga, dveSa Adi kaSAyonI pariNiti satata cAlu ja che. A badhAne samajavA ApaNA adhyavasAyano abhyAsa karavA AMtara nirIkSaNa karavuM paDaze. je tenA mATe taiyAra nathI te mokSa mArga mATe anadhikArI che. pratyeka cittavRttine sarvAMgI parikSaNa dvArA tenI nADa pakaDavI joIe. Ama jotA ApaNI duniyA kharekhara ApaNuM AMtaramana che jyAM sudhI manovijaya karI mana upara saMpUrNa prabhutva na Ave tyAM sudhI vItarAga dazA ke kaivalyajJAna pAmI zakAya nahIM. manovijaya saMpUrNa ka2vA ghaNA tabakkAomAMthI pasAra thavuM paDaze. mananI sAlizakattA kaI bAbatomAM kaI rIte pratibhAva Ape che te badhuM ja jANavuM mumukSu mATe anivArya che. eka vAta nakkI che. kaSAyo vinA ApaNA koI vicAra hotA nathI. ApaNA badhA ja vicAro kaSAyo saMkrAMta che. zubha vicAro zubha kaSAyothI ane azubha vicAro azubha kaSAyathI bharelA che. sArI zabda Apo te game, sArA lAge tyAM rUci thAya, kharAba lAge ke na game tyAM arUci na mananI sapATI upara AvatAM vicAro e pUrNapaNe mana nathI. jema kaoNmpyuTaranI memarImAM lAkho akSaro pramANa DeTA hoya che paNa skrIna para to thoDA pramANamAM DeTA joI zakAya che. je paDadA para dekhAya che teTalI ja mAhitI nathI paNa tenAthI karoDagaNI mAhitI kaoNmpyuTaranI memarImAM saMgrAhelI che ane jyAre jovI hoya tyAre paDadA dvArA joI zakAya che. ema dravya mana dvArA jeTalA vicAro karIe chIe eTalI ja manano vyApAra nathI paNa tenAthI anaMtago adhyavasAya manamAM dharAyelo rahelo che. upayogAtmaka manamAM je gusso Ave che te kharekhara to bAhya nimiAMthI AMtarika labdhimanamAM dharabAyelA asaMkhya bhAvomAMthI gussAno bhAva mananI sapATI upara Ave che. nimittane anurUpa lAgaNIo aMdaranA moTA koThAramAM bharelA saMgrahamAMthI bahAra Ave che. krodha, lobha, abhimAna vagere doSonA maLavAthI te te prakAranA bhAvo mananI sapATI upara taravare che. A bhAvo aMdara paDelA hatA tethI ulecAIne bahAra Ave che. upayogamana ke vicAranI vizuddhi e saMpUrNa zuddhi nathI paNa bhAvAtmaka mananI vizuddhi e sAcI vizuddhi che ane tyAre ja mananA mAlika banI zakAya. vicAra, vRtti, prakRti, kaSAyanI pariAitio vagere jANavAthI bhAvamana jANI zakAya. upayoga mana ke vicAro koIpaNa vastu samajavA mATe uttama sAdhana che. vicAra kharAba hoya AyuSya kharAba vicAromAM bAMdhyuM, chatAM jIva sadagatimAM gI hoya ane vicAro sArA hoya, AyuSya sArA vicAromAM bAMdhyuM hoya to jIva durgatimAM gayo hoya evuM bane kAraNa ke adhyavasAya ke bhAvamana ja karma baMdhanuM kAraNa bane che. bhAvamana eTale bhAvono adhyavasAyono samUha. ApaNA badhAM anuSThAno-dharma kriyAo A manobhAva-manane zuddha karavAnA praryojanavALA che. minane zuddha karavAnI jarUra che. upayoga mana ke vicAronI koI vizeSatA nathI eTale ja udho kasAI jIvahiMsA nathI karato chatAM covIse kalAka hiMsAnuM pApa satata bAMdhato hoya che. labdhimanamAM rahelAM hiMsAnA bhAvo tene tIvra karmabaMdha karAve che. jyAre krodhanA AvezamAM ghaDIbhara Avelo saMtapuruSa karmabaMdha ocho kare che. avirati zrAvakane game tevI pravRtti karato hoya to paNa 24 kalAka aviratinuM pApa lAge che. ApaNA rojIMdA jIvanano dAkhalo joIe. eka mANasa rastA upara jAya che ane eka suMdara baMgalo jue che. raMga joIne tene rAga
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana thayo paNa rAga taraMga jevo che. thoDIvAramAM rAga visarI gayo. anAthatA samajAya che. AnI vedhaka anubhUti joIe, samajaNa bIjI vyaktie te ja baMgalo joyo tenI AMkha khasatI nathI. tenI joIe. jyAM sudhI talasparzI saMvedana na thAya, guNamAM sukhAnubhUti, DijhAIna, raMga, AkAra vagere jovAmAM mazagUla banI gayo. Ama doSamAM duHkhAnubhUti na thAya tyAM sudhI guNamAM rUci ane doSamAM baMnenA kaSAyAtmaka bhAvamAM phera che. trIjI vyaktie baMgalAne joyo arUci jevuM jIvanamAM parivartana na Ave. tene tIvra rAga thayo. ghare gayo to paNa bhUlyo nathI ane evo ApaNuM mana ApaNI mAnyatA upara cAle che. mananI gatinuM baMgalo karavAnA meLavavAnA manoratho sevavA lAgyo. cothI sukha ApaNI rUcimAM che. jeTalI mAnyatAo sAcI, sabaLa, sata vyaktie baMgalo joyo paNa samaje che ke baMgalAmAM rAga karavo teTaluM dharmamAM baLa vadhu. manano anubhava saMtoSamAM che ke asaMtoSamAM kharAba che. baMgalo kSaNika che, nAzavaMta che. enA mAlikane ekavAra te anubhavavuM kaThaNa che. javuM paDaze ane baMgalo tyAMno tyAM ja raheze AvA vairAgyathI jue mana salAmata to badhuM salAmata. che. teno kaSAya prazasta kaSAya che. zubhabhAva che. Ama zubha, azubha mana asalAmata to badhuM asalAmata. vicAro e adhyavasAyano nAnakaDo bhAga che. adhyavasAyano moTo jagatanI dareka vyaktine-dareka jIvane jemAM enI rUci che, tIvra bhAga labdhimana che. upayoga ke vicAra e labdhimanane ja jANavAnI rUci che, atyaMta rasa che jemAM tenuM mana atyaMta sthira che. manane bArI che. lAgaNI, bhAvo, saMvedano, pratibhAvo badhA saMgraharUpe kaLathI sthira banAvavAnuM che. saMgIta gAto gAyaka tamAma vAMjitronA labdhimAna che. jenA lIdhe jIvane satata zubha-azubha karmabaMdha thayA sUra sAthe mana sthira rAkhI gAya che. phoTogrAphara citra mAtra vastu kare che. kUvo e labdhimAna che. havADo e upayoga che. kUvAmAM hoya tarapha mana sthira rAkhI phoTo le che. krikeTa ramanAra-jonAra gajabanI to havADAmAM Ave eTale upayoga zuddhi nahi paNa labdhimananI ekAgratAnA namUnA che. manane baLajabarIthI sthira karavAnI jarUra zuddhi mahattvanI che. labdhimanane oLakhI zake te AtmA mananI lagAma ApI ApIne manane keLavIne sthiratA lAvavAnI che. A kaLA kaI hAthamAM laI zake, kharI nADa pakaDI zake. dharma sAdhanA eTale upayoga te ApaNA karmazAstro, adhyAtma zAstroe suMdara rIte batAvI che. mananI zuddhi nahIM paNa labdhimananI zuddhi ja che. jagatanA moTA bhAganA jIvo jAta bAbata uMghatA hovA chatAM eka kUtaro zAMtithI beTho che. paraMtu kUtarAnA mana upara rUcI ema ja mAne che ke ame sajAga chIe. tethI karIne moharUpI coro kevI che? hiMsAnI rUci tenA mAnasa upara che mATe zAMta kUtarAne AvIne AtmakhajAnAne lUMTI jAya che. badhAM karmonuM mULa mAhAtmaka paNa hiMsAnI rUcirUpa-azubha karmabaMdha cAlu che, pachI bhalene te cetanA che. nirmohIne koI karmano baMdha hoto nathI. tene koI hiMsA karato nathI. Aja to labdhimananI khAsiyata che. AMtarika du:kha rahetuM nathI. ApaNane covIseya kalAka kevo karmabaMdha thAya che te ApaNI prathama mananuM parijJAna-darzana. rUcI-mAnyatA tapAsatA mAlUma paDe; pachI bhale bAhya pravRtti ApaNe pachI mananuM prabhutva-svAmitva. game te karatA hoIe, uMghamAM paNa jo pApa rUci paDelI che to pachI manano nirodha-manojaya. pApabaMdha cAlu che. traNa tabakkAmAMthI pasAra thavAnuM pachI amanaska yoga prApta vicAro zAMta karavA karatA labdhimananA bhAvo rUci, mAnyatAo thaze. mahAtmaka cetanA upayoga manamAM to ghaNI alpa che. zubha karavAthI AMtarika navuM sukha juduM ja anubhavazo. ApaNI labdhimanamAM ja vadhu che. badhI kriyAonuM lakSya A manazuddhi che. manazuddhi kevI rIte thaze. zubharUci-guNarUci-puNyabaMdha. eka nAnakaDI dharmakriyA paNa vidhipUrvaka karavI hoya to ApaNuM mAnasa azubharUci-doSarUci-pApabaMdha. sthitaprajJa hovuM joIe. je sthitaprajJa nathI te bhAvakriyA saMpUrNa guNa gamavA te jamA pAsu che. doSa gamavA te mananuM udhAra rIte zuddha karI zake ja nahi. vaLI je kriyA dvArA rUci, mAnyatA, pAsu che. guNanA AtmAmAM prAdurbhAva jyAre prakRtimAM vaNAI jAya prakRti, pariNitimAM parivartana na thAya te kriyAmAM prANa pUrAyo ) A mASi BrIlA te pariNiti bane che. ja nathI. mAtra tuccha puNya thoDuM baMdhAya che. (1) guNanI rUci hoya ane guNanI pariNati hoya-anAthi muni. vicAra e bhAvano eka prakAra che. eka manuSyamAM kAmano vicAra (2) guNanI arUci hoya ane guNanI pariNiti hoya kabUtara (ahiMsaka). eka ja vAra kyAreka Ave che paNa kAmavRtti covIseya kalAka rahe che ane tene anurUpa azubha karma covIseya kalAka baMdhAya che. (3) guNanI rUci hoya ane guNanI pariNiti na hoya-mahArAjA zreNIka. gamavApaNuM be mAMthI ekamAM ja hoya, dharma paNa game ne dhaMdho (4) guNanI arUci hoya ane guNanI pariNiti na hoya-cakalI, gIloDI. paNa game e na bane, khAvAnuM-pIvAnuM game ane tapa paNa game te guNanI rUci ane pariNiti baMne Ave tyAre-sAdhakanI dazA zakya nathI, nakkara rUci to ekamAM ja hoya. anAthi munie jemAM ucI bane che. avirata samyagu dRSTine rUci vibhAga atyaMta vyavasthita anAthatA batAvI te nakkara satya che. badhI ja vastuo, saMpatti, haze paNa pariNatimAM ghaNo pAcho paDaze. vaibhava, kuTuMba jenA AdhAre ApaNane sahAya sukha maLaze te mAnI 94, lAvaNya sosAyaTI, vAsaNA, amadAvAda-380 007 beThA che te badhAM vakhata Ave-niHsahAya bane che, tyAre ApaNane phona naM. 26604590, 26612860
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana mRtyu : kabIra ane TAgora 3DaoN. rAjita paTela (anAmI) 'kAvyamAM AdhunikatA'nA lekhaka abU saIda aiyube kabIra ane TAoranI sarakhAmaNI karatAM lakhyuM cheH 'kabIra kevaLa cokhkhA bhakta ja nathI, mULe bhakta che. kavitA temane mana gauNa kArya hatuM, kavi na thayA hota to ye temano bhaktirasa lagIre khaMDita thavAno nahoto. bIjI bAju, ravIndranAya cokhkhA kavi che ane mULe kavi ja che. bhakti to temanA kAvyasarjananuM upAdAna che ane te paNa ekamAtra upAdAna nathI, bhakta thayA vagara paNa teo ucca kakSAnA kavi thayA hota.' (kAvyamAM AdhunikatAH pR. 200) jIvananAM sittera varSa vaTAvatAM teo, 'huM kavi chuM' e nAmanA lekhamAM kahe cheH 'jIvananA e dIrgha cakrapathanI pradakSiNA karatAM karatAM Aje vidAyanI veLAe e cakrane jyAre samagra rIte joI zakuM chuM tyAre eka vAta mane samajAya che ke 'mArA paricayamAM huM kavi chuM."e sivAya bIjuM kazuM kahevAnuM nathI.' ('ravIndra saMcaya'-pR. 507). vicAravaMta vyaktine mRtyu aMtarmukha banAve che ne tattvajJAna prati abhimukha kare che. jIvana ane mRtyu, mAnavanI vikAsagatinA be caraNa che ne kavivara TAgore e baMnene vizvajananInA be stana kahyA che jethI mAnavano utkarSa thAya che. are, eka kAvyamAM to TArgora kahe cheH 'maraNa! tuM mAre mana to zyAma!' kahI mRtyune maMgalamaya kahyuM che, mAnyuM che. viziSTa AzayathI kavivara ravIndranAthe kabIranAM so kAono aMgrejImAM anuvAda pragaTa karyo paNa vIsamI sadInI zarUAtamAM to, pAzcAtya vivecananI paripATIne anusarIne, hiMdI bhASAsAhityanA mUrdhanya vivecaka zrI rAmacandra zukle to kabIrane kavi nahIM paNa samAja sudhAraka tarIke gaNAvyA che. (He was a Social reformer, not a poet). mohanasiMgha kArakI emanA 'kabIra' paranA pustakamAM kabIranA zikSaNa saMbaMdhe kabIranA ekarArano aMgrejImAM anuvAda karatAM lakhe cheH - misi kAgada chuo nahIM kalama ahIM nahIM hAtha] I did not touch ink and paper, Nor a pen in hand did I hold; Essence of Four-Ages wisdom By words of mouth I did unfold. adhyAtmano aThaMga anubhavI ja AvI namra paNa sacoTa vANI uccArI zake. 'ekottarazatI'nI prastAvanAmAM hUmAyUna kabIra ravIndranAthane jagatanA zreSTha Urmi kaviomAMnA eka gaNAve che. teo sarva yugonA ane sarva saMskRtionA vArasadAra che. aneka judA judA taMtuo ane viSayonA saMyojanane lIdhe ja emanI kavitAne lavacIkatA, tA. 16 mArca 2009 sarvadezIyatA ane apAra hRdayagrAhitA prApta thaI che.' kabIra ane TArnAranI ATalI pUrvabhUmikA sAthe have Apo te baMne kavionAM mRtyu-viSayaka kAvyono AsvAda karIzuM. ravIndranAthano sAhitya-vAraso-pustaka-1'mAM TArgoranA kAvyo che. 'loka milApa TrasTe' enuM saMpAdana karyuM che ne enA saMpAdaka zrI nagInadAsa pArekha che. 'TAgoranAM kAvyo'mAMnuM prathama ja kAvya cheH he maraNa, tuM mAre zyAma samAna che.' zrI pArekhano anuvAda A pramANe cheH- 'he maraNa' tuM mAre zyAma samAna che. tArI megha jaTAjALa meghanA varNanI che, tArA hAtha raktakamaLa jevA che, tAro adharapuTa lAla che, tApa dUra karanAro tAro karuNAbharyo khoLo mRtyurUpI amRtanuM dAna kare che. Akula rAdhAnuM hRdaya atyaMta jarjarita thaI gayuM che. (enI) baMne AMkho kSaNekSaNa jharajhara jharyA kare che, tuM mAro mAdhava, tuM mAro sAthI, tuM mAro tApa maTADa. maraNa, tuM Ava, Ava! mane bolAvIne tArA bhupAzamAM le, mArAM popacAMne tuM baMdha karI de. tArA khoLAmAM raDI raDIne Akho deha nIMdathI bharI daIza. tuM bhUlIza nahi, tuM choDIza nahi, rAdhAnuM hRdaya kadI bhAMgIza nahi. roja roja, kSaNe kSaNe tuM hradaya upara rAkhaje-tAro prema atulya che. atyAre vAdaLAM gADhAM thayAM che, jagata aMdhArAmAM DUbI gayuM che, vIjaLI atizaya camake che, methano avAja ati ghora che, zAla tAlanAM vRkSo badhAM bhayathI stabdha thaI gayAM che, nirjana mArga ati bhayAnaka che. huM ekalI tArA abhisAre AvIza. tuM mAro priyatama che. pariNAmano vicAra karyuM zuM ? bhaya-bhASA badhAM abhayanI mUrti dhAraNa karIne mane mArga batAvaze. bhAnu kahe che : are rAdhA! chI! chI! tAruM citta caMcaLa che; jIvanavabha to maraNathI paNa adhika che; have tuM vicArI jo ! 'bhAnu kahe che'mAM rivane badale bhAnu zabdaprayoga karyo che-paryAyarUpe. TAgoranA A kAvyano vicAra karatA pahelAM ApaNe kabIranA paNa mRtyu-viSayaka vicAro joIe. 'avinAzIkI godameM, vilase dAsa kabIra' kahI te tattvajJAnInI khumArIthI kahe cheH hama na mari hai, mari hai saMsArA hamako milA jiyAvana hArA. -huM maryo nathI, A saMsAra marI gayo che. sadaiva jIvADanAra mane (izvara) maLI gayuM che. aba na maro mane mana mAnA, teI mue jIna rAma na jAnA.' -A saMsAramAMthI mAruM mana marI gayuM che. maraNa to tene che
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 jeNe rAmane-izvarane jANyo nathI. "sAya para saMtajana kArya ri bhira rAma-rasAyana pIve.' prabuddha jIvana maMgalamaya rIte nirUpyuM che. rASTrakavi kAlidAse paNa jIvanane vikRti ne maraNane jIvAtmAnI prakRti gaNAvI che. mRtyu na hoya to vikAsa aTakI paDe. mRtyuvihIna vizvanI kalpanA karI juo. A anizcita -mare to che ajJAnI, izvarane jANanAra to amara che. te to vizvamAM jo koI nizcita vastu hoya to te mRtyu che paNa ajJAtanI rAma rasAyaNanuM niraMtara pAna kare che. Aira marahe to hama tuM mArAM ? bhItine kAraNe ApaNane te amaMgalakArI lAge che; bAkI, utkrAntinA kramamAM, vikAsanI dRSTie e maMgalakArI che, eTale ja kavivara ravIndra gAya cheH hari na marihe, hama kAhe ko marihe ?' -jo hira maratA hoya to huM paNa muo, paNa jo hira na maratA hoya to huM kema maruM ? aMtamAM te kahe che kArya kabIra ana dhI lAvA, amara bhae sukha-sAgara pAvA.' kabIra kahe che, je prabhumaya thaI gayo che te to 'amara bhae' ane 'sukha-sAgara pAvA', jIva, jagata ne mAyAnA sUkSma bheda samajanArAo-TAgora ke kabIrane mATe to 'maraNa ! tuM mAre mana to zyAma-svarUpa ja hoya ne ?' TArgoramAM rAdhAnAM abhisAra e jANo ke AtmAve rAdhikAmo katA'- varUpI rAdhAnAM zivarUpI paramatattva pratyeno abhisAra che. kabIranA eka padamAM te abhisArane badale 'puruSa eka avinAzI'nuM lagnasvarUpe varNana che. pada A pramANe cheH 'dulahanI! gAvo maMgala cAra hama ghara Ae rAjA rAma bharathAra.' tane rasta ka, mana rata karyuM, pAMca tattva bharAtI, rAmadeva more pArTuna Age, meM jobana madamAtI, zarIra sarovara bedI karahu, brahmAva veda ucArA; rAmadeva saMga bhAva2 leho, dhina dhina bhAga hamArA. sura tetIsoM kotuka Ae, munijana sahasa aThAsI; kahe kabIra hama byAha cale haiM, puruSa eka avinAzI.' 'mRtyurUpI amRtanuM dAna' tau TAgoranA rAdhA-abhisAramAM che je prakRtinA phalaka para uThAva pAme che to kabIramAM abhisArathI ya AgaLa 'puruSa eka avinAzI"no byAha che; alabatta, kabIra adhyAtmanI paribhASAmAM abhivyakti sAdhe che, AvuM ja eka prakhyAta pada cheH "kara le siMgAra catura alabelI! le sAjana ke ghara jAnA hogA, vhAle - dhole, ziza gUMthA le phIra yahAM nahIM AnA hogA kara le siMgAra catura alabelI!' RgvedanI yamaRRcAmAM mRtyunA devatA yamane mAnavajAtino pitA kahe che jeNe potAnI saMtati mATe (Eternal Abodel anaMtadhAma zodhI rAkhyuM che; matalaba ke mRtyune karAlarUpe nahIM paNa 9 maraNa! tuM mAruM mana to zyAma.' ane kabIra gAya che 'dulahanI gAvo maMgala cAra hama ghara Ae rAjA rAma bharathAra.' ane gItAe paNa gAyuM che ke maraNa eTale jIrNa vAdhA utArI navA jAmA sajavAno maMgala avasara. 22/2, aruodaya sosAyaTI, alakApurI, vaDodarA-390007, phona H 6621024 jainasAhitya jJAnasatra-5 arhama spIrIcyuala seMTara-muMbaI saMcAlita saurASTra kesarI prAgurU jaina philosophikala enDa liTararI risarca seMTara dvArA guNavaMta baravALiyA saMyojita jaina sAhitya jJAnasatra-panuM ArSojana karavAmAM Avela che. munizrI saMtabAlajI prerita mahAvIranagara AMtararASTrIya kendra cIMcaNI vAyAboIsara jillo thANA mukAme tA. 21 ane 22 mArca 2009 zanivAra ravivAranA AcArya pUjya zrI pradyumnasUri ma.sA., ajarAmara saMpradAyanA pUjya zrI bhAskarajI svAmI Adi saMrtA-satIjAonI pAvana nizrAmAM yojAnArA A jJAnasatranuM pramukhasthAna padmazrI DaoN. kumArapALa desAI zobhAvaze. vidvAna lekhako ane saMzodhako mATe jJAnasatranA viSayo.. (1) sAMprata vizvanI samasyAonA samAdhAna mATe jaina dharmanA siddhAMtonuM yogadAna-ahiMsAnI prabhAvakatA, paryAvaraNanI samasyAnA ukelamAM jainadharmanuM yogadAna, sAMprata Arthika maMdinI samasyAmAM jainadharmanI vANijya draSTinuM mahattva, vartamAna jIvanamAM jaina mUlyonI AvazyakatA. (2) mahAtmA gAMdhIjI, AcArya vinobAjI ane munizrI saMtabAlajInA sarvadharma samabhAva tathA sarvadharma upAsanA vizenA vicAro (3) prabhAvaka jaina pratibhAo. jJAnasatra-4mAM rajU thayelA nibaMdhono saMgraha jJAnadhArA-4nuM A prasaMge vimocana thaze. saMparka sUtra H saMyojaka H guNAvaMta baravALiyA phona : 022-25010658; (mo.) 9820215542
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16 mArca 2009 jaina darzanamAM mRtyu vizenI avadhAraNA. - a le.: sva. DaoN. zrImatI zAMtA bhANAvata anu.: puSpA parIkha A saMsAramAM je janme che tenuM mRtyu to nizcita che ja. jema paramAtmAmAM vilIna thavuM eTale "mRtyuane navI skUrti prApta prAtaHkALa pachI saMdhyAnuM Agamana nakkI che tema ja. janma sAthe karavI eTale "jIvana". A jIvana maraNano krama ApaNA sarve karmonA mRtyu ane mRtyu sAthe janmano anAdikALathI ja saMbaMdha che. A baMdhanamAMthI AtmA jyAM sudhI mukta na thAya tyAM sudhI cAlu rahe saMsAramAM pratyeka jIva, bhale te sUkSmAtisUkSma hoya to paNa jIvana che. manuSyane mATe mRtyu e to muktinI yAtrAmAM thAka utAravAnuM ja pasaMda kare che, mRtyu koI pasaMda nathI karatuM. anAdikALathI A sthaLa kahevAya. mRtyu e kAMI jIvanano aMta nathI. e to jIvanane rahasya, "mRtyu eTale zuM? to vaNaukelyuM ja rahyuM che. AyuSya pUrNa navI skUrti ane zakti pradAna karavAnI prakriyA che. jema eka yAtrI thatAM A dehano saMbaMdha AtmA sAtheno pUrNa thavo; AtmAnuM ArAma karyA bAda tAjagI anubhave tevI ja rIte mRtyu pachInuM jIvana alavidA....caMdrakAMtabhAI varSothI A saMsthA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthe saMkaLAyelA eo pU. jaina sAdhu-sAdhvIzrIonA satata sAnidhyamAM rahetA ane saMghanI vartamAna kArobArI samitinA saMnniSTha sabhya temaja ane e sarve mahAtmAonI sevAmAM satata utsuka ane sakriya saMghanI phaMDa reIjhIMga kamiTinA pramukha zrI caMdrakAMta dhuDAlAla gAMdhI rahetA. aneka AcArya bhagavaMtonA eo prItipAtra hatA. 16 phebruArInA acAnaka A jagatane alavidA karI gayA. A saMsthA jaina yuvaka saMghanA sthAyI phaMDanI vikaTa paristhitithI sadAya hAsya veratA ane sarva jIvone upayogI thavA tatpara eo khUba ciMtita hatA ane saMghanI vartamAna phaMDa reIjhIMga kamiTinuM evA hIrA jagatanA udyogapati, vizvapravAsI ane sAmAjika pramukhasthAna svIkArI chellA traNa mahinAthI A kArya mATe eo kAryakara evA zrI caMdrakAMtabhAI gAMdhIno janma pAlanapuramAM 30 satata pravRtta rahyA hatA. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA pratyeka kAryamAM julAI 1929mAM thayo hato. Ikonomiksa, poliTiksa ane eo sadAya smaraNiya raheze. soziyolojI sAthe muMbaI yunivarsiTImAMthI bI.e.nI padavI eo kaTuMba ane samAjanA A lADilA ane uttama dhyeyalakSI temaja zrIe prApta karI hatI, ane e samaye 1942mAM 'bhArata choDo' dIrghadRSTA caMdrakAMtabhAInuM jIvana eka maghamaghatA puSpa jevuM hatuM temaja AMdolanamAM sakriya thayA hatA. eo svAtaMtra-senAnI ane aneka emanuM jIvana kArya ja eka guladastA jevuM hatuM. eka preraka ane | kSetre zAMta caLavaLakAra ane dIrgha dRSTA hatA. uttama jIvanakathA lakhAya evuM emanuM jIvana hatuM. ApaNe IcchIe. 79 varSanA jIvana paTa daramiyAna hIrA temaja khANa ane ke emanA kuTuMbIjano AvuM preraNAtmaka kArya karI AvatA varSe enjiniyariMga udyoga sAthe eo saMkaLAyelA rahyA paNa emano e o zrInI prathama puNyatithinA divase AvA sarjana kAryathI jIvanamaMtra to "sevA" ane "sevA' ja hato. caMdrakAMtabhAIne zraddhAMjali arpe ! gujarAta mahArASTranI lagabhaga pacIsathI vadhu sAmAjika, caMdrakAMtabhAInI A vidAyathI aneka sAmAjika saMsthAone na zaikSaNika, dhArmika ane tabIbI saMsthAone emaNe tana, mana, pUrAya tevI khoTa paDI che. | dhanathI sevA ApI hatI. pAMjarApoLa saMsthAono emano abhyAsa eozrInA dharmapatnI guNavaMtIbena ane putro, potro ane gahana hato. ane jIvadayA kSetre emanI sevA khUba ja noMdhanIya emano vizAla parivAra A duHkha sahana na karI zake evI zrI hatI. caMdrakAMtabhAInI vidAya che, paNa kALanI pAse kyAM koInuM cAlyuM zrI caMdrakAMtabhAInuM vividha viSayo ane aneka bhASAomAM che? vizALa vAMcana hatuM je emaNe potAnA jIvanamAM zakya eTaluM A puNyavaMta AtmA jyAM viharato ke birAjato hoya tyAM e UtAryuM hatuM. jaina sAhityanI sevAnA kSetre paNa emanuM viziSTa AtmAne parama zAMti arpe evI paramakRpALu paramAtmAne prArthanA. pradAna hatuM. pAlanapura temaja pUnA virAlayammAM yojAyelA jaina zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha parivAranI A bhAvabharI zraddhAMjali. sAhitya samArohanA eo yajamAna Ayojaka hatAM. OM zAMti
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 dhAraNa karanAra zarIranuM paNa che. mRtyu to jIvananuM ciraMtana satya che. jeno svIkAra Apaze kyAreka to karavAno ja che to pachI eno Dara zuM? viliyama hekTare mRtyu pahelAM ja ati mRdu svaramAM kahyuM hatuM, 'jo mArAmAM lakhavAnI zakti hoya to huM vistArapUrvaka lakhate ke mRtyu keTaluM sahaja ane sukhada hoya che. prabuddha jIvana aMtima samaye manuSyane kevo anubhava thato haze ? mRtyu pazcAta e kevuM jIvana prApta karaze? A sarve praznonA uttara e vyaktinI aMtima samayanI mAnasika paristhiti tathA bhAvanA para avalaMbIta che. (1) jo vyakti aMta samaye krodha, mAna, mAyA, lobha Adi kAryothI gherAyela hoya to te samaye tene anaMta zArIrika vyAdhionI anUbhuti thAya ane tenuM bIjuM jIvana paNa AvA ja prakAranuM thAya. (2) jo tenuM mRtyu niSkAma bhAva sahita rAgadveSa vagaranuM zAMta vAtAvaraNamAM thAya to tene pIDAnI jarAya anubhUti na thAya; tenuM AgaluM jIvana paNa Adarza jIvana banavAnI pUrI saMbhAvanA che. jaina zAstromAM pahelA prakAranA mRtyune 'bAlamaraNa" ane bIjA prakAranA mRtyune 'samAdhimaraNa' athavA 'paMDitamaraNa' kahevAmAM AvyuM che. jenuM 'paMDitamarA' ke 'samAdhimaraNa' thAya te vyakti puNyavAna ane saubhAgyavAna gaNAya che. bAlamaraNamAM vyaktinuM mRtyu svabhAvataH nathI gaNAtuM. AtmahatyAnA kissAo bAlamaraNamAM Ave. AjakAla AvA kissAono ullekha ApaNane lagabhaga roja vartamAnapatromAM thato jaNAya che. vizvabharamAM lagabhaga 32 lAkha vyaktio dara varSe AtmahatyAnI koziSa karatA hoya che. AnI pAchaLa dharmarakSA ke saMSamazIlatAno bhAva nathI dekhAto AvA kissAomAMthI adhikAMza vyaktio mahArogathI pIDAtA, parivAramAM azAMtinA kAraNe duHkhI, garIbI, bhUkhamaro, bekArI premamAM nirAzA, athavA jIvanamAM dhArelI saphaLatA na maLavAnA kAraNo hoya che. A sarve mahenata ane saMgharSathI dUra rahenArA tathA kaSAyonA vazIkaraNane lIdhe potAnA jIvanane naSTa karavA cAhatA hoya che. mRtyu samaye AvI vyaktionA pariNAma zuddha nathI hotA. bhAvAvezamAM kartavyAkartavyanuM bhAna rahetuM nathI. potAnA pAponI saMllekhanA nathI karI zakatA ane A badhA kAraNone lIdhe sArI gati to nathI ja maLatI paraMtu samAjamAM paNa niMdanIya banavAno vAro Ave che. 11 karatA hoya che. AvI vyaktio A tathA paralokamAM samasta kAmanAono parityAga karI prazAnta citte, Atmika ciMtana karatAM karatAM samabhAvapUrvaka prArNotsarga karatA hoya che. A prakAranA maraNa meLavanAra aMtima samaye potAnA bhUtapUrva samasta karmonI AlocanA karatA hoya che. A paNa eka prakAranuM maraNAnta-anazana ja che. AmAM zrAvaka ke zramaNa AhArAdino tyAga karI samAdhipUrvaka mRtyune prApta kare che. AvA samAdhimaraNa athavA paMDita maraNane saMthAro paNa kahI zakAya. AgaLa kahyuM tema jeNe janma lIdho tenuM mRtyu to nizcita ja che to pachI mRtyuno bhaya zA mATe ? kAya ane kaSAyone naSTa karatAM sallekhanApUrvaka mRtyune bheTavuM eja janmanI sArthakatA che. - kAyaratApUrvaka pazupakSI ke pataMgiyAnI mAphaka maravuM te to janma maraNanA baMdhanane ucheravA barAbara che. bhagavAna mahAvIranuM kathana che 'he mAnava, tuM maravAnI kaLA prApta kara. jyAre mRtyu satya che to tene ziva ane suMdara banAva. tenA vikarALa svarUpanI kalpanA karI tuM mRtyunA nAme dhrujI uThe che paraMtu tene ziva-suMdara svarUpe kema nathI nihALato ?' jeo mRtyune mitra samAna mAnI tene AvakAravA haMmezAM utsuka rahetA hoya tevA jJAnI jIvone ja 'paMDita maraNa' prApta thAya che. mRtyu teone mATe viSAdanuM kAraNa nathI banatuM. teo potAnuM AyuSya pUruM thavAnI anUbhuti karatAM potAnA jIvanamAM karelA satkarmo, puNyakarmo tathA dharmanuM phLa prApta karavA mRtyunuM AhvAna mRtyu to jIvanano anivArya aMtima mahemAna gaNAya, mahApuruSoe A anivAryatAne samajI jANIne eno bhaya TALI saya ane sukhada banAvyuM che. temanuM kahevuM che, jema thAka utAravA ApaNe ArAma athavA nidrAno Azaro laIe chIe to mRtyune to adhika lAMbI nidrA gaNI teno Dara rAkhavo jarAya yogya nathI.' jyorja vaoNziMgTana jyAre mRtyu zayyA para hatA tyAranA emanA zabdo che, 'mRtyunuM Agamana thayuM, cAlo, sArUM thayuM. pUro ArAma maLI gayo.' baeNnarI thore paNa mRtyuthI na DaratAM zAMta ane gaMbhIra mudrA sahita mRtyunuM svAgata karatAM kahyuM, "mane saMsAra tyAgano koI pazcAtApa nathI.' henarIe to aMtima samaye paNa potAnI alaMkArI bhASAmAM kahyuM, 'dIvAo cAlu karo- aMdhakAramAM nahIM jAuM.' svAmI dayAnaMda sarasvatIe prasannatApUrvaka mRtyunuM svAgata karatAM kahyuM, 'Izvara, tArI IcchA pUrNa thaI.' saMkSepamAM kahevAya ke je janme tenuM mRtyu nizcita che. mRtyu tathA mRtyu bAdanuM jIvana suMdaratama ane sukhada kema banAvavuM enI agatyatA jIvanamAM vadhu che. jIvanane ujjavaLa tathA pavitra banAvavA mATe samAdhimaraNa jarUrI che. jJAnIjanonuM tathA sAdhu puruSonuM kahevuM che ke je jIva samAdhipUrvaka dehatyAga kare che te sAta ATha bhAthI vadhu bhramaNa saMsAramAM karatA nathI. ('zrI satISa jaina abhinaMdana graMthamAMthI') 6/bI, kevane haoNusa, 1le mALe, vI. e. paTela mArga, muMbaI-400 004.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana samayasuMdaranI zIkhaDI re sukhaDI amRtavela re DgulAba deDhiyA kavi samayasuMdarano janma saMvata 1610 (I.sa.1553)nI AsapAsa mAravADanA sAcora gAmamAM prAgdhATa (poravADa) viNaka jJAtimAM thayo hato. emanI mAtAnuM nAma lIlAdevI ane pitAnuM nAma rUpasiMha hatuM. emaNe saMvata 1630 nI AsapAsa dIkSA lIdhI hatI. kharatara gacchanA yugapradhAna AcArya zrI jinacaMdrasUrie potAne hAthe kavine dIkSA ApI hatI ane potAnA prathama ziSya sakalacaMdragaNinA ziSya tarIke jAhe2 karI emanuM 'samayasuMdara' nAma rAkhyuM hatuM. samayasuMdarajInA janmanAmano kyAMya ullekha maLato nathI. saMvata 1640mAM gaNi pada, saMvata 1649mAM vAcanAcAryanuM pada ane saMvata 1671mAM upAdhyAyapada maLyuM hatuM. saMvata 1648mAM lAhoramAM akabara bAdazAhane AcAryazrI jinacaMdrasUri, bAdazAhanA nimaMtraNane mAna ApI maLyA tyAre 31 sAdhuomAM samayasuMdara paNa sAthe hatA. emaNe ATha akSaranA eka vAkyanA ATha lAkha artha karI batAvyA hatA. saMvata 1702 (I. sa. 1645) mAM samayasuMdarajI amadAvAdamAM kALadharma pAmyA hatA. nevuM varSa jeTaluM AyuSya prApta karyuM hatuM. samayasuMdaranI sAhityasevA vipula ane bahumUlya che. saMskRta, prAkRta, gujarAtI ane rAjasthAnI bhASAmAM emaNe racanAo karI che. saMskRtamAM vIsa ane gujarAtImAM trIsa jeTalI moTI kRtio lakhI che. emaNe prabaMdha, rAsa, copAI, saMvAda, bAlAvabodha, covIsI-chatrIsI, stavana, sajjhAya, gIta vagere prakAromAM emaNe sarjana karyuM che. samayasuMdaranA samakAlIna kavi RSabhadAse samayasuMdaranI prazaMsA karatAM lakhyuM cheH su sAdhu haMso samayo suracaMda, zItala vacana jima zArada caMda, e kavi moTA, buddhi vizAla, te Agali huM murakha bAla. 'mRgAvatI caritra' copAImAM kavi zIlano mahimA darzAvatAM kahe che : dAna sIla tapa bhAvanA cyAre dharama pradhAna; sIla sarIkhau ko nahI, Ima bolaI dhamAna. kanaka koDi dAna thaI, kanaka taNo jina geha; sIla adhika e bihuM thakI, IhAM ko nahi saMdeha. zatAnIka rAjAno aMtakALa najIka Ave che tyAre rANI mRgAvatI dharmopadeza ApatAM kahe cheH azva taNI ciMtA mata karaI, tuM samari zrI vItarAga; saMsAranI mAyA tajI, tuM vAli mana vayarAgojI, jagamAMhi ko kehanau nahIM, kArimau sagapaNa eha; tA. 16 mArca 2009 (varasAdanuM pANI) dohilau Ahija khetra e, dohilau mANasa jammu, saMjoga gurunau dohilau vali jiNa dhammojI, mahAkavi premAnaMdanA pUrvasUri samayasuMdarajI davadaMtI ('damayaMtI' mATe jaina nAma)nuM saundarya varNavatAM lakhe che ke svayaM brahmA paNa ene ghaDyA pachI evuM bIjuM rUpa ghaDavAnI kalA bhUlI gayA. eka rUpa uttama ghaDyau re, vali bIjau na ghaDAya; viganyAyana mAharau vIsaryau re, vihi ciMtAtura thAya. guNa gaNivA bhaNI sarasatI re, hAthi grahi jayamAla, pAra ajI pAmaI nahi re, ketau hI gayau kAla. kavi samayasuMdara sAdhukavi che. emanI kRtiomAM dharmabodhanI pradhAnatA hoya te svAbhAvika che. saMsAranA sukhonI anityatA darzAvI vairAgyabhAvane daDha karI zakAya evA kathAnako emaNe pasaMda karyA che. jaina sAdhu kavionI sarjanAtmaka kRtiomAM anya rasa hoya paNa ziramora to zAMta rasa hoya. kavi lakhe cheH asthira caMcala e AukhuM, jAta na lAgaI vAra jI; janama maraNanA bhaya thakI, ko nahi rAkhaNahAra jI. sahu ko vihaDaI (viyoga) jagi sahI, vihaDaI nahi jina dharma; ArAdhauM ma eka manAM, bhUlau mA bhava marma. saMyamanI kaThoratA darzAvatAM kavi lakhe cheH dariyau tariyau bAMhi karI, agani ulTAmaNi pAya; gaMgAjala sAmau jAyavau, tima saMyama kahivAya. zrAvakanA ekavIsa guNamAM sauthI pahelo pAyAno guNa te vyavahArazuddhi che. te vize kavi kahe cheH sakhara vastu na kahaI nikhara, nikhara sakhara na kaheya; jiNa velA devauM kahyAM, tiNa velAM te deya. jUThuM kada bolaI nahIM, sAcuM kahe nitameva; pahiluM vyavahAra zuddha guNa, Ima kahyo arihaMta deva. gurunA guNono mahimA karatAM kavie zabdAlaMkAranI camatkRtivALI suMdara paMktio lakhI cheH lalita vayaNa guru lalita nayaNa guru; lalita rayAM guru lalita mati rI; lalita karaNa guru lalita varA guru, lalita caraNa guru lalita gati rI. guru dIvau, guru caMdramA re, guru dekhADaI vATa; guru upagArI, guru baDA re, guru utAraI ghATa. samayasuMdara vivadha rAgarAgiNIonA sArA jANakAra hatA. vihaDaMtA velA khiNa (kSaNa) nahIM, taDakaI paDaI jima trehojI. madhyakAla to geya kavitAno hato. emanI geya racanAo saMgItanA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana 13 mAdhuryathI sabhara che. emaNe racela 500 jeTalAM stavana, sajhAya ane pada mATe kahevAyuM che ke, samayasuMdaranAM gItaDAM, kuMbhArANAnAM bhItaDAM, bhIMto paranAM cItaDAM.' 'vimalAcala maMDana Adi jina stavana'mAM kevI bhakti pragaTa karI che! kya na bhaye hama mora vimalaMgiri kyo na bhaye hama mora; kyo na bhaye hama zItala pAnI, sIcata taruvara chora. ahaniza jinajI ke aMga pakhAlata, toData karma kaThora; kyoM na bhaye hama bAvanacaMdana, ora kesara kI chora; kyo na bhaye hama mogarA mAlatI, rahate jinajI ke mora. kyo na bhaye hama mRdaMga jhAlariyA karata madhura dhvani ghora, jinajI ke Agala nRtya suhAvata, pAvata zivapura Thora. akaLa mana vize kavi lakhe cheH manA tane kaI rIte samajAvuM? sonuM hove to sogI re melAvuM, tAvaNI tApa tapAvuM; laI phaMkaNI ne pheMkavA besuM, pANI jema pigalAvuM. rUpaka zailInuM jANItuM pada Aje paNa gavAya cheH dhobIDA tuM dhoje re mana keruM dhotiyuM, mata rAkhe mela lagAra; INa maIle jaga melo karayau re viNa dhoyuM tuM mata rAkhe lagAra. jina zAsana sarovara sohAmaNo re, samakita taNI rUDI pAla; dAnAdika cArUM hI bAraNA mAMhe navatattva kamala vizAla. AloyaNa sAbuDo sudho kare re, rakhe Ave mAyA zevALa re. nize pavitrapaNuM rAkhaje re, pache ApaNA niyama saMbhALa re. rakhe mUkato mana mokaLuM re, 5Da melIne saMkela re, samaya suMdaranI zIkhaDI re, sukhaDI amRtavela re. AvA pado atyAra sudhI thayelA sakjhAya saMpAdanomAM vadhu saMgrahAyA nathI. udayaratna, yazovijayajI, RSabhadAsa, AnaMdaghanajI, mAnavijaya, jJAna vimaLa vagere sAdhu kavionI racanAo vizeSa jovA maLe che. "anAthI muninI sajhAya'mAM samayasuMdara alaMkAra vAparatAM, Ama lakhe cheH goraDI guNamaNi oraDI, moraDI abaLA nAra, koraDI pIDA meM sahI, na koNe kIdhI re moraDI sAra. samayasuMdarajIe potAnI vAchaTAthI siMdhanA mukhya adhikArI makhanma mahaMmada zekha kAjIne AMjI daIne emaNe samagra siMdha prAMtamAM gauhatyA para ane paMca nadIonA jaLacara jIvonI hatyA para pratibaMdha mukAvyo hato. teo anya gacchavAsIonI TIkAthI dUra rahyA hatA. sarva gaccha pratye emanA manamAM samabhAva hato. | 'kSamA batrIsI'mAM upazamathI koNa koNa taryA tenA dRSTAMta ApI krodhathI aLagA rahevAnI vAta saraLa bhASAmAM karI che. Adara jIva kSamAM guNa Adara, ma karIza rAga ne dveSajI; samatAe zivasu kha pAmIje, krodhe kugati vizeSajI. viSa haLAhaLa kahIye viruo, te mAre eka vArajI; paNa kaSAya anaMtI veLA, Ape maraNa apArajI. krodha karatA tapa japa kIdhAM, na paDe kAMI ThAmajI; Apa tape parane saMtApe, krodha zuM keho kAmajI ? kSamA karaMtA kharaca na lAge, bhAMge kroDa kalezajI; arihaMta deva ArAdhaka thAya, vyApe sujaza pradezajI. Adara. 'zrI sImaMdhara jina stavana'mAM vinaMtI che, saraLatA che, gharagaththu udAharaNa che. dhanya dhanya kSetra mahAvidehajI, dhanya puMDarigiNI gAma, dhanya tihAMnA mAnavIjI, nitya UThI kare re praNAma. jayavaMtA jinavara! kahIye re huM tamane vAMdIza, sImaMdhara. cAMdalIA saMdezaDojI, kahejo sImaMdhara svAma; bharata kSetranA mAnavIjI, nitya UThI kare re praNAma. rAyane vahAlA ghoDalAjI, vepArIne vahAlA che dAma; amane vahAlA sImaMdharasvAmI, jema sItAne zrIrAma. 'niMdA vArakanI sajhAya'mAM bolacAlanI bhASAnI tAjagI ane sahajatA che, sAthosAtha vAstavikatAno svIkAra che. niMdA choDI paranA guNanI anumodanA karavAnuM kavi kahe cheH niMdA na karazo koInI pArakI re, niMdAmAM bahoLAM mahApApa. dUra baLatI kAM dekho tume re, pagamAM baLatI dekho sahu koya re.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16 mArca 2009 paranAM melamAM dhoyAM lUgaDAM re, kaho kema UjaLAM hoya re. thoDe ghaNe avaguNe so bharyA re, kehanAM naLiyAM cu e kehanAM neva re. niMdA karo to karajo ApaNI re, jema chUTakabAro thAya re. guNa grahajo sahuko taNA re, jehamAM dekho eka vicAra re. kRSNa pare sukha pAmazo re, samayasuMdara sukhakAra re. samayasuMdara saMgItanA sArA jANakAra hatA tethI emanI racanAomAM mANavA jevA gItanA upADa maLe che. kisIkuM saba dina sarakhe na hoya, praha uMgata artagata dinakara ( dina meM avasthA doya. hari balabhadra pAMDava naLarAjA, rahe jaTakhaMDa riddhi khoya. caMDALa ke ghara pANI ApyuM, rAjA harizcaMdra joya. garva na kara tuM mUDha gamArA, caData paData saba koya. samayasuMdara kahe Itara parata sukha, sAco jina dharma soya. kavi potAnA sAdhu jIvananI dhanyatA, manokAmanA "cAra zaraNAM'nI prArthanA A rIte kare cheH dhana dhana te dina muja kadI hoze, huM pAmIza saMyama sudhojI. pUrve RSi paMthe cAlazuM, guru vacane pratibaddhojI. aMtakAMta bhikSA gocarI, raNavane kAussagna karazuM jI. samatA zatru mitra bhAvazuM, saMvega sUdho dharazuM jI, saMsAranA saMkaTa thakI huM chUTIza jinavacane avadhArojI, dhanya dhanya samayasuMdara te ghaDI, to huM pAmIza bhavano pArojI. dhana dhana te dina muja kadI hoze. UMcI bhAvanA, saraLa prArthanA, sAdhutvanI ja jhaMkhanA A badhuM samayasuMdaranA aMtaramAM ane lekhanamAM hatuM. * * * gujarAtI sAhitya pariSada ane zrImad rAjacaMdra Azrama, dharamapura Ayojita sAhitya parva'mAM 2-12-2007nA vaMcAyuM. pa9, ArAmanagara naM. 1, sAta baMgalA gArDana, aMdherI (vesTa), muMbaI-400 06 1 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha prabuddha jIvana vidhi kAyamI phaMDa 11,00218/- tA. 1-7-2008 sudhI AvelI rakama. 10,000/- zrI aruNabhAI yu. saMghavI 10,000/- zrI eka zubhecchaka 10,000/- zrI prajJA caMpakarAja korazI 7,000/- zrI lInA vI. zAha 5,400/- zrI pramodacaMdra somacaMdra zAha 5,400/- zrI zrIkAMtabhAI pramodacaMdra zAha 5,400/- zrI bindubena zrIkAMtabhAI zAha 5,400/- zrI pramodacaMdra somacaMda zAha-HUF 5,000/- zrI DI. ke. sI. ceriTebala TrasTa 5,000/- zrI jyoti zAha 3,001/- zrI premajI rAyasI gAlA 3,000/- zrI varSAbena Ara. zAha 2,700/- zrI guNavaMtabhAI bI. zAha 2,501/- zrI bharatakumAra ema. zAha 2,500/- zrI mahendra bI. vorA 2,500/- zrI manoja nemacaMda zAha 2,000/- zrI mahendra Ara. zAha 2,000/- zrI eka sagRhastha taraphathI 2,000/- zrI hariza zAha 1,500/- zrI ena. Ara. pArekha 1,000/- zrI kalAvatI zAMtilAla mahetA 1,000/- zrI dhanezabhAI bI. jhaverI 1,000/- zrI eka bahena taraphathI 1,000/- zrI rameza ema. zeTha 1,000-zrI gItAbena jaina 1,000-zrI damayaMtI navInacaMdra zAha 1,000-zrI caMdrakAnta maganalAla zAha 750/- zrI dilipabhAI kAkAbaLIyA 501/- zrI bhAratI koThArI 500/- zrI azoka esa. mahetA 500/- zrI manoja rAjaguru 250/- zrI dhanasukha chAjeDa 1,01,803/- tA. 1-7-208 pachI tA. 28-2-2009 sudhI AvelI rakama 11,00,218/- AgaLanI rakama 12,02,021/- kula rakama tA. 28-2-2009 sudhI. vinaMti: 'prabuddha jIvana nidhi'mAM Apano amUlya dAna pravAha mokalI jJAnadAnano lAbha levA vinaMti. rUpiyA 25 lAkhanuM amAruM lakSa che. to ja 'prabuddha jIvana'nA pAyA majabUta bane. "prabuddha jIvana saMghanA sabhyo,vidvAno, pU. sAdhu-sAdhvIzrI temaja saMtone vinA mUlya pratyeka mahine niyamita arpaNa karAya che. pramukha)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana zrI devacaMdrajI racita viharamAna zrI caMdrAnana jina-stavana a sumanabhAI zAha bharatakSetramAM hAla duHsama-kALa pravarte che, jemAM kevaLI- potAne dhArmika-kahevaDAvatA dharmanA anuyAyIo mAtra bAhyabhagavaMta ke jJAnI puruSono abhAva varte che. pratyakSa jJAnI puruSonI kriyAkAMDamAM ja dharma samAyelo che evI mAnyatAo dharAve che, jemAM durlabhatA hovAthI manuSyagatimAM avataraNa pAmelAonI lezamAtra paNa zuddha-bhAvanA hotI nathI. AvI bAhya-kriyA ane viraha-vedanA prastuta stavanamAM vyakta thaI che. dharmanA nAme kahevAtA anuSThAno koI paNa lakSa vagaranI hovAthI te niSphaLatAne vare che. guruo, teonA anuyAyIone kaSAya-sahitanI prarupaNA karatA bIjI rIte joIe to samyagU darzana-jJAna-cArityAdi jevA hovAthI teo zuddha-dharmathI vaMcita thayA che. vartamAna kALamAM ratnatrayonI rucino AvA jIvomAM abhAva varte che. Ama mahAvideha kSetre tIrthaMkara paramAtmA sadehe vicarI rahyA che eTale Atma-dharmanA ruci vagaranA ane zunyavat kriyAmAM racyA-pacyA sAdhaka teone prArthanA kare che ane bhAvanA seve che ke kyAre tene rahetA jIvonA upadezako paNa bahudhA teo jevA jaNAya che. pada, prabhunuM sAnnidhya sAMpaDaze. have stavanano gAthAvAra bhAvArtha joIe. pratiSThA, kIrti ane mohavaza upadezako pAsethI vItarAga-praNIta caMdrAnana jina, caMdrAnana jina, sAMbhalIe aradAsa re; bhAva-dharma pAmavo atyaMta durlabha che. AvI paristhitimAM jIva navuM muja sevaka bhaNI, che prabhuno vizvAso re. kazuM karI zakato nathI. uparAMta je sAdhakone muktimArge prayANa karavuM caMdrAnana jina...1 che, tene suyogya dhArmika vAtAvaraNa ane mArgadarzana alabhya jaNAya vItarAga-bhagavaMta praNIta zuddha-dharma pAmavAno arthI zrI che. caMdrAnana jinane prArthanA karatAM kahe che ke "he prabhu! he dehadhArI tattvAgama jANaMga tajI re, bahujana saMmata jeha; paramAtmA! A sevakanI arajI kRpA karI dhyAnamAM lezo. he prabhu! mUDha haThI jana AdaryA re, suguru kahAve teha re. mane ApanA pratye zraddhA ane vizvAsa che ke mArI prArthanA ApanA caMdrAnana jina...4 sudhI pahoMce ane mane ApanA jevA samarthanuM pratyakSa sAnnidhya prApta prastuta gAthAmAM stavanakAra kahevAtA-suguruonI pola khole thAya, jethI mAruM Atma-kalyANa nIpaje. che. zuddha Atmika jJAna-darzanAdi guNonA anubhavI evA samyagudRSTi bharata kSetra mAnavapaNo re, lAdho duHsama kAla; satpuruSane ArAdhavAnuM bAju upara mUkI mAtra gADariyA pravAha jina pUravadhara virahathI re, dulaho sAdhana cAlo re. jevA mUDha-jIvonA moTA samUhathI je saMmata hoya, sanmAnita hoya, caMdrAnana jina..2 mohAdhIna hoya tevA upadezako hAlamAM potAne sadguru tarIke muktimArganA prAthamika sAdhana tarIke bharatakSetra (je Atmika- khapAve che. AvA upadezakonA anuyAyIo paNa sAMpradAyika vikAsa mATe eka karma-bhUmi che) ane manuSyagatimAM avataraNa AgrahothI khaMDana-maMDana ane vAda-vivAdamAM paDI mAnava-bhava veDaphI Avazyaka jaNAya che. A vAta vyakta karatAM sAdhaka jaNAve che ke rahelA jaNAya che. mAtra potAnuM pada ane pratiSThA poSavA mATe kaMIka puNyayoge A sAdhano mane prApta thayAM che, paraMtu hAlamAM hAlanA kahevAtA dharmaguruo vizvAsu jIvone vItarAga-praNIta ahIM duHsama kALa varte che, jyAM sarvajJa ke coda pUrvadhara dharmathI vaMcita karI rahelA jaNAya che. mAtra ziSyo vadhAravAnI tRSNAthI jJAnI-puruSono abhAva varte che. AvA vikarALa kaLikALamAM ane potAno ahaM poSavA mATe AjanA kahevAtA guruo samaya muktimArgane pamADI zake evA sagurunI prApti atizaya durlabha vyatita karatA hovAthI mukti-mArganuM lakSa cUkI gayelA che. rucivaMta che. he caMdrAnana prabhu! AvI viraha-vedanAthI huM AkuLa-vyAkuLa mumukSuone A kALanI du:samatA pratyakSa dRSTigocara thatAM, evI thayo chuM, ke mAruM manuSyagatimAM avataraNa eLe to nahIM jAya! bhAvanA seve che ke kyAre teone koI AtmAnubhavI taraNatAraNano dravya kriyA ruci jIvaDA re, bhAva dharma rucihIna; bheTo thAya. upadezaka paNa tehavA re, zuM kare jIva navIna re. ANA sAdhya vinA kriyA re, loka mAnyo re dharma; caMdrAnana jina...3 daMsaNa nA cAritrano re, mULa na jANyo marma re. bharatakSetre du:sama kALamAM kahevAtA dharmanA anuyAyIo ane caMdrAnana jina...5 teonA upadezako mAtra yaMtravat bAhya-kriyA ane bhAva-vihIna "AjJA e ja dharma ane AjJA e ja tapa" evuM sarvajJa pratipAdita sAdhanone muktimArgamAM khapAve che, teno nirdeza prastuta gAthAmAM Agama-vacana che. samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa Atmadharma stavanakAre karelo jaNAya che. jeone pragaTapaNe AMtara-bAhya dazAmAM varte che, evA jJAnIpuruSanI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 prabuddha jIvana tA. 16 mArca 2009 AjJA e dharma che. eTale sadgurumAM pratyakSapaNe jJAna-darzanAdi gADariyA pravAhamAM he caMdrAnana prabhu! Apa sarvajJa ane sarvadarzI AtmikaguNo hovA ghaTe, to teonI AjJAmAM dharma samAyelo che. hovAne nAte bharatakSetramAM hAla pravartamAna dharmanI avadazAne pravartamAna duHsama kALamAM AvA sadguru ja jyAM alabhya hoya tyAM ApanI atIndriya jJAnadRSTithI joI-jANI zako cho. he prabhu! mULa-dharma kahevAtA guruo pAsethI kevI rIte maLI zake ? laukika Apa sarva viSAda, kheda ane dharmanI durdazA sArI rIte jANo cho. mAnyatAo mujaba dhArmika-kriyAo ane bAhya-tapamAM dharma nAtha caraNa vaMdana taNo, manamAM ghaNo umaMga; samAyelo che enAthI jIva kevI rIte mULa-dharmano marma pAmI zake? puNya vinA kima pAmIe re, prabhu sevanano raMga re. bIjI rIte joIe to AtmAno mULa svabhAva anaMta caMdrAnana jina..8 jJAna-darzana-sukha-vIryAdi che, jenuM jema che tema svarUpa pratyakSa- he prabhu! bharatakSetramAM ApanA jevA samartha jJAnIpuruSanI khoTa sadguru pAsethI ja yathArthapaNe jANI zakAya, e dharmano mULa-marma amone vartAya che. ApanA caraNamAM vaMdana ane ApanA gaNI zakAya. AvA mULa-dharmathI ane sadgurunI AjJAnA AjJAdhInapaNAmAM rahevAno amone ghaNo umaMga ane hoMza thAya paripAlanathI Atma-kalyANa sAdhI zakAya. che, jethI amo paNa zuddha Atma-dharma pAmIe. paraMtu he prabhu! gaccha kadAgraha sAcave re, mAne dharma prasiddha; puNya vinA ApanI sevA ane pratyakSa darzanano yoga amo pAmI Atama guNa akaSAyatA re, dharma na jANe zuddha. zakatA nathI. Ama amo zuddha-upayogarUpa AtmadharmathI vaMcita caMdrAnana jina..6 hovAthI viraha-vedanA anubhavI rahyA chIe. Ama chatAMya amo pravartamAna duHsama-kALamAM kahevAtA upadezako ke guruonI bhAvanA sevIe chIe ke amone ApanA jevA samarthanuM sAnnidhya AMtara-bAhyadazA kevI kaSAya-yukta che, tenuM khedapUrvaka varNana sAMpaDe. prastuta gAthAmAM stavanakAre kareluM che. jagatAraka prabhu vaMdIe re, mahAvideha majhAra; hAlamAM dhArmika-guruo potAnA ja gacchanuM maMDana ane vastu dharma syAdvAdatA re, suSTi karIe nirdhAra re. anya-matonA khaMDanamAM racyA-pacyA rahelA jaNAya che. AvA caMdrAnana jina...9 guruo potAnA gacchanI ja mAnyatAomAM dharma samAyelo che ane mahAvideha kSetramAM sadehe viharamAna he zrI caMdrAnana prabhu! Apa teno ja Agraha saghaLA anuyAyIomAM vartAve che. nAnI-nAnI jagatanA taraNa-tAraNa ane patitapAvana cho. Apane amArA kSullaka mAnyatAone (jevI ke vastra, muhapattI, rajoharaNa ItyAdi) hRdayapUrvakanA namaskAra ane praNAma. jIva-ajIvAdi satta ttvonA dhArmika kriyAo manAvI teno kadAgraha pravartAve che. uparAMta guNa-paryAyonuM svarUpa ApanI syAdvAdamayI madhura-dharmadezanAthI sarvajJa-bhagavaMte prarupela Agama-vacanonuM potAnI mati-kalpanAe sAMbhaLavAnI amArI abhilASA che. ApanI apUrva-vANInA arthaghaTana karI gaccha-kadAgrahAdi sAcavavAmAM ja vItarAgano dharma zravaNathI amone Atmatattva prAptinI ruci utpanna thAya, jethI samAyelo che evuM guruo ghaTAvatA hoya che. teo dharmano mULa-marma anAdikALanuM amAruM bhava-bhramaNa nirmaLa thAya. athavA Apano ja bhUlI gayA che ke rAgadveSarUpa kaSAya ane "sva"-svarUpanuM ajJAnano subodha amone kevI rIte zuddha Atma-dazAmAM pariName e viSe kSaya thAya ane Atmika-guNo nirAvaraNa thAya temAM ja dharma nirNaya ane nizcaya thAya. paraMtu hAlamAM AvI bhAvanA amo bhAvIe samAyelo che. Ama zuddha-upayogarUpa vItarAga dharma visAre paDyA chIe ke amone suyogya kSetra ane kALa-labdhinI prApti thAya. che. athavA vItarAga praNIta Atma-dharma pratye kahevAtA guruonuM tuja karuNA sahu upare re, sarakhI che mahArAya; durlakSa najare paDe che. paNa avirAdhaka jIvane re, kAraNa saphalu thAya re. tattvarasika jana thoDalA re, bahulo jana saMvAda; caMdrAnana jina...10 jANo cho jina rAjajI re, saghalo eha viSAda re. he caMdrAnana prabhu! ApanI niSkAraNa-karuNA ane upakArakatA caMdrAnana jina..7 sarva jIvo pratye ekasarakhI hoya che, jemAM bhedabhAva hoto nathI. upara jaNAvyA mujaba he prabhu! hAlanA guruonI prarUpaNA he prabhu! ApanI syAdvAdamayI dharma-dezanAnA zravaNathI aneka kaSAya-yukta hovA uparAMta gaccha, saMpradAya ane bhAva-zUnya bhavyajanonuM Atma-kalyANa avazya thAya che. AvA zrotAjano kriyAkAMDanA AgrahavALI hoya che. eTale upadezaka ja jo tattvajJa na Apano subodha lakSamAM rAkhI AjJAdhInapaNAmAM upAsanA kare che, hoya to teonA zrotAo ane anuyAyIo paNa tevA ja hoya teo muktimArganA adhikArI nIvaDe che. eTale ApanI karuNA ne! athavA to samagra janasamudAyamAM tattvarasika kahI zakAya tevA ane subodha (avirAdhaka) AjJAdhIna sAdhakane saphaLa nIvaDe che. bIjI bhavyajIva alpa-saMkhyAmAM hoya che, jyAre vizALa samudAyane rIte joIe to je AtmArthI jJAnI-puruSanI Azraya-bhaktimAM
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana muktimArganA kAraNo seve che, te chevaTe potAnuM lakSa pAra pADe bhakti guNakaraNa ane nAma-smaraNathI zarUAta kare che ane sAthe-sAthe potAnAmAM anAdi kALathI jaDa ghAlI gayelA doSo ehavA paNa bhavi jIvane re, deva bhakti AdhAra; oLakhI hRdayapUrvakano pazcAtApa kare che. uttarottara AvA sAdhakonA prabhu smaraNathI pAmIye re, devacaMdra pada sAra re. Atmika vizeSa guNo nirAvaraNa thavA mAMDe che. chevaTe bhavyajIvo caMdrAnana jina...11 devAmAM sarvotkRSTa evA siddhapada prAptinA adhikArI nIvaDe che. he caMdrAnana prabhu! je bhavyajano ApanI AjJAnA ArAdhaka che * * * ane jeone niraMtara AtmalakSa varte che, teone ApanI ja pa63, AnaMda sosAyaTI, nyu samA roDa, Azraya-bhaktino parama AdhAra che. AvA bhavyajIvo ApanI vaDodarA-390 008. phona : 0265-2795439 prabuddha jIvata AjIvana sabhya. 2,500 zrI pRthvIrAja sI. zAha (tA. 18-3-2006 pachInA navA AjIvana sabhyo (dhAriNI sacina jhaverI)-muMbaI tA. 28-2-2009 sudhI) 2,000 zrI khImajI DI. vIrA 2,500 zrI himAMzu je. saMghavI-muMbaI (manojJA vinoda keniyA)-muMbaI 2,500 zrI vipula kalyANajI deDhiyA-muMbaI 2,500 zrI jAdavajIbhAI ela. zAha-muMbaI 4,56 3 zrI vijaya epha. dozI-yuesae 2,500 zrI lakhamazI ratanazI kArIyA-muMbaI 2,500 zrI amita je. mahetA-muMbaI 2,500 zrI ramaNIka ratanazI kArIyA-muMbaI 2,500 zrI prakAzabhAI je. jhaverI-muMbaI 2,500 zrI jIneza lakhamazI kArIyA-muMbaI 2,500 zrI harSA hemendra zAha-amarAvatI 2,500 zrI maNIlAla ratanazI kArIyA-muMbaI 2,500 zrI jayaMtIlAla jIvaNalAla zeTha-muMbaI 2,000 zrI lakhamazI ratanazI kArIyA 2,500 zrI ke. Ara. modI-muMbaI (rInkI jIgneza deDhiyA)-muMbaI 2,500 zrI jayaMtIlAla epha. zAha-muMbaI 2,000 zrI lakhamazI ratanazI kArIyA 2,500 zrImatI sonala nagarazeTha-muM baI (jazomatI madhukAMta cheDA) 2,500 pro. jazavaMta zekhaDIvAlA-zekhaDI 2,000 zrI lakhamazI ratanazI kArIyA 2,500 zrI mulacaMda lAlajI zAha-muMbaI | (divALI lakhamazI gAlA) 2,500 zrI aruNa pI. zeTha-muMbaI (manISA samIra zAha) 2,500 zrI virajI ratanazI kArIyA-muMbaI 2,500 zrImatI prIti ena. zAha-amadAvAda 2,500 me. bI. sI. ema. korporezana-amadAvAda 2,500 zrImatI kalpanA manojabhAI zAha-amadAvAda 2,500 DaoN. kavIna zAha-bIlImorA 2,500 zrImatI tArAbena maNilAla gAlA-muMbaI 2,500 DaoN. e. sI. zAha-muMbaI 2,000 zrI bAbubhAI ke. zAha-valasADa 2,500 zrI kiraNa pIyUSa vorA-muMbaI (zrImatI saMgItA ke. zAha) 2,500 zrI yogeza khImajI mArU-muMbaI 1,25,000 zrI dIpacaMdabhAI gArDI-muMbaI 2,500 zrI bharata bhagavAnajI gAlA-muMbaI 2,500 zrI mANekalAla morArajI saMgoI-muMbaI 2,500 zrI zaileza ena. zAha-muMbaI 2,500 zrI dharmasiMha morArajI popaTa-muMbaI 2,500 zrI dineza bahuvA-muMbaI 2,000 zrI jayendra vI. gAMdhI-muMbaI (zrImatI indubena khetANI) 2,500 zrI pArtha jayaMta ToliA-muMbaI 2,500 zrI zAmajI verazI nIsara-muMbaI 2,500 zrI nakula harSada zAha-muMbaI 2,000 zrI zAmajI verazI nIsara 2,500 zrI dhIraja esa. zAha-muMbaI (zAha zAha enDa ka.)| (mitala mayura phariyA)-muMbaI 2,500 zrI vasaMta cheDA-muMbaI 2,500 zrI bhavAnI narendrakumAra mahetA-muMbaI 2,500 zrI rohita ke. Thakkara-muMbaI 2,500 zrI praviNA azvina mahetA-muM baI 2,500 zrI vijaya caMdulAla zAha-muMbaI 2,500 zrI jayaMta ema. zAha-muMbaI 2,500 zrI pIyUSa I majumadAra-muMbaI 2,500 zrI kumArI rezmA bipInacaMdra jena-muMbaI 2,53,56 3 kula rUpiyA (AcArya zrI ladhAbhAI gaNapata hAiskula)
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prabuddha jIvana jayabhikhkhu jIvanadhArA : 4 3DaoN. kumArapALa desAI [sattvazIla sAhityanuM sarjana karanArA sAkSara jayabhikhkhue lakhelAM pustakomAM hiMdu dharma, bauddha dharma ane jaina dharmanI prANIkathAonAM pustako uparAMta pazuprema graMthAvali vagere maLe che. jayabhikhkhunI janmazatAbdInuM A varSa che. e sarjakanI mATepremanI bhAvanAnAM bIja emanA bALapaNanI dhaTanAomAM pratibiMbita thAya che. emanA bhAjapAnA prasaMga AlekhatuM jIvanakathAnuM A joka prakaraNa. mAyAnI mIThI gAMTha cAra varSanI vaye mAtAnuM vAtsalya gumAvanAra bALaka bhIkhA (jayabhikhkhunuM hulAmaNuM nAma)nA saMvedanazIla hRdayamAM vAtsalyanI vaNachIpI jhaMkhanA satata rahetI hatI. e vAtsalya bALaka bhIkhAne maLatuM ane thoDo samaya enI hUMpha pAmIne mana TharIThAma thAya, te pahelAM hAthatALI ApIne cAlI jatuM! jIvananI kevI viSamatA! A sacarAcaramAM enI khoja mAtAnuM vAtsalya pAmavAnI hatI. enuM bhIru-bIkA mana satata vAtsalyanI hUMphALI goda jhaMkhatuM hatuM. potAnA naTakhaTa tophAna ane dhIMgAmastIne bhUlIne potA para heta varasAve evI mAtR mUrti enI zodha hatI. mAsInI pAsethI ane mamatA maLI, paNa mAsIe pa kALamAM ja aNadhArI vidAya lI lIdhI. mAmI pAse vasavAnuM banyuM, kiMtu e mAnI vidhavA thatAM mAmAnuM ghara kamane choDavuM paDyuM. pitAnI pAse varasoDAmAM AvyA, tyAre phaIbA maLyAM ane phaIbAnA hetamAM bhIkhAno jIva parovAI go. bALapaNamAM ghuvaDa ane cIbarIthI khUba DaratA A bALakane mATe phaIbAnI goda rakSAkavaca banI rahI, paNa A sukhaya kyAM sadA TakanAruM hatuM ? eka divasa phaIbA sarasAmAna laIne nIkLyAM. vaidhavya pAmelAM phaIbA kyAM jatAM haze ? bALaka bhIkhAne thayuM ke jyAM mAsI gayAM evA dUra-dUranA dezamAM jatAM haze? mAsI to koya sarasAmAna lIdhA vinA gayAM hatAM, jyAre phaIbA to emano sarasAmAna bAMdhI rahyAM che. phaIbAne pUchavAnI bhIkhAne hiMmata cAlI nahIM. bIjI bAju mananI akaLAmaNa vadhatI gaI. zA mATe ATaluM badhuM zveta varasAvanArA phaIbA bhAInuM ghara choDIne jatAM haze? bALake paDozIne pUchyuM. paDozIe kahyuM, 'bhAI, tArA phaIbAne to ghaNuM sAruM che. emane Azaro to maLe che ne! bAkI hiMdu vidhavAne mAMgyuM mota paNa maLatuM nathI. samajyo ke tA. 16 mArca 2009 bALaka bhIkho A vAta samajI zakyo nahIM. manomana muMjhAto rahyo. dhIre dhIre ene khabara paDI ke phaIbA to vRddha dAdImAnI sArasaMbhALa levA emane gAma rahevA jaI rahyAM che. bALaka bhIkhAnuM mana phaIbAne choDavA taiyAra nahotuM. eNe phaIbAne vaLagIne kahyuM, 'mane tamArI sAthe laI jAo. mane tamArI pAse rAkho; huM kyAreya tophAna nahIM karuM.' bhIkhAne chAtIsaraso cAMpyo ane kahyuM, 'tane sAthe laI jAuM, paNa tArI nizALa paDe ne !' A zabdoe bALaka bhIkhAne AMcako Apyo. eNe vicAra karyo ke A nizALa te vaLI kevI che ? A duSTa nizALa to mane vahAlAthIya viyoga karAve che! phaIbAnI sAthe javuM che, paNa A nizALa mane ahIM bAMdhI rAkhe che. bALaka bhIkhAe kahyuM, "are, mane to e gamatI ja nathI. tamArA karatAM mAre mana nizALa vadhu nathI. mane tamArI pAse ja rAkho.' basa, e bALakanI to A eka ja hatI raTaNA. bhIkho nizALe jato hato ane dhIMgAmastI karato hato. goThiyAo vacce e gherAyelo raheto hato, paraMtu e nizALa karatAM phaIbAnI goda ene vadhu vahAlI hatI. vaLI phaIbAnA hetanuM rakSAkavaca gumAvatAM ene Dara lAgato hato. nizALa choDavAnI bhIkhAnI vAta sAMbhaLIne IkhA hasI paDyAM ane bolyAM, 'dIkarI na bhaNe ane dIkarI na paraNe, e be vAta kema cAle ? nizALa to choDAya ja nahIM ane vAratahevAre ahIM bhAIne ghera huM jarUra AvatI rahIza.' sarasAmAna laIne phaIbA dezamAM gayAM. mAsI gayAM, tyAre A bALakane mAmI maLyAM. paNa phaIbA bIje gAma gayA, pachI koI na maLyuM ! banyuM paNa evuM ke phaIbAnI vidAya pachInA divasomAM varDa bhAre upADI lIdho. roja rAtre kalAko sudhI ghuvaDa ghUrakyAM kare. eno avAja bALaka bhIkhAne khUba DarAve. e rUMve rUMve dhrUjyAM kare. ghuvaDa bole ane bhIkhAnI rAta becena banI jAya. bhayathI tharatharato bALaka pahelAM hUMphALI godamAM lapAI jato hato, paraMtu have evI koI gauda nahotI ke jyAM lapAIne te bhayamukta banI . AthI jema jema rAtanA aMdhArAM UtaratAM, tema tema bhIkhAnA manamAM phaDako vadho. yuvaDano avAja sAMbhaLI enAM gAtro kaMpavA lAgatAM, jANe sAkSAt yamarAja gharamAM AvIne UbhA rahyA na hoya! bhIkho ghuvaDanA bhaya pamADatA avAjanI vAta goThiyAone kaheto, to enA goThiyAo kahetA, jo alyA, bhUlecUkeya ene IMTano TukaDo ke mATInuM DhekuM mArato; nahIM to e ghuvaDa TukaDo ke phaIbAnI AMkhamAM AMsu UbharAI AvyAM. emaNe vahAlathI DhaMkuM laIne kUvAmAM nAMkhaze ane phUvAnA pANImAM jema jema DhekuM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana gaLatuM jaze tema tema tuM gaLato jaIza.' bhIkhAnuM saghaLuM heta enA prati vahevA lAgyuM. bhIkhAne bhAre mUMjhavaNa thaI. kahevAya nahIM ane sahevAya nahIM kUtarI paNa bhIkhAnI havAI banI gaI. bhIkho roja roTalAnI evI sthiti thaI. rAta paDe ane phALa paDe. ghuvaDa bole eTale bhayathI jhINI jhINI karaco dUdhamAM boLIne khavaDAvato. nizALethI AvIne chaLI UThe. emAM vaLI eka gaThiyAne eNe khAnagImAM potAnI pahelAM enI bhALa meLavato. vAraMvAra ene bucakArato ane lAMbA AphatanI vAta karIe to eNe bhIkhAne kahyuM, "vAta chUpI rAkhaje. jo, vakhata sudhI paMpALato. kyAreka enI sAthe gela karato ane rAtre rAtre gharanA mobhAre (chAparAnA TekArUpa mukhya ADA lAkaDAvALA bhAga kUtarI jANe eno pahero bharatI. dhIre dhIre manamAMthI ghuvaDano bhaya para) besIne ghuvaDa tAruM nAma bolaze. tane ema thAya ke tane koI cAlyo gayo. bIje gAma javAnI IcchA osarI gaI. e mitro bolAve che eTale tuM sAme bhUlecUkeya hoMkAro deto nahIM, hoMkAro sAthe moja mANato hato, paraMtu sukha kyAM jhAjhA divasa Take che? deze to tAruM dhanotapanota nIkaLI jaze.' eka divasa A dhoLI kUtarIne ekAeka ghUrI caDI AvI, enI A vAta sAMbhaLIne bhIkhAnAM rUMvADA UbhA thaI gayAM. phaIbA jIbha bahAra nIkaLI gaI, jIbha parathI lALa TapakavA lAgI, cakaLayAda AvavA lAgyAM. chAne khUNe besIne raDavA lAgyo. bhaya evo vakaLa AMkhothI e cAre bAju jovA lAgI. A joIne paDozIoe gherI vaLyo hato ke jIvana akAruM ane AkaruM thaI gayuM. kone kahevuM? bumarANa macAvI dIdhI. "are, kUtarI haDakAI thaI che.' basa, pachI kaI rIte jIvavuM? upara Abha ne nIce dharatI. manamAM vicAryuM ke ghara to badhA ekaThA thaIne haDakAI kUtarIno pIcho karavA lAgyA. lAThI, choDIne bahAra nIkaLI jauM. koI bIje gAma jato rahuM. A ghuvaDathI bhAlA, vAMsI (dAtaraDA jevuM phaLe besADelo lAMbo vAMsa) je maLyuM to pIcho choDAvavo ja che, paraMtu javuMya kyAM? mAsI cAlyAM gayAM te hAthamAM laIne loko bahAra nIkaLyA. koIe enI pAse jatA ane phaIbA bIje gAma rahevA gayAM. pote bIje gAma rahevA jAya bhIkhAne jorathI kheMcI lIdho ane ene gharamAM pUrI daIne bAraNAM to? paNa phaIbAne to rahevAnuM ghara hatuM. gAmanA gharamAM rahIne baMdha karI dIdhAM. bhIkhAne thayuM ke A loko kUtarIne AMtarIne mArI dAdImAne saMbhALavAnA hatA, paNa bhIkhAne mATe A duniyAmAM nAMkhaze. mAre ene bacAvavA javuM joIe. javA jevuM koI ThekANuM nahotuM. have karavuM zuM? eNe jorathI bUma pADIne kahyuM, 'ene mArazo nahIM.' paDozIo manamAM thayuM ke mAsI ane mAmA gayA, tyAM javAnuM maLe toya jANatA hatA ke bhIkhAne A kUtarI para ghaNI mAyA che. ethI ene sAruM; paNa tyAM javuM kaI rIte? ene mATe to sAro sathavAro joIe. bacAvavA bUmo pADe che. be jaNAe bhIkhAnuM bAvaDuM pakaDI rAkhyuM. bIje gAma javA mATe sathavArA vinA kaI rIte javuM? basa, koI enA gAla para ekAda tamAco paNa paDyo. thoDI vAra lAkaDIo sathavAro maLe ane bIje gAma cAlyo jAuM. paNa kyAMya koI evo vIMjhAtI rahI. jozabhera hoMkArA thatA rahyA. kUtarInI cIsa saMbhaLAtI sathavAro maLyo nahIM., AthI A bALaka ati ajaMpo anubhavavA rahI. bhIkhAnI AMkhe aMdhArAM AvyAM. e AMkho dAbIne nIce besI lAgyo. rahyo ane jyAre e bahAra nIkaLyo tyAre eNe joyuM ke enI vahAlI bhIkhAe sAMbhaLyuM hatuM ke bhagavAna khUba dayALu che. e koI ne kUtarInA mRta dehane doraDAthI bAMdhIne DhasaDIne laI javAto hato. koI sAtha ke sathavAro ApI rahe che. ghuvaDano bhaya lAgyA pachI bhAgyanI kevI chetarAmaNI ramata! je jhADano chAMyo lIdho hoya, bhIkhAne jamavAnuM bhAvatuM nahIM. maraNa gharanA mobha para AvIne te ja baLIne khAkha thaI jAya che. jenI pAsethI heta maLyuM hoya, beThuM hoya ane jamaNa kaI rIte bhAve? AthI bhIkho thoDuMka khAto ene ja nasIba haNI le che. zuM A duniyAmAM heta-prIta ochAM ane bAkInuM vadheluM zerInI kUtarIne ApI deto. thayAM che ke pachI potAnuM bhAgye ja evuM che ke e chInavAI jAya che? dhoLI bAstA jevI e kUtarI roja bhIkhA pAse AvIne UbhI bhIkhAe vicAryuM ke AvA durbhAgyathI jIvavA karatAM to rahe. pUMchaDI paTapaTAve, enI pILI AMkhothI ekITase bhIkhA sAme bhagavAnane ghera javuM zuM khoTuM ? vaLI jIvanamAM kyAM koIno sathavAro joI rahe. jANe kaMI kahetI na hoya! maLe che! bhagavAnane ghera javuM che, paNa koNa laI jAya mane ? basa, eka divasa bhIkho khATalAmAM sUto hato ane A kUtarI enI bhagavAnane ja prArthanA karuM ke "tame AvIne mane laI jAo. mAre pathArI para caDI gaI. bhIkhAne enA para heta jAgyuM. dUra hAMkI tamAre tyAM rahevuM che.' kADhavAne badale ene paMpALavA lAgyo. kUtarIe potAnuM moM UMcuM bhIkho vicAre che ke enI sAthe janmyAM hatAM te kALI kUtarInA karIne bhIkhAnuM moM sUvyuM. evAmAM ghuvaDano avAja Avyo. kUtarI be kurakuriyAM, gharanI maMgaLA gAyano vAcharaDo ane gAmanA rAjAno enI sAme jorathI ghUrakI ane ghuvaDa cUpa thaI gayuM. bhIkhAnI bIka kuMvara e badhAM bhagavAnane khoLe jaIne nirAMte rahyAM, to bhalA, huM nIkaLI gaI. enuM bhayabhIta mana zAMta thayuM ane jANe enI kUtarIe kema nahIM? bhIkhAe sAMbhaLyuM hatuM ke bhagavAna khUba nyAyI che. e IDariyo gaDha jItI Apyo hoya evo AnaMda thaI rahyo. pachI to kadI koIne anyAya kare nahIM, Avo nyAya hoya to pachI mane kema
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 prabuddha jIvana tA. 16 mArca 2009 laI jatA nathI? mAro koI vAMkaguno? dharatInI mIThI mAyA lAgI. bALakane nizALamAM zIkhavavAmAM AvyuM bALakanuM mana divasonA divaso sudhI akaLAyeluM rahyuM. ke bhUmi paNa ApaNI mAtA kahevAya. basa, pachI ene thayuM ke A bhagavAnane ghera javA mATe bhAre mAthAkUTa karI. keTalIya phariyAdo jo mArI mAtA hoya, to ene khoLe rahuM. A kadI kyAMya jaze nahIM. karI, keTalAya tarka ane vicAro karyA; paraMtu kazuM vaLyuM nahIM. vahAla sadA sAthe raheze. varasoDA gAmanA vana-jaMgalothI vIMTaLAyelA jhaMkhatA A bALakane enA vahAlanuM eka bIjuM sthAna maLI gayuM. ane sAbaramatI nadInI UMcI bhekhaDa para vaselA e nAnA paNa boTAdathI mAmI pAsethI nIkaLIne varasoDA AvyA, tyAre mAmInA sukhI gAma varasoDA sAthe bALaka bhIkhAnA hetaprItanI gAMTha baMdhAI. viyogane kAraNe pahelAM to varasoDA vasavuM vasamuM lAgyuM hatuM, (kramaza:) paNa dhIre dhIre varasoDAnI bhUmi sAthe mIThI mAyA baMdhAtI gaI. 13/bI, caMdranagara sosAyaTI, jayabhikhkhuM mArga, pAlaDI, bALakanuM mana e bhUmi para khelavA ane khIlavA lAgyuM. Aja sudhI amadAvAda-380 007. Teliphona : 079-26602675 je bhUmi aNagamatI lAgatI hatI, enA para haiyuM TharavA lAgyuM. mobAila : 09824019925 zrI jaina mahAvIra gItA : eka darzana-5 pa. pU. AcAryazrI vAtsalyadIpa paMcama adhyAya : nIti coga jenadharma mAne che ke vartamAna covIzInA prathama tIrthakara zrI AdinAtha prabhue A pRthvI para saune jIvana, kuTuMba, samAja, zrI jaina mahAvIra gItA'mAM pAMcamo adhyAya nItiyoga che. rASTranA nItiniyama zIkhavyA. 'nItiyoga'nA vizALa phalakane vaizvika zrI jaina mahAvIra gItA'mAM sauthI adhika zloka A prakaraNamAM che. kakSAe mUkavAno prAraMbha karatA zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI prathama tenI zloka saMkhyA 469 che. gAthAmAM ja zrI RSabhadevano ullekha e hetuthI kare che ke jaina dharmanI prAcInatA vize kahevAnuM Ave tyAre niHsaMdeha "nItiyoga'nI je vyAkhyA teo spaSTa karavA Icche che jenI mAMDaNI vidvAno have ema kahe che ke e ati prAcIna dharma che. pahelA ema te samayathI thaI che. bAvIzImA tIrthaMkara zrI ariSTanemino ullekha kahetA hatA ke jainadharma ghaNo prAcIna nathI paNa jema jema samaya paNa eja prAcInatAnI puSTinA saMdarbhamAM che. navatattvasvarUpa vItato gayo tema tema viddhajjano kahetA thayA ke jainadharma ghaNo jainadharmanI maMgaLa vyAkhyA zrI ariSTanemie karI ema kahyA pachI ati prAcIna che. jaina dharmanI paraMparA ema mAne che ke jainadharmanI nItiyogamAM kahe cheH hayAtI A pRthvI para anAdi kALathI che ane anaMtakALa paryata riSTaneminAthena sarvazA: prodhitA: | raheze : utsarpiNI kALa ane avasarpiNI kALanA be virATa pADava #auravayazca yuddha tatsamayeDanani || tabakkAmAM, cha cha ArAmAM pRthvI paranA bharata airAvata kSetramAM (nItiyoga, zloka 4). eka evo samaya hoya che ke jyAre koI dharma ja hoto nathI paNa "ariSTaneminAthe sarva dizAmAM teno upadeza karyo hato, A samaye punaH punaH zrI tIrthaMkara paramAtmAnI padharAmaNI thAya che ne jena pAMDavokaurava vacce yuddha thayuM hatuM.' dharmanI punaH sthApanA thAya che. yoganiSTha jainAcArya zrImad te kALe ane te samaye zrI RSabhadevanA samayathI ane tyArapachI buddhisAgara sUrIzvarajI nItiyoganA prAraMbhamAM kahe cheH prasiddha mahAbhAratakALamAM paNa zrI ariSTaneminAthe nItidharmanI sarvAgamA samApalambya jainadharma pravartate / zikSA-dIkSA saune ApI te ja huM, mahAvIra svAmI, saune punaH RSayAdyaiH kRtA jainadharma satya prakAraNA / / kahuM chuM-e rIte zrImad buddhisAgara surIzvarajI nItiyogano prAraMbha jIvA'jIvAdi tattvAnAriSTaneminA kRtA / kare che. vyAkhyA kRSNAdi yaktAnAmagre mukti pradarzikA / / jIvananA utthAna mATenI nIti, nyAya-anyAya mATenI nIti, (nItiyoga, zloka 1, 2) rASTranA saMcAlana mATenI nIti, jaina dharmanI nIti, jaina saMghanA jaina dharma badhA Agamono Azraya laIne cAle che. RSabhadeva saMcAlananI nIti, jainadharmanA rakSaNanI nIti, mAtRbhASA mATenI vageree jainadharmanA satyano pracAra karelo che. mukti ApanArI nIti, uMca-nIca jAtinA rivAjonI nIti, sUrijano dvArA evI jIva/ajIva tattvonI vyAkhyA kRSNabhakto samakSa yariSTanemie dharmakathananI nIti, vepAra vyavasthAnI nIti, zaktinI prApti mATenI karI che." nIti jevA saMkhyAbaMdha kSetronI eka sAthe carcA "nItiyoga'mAM
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 nihALavA maLe che. paraMtu te samajAvatA pUrve zrI mahAvIra svAmI kahe che : nItidharmo mayA proktA nityA'nityA: svarupataH / nainA: zrayanti tAnyuvatA: vezAtaviveta:|| prabuddha jIvana (nItiyoga, zloka ) 'nitya ane anitya svarUpavALA nItidharmo meM kahyAM che. jeno deza ane kALane AzrayIne vivekanI muktipUrvaka teno Azraya le che,' dravya, zeSa, kALa ane bhAvane AzrayIne samaye samaye je je parivartana AvyA temAMthI koI bAkAta rahI zake nahi. ahIM paNa eja sUcana upalabdha thAya che ke have je nItiyoganuM kathana thaze te vivekanI muktipUrvaka sau mAnaze ane te paMthe cAlaze. nItiyogamAM darzAvAyela dharmono zo hetu che te vize graMthakAra spaSTa che. zrI mahAvIra vANI sAMbhaLoH 'sarva vizvanA hita mATe tathA vyavasthA mATe viveka ApanAra, dharmanA sAmrAjyane vadhAranAra nItidharmo meM kahyAM che. deza ane kALano vicAra karIne goLa tathA mukhyano viveka karIne sarvazakti vadhAranAra hoya te nItine ja anusaravuM joie.' (nItiyoga, zloka 11, 12, 13) prAmANikatA jIvananI pAryA che ne temAMthI ja unnati prApta thAya che. Aje sauthI vadhu jarUra ImAnadArInI ubhI thaI che.darekane jaladI, game te raste zrImaMta thavuM che ne te mATenA prayatnamAM sauthI vadhu bhoga prAmANikatAno ja levAya che. lobha mAnavI pAse zuM na karAve? pitA putrane haze, putra pitAne haze : mA parivAranI na rahe, saMtAno mAtAne re kahe kare! pelI jANItI ukti che ne ke mAtAnI jhUMpaDImAM pAMca putro samAya, paNa pAMca putronA mahelamAM eka mA na samAya! lobhane kAraNe ja chetarapiMDI thAya, lAbhamAMthI jAtajAtanA prapaMca ubhA thAya. dayA jeno dharma che tevo DaoNkTara sempalanI davA vecIne dardIne lUMTano jovA maLe. majabUta kansTrakzana karavuM jenI pharaja che tevo bilDara halako mAla vApare, garIba vyaktine sastuM anAja ApavuM jenuM kArya che tevo vepArI bleka mArkeTamAM rezanIMgano mAla vecI nAMkhe, skUlamAM sarasa zikSaNa ApavuM jenuM kartavya che tevo zikSaka TyUzananA kalAsamAM ja bhaNAve-A badhuM zuM che? dUdhamAM pANI bheLavavuM, peTrolamAM solavanTanI bheLaseLa karavI, mAla ocho bharIne vadhu paisA paDAvavA, amalI ne nakalI copaDA rAkhavA-A badhuM zuM che? dharmanA nAme paisA paDAvavA, TrasTI banIne paisAnI golamAla karavI, dhAsacArAnA paisA ja hajama karI javA-A badhuM zuM che? lobhanuM lIsTa dhArIe teTaluM lAMbuM karI zakAya tema che. lobhanI vAtano koI aMta nathI. lobhane thobha nathI. lobhane aTakAve mAtra eka ja cIja : saMtoSa. saMtoSanI sakhInuM nAma che prAmANikatA. 21 prAmASTikatAthI vyavahAra karavAthI sukha prApta thAya che, vijaya maLe che jyAre apramASTikatAthI parAjaya maLe che. apramANika lokono vizvAsa karavo joIe nahi. lokonuM kalyANa karanAra prAmANikatA eja moTo dharma che. apramANika vartana karanAra lokonI unnati thatI nathI, deza, rAjya ke mahAsaMghamAM prAmANya e pUrNa zAMtidAyaka che." (nItiyoga, zloka 15, 16, 17) AjakAla koInuM levuM ane pachI na ApavuM, paDAvI levuM e phezana banavA mAMDI che. vacananI kiMmata jevuM jANe rahyuM ja nathI. have zrI mahAvIra vANI sAMbhaLoH 'ApelA vizvAsano ghAta karavo e mahApApa che.' (nItiyoga, zloka 23) pratyeka dharmI mATe zrI dena, guru ane dharma to zaraNAdhAra che. tenI sadAya pUjA, bhakti, sevA karavA joIe. jainadharmamAM koInI paNa niMdA pApa gaNAya che, vidharmInI paNa niMdA na thAya to potAnA pujya evA dharmanI niMdA to kema thAya? dharmanI niMdAthI ApaNe dharmathI to dUra thaIe ja chIe paNa je uttama prApti thaI che tenI zraddhA gumAvIe chIe. sajjano koI paNa niMdA ke TIkAthI dUra ja rahe che kema ke tenAthI mananI zAMti khaMDita thAya che. vAMcoH ja 'mArI niMdA karanArA guru vagerenI niMdAnA doSane kAraNe pApakarmanA vipAkathI narAdhama banIne narakamAM paDe che. jainadharmanI niMdA karanArA dharmaghAtako che. sAdhuone duHkha ApanArA loko narakamAM janArA bane che. paraspara vidharmI hoya tevA lokonI paNa niMdA karavI joIe nahi. satyano vicAra karIne haMmezAM satyano svIkAra karavo joIe.' (nItiyoga, zloka 24, 25, 26) mAtA, pitA ke mAtRbhASAnuM mUlya ghaNuM moTuM che. graMthakAra temane yAda kare cheH haMmezAM mAtA pitAnI pUrNabhaktithI sevA karavI joIe. temaja, kuTuMba vagere potAnA jJAtibaMdhuonI sahAyatA ane pAlana karavA joie.' 'hamezAM mAtRbhASAnI sevA karavI joIe. deza prema rAkhavo joIe. guru vagerenI premapUrvaka sevA karavI joIe.' (nItiyoga, zloka 29, 300. vyasananI bhayaMkaratAno khyAla saune che. jIvana, parivAra, samAja, rASTranA kalyANa mATe vyasanamukta samAjanuM nirmANakaravuM joIe, vyasanamAMthI garIbI, kuTuMba kaleza, karmabaMdhana ane bhavAMtaramAM duHkhada bhavabhramaNa vagere kevI muzkelI sarjAya che te jJAnIo haMmezAM kahe ja che. AjakAla khAvA-pIvAmAM dArU, mAMsAhAra je rIte vadhatA jAya che te mATe tamAma dharmapuruSoe cetIne samAjane tenAthI mukta karavA virATa abhiyAna calAvavA jevuM che. sukhI thavuM hoya to A vilAsone choDavA ja paDaze.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 zrI jaina mahAvIra gItA"mAM te mATenA nirdeza maLe che : * deza ne je samAjamAM surApAna thAya che tyAM sAttvika zaktino vinipAta hajAro rIte thAya che.' prabuddha jIvana 'surApAnathI mahAna mALAso mATe nIca bane che ane nIcanA saMgathI dharmanA mArgathI bhraSTa bane che.' 'nirdaya mANaso mAMsane mATe pazu pakSI vagerenI hiMsA kare che. teo hiMsAnA pApavALA thavAthI cAritra pAmatA nathI.' manuSyoe jANI levuM joIe ke jyAM hiMsA thAya che tyAM huM (prabhu, dharma, sukha) hoto nathI. (nItiyoga, zloka 59, 60,61, 62) anItinI jema ja anyAyanuM prAdhAnya paNa vadhI rahyuM che. corI levuM, bIjAne nIce pADI moTA thavuM, bIjAnA sukhane joI duHkhI thavuM vagere ghaTanAo cAre tarapha puSNa pramANamAM banavA mAMDI che. A badhAthI chevaTa zuM thAya che? aneka Apatti, saMkaTa, upAdhi, DAM thAya che. zrI mahAvIra jaina cItA'mAM 'nItiyaMgamAM te dizAmAM je nirdeza maLe che te vAMcIe chIe tyAre ApaNuM AjakAlanuM vizva je rIte duHkhI, duHkhI che te joIne badhuM hastakamalavat spaSTa thaI jAya che. A zlokArthamAMthI maLato nirdeza bhaviSyanI AgAhI samAna jaNAya che. 'je deza, samAja, rASTra ane saMghamAM dhArmikatA nathI ane anyAya vagere mahAdoSo rahelA che tyAM karoDo vipatti rahe che. jyAM anyAyI rAjA hoya che tyAM lokone khUba duHkha paDe che. jyAM duSTa prajA rahe che tyAM sarvatra duSkALano bhaya rahe che. jyAM loko dharmakAryono nAza karanArA, sAdhuonA virodhI, duSTo ane mahApApI hoya ke tyAM rogo paNa sthira nivAsa kare che.' (nItiyoga, zloka 68, 69, 70) A zlokomAM kahevAyelI vigata akSarasaH sAcI nathI? Aje sarvatra dArUpAna drinks keTaluM badhuM vadhI gayuM che? anyAya AjanA jIvanamAM keTalo vaNAI gayo che? prajA ane sarakAra keTalI badhI hiMsA vadhArI rahyAM che? - karoDo Ato * lIlA ke sUko dukALa * rASTrIya yuddho * prAdezika tophAno * rAjakIya paritApa * sAmAjika kalaha * kauTuMbika kleza paraspara avizvAsa * rogono vasavATa bhaNatara vadhe che paNa temAMthI vinaya-viveka vadhyAM ke vilAsa vadhyo ? tA. 16 mArca 2009 Aje ApaNI cAre tarapha zuM che? azAMti, hiMsA, AtaMkavAda, yuddhanA bhaNakArA, maMdInuM tAMDava ane vinAzaka rogonI asara H A badhAmAMthI chUTavAno prayatna samagra vizvae karavo paDaze. evI nIti ubhI karavI paDaze jene pUrvasUrio dharmanIti kahe che. zrI mahAvIra vANI sAMbhaLoH 'jyAM sAdhu puruSonuM dAna, sanmAna vagere dvArA satkAra thAya che, te deza ane samAjamAM zrI, kRti, kIrti ane kAnti hoya che. ' 'je dezamAM, sadAcAra hoya che, loko sadvicAravALA hoya che, tyAM vRSTi vagere thAya che ane tenAthI zAMti, yoga, kSema, sakha vagera maLe che.' 'je dezamAM, samAjamAM, jJAtimAM loko nirvyasanI hoya che tyAM saMpatti, sukha, dAnavIro ane zUravIro prakaTa thAya che.' 'je dezamAM tyAgIonI, jJAnIonI, khAsa karIne yogIonI pUjA tathA satkAra thAya che tyAM dharma cokkasa rahe che." 'je dezamAM bhUkhyAM mANasone annadAna, sahAyatA vagere ApavAmAM Ave che tyAM mArA prabhAvathI lakSmI nivAsa kare che.' (nItiyoga, zloka 76, 77, 78, 79, 80) sAMprata samayamAM mAnavIya saMvedanAnI kaTokaTI ubhI thaI che. samagra duniyA duHkhamAM vyAkuLa che. AjanI duniyAe bemAMthI eka anIti vinA sukhI nahi ja thavAya tevuM vAtAvaraNa jAmI gayuM vastu pasaMda karI levI paDaze, saMyama athavA vinAza, sau potAnI che. bheLaseLa ane do e AjanuM jIvanardhAraNa banI gayuM che. nyAyanA maMdiromAM nyAyanuM zAsana che? jAte, potAnA jIvanane saMskArathI ane saMyamathI ujjavaLa banAve. maitrI, pramoda, mAdhyastha ane karUNAnA bhAvathI sau jIvo sAthe ekAtmatA keLave. to, Aje vinAzanA Are ubheluM vizva DuMgarI nyAya meLavavo keTalo muzkela, kharcALa, lAgavagathI yukta banI zake. nahi to vinAza che ja. guo nahi keLavIe to vinAza ApaNI gayo che? sAme ja che. jaina dharma ja evo dharma che ke jeNe jJAti bhedanA baMdhana toDyA, jaina dharmanA niyama pALavAnI jenI saMpUrNa taiyArI hoya tevI koIpaNa prajA tathA rAjakIya netAomAM bhraSTAcAra keTalo badho vadhI gayo zAtinI vyakti dIkSA laI zake che. A eka kAntikArI ghaTanA che. vyakti saMskArathI, guNathI mahAna bane che. 'zrI jaina mahAvIra che ? AvA AvA aneka durguNo jIvanamAM vaNAI gayA pachI jIvanamAM gItA'mAM juoH 'karmanI (varNanI) uccatA ke nIcatA tAttvika rIte pragaTa thAya? hotI nathI, badhA ja vargamAM mane jonAra (bhajanAra) mahAna bane che."
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana 2 3 (nItiyoga, zloka 137) "mArA bhaktoe sajjanonA saMga dvArA sadguNo prApta karavA joIe, saMskAra ghaDatara nAnapaNathI ja karavuM joIe. niyamabaddha jiMdagInuM duSThalokono vizvAsa karavo joIe nahi ane potAnI (tenAthI) rakSA mUlya ghaNuM moTuM che. bALavayamAM, yuvAnImAM ane ghaDapaNamAM ApaNo karavI joIe. sajjano sAme prayatnapUrvaka laghutAbhAva dhAraNa karavo sAthI saMskAra ja hoya che. nAnapaNamAM tAlImabaddha ghaDatara thavuM joIe, potAnI zaktithI duSTa loko sAme potAnA mahattvanI rakSA joIe, brahmacaryayukta vikAsa pAmavo joIe ane te mATe gurukuLa karavI joIe." (nItiyoga, zloka 231, 232). khaDuM karavuM joIe teno upadeza A zlokamAM maLe cheH "vidyApITha dhArmika vyaktitva jIvanano aMtima hetu AtmasAdhanA, jevA brahmacaryAzrama khaDAM karavA joIe ane deza, kALa anusAra tenI Atmazuddhi, AtmakalyANa ja hoya che. zrImad buddhisAgaravyavasthA karI joie.' sUrIzvarajIe potAnA tamAma lekhanamAM A vize satata ciMtana, (nItiyoga, zloka 145) manana, prarUpaNa karyuM che. zrI mahAvIra vANI sAMbhaLoH jainadharmamAM sAdhu dharma (sarva virati dharma) ane ane gRhastha dharma maitrI, pramoda, mAdhyastha, kAruNya-A zubha bhAvanAo che. (deza virati dharma) ema be prakAre dharma pAlananA paMtha nirUpAyA che. dharmajanoe te bhAvanA bhAvavI joIe, kAraNa ke tenAthI Atmazuddhi je sarvathA tyAga kare che tevA sarva viratidharo to sauthI mahAna che prApta thAya che. haMmezAM vyavahAramAM (paNa) maitrI vagere zubhabhAvanA rAkhavI ja paNa je hajI sarva tyAga karI zakyA nathI tevA deza viratidharonA joIe. kemake tenAthI parama padane pamAya che. (ane) jeno AtmA mATe gRhastha dharmanuM pAlana yathAyogya svarUpe karavuM joIe ane maitrI vagere bhAvanAnA guNavALo hoya che te A pRthvI para mahAna kramabaddha vikAsa karatA karatA sarva tyAga sudhI pahoMcavuM joIe. jagadguru svarUpa bane che." gRhastha jIvana paNa uttama svarUpe jIvIne mahAna banavAnA paMthe jaI (nItiyoga, zloka 245, 246, 247) zakAya. '(zrI jaina mahAvIra gItA'mAM juo: jIvanamAM pratyeka miniTa kiMmatI che. bhagavAna mahAvIre pramAda jyAre gRhasthomAM vairAgyanI paripakvatA thAya che tyAre ja tyAganI choDIne sAdhanA karavI tevo upadeza vAraMvAra Apyo che. eka yogyatA Ave che. nahitara to gRhasthonI yogyatA gRhakAryamAM ja che. senApati mAtra eka ja miniTa cUke to AkhuM yuddha hArI jato hoya gRhasthAzrama zreSTha che. gRhajIvananI zakti vaDe zreSTha che. jJAna ane che. ahIM eja preraNA saMprApta thAya che. "ALasa e duHkhadAyaka zatru verAgyanA paripAka mATe dharma jenuM mULa che evo gRhasthAzrama zreSTha che. che. tene AtmazaktipUrvaka jItavI joIe. apramAdathI mokSa maLe che. (saMsArI) strI ane puruSa brahmacaryavratanuM pAlana karIne gRhasthI banIne jyAre pramAdathI saMsAra maLe che. te loko, niMdrA choDIne, mArA Azraye pachI tyAgI bane che. gRhastha dharmI lokono A krama che." AvIne zubha karmo karo ane duSkRtyono tyAga karIne akSaya padane (nItiyoga zloka 149, 150, 151) pAmo." yajJanI vyAkhyA paNa 'zrI jaina mahAvIra gItA'mAM graMthakAra mUke (nItiyoga, zloka 249, 250) thoDAMka zlokArtha joIe: sarva vizvanI vyavasthA mATe je je upAyo karI zakAya temAM sArA vicAranI 'duSTa mANasono pakSa tyajIne dhArmika mANasono pakSa tamAre levo. pravRtti ane dhArmika upAya te mahAyajJa che. karmayoga mahAyajJa che. jJAnayoga badhAmAM huM rahelo chuM, ema jANIne tame guNavAna bano." (gAthA, tenAthI zreSTha che. darzana, jJAna, cAritra vagere (sAdhanA dvArA) paNa zubha 251) yajJo che. dhArmika lokone sahAya karavI e pApa mArganA nivAraNanuM kArya "kaliyugamAM saMghomAM yogya rAga-prema hoya to te sarva pApano nAza che. "Avazyaka kAryo (sAmAyika, caturvizati stava, vaMdana, pratikramaNa, kare che. AthI jenomAM premabhAvanA hovI te mArI bhakti barobara ja kAusagga, paccakakhANa) rUpI yajJo mokSa ApanArA che.' che.' (gAthA, 255) (nIti yoga zloka 198, 199, 200) "jenonI saMkhyAmAM vRddhi karavAthI mArI bhakti thAya che. temAM sarvasva sobata tevI asara' jevI jUnI kahevata jeNe sAMbhaLI haze tene arpaNa karanArA zidhra mArA padane pAme che." (gAthA, 258) khyAla haze ke "saMga'nuM keTaluM badhuM mahattva temAMthI vyakta thAya che. "jenoe vidyAlaya vagere taiyAra karIne haMmezAM vidyA vRddhi karavI jIvanamAM anekano saMga saune thAya che. sArA lokono, kharAba joIe. kaliyugamAM vidyA vaDe zUdromAM paNa zakti utpanna thAya che. lokono-jevo saMparka thAya teno prabhAva jIvanamAM ochevatte aMze (gAthA, 262) paDe ja che. zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI potAnA pratyeka kathanamAM "kaliyugamAM haMmezAM badhA prayatno dvArA saMghanI ekatA jALavI rAkhavI jIvananI unnati, khumArI, uccAdarza ityAdino satata upadeza ApatA joIe. saMghanI ekatAthI ja jenonI mahattA vizvamAM vadhe che. dareka varSe hoya che. "zrI jaina mahAvIra gItAmAM kahe cheH mahAsaMghanuM saMmelana karavuM joIe, ane janasaMkhyAnI vRddhi mATe yogya che:
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24 331) prabuddha jIvana tA. 16 mArca 2009 karma karavuM joie.' (gAthA, 263 ane 266) 'je loko judA judA gaNavALA (bhinna bhinna gaccha ke saMpradAyanA) zaktidAyaka maMtro, rahasyapUrNa maMtro ane vyavahAra vaDe jainadharmanI muniono dveSa (ke niMdA) kare che teo vastumAtrathI mArA rahasyane unnati sAdhavI joIe. jene dharmanI vRddhi mATe sarva maMtra, yaMtra, taMtra jANatA nathI.' (gAthA, 434) vagereno upayoga lokoe potAnI zakti-sAmarthyapUrvaka karavo joIe.' vastra ke kriyA vagerenA bhedathI bheda karavo joIe nahi. badhA gacchanA (gAthA, 310, 311). jaino aMtarAtmAthI to nirgaccha che. sarva gacchanA jainone jeo mArA jo jene bIjA dharmamAM jAya to te jaina saMgha mATe zokajanaka che. samAna jue che ane koI bheda jotA nathI te jaino mane pAme che. dharmanA (mAtra) abhimAnathI tIrthano nAza thAya che. tevA samaye jaina gacchanI kriyAomAM huM vAstavika rIte raheto nathI. huM to zraddhA ane mahAsaMghanI pragati mATe prayatna karavo joIe. yoga, sattA vagere sAdhano bhaktithI sarva jenomAM rahelo chuM.' (gAthA, 445, 446, 447) vaDe sarva saMghoe pravRtti karavI joIe. upadeza, sahAya, zakti vagere "zrI jaina mahAvIra gItA'no nItiyoga rASTra, dezakALa, sAdhuo prayatnothI anya dharmamAM gayelA jainone prAyazcita vaDe jaina dharmamAM pAchA ane gRhastho, vidyAbhyAsa, saMghanI ekatA ane saMghanI abhivRddhi, svIkAravA joIe. (gAthA, 314, 315 316) paraspara saMpa vagere aneka dizA tarapha ApaNane nirdeza karIne "je je samaye je je parivartano karavA yogya hoya te te dharma, AcAra, vyavahArakuzaLa ane samayajJa banavA pratye dhyAna dore che. zrImad vicAra, rAjya vageremAM yogya rIte karavA joIe. sarvatra nItiyoganA buddhisAgara sUrIzvarajI haMmezAM icchatA hatA ke pratyeka jaina, jaina jainadharmanA pracAramAM badhI jAtanA upAyo ApatkAlamAM paNa karavA saMgha, atyaMta prabhAvazALI, zaktivaMta ane samartha hovA joIe. joIe." (gAthA, 324, 325). jaina saMghanI abhivRddhi mATe temaNe aneka sUcano 'zrI jaina mahAvIra jainoe paraspara yuddha karIne ekabIjAno droha karavo joIe nahi. gItA'mAM ane nepotAnA anya graMthomAM haMmezAM karyA che. dhyAna jenono virodha karanArA jeno mArA padane pAmatA nathI." (gAthA, sAdhanA, pravacana, lekhana, satata vihAra, tIrtha sthApanA, vidyAlayonI sthApanA Adi anekavidha pravRtti dvArA nitya apramatta dharmajano pazcAttApa karavAthI nirdoSa bane che, ane pratikramaNa vagere jIvana jIvatA zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI prakhara kAntadarzI dvArA temanA doSono nAtha thAya che. (gAthA, 365) AcArya bhagavaMta che. nayasApekSa dRSTithI jyAre paNa A graMthanuM jaina zAsana zAMti ane zreSThatA ApanAruM che. te sarva dharmanA lokone adhyayana adhyayana karIe chIe tyAre jainadharmanI virATatAnA mULa paNa zAMti Ape che.' (gAthA, 378). keTalAM uMDA che te samajAya che. mAtra itihAsa vAMcIne khuza thaIe jaina dharmanA pracAra mATe ane vidyAvyApAranI vRddhi mATe samudra pAra ke jaino keTalA mahAna hatA te na cAle, mahAna banavAnA paMthe svayaM javuM joIe. bIjA dvIpomAM ane khaMDomAM sarva jAtinA prabaMdha vaDe jene cAlavuM ane mahAna banavuM emAM ja jIvananuM gaurava che. bhaviSya dharmanA pracAra mATe dharmopadezako mokalavA joIe. (gAthA, 385, tarapha dRSTi rAkhIne cAlIe tyAre ja unnatinA navA navA zikharo 386). sAMpaDe. himAlaya parathI paTakAtI gaMgAno virATa dhodha samudranA "gRhastha nara-nArIo mATe sevA e sanAtana dharma che. ghare AvelAno amApa milanane jhaMkhe che te tenuM gaurava che. manuSya bhava pAmyA bhojana vagere dvArA premapUrvaka satkAra karavo joIe. gurujanonA sevA, pachI uttama zrAvaka jIvana jIvIe, zreSTha sAdhu banIe, saMghano navo satkAra ane bhakti premapUrvaka karavA joIe. khAsa karIne tyAgIjanonI ucca Adarza sthApIe ane AvatI kAlanA jaino mATe eka yazavAna sevA Atmabhoga ApIne paNa karavI joIe.' (gAthA 391, 392) samayanI sthApanA karIe e ApaNuM gaurava che. e A graMthanI preraNA 'jenoe paraspara namana karavA joIe, (jaya jinendra kahevuM che. joIe) paraspara vyavahAra rAkhavo joIe. sarva jenoe kadI paraspara (kramaza:) niMdA karavI joIe nahi, sarva jIvo paramezvara samAna che.' (noMdha : bIjA 'premayoga'mAM ullekha karelo ke tenI zloka saMkhyA sAdhuoe paraspara namana karI hAtha joDavA joIe (mAtthaNa sauthI vadhu che, paNa te bhUla cheH pAMcamA adhyAya nItiyoga'nI vaMdAmi kahevuM joIe.) bAhya kriyA judI hovA chatAM saumAM brahma rahela zloka saMkhyA vadhu che. - lekhaka) che." (gAthA, 402, 403) pUjya AcAryazrI vAtsalyadIpa, ghora pApa karanArAo paNa mArA svarUpamAM lIna thAya ane mArA C/o. anaMta cazmAghara, nAmanA maMtrano japa kare to tarata ja zuddha thAya che. bhinna bhinna kriyA ane manISa hola pAse, matavALA loko mane pUrNa premathI, bhaktithI ekavAra paNa namaskAra kare aMkura roDa, nAraNapurA, to paNa saMsAra sAgara pAra karI jAya che. (gAthA, 420, 421) amadAvAda-380013.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca 2009 prabuddha jIvana pustakanuM nAma : samaya sparza sarjana svAgata ratnatrayI-prAptinA mArgamAM utkRSTa sAdhana bane. lekhaka : prIti zAha ratnatrayInA jijJAsu AtmAone sAdhano pUrA prakAzaka: kusuma prakAzana, 1 Do. kalA zAha pADavAnuM kArya rajanIbhAIe karyuM che. temaNe karelA 222, sarvodaya komarziyala senTara, rilIpha sinemA zAstradohana ane saMkalana be bhAgamAM mUkyA che. prApti sthAna: (1) narendra mULacaMda zAha, pAse, amadAvAda-380001. prathama bhAga zrutasaritA jenA 27 prabaMdha che je 25, gautamadhana, dAdAbhAI roDa (kacchI cAla), phona naM. 25501832. eka sAdhunA guNasUcaka che ane saune mATe vilepArale vesTa, muMbaI. mUlya-rU. 180/-, pAnA : 222, AvRtti-1. preraNArUpa che. bIjo bhAga patrAvalino che. jeno (2) rajanIbhAI cunIlAla zAha, sapTembara-2008. AMka 90 che. e patro vyakti vizeSa ke prasaMgane 20, Brent Wood Lane, 'navacetana" mAsikanA saMpAdaka tarIke prItibena Cranbory, New Jersey-08512 anurUpa lakhAya che. temAM paNa jIvanadRSTi viSayaka zAhe lakhelA ane "samayano sparza'mAM saMgharelA Telephone : 609-716-2009 Atmonnatino bodha maLe tema che. lekhono A saMgraha je samayano sparza kare che te mUlya-abhyAsa adhyayana ArAdhana, aMtamAM lekhaka lakhe che. ekavIsamI sadInA prathama dAyakAno che. A pAnA : 448, AvRtti-1, 2008. 'A pustaka tamArA varad hastamAM Ave tyAre lekhomAM pravartamAna samayanI rASTrIya, AMtara- A pustaka (graMtha)nA lekhaka rajanIbhAI tene sau vadhAvajo, vAMcajo , vicArajo , Acarajo, rASTrIya ghaTanAo, dharma, samAja, zikSaNa ane I. sa. 1991mAM bhArata choDI amerikA gayA. AtmAzreya sAdhajo, sAthe jagatanA kalyANanI sAhityanI gatividhionuM Alekhana jovA maLe bhAratamAM aneka sAdhubhagavaMtonA sAnnidhyamAM bhAvanA karajo. AnaMda ho maMgaLa ho." che. samUha mAdhyamanA judAM judAM pAsAonI vigate maulika siddhAntono tema ja zAstrono abhyAsa XXX chaNAvaTa karI che. temaNe karelo. tethI aMtaramAM aMkAyelo hato. pustakanuM nAma : saudarya tana mananuM A pustakamAM banatA banAvo vizenI carcA amerikAnA vividha saMghomAM svAdhyAya karAvavA lekhaka: suvarNA jaina karavAmAM AvI che. bhAratIya janajIvanamAM mUlyone mATe teo chellA paMdara varSathI kAryarata che. jaina prakAzaka ane prApti sthAna : suvarNa jaina, ane saMskAra vArasAne kendramAM rAkhI ApaNI tattvajJAnane pAmavA mATenA pravezadvAra jevA viSayo 2501, mosTrIala TAvara, bilIMga naM. 31, 25 sAmAjika, rAjakIya, Arthika evI samasyAo para svAdhyAya teo karAve che. te oe evA ma mALa, zAstrInagara, lAkhaDavAlA kIpleksa, vize carcA karI che. viSayo pasaMda karyA che je jinazAsana pratye daDha aMdherI (vesTa), muMbaI-400053. A pustakanuM nAma "samayano sparza' jeTaluM anurAga pragaTAvavAmAM AlaMbanarUpa bane, mUlya-rUA. 100/- bhAratamAM, 20 Dolara sUcaka che tevuM ja pustakamAM saMgharelA lekhonA videzamAM. pAnA : 190, AvRtti-1. mathALAonuM che. - vijJAna, kAyado, jaina darzana, tattvajJAna, jaina sAhityamAM nArInuM pradAna') saMpAdakanI kalame deza ane duniyAnA prazno sAhitya, kAvya, citrakalA, yoga, prekSAdhyAna vagere | haMsAbena u. gAlA 'jena sAhityamAM nArInuM vizenI jAgrata ciMtA ghaNI jagyAe upasI Ave viSayomAM jeNe jJAna prapta karyuM che evA jijJAsu pradAna' e viSaya para mAnanIya vidUSI DaoN.| che. ekavIsamI sadInA prathama dAyakAmAM je dharakhama suvarNA jainanA A lekha saMgrahamAM sarvanA jIvanane kalAbena zAhanA mArgadarzanamAM muMbaI parivartana AvyuM tenuM vizleSaNa A lekha saMgrahamAM sparza karatA aneka pAsAonuM sarasa ane rasaprada yunivarsiTImAMthI Ph.D.nI padavI mATe maLe che. prItibenanA ciMtananA paripAka samuM A Alekhana che. saMzodhana kArya karI rahyA che. jaina tattvajJAna ane pustaka enA viSayono vyApa emanI vyApaka yunivarsamAM koIpaNa dravya ke padArtha, taraMga, sAhityanA kSetramAM je koIpaNa saMpradAyamAM sAdhvI vAMcana sRSTino paricaya Ape che. ane enI kiraNa, paMcatattvomAMthI koIpaNa eka ke ekathI ||bhagavaMto tathA jaina-jainetara sannArIoe chaNAvaTa emanI UMDI abhyAsazIlatAnI pratIti vadhArenuM mizraNa hoya che. koIpaNa vastu je ApaNA karela racanAo athavA prakAzano nIcenA karAve che. vAtAvaraNanI AsapAsa che, ApaNA tana ane saranAme mokalavA-jANa karavA vinaMtI che. A saMpAdakIya lekhono A saMgraha sAhitya mana para asara kare che. vidvAno, vijJAnIo, mAhitI zodha nibaMdha mATe ati mahattvanI ane premIo ane patrakAro mATe mUlyavAna che ane RSi, munIoe potAnA anubhava ane jJAnathI upayogI banI raheze. AvanArA samayane oLakhavAnI maulika dRSTi pUrI prayoga karI yoga, ekyuprezara, ratna, raMga, phUla, saranAmuM : pADe tema che. jaDIbuTTI vagerethI thatI cikitsAnuM ApaNane haMsAbena umarazI gAlA XXX 601, AviSkAra Immasa, citale patha, maLe tevuM Alekhana A pustakamAM karavAno prayatna pustakanuM nAma : zruta saritA (patrAvali sahita) karyo che. porTugIjha carcanI pAchaLa, dAdara (vesTa), XXX lekhaka ane saMkalanakAra : rajanIbhAI cunIlAla muMbaI-400028. bI/42, dayAnaMda sosAyaTI,e/104, gokulazAha (U.S.A.) phona: 65296930 dhAma, goregAma (IsTa), muMbaI-400 063. prakAzaka: narendra mULacaMda zAha, phona naM. : 2292 3754
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 prabuddha jIvana tA. 16 mArca, 2009 paMtha paMthe pAtheya vacALe nehano-premano bhAva ogaLato gyo che. maracAM karatAMya tamArI (anusaMdhAna pRSTa chellAnuM cAlu) bhAvanA amane gamI gai che,' ane mAjInA haiyAnI vAtane vAgoLatA ame bAjunA basa sTenDe pahoMcyA. eNe mAnavatAne maMDita vicArone AcaraNamAM mUkyo hoya te jarUra rA mAnavatAna mAData vicArAnA AcarAmA nA hAla 26 nirmaLAe kahyuM: "mAjI kevA udAra!' A dharatI upara mahAmAnavanI gaNanAmAM Ave che. kArya mahattvanuM che, paraMtu 1 patnIe TApazI pUrI: 'gAmaDAmAM hajIya mAnavatAnA maMdiro aDIkhama e kAryamAM emaNe potAnA aMtaranA avAjane mAnavIya mahora lagAvI ? hoya to enA jevuM puNyanuM kAma kyAM hoI zake ? svarga ane narakanI meM kahyuM: 'gAmaDAnI dhULamAM Aja paNa devI haiyAnI maholAto soDama bhAvanAno citAra sau koIne dharatI upara maLI rahe che. tyAM jAta-prAMta kelAvI rahI che , dharma, liMga, bheda ke raMgabhedanI bhAvanA bhUMsAI jAya che. ame basa sTenDe UbhA hatA. ame verAvaLa kyAM kone tyAM UtaravuM e sAsaNagIranI majA mANI ame eTale huM-mArI dharmapatnI jyoti ane vicAratA hatA. tyAM zrImatI bolI UThyA. "mArA mAmA verAvaLamAM nAnI mArI sva. bena nirmaLA trivedI avaDhavamAM paDI gayelA. ajANI bhUmi. chatAMya havelInA mukhiyAjI che-paNa verAvaLamAM enuM ghara kyAM enI khabara nathI." ame cAlatA cAlatA esa.TI. sTenDe pahoMcyA. ame traNa jaNA ja hatA. sAMje basa AvI. ame beThA. amArI pAchaLa eka yuvAna cazmAdhArI-majAnA sADA-chano samaya hato, esa.TI. sTenDanI bAjumAM pAchaLa eka DosImAM caherAvALA bhAIe mane kahyuM: "huM ahIMno giranAranI bhUmino enjiniyara garamA garama gAMThiyA banAvI rahyA hatA. enI soDama amane khAvA mATe chuM. pANInA saMcayanuM saMbhALuM chuM. huM verAvaLano chuM ane nokarI mATe uttejita karI rahI hatI. eTale zrImatIe kahyuM: "garamA garama gAMThiyAno dararoja sAsaNagIra AvuM chuM. tame kahelI nAnI havelInA sthaLe huM mUkI nAsto karIe to kema?" ane e DosImAnA jhUMpaDA jevA sthaLamAM IMTo pachI mAre ghera jaIza." upara goThavelA pATiyA upara ame besI gayA ane gAMThiyAno orDara Apyo. ane ame 9-30 kalAke rAtre verAvaLa UtaryA. pelA bhAI amane paNa ame tyAM vicAratA hatA kyAM javuM? kema javuM? aMdhAruM utarI rahyuM che. nAnI havelInA daravAjA sudhI mUkI gayA ane ame havelImAM mAmAne ghera rAte kevI rIte sthaLa meLavavuM? enI carcA amArI vacce cAlu hatI. gAMThiyA pahoMcyA. lagabhaga dasa vAgyA hatA. mAmAne tyAM vALanI taiyArI thaI rahI taLatA DosImAM amArI avaDhava samajI gayA. teNe sUcavyuM: hatI ane ociMtA ame pahoMcI gayA. Apa ajANyA cho? pahelA vahelA AvyA cho? to pachI ahIMthI keTalAya varaso pachI mAmA bhANakI (mArI dharmapatnI) ane mane ane verAvaLa sAva najIka che. tyAM pahoMcI jAo.' mArI bahenane joI AnaMda vibhora banI gayA. * * * amane eka to gAMThiyAnA svAde madhuratA ANI dIdhI hatI. lIlA maracAM 13-e, AzIrvAda, ploTa naM. 353-bI-14, vallabha bAga roDa, sAIbAbA emAM anerI mIThAza mUlavI rahyA hatA. eTale DosI mAnI vAta amAre haiye maMdiranI sAmenI gallI, ghATakopara (pUrva), muMbaI-400 077. UtarI kharI. phona naM. : 25069125 'verAvaLamAM bhAlakA tIrtha che. kAnuDAnuM anokhuM sthAna. somanAtha mahAdevanuM maMdira che ane Ama bhagavAnanA darzana-hiloLA leto sAgara gujarAta vidhApITha paNa tamane sahune haiye AnaMda oraze.' DosImAe vigata samajAvI. AMtararASTrIya jaividhA adhyayana kendra zrImatIne maracAMno khAvA bhAre zokha. moLA maracAM hatAM ane gAMThiyA INTERNATIONAL CENTRE FOR hatA. paNa maracAM khalAsa thaI gayAM hatAM. mAjInuM dhyAna gayuM ane emaNe JAINA STUDIES khobo bharI maracAM amArA nAstAmAM mUkI dIdhAM. T dhoraNa 12 pAsa thayela koI paNa jaina-jainetara bhAI-baheno mATe nAsto pUro karyo. AnaMdano abharakho mana jItI gayo ane ame mAjIne gujarAta vidyApIThanA sarTiphikeTa korsanA praveza mATe arajI maMgAvavAmAM gAMThiyAnA kharcanI rakama ApI. to emaNe gAMThiyAnA ja paisA lIdhA. maracAMnA Ave che. laMDana, muMbaI yunivarsiTImAM jaina philosophI DipArTamenTamAM cAlatA nahi ja. korsamAM jaina darzananA vividha viSayonuM prAthamika ane ucca kakSAnuM adhyayana meM pUchI nAMkhyuM, "mAjI maracAM to tame amane khobo bharIne ApyA karAvavAmAM Ave che. je have amadAvAdamAM AMtararASTrIya jainavidyA adhyayana enuM zuM ?' kendra, gujarAta vidyApIThamAM paNa karAvavAmAM Ave che. 'dIkarA A soraTha bhUmi che. soraThI mana ane haiyAM che. ame mAnavIyuMnuM vArSika satra jAnyuArI 2009 thI Disembara-2009 sudhI mana pArakhI laIe chIe. tame ahIMA AvyA-tamArI vAta sAMbhaLI eTale vArSika korsa phI rU. 500/meM tamane somanAtha darazananI vAta karI. bAkI to badhAya bhagavAnanA vicAra dara zanivAre bapore 1-00 thI 5-00 no samaya raheze. aMge maLe che. musApharo Ave ne jAya. paNa bahAragAmanA mAnavIyuM kyAMthI praveza cAlu che. vahelI take saMparka karo. maLe ? tame Ama to amArA atithi. gAMThiyAnA rUpiyA na levAya.' mAjI saMparka : DaoN. pUrNimA esa. mahetA, emanI nikhAlasapUrvaka vAta jaNAvI rahyA hatA. AMtararASTrIya jaina vidyA adhyayana kendra, mAjI, amArA muMbaImAM nAstAmAM eka maracuM mAgo to enA rUpiyA gujarAta vidyApITha, amadAvAda-380014. devA paDe.' meM hasatAM hasatAM kahyuM. phona naM. 27542098. dIkarA, jyArathI rUpiyA phadiyA AvyA che ne tyArathI mANaha mANaha
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 mArca, 2009 prabuddha jIvana 2 7. jaina pAribhASika zabdakoza 1 Do. jitendra bI. zAha (phebruArI-2009nA aMkathI AgaLa) 531. paridevana : viyogI pAtranA guNo yAda AvavAthI utpanna thatuM karuNAjanaka rudana te paridevana. viyukta vyakti ke guNoM kA smaraNa hone se jo karuNAjanaka rudana hotA hai vaha paridevana kahalAtA hai / The pitiful weeping that ensure on recalling the merits of a departed one is paridevana. (bewailling) 532. parihAra (prAyazcita) : doSapAtra vyaktine tenA doSanA pramANamAM pakSa, mAsa Adi paryata koI jAtano saMsarga rAkhyA vinA ja dUrathI pariharavI, te parihAra. doSapAtra vyakti ko useka doSa ke anusAra pakSa, mAsa Adi paryanta kisI kisma kA saMsarga na rakhakara dUrase tyAga krnaa| To keep an offender at a distance from oneself and not to have with him dealings of any sort for a fortnight, a month or the like as might suit the gravity of his offence that is called parihara. 533. parihAravizuddhi : jemAM khAsa viziSTa prakAranA tApradhAna AcAra pALavAmAM Ave che, te "parihAravizuddhi'. jisame khAsa viziSTa prakAra ke tapa:pradhAna AcAra kA pAlana kiyA jAtA hai vaha parihArazuddhi cAritra hai / That which is charaterized by a course of conduct dominated by certain special types of penance is called 'Pariharvisuddhi-Caritra. 534, parISaha : mArgathI zruta na thavA ane karma khapAvavA mATe je sahana karavA yogya che te parISaha. mArga se cyuta na hone aura karmoM ke kSayArtha jo sahana karane yogya ho ve parISaha haiM / To remain steady in the path of religiosity that has been adopted and so as to annihilate the accumulated karmic bondages whatever contingencies are to be put up with, with a sense of equanimity-those are called Parisaha. 535. parokSa : je jJAna iMdriya tathA mananI madadathI utpanna thAya che te parokSa. jo jJAna indriya aura mana kI sahAyatA se utpanna hotA hai vaha parokSa hai / That cognition which originates with the aid of the sense-organs and manas is Paroksa. 536. paryApta (nAmakarma) : jenA udayathI prANI svayogya paryApti pUrI kare, te "paryAptanAma." jisake udaya se prANI svayogya paryApti pUrNata kare vaha 'paryAptanAma' karma hai ! The Karma whose manifestation makes it possible for a being to attain all the paryaptis appropriate to it-that is called ParyaptaNama Karma' 537. paryAyArthika naya : mAnava buddhi vastuonA vizeSa aMta tarapha DhaLe tyAre teno te vicAra 'paryAyArthikanaya' kahevAya che. manuSya kI buddhi jaba vastuoM ke vizeSa aMza kI ora jhukatI hai, taba vaha vicAra 'paryAyArthika naya' kahalAtA hai / Man's intellect inclines sometimes towards the specific aspect it is called Paryayarthik Naya 538. pANimuktA : vakragati jemAM eka vAra saraLarekhAno bhaMga thAya te "pANimuktA'. jisameM eka bAra saralekhA kA bhaMGga ho vaha 'paannimuktaa'| The curved motion in which the straight line is broken. 20, sudarzana sosAyaTI, 2, nAraNapurA, amadAvAda-380013. (vadhu AvatA aMke)
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001.On 16th of every month. Regd. No. MH/MR/ SOUTH-146/2009-11 PAGE No. 28 PRABUDHHA JIVAN DATED 16 MARCH, 2009 miniTamAM mAtAjInA maMdire pahoMcyA. pUjArAjakoTathI mArI bahena nirmaLA trivedI, paMthe paMthe pAtheya... arcanA karyA. eka vAgyA pahelAM to maMdiramAM dharmapatnI jyoti ane huM basamAM lImaDI pAse darzana karI zakyA. AsthA, zraddhA hoya to devI baLadANA gAme amArA kuLadevInA darzana mATe (1) mAtAnI mahera devatA paDakhe UbhA rahe che eno sacoTa dAkhalo nIkaLyA. ame mANI zakyA. esa. TI. basamAM beThA. savAranA lagabhaga daseka (2) soraThanI dharatInI soDama pUjA thaI. mAtAjInA darzana AnaMdapUrvaka karyA. vAgyA haze. badhAya gAmaDAM karatI basa sAyalA hoMza-AsthA-mAnatA je kaho te pUrI thaI. pachI thaI lImaDI javAnI hatI. manasukhalAla upAdhyAya maMdiranA mahArAjane pUchyuM amAre lImaDI sTezane 10 thI 12 varasa pahelA esa.TI. baso ThacUka 'huM sI. ema. rAvaLa, gurukuLa hAIskUlamAM pahoMcavuM che to eNe rIkSA maMgAvI dIdhI. ane ThacUka cAle. gAmanA basa sTenDa upara UbhelA loko ghATakoparamAM ApanA hAtha nIce bhaNI gayo chuM. ame traNeya jaNA rIkSA dvArA lImaDI basa sTezane dhIme dhIme bAdazAhI rIte caDe. emane samayanI hA, lagabhaga vIsa varasa thaI gayA. tame na oLakhI pahoMcI gayA. kiMmata nahi. zako, kAraNa tamArA hAtha nIcethI hajAro eka kArya saphaLa bane eTale pachInA badhAya baporanA 12-40nI AsapAsa ane sAyalA vidyArthIo bhaNI gayA hoya. tame mane gujarAtI, kAmomAM saphaLatA DokAtI rahe che. basa sTezane gAme pahoMcyA. kahevAya che ke sAyalA gAma eka aMgrejI ane samAja zAstra bhaNAvyA che. paNa tame nAsto karyo. ane pachI ame tyAMnI sTezananI bhagatanu. anu savAranA pahoramAM nAma lyA tA ahIMyA kyAMthI?' rAvaLe TUMkamAM vigata jaNAvI. oNphisamAM rAjakoTa javAnI basa mATe pUchyuM. ane jamavAnA ThekANA na rahe. A lokavAyakA keTalI meM kahyuM: "huM mArI dharmapatnI, mArI nAnI e samaye esa.TI.basa gaI kAla rAtanI bagaDI sAcI haze enI amane khabara na hatI. paNa ame bahena baLadANAmAM amArA kuLadevI holamAtAnA gaI hatI te javAnI taiyArImAM hatI. e basa sIdhI sAyelA basa sTezane UtaryA. ane kanDakTare amane darzane nIkaLyA chIe paNa basa lImaDI nahi jAya rAjakoTa pahoMcavAnI hatI. vacce gAmaDA karavAnI kahyuM ke tame ahIM UtarI jAo. basa lImaDI nahi eTale amane utArI ma NA ajANyuM sthaLa taDako eTale amane utArI mUkyA. ajANyuM sthaLa, taDako na hatI. hAI ve para saDasaDATa javAnI hatI. ame na hatI. jAya. mAthAbhAre. eTale ame vicAratA hatA." traNeya goThavAI gayA ane basa to vega pakaDatI dhoma dhakhato unALAno taDako. lU paNa vAya. "cAlo mArI sAthe. huM tamane hAI ve upara UpaDI. basamAM musApharamAM ame traNeya jaNa. basa sTezana para UMcANa upara eka chAparuM ane keTalIya TakanA DAIvaro masApharone besADe che kanDakTara ane basa DrAIvara. ame to A badhoya thoDAka bAkaDA. ame UtaratA UtaratA kanDakTarane ane rUpiyA laI utArI de che. yogya sthaLe ." eNe pratApa kuLadevIne ApatA, Izvara smaraNa karatAM pUchayuM: 'lImaDI javAnI basa kyAre maLaze?' ane samajAvyuM. basanI musApharI mANI rahyA hatA. eNe javAba Apyo: "sAMje poNA pAMce." paNa..mAruM mana TrakamAM musApharI karavA nathI ame pAMceka vAge rAjakoTa esa.TI.nA mukhya ame vimAsaNamAM paDI gayA. gAma ajANyuM. mAnatuM.' jaNAvyuM. sTezane UtaryA. ane rIkSA dvArA mArI bahenane loko ajANyA. cAra kalAka kyAM gALavA. taDako "jao upAdhyAya sAheba, huM ahIM zikSaka chuM. ghera pahoMcI gayA. mArA banevI ane bhANiyAo mAjhA mUkI rahyo hato. amArA kuLadevInuM smaraNa gAmamAM zikSakanI kiMmata moTI hoya che. koI ne to AzcaryamAM garakAva thaI gayA. karI ame chAMyaDo zodhavA mATe vicAratA hatA. na koI TakavALo oLakhIto maLaze. badhAya kharAba ane ame zAMtithI badhI vAta karI. koIne pUchAya, na koInI saMge vAta thAya; kAraNa nathI hotA. vizvAsa to mukavo joIe ne?' eNe zraddhA gumAvanAra jIvanano hetu gumAve che. ke basa sTezana upara koI paNa musAphara rahyo ne samajAvyuM. mananI aMdara paramAtmA pratyeno ke devI pratyeno hato. ane ame hAI ve upara AvyA. tyAM eka Traka UMDo bhAva bhAramAM bhAre muzkelI mITAvI de che. eTalAmAM eka vyakti jANe dharatImAMthI phUTI AvI. eNe hA pADI. emAM DrAIvara pAse traNeka kuLadevIno anokho upahAra ke camatkAra! nIkaLI hoya tema mArI pAse hAtha joDIne UbhI sITa hatI. e TakamAM caDavAno paDakAra UMco. paNa (2) rahI. huM Azcarya saha enI sAme joI rahyo. eno rAvaLa amane caDAvyA. namaste thayA. Taka UpaDI, junAgaDhanA sAsaNa gIramAM siMhadarzanano goro vAna, AMkhe kALA cazmA, kapaDAM svaccha, ane pAMceka miniTamAM baLadANA gAma pAse hAIve AnaMda mana bharIne mANyo. tyAM zrI jADejAbhAI cahero bharAvadAra, bharAvadAra mUcha ane khaDatala para utaryA. rUpiyA traNa traNa eka jaNanA lIdhA saphArInA cAlaka hatA. emaNe amane saMpUrNataH zarIra. paNa ame zAMtithI utaryA eno harakha haiye bhAre mANasAInA darzana karAvyA. meM tene pUchyuM: 'Apa koNa? huM oLakhI hato. mAnavI game te kAma karato hoya paraMtu jIvanamAM zakyo nathI.' baLadANA gAmamAM rasto pUchatA ame pAMceka (vadhu mATe juo pAnuM 26) Printed & Published by Niruben S. Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddev Cross Rd, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, SVP Rd., Mumbai400004. Temparary Add.: 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi. Mumbai-400004. Tel.: 23820296. Editor: Dhanwant T. Shah.